Hoekwoningen

Hoekwoningen

Citation for published version (APA):

Dinjens, P. J. M., & Priems, P. (1981). Hoekwoningen. (1e dr. redactie) Technische Hogeschool Eindhoven.

Document status and date: Gepubliceerd: 01/01/1981 Document Version:

Uitgevers PDF, ook bekend als Version of Record Please check the document version of this publication:

• A submitted manuscript is the version of the article upon submission and before peer-review. There can be important differences between the submitted version and the official published version of record. People interested in the research are advised to contact the author for the final version of the publication, or visit the DOI to the publisher's website.

• The final author version and the galley proof are versions of the publication after peer review.

• The final published version features the final layout of the paper including the volume, issue and page numbers.

Link to publication

General rights

Copyright and moral rights for the publications made accessible in the public portal are retained by the authors and/or other copyright owners and it is a condition of accessing publications that users recognise and abide by the legal requirements associated with these rights. • Users may download and print one copy of any publication from the public portal for the purpose of private study or research. • You may not further distribute the material or use it for any profit-making activity or commercial gain

• You may freely distribute the URL identifying the publication in the public portal.

If the publication is distributed under the terms of Article 25fa of the Dutch Copyright Act, indicated by the “Taverne” license above, please follow below link for the End User Agreement:

www.tue.nl/taverne Take down policy

If you believe that this document breaches copyright please contact us at: openaccess@tue.nl

providing details and we will investigate your claim.

Fl5

Afdeling der Bouwkunde

Vakgroep Architektuur· en Stedebouw Onderzoekrapport

hoek

•

won1n

... . . ' . . . . _{' '}

en

. :

....

_{Technische Hogeschool} Eindhoven

vc.

w.

HOEKWONII'GEN

Ir. P. Dinjens Ir. P. Priems juni 1981

INLEIDING

Woningblokken in oude steden zijn, zo goed als altijd, gesloten blokken. Er is een duidelijk onderscheid tussen voor en achter, tussen privé en openbaar. De woningen zijn toegankelijk vanuit de openbare, stedelijke ruimte en hebben een :privé gebied aan de . rustige achterzijde. De hoek is gesloten. Vaak geeft de specifieke positie van een hoek, op stedelijk nivo gezien, aanleiding tot het plaatsen van specifieke funkties, zoals winkels, bedrijven, café's.

Vanaf de twintiger jaren echter, wordt het bouwblok verzelfstandigd. De hoek wordt open waardoor licht en lucht bij dè achtergebieden kunnen komen. Privé en openbaar

' . . . . .

worden minder duidelijk vari elkaar onderscheiden, gaan ooms zo in elkaar op dat onderscheid onmogelijk wordt. Ook funkties verdwijnen. In de zich snel uitbreidende steden neemt de voorkeur voor centralisatie toe: woningen bij woningen, winkels bij winkels. Alles bij elkaar leiden deze ontwikkelingen tot een stilstand in het ontwerpen van gesloten hoeken. Wat niet meer gemaakt wordt, hoeft ook niet meèr ontworpen te worden.

Ma~i: !let beeld verandert weer: de zeventiger jaren laten een herni~uwde belangstelling

. .· ' . . . . i . . .

zien voor gesloten hoeken in woningbouw. Let wel: gesloten hoeken, niet gesloten _{. I} blokken. Teruggrijpen naar een vorm uit vroeger tijden betekent nog niet dat daarmee eenzei fde probleem wordt opgelost. Het terugbrengen van de funkties in een woonwijk tot alleen wonen, het niet meer terug willen hebben van sombere achtergebieden met slecht-verlichte hoekwoningen zonder tuin, dit alles leidde tot een nieuwe context van waaruit ontworpen moest worden. En ontworpen werd er, en gebouwd. In steeds toenemende mate verschenen er projekten, waarin de hoeken gesloten waren met behulp van woningen. Projekten, waarin op velerlei manieren een· oplossing was gevonden voor de problemen, die inhaerent zijn aan de gesloten hoek. Problemen als:

-maat, positie, bezonning van de eigen tuin of het balkon van de woningen. -toegankelijkheid en schakeling van de woningen.

~onderlinge privacy van de woningen.

Ook bij de studenten van de Afdeling der Bouwkunde valt een toenemende belangstelling waar te nemen voor de gesloten hoek als onderdeel van een woningbouwprojekt. Een moeilijkheid bij het begeleiden blijkt het tekort aan informatie te zijn over gerealiseerde projekten. Gezien het feit dat de ontwikkelingen nog in volle gang zijn, is er hooguit informatie te vinden in vaktijdschriften. Informatie die gaat over diverse projekten, zonder dat daarmee een overzicht wordt geboden over het . geheel,

d.w.z. zonder dat daardoor duidelijk wordt welke projekten er uitgevoerd zijn of worden en, vooral, hoe de hoeken daarbij tot stand komen.

