Games kunnen nooit kunst zijn! En andere perspectieven op de aard van spel en kunst

(1)

"Games kunnen nooit kunst zijn!"

en andere perspectieven op de aard van spel en kunst

26-11-2013

(2)

School of Communication & Media 10- 03-2013

Jef Folkerts

Gamejournalist Niels ‘t Hooft: Katamari Damacy is kunst

Keita Takahashi is beeldhouwer van games

- Bijzonder uitgangspunt - Uniek uiterlijk

(3)

School of Communication & Media

Jef Folkerts

Filmcriticus Roger Ebert vs. Chris Crawford Clive Barker Peter Molyneux

Games

per definitie nooit kunst

vs

Games absoluut

nieuwe kunstvorm

- Buitengewone esthetiek

- Ongewoon, onconventioneel, uniek concept

- Complexiteit, ambiguïteit of onderwerp van interpretatie - Roept emotie op m.b.v. fantasie

(4)

Jef Folkerts

Argumenten

vaak niet onderscheidend

(5)

Jef Folkerts

Opvatting over wat (goede) kunst is gevormd door

gehanteerde theoretische

en/of

maatschappelijke benadering

Enkele hoofdstromingen

- Functionalisme

- Intentionele benadering

- Proceduralisme/Institutionalisme

(maar ook nog: anti-essentialisme, clustertheorie, radicaal stipulativisme etc.)

Onderhevig aan modes, trends, hypes, subjectieve smaak

Voortdurende, altijd veranderende discussie

(6)

Jef Folkerts

Enkele

beweringen

Cultuur is mentale handeling (zit niet in de dingen)

- esthetische ervaring: zintuiglijk waarneembaar, formele aspecten,

het hóe van de referentie

- artistieke ervaring: waar verwijst het naar, betekenis,

het wát van de referentie

(7)

Jef Folkerts

Wat zijn

games

eigenlijk?

Vooral

spel:

vermaak, competitie, verbeelding, doen alsof, kans, uitdaging, beloning, opwinding

Entertainment = plezier (uitdaging, spanning, alle denkbare emoties) Belevingsperspectief: verschil entertainmentervaring / kunstervaring?

(8)

Jef Folkerts

Twee fundamenteel verschillende media-ervaringen

1

- meegenomen door handeling - vergeten alles om ons heen - deel uitmaken van voorstelling

- vergeten dat het om representatie gaat

de

Entertainmentervaring

(9)

Jef Folkerts

Maar soms:

2

Afwijkende gebeurtenis (soms heel subtiel)

Iets of iemand lijkt ons tussen de regels door iets toe te fluisteren

Focus van onze waarneming en verbeelding verschuift: Van verbeelding van de handeling…………..

naar de verbeelding van een geconstrueerd bewustzijn

(10)

Jef Folkerts

Verbeelding betekenisproces

Heimelijk commentaar óp de handeling

Dit bewustzijn drukt daarmee (ook) iets over de werkelijkheid uit

10- 03-2013

Mimesis of artistieke verbeelding/ervaring

(11)

Jef Folkerts

Kunst

bootst altijd iets na,

maar

niet

….

werkelijkheid zelf!

Representatie van betekenisprocessen

Kunstervaring =

Waarneming en verbeelding van betekenisprocessen

(12)

Jef Folkerts

Deze gedachte loslaten op

• indie-game Braid

(door velen als kunstgame gezien)

• mainstream entertainmentgame Fable II

(13)

Jef Folkerts

Artistieke

verbeelding

in Braid?

Protagonist Tim: spijt van

woorden/daden tegen prinses

Kan hij dat ongedaan maken?

prinses ontvoerd……. zoektocht

(14)

Jef Folkerts

Elke wereld: reeks boeken

(alwetende verteller)

Thema: tijd terugdraaien

(ongedaan maken)

Boeiende gameplay:

maar

weinig verband met boekteksten

Mogelijk

geconstrueerd bewustzijn/betekenisproces

…. Maar…..

(15)

Jef Folkerts

maar

betekenisproces ook in boekteksten

Gameplay niet nodig

voor

verbeelding betekenisproces!

(16)

Jef Folkerts

Artistieke verbeelding in Fable II?

(esthetiek, verhaal, thematiek, morele keuzes terzijde)

Procedurele Retoriek (expressie via spelregels, mogelijkheden, beperkingen)

Meegaan in economisch systeem om succesvol te zijn

Specifieke morele structuur: dit economisch gedrag wordt beloond

(17)

Jef Folkerts

Idealisering westerse arbeidsethos & religieus-ideologische opvatting: fast food & alcohol slecht (diabolisch), sapjes en fruit goed

(engelachtig)

Geen afwijking van het gewone, maar affirmatie en conformisme

Conventionele afspiegeling, bevestiging en idealisering van

westers economisch groeimodel

(18)

Jef Folkerts 10- 03-2013

Maar……..

- Polygamie toegestaan!

- Homohuwelijk prima!

Conservatief wereldbeeld vs. polygamie en homohuwelijk? Geconstrueerd bewustzijn met specifieke visie:

(19)

Jef Folkerts

Mogelijke opvattingen geconstrueerd bewustzijn:

-

belangrijk dat mensen morele overtuigingen verkennen via gameplay - spelen met culturele conventies

- spiegelen aan het leven

Waarnemen van betekenisproces (niet de interpretatie zelf!):

artistieke verbeelding

(20)

Jef Folkerts

Procedurele/institutionele kunstopvatting negeren…..

Ander perspectief: focus op verschillen in waarneming & verbeelding:

representatie van handeling vs. representatie van bewustzijn

Dan…ook in mainstream-games verbeelding betekenisproces

(21)

Games kunnen wel degelijk

artistieke verbeelding stimuleren

Entertainmentervaring vs artistieke ervaring

verbeelding handeling vs bewustzijn/betekenisproces Onderscheid wel of niet erkennen irrelevant Niet te ontkennen:

doorsnee entertainmentgames blijken in staat beide vormen van verbeelding te stimuleren

Kunnen ons iets vertellen over

(hoe wij kijken naar en omgaan met)

cultuur en samenleving

(22)

Enkele uitkomsten eigen onderzoek:

- doorsnee gamers ook tot artistieke verbeelding gestimuleerd door spel en verhaal uit mainstream-entertainment-games

- voornamelijk institutionele/procedurele argumenten - analoog aan experts:

‘esthetiek’, ‘bijzondere vormgeving’,

‘bijzondere gameplay’. Maar ook: ‘morele dilemma’s’ & ‘emoties’

- professionals en reguliere gamers - i.t.t. mijn hypothese - in gelijke mate geneigd tot mimesis en reflectie (ook op grond van

waargenomen geconstrueerd bewustzijn)

- lijken bereid af en toe ‘lust-premie’ op te geven (Raessens/Metz)

(23)