Pagina 1 van 8 MINISTERIE VAN ONDERWIJS,
WETENSCHAP EN CULTUUR
CORRECTIEMODEL UNIFORM HEREXAMEN VWO 2015
VAK : SOCIOLOGIE
DATUM : MAANDAG 27 JULI 2015 TIJD : 10.45 - 12.45
Aantal opgaven : 8 Aantal pagina’s : 7
Inheemsen bundelen zich om zuiden Suriname te beschermen.
Inheemsen uit de verschillende dorpen in het zuiden van Suriname, hebben zich gebundeld om het gebied rond hun dorpen te beschermen. De Trio – en Wayana gemeenschappen zien de bedreigingen, zoals kleinschalige goudwinning, waarbij er kwik wordt gebruikt en de houtkap, steeds dichterbij hun leefomgeving komen. Het voornaamste doel van deze stap is, de mensen die centraal staan te beschermen. Dit vertelt directeur Laurens Gomes van de
5
natuurbeschermingsorganisatie aan de Times of Suriname.
Gomes geeft aan dat de mensen nu al acties ondernemen, voordat de activiteiten zoals kleinschalige goudwinning en houtkap zich in hun directe woonomgeving gaan voordoen. Volgens hem moeten de gevaren niet ontkent worden, omdat een recente meting heeft
uitgewezen dat Kwamalasamutu het hoogste kwikgehalte heeft van alle dorpen in het zuiden van 10
Suriname. Bij kleinschalige goudwinning komt er volgens Gomes veel kwik in de rivieren terecht, terwijl houtkap een grote bedreiging vormt voor het ecosysteem. De inheemsen
ondervinden volgens hem nu al last van vervuild drinkwater in de rivieren, waarvan zij dagelijks gebruikmaken. Het gebied dat de inheemsen willen beschermen is volgens hem ruim
zevenmiljoen hectare groot en heeft een enorme economische waarde. De inheemsen hebben hun 15
traditionele wet op papier gezet en het document aan de voorzitter van De Nationale assemblee (DNA) aangeboden, zodat het in behandeling wordt genomen. Voorzitter Jennifer Geerlings-Simons van DNA heeft aangegeven dat zij kopieën zal maken van het document en aan alle leden van de DNA zal overhandigen, om daarna debat erover te voeren, zodat er wetgeving kan komen.
20
Volgens Geerlings-Simons zal er gewerkt worden in de praktijk en dan zal informatie
doorgestuurd worden naar de regering. Als de regering de informatie heeft ontvangen, zullen de bewoners van Zuid-Suriname een antwoord krijgen van haar.
De organisaties Conservation International Suriname, WWF Guianas, het Amazon Conservation Team en de Surinaamse overheid gaan samenwerken om het gebied te beheren en controleren. 25
Pagina 2 van 8 Volgens de bewoners van het zuiden van Suriname moet hun gebied erkend worden als grond van de inheemsen.
Bron: Times of Suriname, 7 maart 2015
A gedeelte 30
Vragen bij de tekst
De vier ontwikkelingsgebieden
1a(4) Noem twee (2) tekstgedeelten waaruit blijkt dat er geen sprake is van duurzame ontwikkeling bij de kleinschalige goudwinning in het zuiden van Suriname. 1. Regel 2 – 4. “De Trio-en Wayana gemeenschappen zien de bedreigingen , zoals
kleinschalige goudwinning , waarbij er kwik wordt gebruikt en de houtkap steeds dichterbij hun leefomgeving komen. “
2. Regel 11 – 14. “ Bij kleinschalige goudwinning komt er volgens Gomes veel kwik in de rivieren terecht, terwijl houtkap een grote bedreiging vormt voor het ecosysteem.
De inheemsen ondervinden volgens hem nu al last van vervuild drinkwater in de rivieren, waarvan zij dagelijks gebruikmaken.
b.(4) Noem twee (2) ontwikkelingsgebieden die ter sprake zijn in de tekst. Bespreek voor elk ontwikkelingsgebied hoe deze terug te vinden is in de tekst?
1e ontwikkelingsgebied (directe omgeving). De burgers van dat gebied (zuiden van Suriname) komen op voor het behoud van zichzelf en het milieu. Er is sprake van selfreliance / plaatselijke actie en ook creativiteit.
2e ontwikkelingsgebied. Nationaal vlak. Een van de taken van de interne structuren is gebruikmaken van het recht. De inheemsen hebben hun traditionele wet op papier gezet. De gemeenschap eist het recht om zelf hun behoeften en prioriteiten te bepalen en daarnaar te handelen.