Maar zoals gezegd, gezien de snelheid waarmee deze nieuwe ontwikkelingen zich voltrekken en gezien ook het grote aantal _ljitgevoerde projekten kan een dergelijke _{I .} informatie er nog niet zijn. I.

Er is echter wel behoefte aan. Begeleiding van studenten in hun afstudeerfase

vraagt

. ·r:

om inzicht in de op te lossen. problematiek en in de daarvoor ter beschikking staande moge !i jkheden.

Om aan deze behoefte te voldoen is deze studie opgezet. Doel ervan is, te ontdekken, welke problemen er zijn bij het maken van gesloten hoeken en welke oplossingen er kunnen worden gegeven. Doel van de studie is niet, een encyclopedisch overzicht te geven van alle, in Nederland tot stand gekomen hoekoplossingen. Wel is getraèht, een zodanig aantal hoekwoningen te documenteren, dat daarmee, naar alle waarschijnlijk-heid, afgedekt is wat er zoal gebouwd is. Ook is getracht in beeld te brengen, wat.èr in theprie gebouwd kan worden, uitgaande van de randvoorwaarden die bij het maken van

ge~loten hoeken aan de orde zijn: de schematische inhoudsopgave op blz. 208 toont daarom zowel de gevonden oplossingsprincipes als het totale veld van alle theoretische rnegeljjkheden. Als periode van onderzoek is genomen de tijd vanaf 1970 tot medio 1980. Sommige van de laatste projekten zijn bij het verschijnen van dit onderzoekrapport nog in aanbouw of worden, naar mag worden aangenomen, binnenkort gerealiseerd. Het feit dat alle getoonde hoeken gebouwd zijn of worden betekent, dat geen studieplannen zijn bestudeerd. Bij gerealiseerde hoekwoningen moet aangenomen worden, dat de kosten van verwezenlijking binnen haalbare grenzen Jiggen. Op het kosteriaspekt wordt niet ingegaan, maar als randvoorwaarde wordt gesteld, dat voorge-stelde oplossingen ook realiseerbaar moesten zijn •. Door uit te gaan van bestaande woningen wordt, wat dit betreft, de bewijsvoering omgekeerd.

Om zo authentiek mogelijke informatie te geven, waarbij de interpretatie . van de onderz:oekers duidelijk te onderscheiden is van de objektieve gegevens, is uitgegaan van de oorspronkelijke tekeningen van de betrokken architektenburo's , die aan eeri daartoe strekkend verzoek royale medewerking verleenden.

HOEJ<GROOTTE _ 9rfJ 45°

I

TYPE OPLOSSII'U

I

I

GESLOTEN HOEK BLOKBEEINDIGING. T -AANSLUITING

I

OMSLOTEN RUIMTE

I

PRIVE

l

OPENBAAR

~

I

MENGVORM.

IAI\~'LIGr.EI'UC WONII'.CEN

I

I

EENGEZINS

I

GESTAPELD

_I

HOEKWONINC'.EN

I

EENGEZINS

I

c·---GESTAPE~D

HOOFDSTUK 1

Bij de hoekwoningen in dit hoofdstuk wordt uitgegaan van de volgende randvoorwaarden: aanslultingshoek is 90°, het type oplossing is een gesloten hoek, waarbij het privé buitengebied omsloten wordt. De hoekbebouwing bestaat, evenals de naastliggende be-bouwing, uit eengezinswoningen.

Een duidelijk probleem, dat om. oplossing vraagt bij deze randvoorwaarden is de plaats van het privé buitengebied en, soms daaraan gekoppeld, de plaats van de bij de woning

·behorende berging. Voor het privé buitengebied kan een oplossing gevonden worden door dit aan de voorzijde van de woning te leggen, hetzij in de vorm van een tuin of in de vorm van een (dak)terras. De. berging wordt in veel gevallen fn de woning geplaatst of aan de voorzijde van de woning. In beide gevallen is er geen noodzaak meer de achtertuin vanuit het binnenterrein toegankelijk te maken, waardoor de verkaveling van de tuinen aanzienlijk eenvoudiger wordt.

