De sociale werking van voorkeursbeleid

(1)

De sociale werking van voorkeursbeleid

VSR Jaarcongres 2018: Law in other contexts

(2)

Introductie

 Sociale werking van het recht

 Onderzoek voorkeursbeleid voor vrouwen

 Huidig onderzoek: regeldruk Participatiewet en Wet Banenafspraak en

quotum arbeidsbeperkten

(3)

Effectiviteit

Oorspronkelijke vraagstelling gericht op effectiviteit van voorkeursbehandeling

Effectiviteit:

 Veronderstelt direct causaal verband tussen regel en doel (aantal vrouwen)

 Eenrichtingsverkeer tussen regelgevers/beleidsmakers en mensen waarvoor de regel is bedoeld

 Alsof mensen alleen een relatie hebben met de regelgever

John Griffiths, Het emancipatoir potentieel van wetgeving, Recht, bondgenoot of barrière, T. Havinga, B. Sloot (red.), ‘s-Gravenhage 1990, p. 30

(4)

Sociale werking van regels

Mensen bevinden zich in semi-autonome sociale velden

 Wettelijke, bestuurlijke, rechterlijke beslissingen of regels van particuliere organisaties werken in op deze sociale velden

 Bedoeling van wetgeving: sociale verhoudingen veranderen, maar deze blijken in de praktijk sterker te zijn

 In de sociale context is de regel één van de mogelijk te volgen normen

Sally Falk Moore, Law and social change:

The semi-autonomous social field as an appropriate

(5)

Promotieonderzoek voorkeursbeleid

Fase voorafgaand aan de benoeming cruciaal: 1. Het opstellen van functie-eisen

2. Het kiezen van bepaalde vorm van voorkeursbehandeling 3. De selectie van de kandidaat:

a. Beschikbaarstelling door de kandidaat zelf

b. De benoeming van de kandidaat door de selecterende instantie

(6)

Sociale werking van voorkeursbeleid

Mijn promotieonderzoek:

 Inzicht in benoeming en aantal vrouwen niet voldoende

 Sociale context (SASF) waarin voorkeursbehandeling aanwezig was

Regel van de overheid concurreert met regels en structuren in een sociaal veld  Zowel inhoud juridische regels (binnen en buiten de organisatie) als cultuur in

de organisatie onderzocht

Onderzoek naar wisselwerking tussen geschreven en ongeschreven regels: sociale werking

(7)

Sociale velden

1. Sociale velden waarin voorkeursbeleid werd geformuleerd

2. Sociale velden waarin voorkeursbeleid werd uitgevoerd/toegepast

3. Sociale velden van degenen die zich wel of niet beschikbaar stelden voor een bepaalde functie

(8)

Resultaat: uitsluitingsmechanismen werksituatie doorslaggevend

Uitsluitingsmechanismen werksituatie:

• Vrouwen werden benoemd als ze enige kandidaat zijn en niet vergeleken hoeven te worden met een mannelijke kandidaat

• Macht van de vanzelfsprekendheid: mannen stellen zich beschikbaar en

vrouwen niet

(9)

Later onderzoek

• C. Wennerås & A. Wold, Nepotism and sexism in peer-review, Nature 1997, p. 341-343:

Geschiktheid: vrouwen moeten 2.5 keer beter scoren dan gemiddelde mannelijke kandidaat om gelijk gekwalificeerd te worden geacht

• M. Van den Brink, Behind the scenes of science. Gender practices in the recruitment and selection of professors in the Netherlands (diss. Nijmegen), Enschede: Ipskamp Drukkers 2009:

Selectie: onbewuste uitsluitingsmechanismen: Similar-to-me effect

(10)

Huidig onderzoek: Participatiewet

Doel: iedereen met of zonder beperking aan het werk Vervangt:

• Wet werk en bijstand (Wwb)

• Wet sociale werkvoorziening (Wsw)

(11)

Wet Banenafspraak en quotum arbeidsbeperkten

• 100.000 + 25.000 extra banen in 2026 voor mensen met arbeidsbeperking

• Landelijk niet genoeg banen: quotum organisatie ≥ 25 werknemers • Tot nu toe: bedrijven wel genoeg banen, overheid niet

(12)

RAAK-MKB project MKB@Work

 Structurele samenwerking MKB – gemeenten/UWV (uitvoering)

 Zelfregie over werving, selectie, plaatsing en begeleiding

(13)

Regeldruk

 1 januari 2015: Participatiewet

 1 april 2015: Wet banenafspraak en quotum arbeidsbeperkten  1 januari 2016: Wet harmonisatie instrumenten arbeidsbeperkten

 1 januari 2017: Wet vereenvoudiging en stroomlijning loonkostensubsidie  1 januari 2017: Wet verplichten beschut werk en openstellen praktijkroute  1 januari 2017: Wet tegemoetkomingen loondomein

 Besluit aanwijzing categorieën arbeidsbeperkten en werknemers voor berekening quotumtekort of Besluit register inleenverbanden Quotumwet

(14)

Regeldruk begin 2017

 Wettelijke verplichting beschut werk;

 Openstellen praktijkroute als toegang tot doelgroepregister ba;

 Opnemen (ex-)leerlingen vso en praktijkonderwijs in doelgroepregister zonder beoordeling UWV;

 Afschaffen herbezettingsvoorwaarde;

 Uniforme, structurele no-risk polis doelgroep ba;  Uniforme premiekorting doelgroep ba;

 Harmoniseren premiekorting voor mensen met scholingsbelemmeringen;  Forfaitaire loonkostensubsidie;

 Flexibele frequentie loonwaardemeting;

 Vereenvoudiging berekening loonkostensubsidie;

 Loonkostensubsidie voor schoolverlaters (vso, praktijkonderwijs en entreeopleiding MBO) die al werken.

(15)

Regeldruk wegnemen

Gevoel van regeldruk verdwijnt door vraaggerichte dienstverlening:

1. Aandacht belangrijker dan digitale tools

2. Creatief zoeken naar mogelijkheden

3. Cultuur/taal van de ondernemer

(16)

(17)

Vertrouwen

(18)

Bedankt voor je aandacht! Dr. mr. Petra Oden

Lector Juridische Aspecten van de Arbeidsmarkt Marian van Os Centrum voor Ondernemerschap Hanzehogeschool Groningen

p.a.t.oden@pl.hanze.nl

https://www.hanze.nl/nld/onderzoek/profielen/lectoren/petra-oden