Een andere taak is democratisch toezicht op de staat en in de tekst wordt aangegeven dat de wet in behandeling zal worden genomen in de Assemblee zodat er wetgeving komt. Ook zal de informatie hieromtrent doorgestuurd worden naar de regering.
c.(3) Wat is het doel van plaatselijke acties en geef aan waar het in de tekst voorkomt? Het doel van plaatselijke acties is het ontplooien van activiteiten door mensen binnen de omgeving om zo problemen binnen de omgeving op te lossen en ontwikkeling te
bewerkstelligen. (1)
Tekstgedeelte: Regel 1 – 2; “ Inheemsen uit de verschillende dorpen in het zuiden van Suriname, hebben zich gebundeld om het gebied rond hun dorpen te beschermen.” (2)
Pagina 3 van 8 d.(3) Is er sprake van self-reliance in de tekst ? motiveer je antwoord middels een
tekstgedeelte.
Ja (1), regel 15 – 17: “de inheemsen hebben hun traditionele wet op papier gezet en het document aan de voorzitter van De Nationale Assemblee (DNA) aangeboden, zodat het in behandeling wordt genomen.”(2)
e. (3) Plaatselijke acties kunnen leiden tot structuren van uitbuiting. Is er in bovenstaande tekst sprake hiervan? Motiveer je antwoord.
Nee, de activiteiten van goudwinning en houtkap worden niet ontplooit door de mensen van het gebied zelf, maar door buitenstaanders. Bij de activiteit van de inheemsen is er geen sprake van uitbuiting, maar beschermen van hun gebied.
Ja. Indien we uitgaan van de mensen met de concessies die de activiteiten in het gebied
uitvoeren. De concessie geeft ze een bepaalde macht, welke ze gebruiken voor de uitbuiting van het gebied, zowel het milieu als de leefgemeenschap. Ja, men wil aan kleinschalige goudwinning en houtkap doen, zonder rekening te houden met de gezondheid van de plaatselijke
gemeenschap.
f.(3) Verschillende structuren, waaronder de staat, gaan samenwerken om het gebied te beheren en te controleren. Noem 3 taken van de staat die hier van belang zijn? - Factoren die ontwikkeling in de weg staan verwijderen
- Tegenstijdige lokale en regionale belangen binnen een land met elkaar in overeenstemming brengen
- Structuren moeten voorwaarden scheppen voor maatschappelijke controle op politieke en economische aangelegenheden.
Cultuur
2a.(4) Zie regel 13 – 14 ; volgens ………..gebruikmaken.’ Deze economische activiteiten die worden ontplooit in het zuiden van Suriname vormen een gevaar voor de lokale cultuur. Bespreek twee aspecten van de cultuur van de inheemsen die hierdoor bedreigd worden.
- Het water van de rivieren is bepalend voor de cultuur. Ze gebruiken het om te baden, wassen, vissen etc. Als dat vervuild is, zijn ze genoodzaakt om een andere leefwijze te ontwikkelen bijv. gebruik van waterputten of durotanks etc.
- Als het ecosysteem veranderd, verdwijnen ook bepaalde gewoonten, waarbij men gebruik maakte van bijvoorbeeld natuurproducten voor het maken van sieraden, geneesmiddelen etc. Het jagen zal verdwijnen etc.
b.(4) Op welke wijze zou men de bedreigingen zoals houtkap en kwikvervuiling in de goudwinning kunnen tegengaan. Bespreek twee (2) manieren.
- Herbebossing
- Het gebruik van alternatieve methoden om te doen aan goudwinning - Goed en transparant beleid op het gebied van uitgeven van concessies - Duidelijke wetgeving voor regulering
Pagina 4 van 8 - Goede controle
Let op de uitleg. Noemen 1 pnt. Uiteg 1 pnt.
Ngo’s
3.(4) Kies twee ngo’s uit de tekst. Geef voor elk aan op welk ontwikkelingsniveau ze functioneren en leg uit waarom je dat zegt.
- Conservation International Suriname, - WWF Guianas,
- Het Amazon Conservation Team
Alle drie mondiaal, omdat het internationale organisaties zijn die ook actief zijn in Suriname. Noemen 1 pnt, ontwikkelingsnivieau ½ pnt en uitleg ½ pnt.
B gedeelte
Cultuur en nationalisme
4. “ Jongeren worden niet genoeg betrokken bij de tradities, culturele expressies en religieuze uitingen van de cultuur waarin ze opgroeien”. (dwt 24 okt 2014)
a.(6) Bespreek een Surinaamse situatie waaruit blijkt dat het bovenstaande niet klopt en een Surinaamse situatie waaruit blijkt dat het wel klopt.
De stelling klopt niet: Er zijn voldoende ouders die hun kinderen bij betrekken bij cultuur. Zo leren ouders kinderen bijv. om pom, roti, saoto of pastei te maken. Sommige ouders leren hun kinderen fietsen of hoe een vlieger te maken. Ouders brengen de kinderen mee om Phagwa te vieren of naar een divali optocht. Ouders stimuleren hun kinderen om hun communie te doen etc. (3)
De stelling klopt : De hedendaagse ouders nemen te weinig de moeite om hun kinderen de religieuze en culturele aspecten van hun afkomst bij te brengen. Ze geven de kinderen liever een smartphone en/of gaan ervan uit dat kinderen vrijgelaten moeten worden in hun keus naar culturele aspecten die zij willen aannemen/aanhangen. Bijvoorbeeld welk geloof belijden of welke dansstijl of muziekstijl kiezen etc.(3)
b.(4) Wie zijn de mensen die verantwoordelijk zijn voor het aanleren van het cultureel erfgoed aan de jongeren volgens de socialisatietheorie van Berger en Berger? Leg hun rol uit. De significante anderen (1). Zij zijn de mensen met wie het kind het meest interacteert/ de belangrijke emotionele relaties heeft en van wie het kind de houdingen en rollen overneemt.(3)
c.(4) Geef middels een goed uitgewerkt voorbeeld aan, hoe cultuur als bindmiddel gebruikt kan worden voor natievorming.
Pagina 5 van 8 De alakondredron waar de muziekstijlen van de verschillende bevolkingsgroepen in Suriname bij elkaar worden gebracht.
Carifesta, waar aspecten van de verschillende culturen bij elkaar worden gebracht om aan de buitenwereld te tonen in dans, kleding, voeding, muziek etc.
Suriname Heritage Festival waar onder andere gerechten van de verschillende culturen worden gepresenteerd aan de Surinaamse samenleving om zo waardering en acceptatie te stimuleren.
In het voorbeeld moet tot uiting komen dat cultuuraspecten van de verschillende groepen in Suriname de saamhorigheid, eenheid en verbondenheid stimuleren.
d.(4) Zijn de nationale vrije dagen voor de verschillende bevolkings- en religieuze groepen bevorderlijk voor het nationalisme? Motiveer je antwoord.
Ja, - bevolkingsgroepen komen bijeen om het feest samen te vieren. Culturele waarden en ideeën worden met elkaar gedeeld. Hierdoor wordt respect en acceptatie gestimuleerd hetgeen bijdraagt aan eenheid en verbondenheid - omdat de overheid de verschillende cultuurgroepen tegemoet komt en hiermee de liefde en acceptatie voor elkaar en de natie wordt aangegeven.
Nee. – Er wordt aandacht besteed aan een enkele groep en dat houdt ons apart. – Er wordt meer liefde geuit voor de eigen cultuur en de liefde voor en loyaliteit aan het land wordt niet gestimuleerd.
Democratie
5 “ Het debat is de zuurstof van een democratie” een vaste uitspraak bij het jongerenprogramma Krutu.
a.(4) Verklaar deze stelling.
Democratie is dat het volk regeert, d.w.z. het volk heeft macht. Door middel van debat heeft het volk de gelegenheid zijn mening vrij te uiten en daarmee komt de democratie tot uiting..
b.(4) Noem twee (2) taken van de interne structuren waaraan deze uitspraak het beste invulling geeft? Motiveer je antwoord.
1. Meer dan formele democratie: De inspraak van het volk is dan niet beperkt tot de verkiezingen. Het volk kan elk moment haar mening uiten.
2. Democratisch toezicht op de staat : met behulp van debat heeft het volk controle en inspraak op het beleid in een land op politiek, economisch en sociaal gebied.
3. Gebruikmaken van het recht op vrije meningsuiting.
Pagina 6 van 8 a.(4) Bespreek twee (2) situaties uit de afgelopen verkiezingsperiode waaruit blijkt dat deze
bewering wel klopt.
- De democratie beleving in Suriname is niet gestoeld op een ontwikkelingsvisie, maar op korte termijn doelen voor verrijking, macht, eigen- en partijbelang, vriendjespolitiek en om een systeem van afhankelijkheid en onderontwikkeling in stand te houden.Let op de uitwerking.
- Vernielingen van campagneborden
- Bedreigingen naar leden van de tegenpartij - Overlopers
Let op de uitwerking. Elke situatie 2 pnt. Noemen ½ en uitwerking 1½pnt
b.(4) Bespreek twee (2) situaties uit de afgelopen verkiezingsperiode waaruit blijkt dat de bewering niet klopt.
- Er zijn algemene vrije en geheime verkiezingen uitgeschreven waarbij de posities met de voornaamste beslissingbevoegdheden ingevuld zijn.
- de Surinamers waren in de gelegenheid te kiezen en zich kiesbaar te stellen. - De politieke partijen waren vrij in het maken van propaganda
- Verschillende debatten georganiseerd etc.
Let op de uitwerking. Elke situatie 2 pnt. Noemen ½ en uitwerking 1½pnt
Culturele afhankelijkheid
7 Krantenlezers worden zowel in de industrielanden als in de ontwikkelingslanden door de wereldnieuwsagentschappen juist ingelicht over wat er in de wereld gebeurt.
a.(4) Ben je eens met deze bewering? Motiveer je antwoord.
- Nee er is sprake van een ongelijke informatiestroom waarbij de meeste
televisieprogramma’s, kranten, tijdschriften afkomstig zijn van de grote persbureau’s z.a CNN en BBC
- We zien/ horen het nieuws via de ogen/oren van deze rijke landen. Het is dus gekleurd.
b.(4) Bespreek 2 gevolgen van bovenstaande situatie voor de Derde Wereld landen. - Het volk in de arme landen wordt overspoeld met nieuws van buiten en dat beinvloed hun denken en ook hun mentaliteit.
- Eigen cultuur verandert: afhankelijk geworden van westerse wetenschappelijke/ technische kennis.
- Cultuurverarming
- Kennisverrijking en cultuurverrijking Noemen 1 en uitwerking 1pnt.
Pagina 7 van 8 CNN/BBC/NOS/ALJAZEERA/Nederland vandaag/IPS etc. Elk ½ pnt.
Socialisatie en onderwijs
8 Kinderen zijn de afgelopen periode vaker negatief in de publiciteit geweest. Er zijn filmpjes online te zien, waarin een moeder een peuter aanzet om een poes te mishandelen. En waarin jonge meisjes heel uitdagend dansen op live gespeelde muziek. In beide gevallen waren volwassenen erbij betrokken, die hun goedkeuring gaven aan deze vormen van gedrag. De reacties vanuit de gemeenschap op beide films waren bijzonder fel. Menigeen vroeg zich af wat de rol van opvoeders is en of opvoeders die zich schuldig maken aan dit soort zaken niet strafrechterlijk vervolg moeten worden.
a.(4) Beschrijf hoe het absoluut karakter van socialisatie tot uiting komt in het bovenstaande. De macht van de ouders heeft grote invloed op het gedrag van de jongeren en de ouders hebben ook goedkeuring gegeven aan de negatieve vorming van hun gedrag. De moeder zet het kind aan. Ouders gaven goedkeuring aan het gedrag. Het kind heeft geen
alternatieven, want heeft het al die tijd zo gezien en zo geleerd.
b.(4) Noem twee vormen van sociale controle die tot uiting komen in de tekst? Bespreek van elk hoe het tot uiting komt.
Informele sociale controle (1). Het is controle dat door de mensen binnen de gemeenschap zelf plaatsvindt. Geen formele instanties. De gemeenschap reageert afkeurend.(1)
Externe sociale controle (1). De controle geschiedt van buiten af door de mensen om het kind heen. De innerlijke controle is niet besproken in de tekst.(1).
c.(3) Waaruit blijkt dat de rollen van de significante anderen en de gegeneraliseerde andere in de beschreven situatie in conflict zijn.
Ouders (significante anderen) die aanwezig waren gaven hun goedkeuring, terwijl de gemeenschap (gegeneraliseerde andere) hier fel op gereageerd heeft.
d.(3) Is het de functie van het onderwijs volgens Durkheim of Merton die het beste gebruikt kan worden in bovenstaande situatie? Motiveer je antwoord.
De functie van onderwijs volgens Durkheim (1) en dat is het bijbrengen van de moraal. Er is in bovenstaande tekst sprake van moreel verval. Het kind kan en ziet het
onderscheid niet tussen goed en kwaad. Volgens Durkheim hoeven geen externe sancties te worden toegepast als de moraal goed is overgebracht bij het kind.(3)