Als het privé buitengebied van de hoekwoning toch aan de achterzijde blijft, worden vaak middelen gezocht om meer ruimte hiervoor te creërèn. Mogelijkheden daartoe zijn: .

uitsmeren van het tuinprobleem over meerdere woningen, waarbij de plattegronden Vli~ die woningen verder niet aangepast hoeven te worden;

uitbreiding van het aantal woningen waarmee. de hoek gevormd wordt. In dat geval wordt de hoekoplossing zelf over meer woningen uitgesmeerd.

vergroting van de gevellengte door het toevoegen van elementen aan de hoekwoning. vergroting van de gevellengte door toepassing van het breedgevel type.

Hoekgrootte Type' oplossing Omsloten ruimte Aanliggende bebouwing Hoekbebouwing 90° Gesloten hoek privé eengezinswoningen eengezinswoningen 5

Plaats Dordrecht Wijk Sterrenburg 3 Architect: ED

Langegracht 36, Amersfoort

· · - - · ·

SCHAKELWIJZE SYMMETRISCH

I

PLA TTEGRQIII) _{[ STANDAARDWONING]}

IPRriE~wri

_I

VOORTUIN_

I

ACHTERTUIN EEN BREEDGEVEL GEWIJZIGDE ST ANDAARDWOI\jiNG DAKTERRAS

I

]

MEER DAN EEN ·

VERVLECHTING

SPECIFIEKE WONING

BALKON

De hoek wordt gevormd m.b.v. één woning. tegenstelling tot. de tuinen van de naastliggende

De tuin van deze woning ligt, in woningen, aan de voorzijde. Ook de berging is aan de straat gesitueerd. Op een enkel raampje in trappenhuis en badkamer na, is de hoekwoning volledig gesloten naar de zijde van het binnenterrein.

- - -- - - - -- - - - ·

·

-

-

-

-

- - - -

- -

-

-

-

-

~---1 .

- -- --- - --·-·- ---~ -11 I I 237 11 I I ₄₃₅ 11 98 11 246 11

I

I 249 524 I i 9

10 Plaats Wijk Architect: begane grond Breda Haagse Beemden ED Lan~egracht 36,Amersfoort

In dit projekt wordt de hoek symme-trisch opgelost m.b.v. twee woningen. Met één van de!ze woningen is het mo-gelijk een hoek van 45° te maken.

i

Plaats .Wijk

Spijkenisse Waterland

Architect: Architectencollectief

Studio Acht, Slachthuiskade 2 Rotterdam-Crooswijk

SCHAKELWIJZE SYMMETRISCH I . . lsTANDAARowoN!NCI

l

.·

VOOR~-

ACHTERTUIN

I

EEN [ BREEDGEVEL

J

'CEWIJZICDE ST ANDAARDW.ONINC

I

DAKTER

~

AS

I

MEt;:RDANEEN VERVLECHTING SPECIFIEKE WONINC BALKON

De hoek wordt gevormd m.b.v. één woning, die volledig op de straatzijde geörienteerd is. Het privé buitengebied hiervan wordt gevormd door een tuin aan de straat en, vooral, een terras op de verdieping. Daartoe zijn ook de woon- en slaaplaag met elkaar verwiss.eld. De berging van de woning is inpandig. De· aan weerszijden gesitueerde gestapelde woningen lijken eerder gebaseerd op overwegingen betreffende de vorm van de hoek en het totaal te verwezenlijken bouwprogramma. Uit oogpunt van "hoekoplos-sing" had ook voor 2 eengezinswoningen gekozen kunnen zijn.

~ ~--~· ... Tup~..,

~e::l _r..-~~""

822 150 t

begane grond

eerste verdieping

tweede verdieping

15 - ·-·- -··--·-- - -- - - -~: "" ~~~~ Plaats Utrecht Wijk Lunetten

Architect: Knoop en Nieuwveld Nachtegaalstraat 77 bis Utrecht

Privé-buitenplek op de le verdieping

op de berging bereikbaar via buiten- ·

Plaats Wijk

Architect:

Dordrecht

Sterrenburg 3

De Jong, van Olphen, Bax Binnenweg 40, Maarssen

I

EEN . '

I

SCHAI<EL WIJZE

SYMMETRISC

~

BREEDGEVEL

'

I

PLA TTEGRDI'D STANDAARDWONING

VOORTUIN_ ACHTERTUIN DAt<TERRAS

\•'

'MEER

0~:

ËEN

·

.

r

;

SPECIFIEKE WONING

BALKON

De hoek wordt gevormd m.b.v. één woning. Deze woning is afgeleid van de standaardwoning door daaraan elementen toe te voegen. De aldus ontstane ruimten worden ten dele ook door de naast de hoek gelegen woning benut. De berging van de hoekwoning is opgenomen in de bouwmassa, aan de straatzijde. Aangezien, voorbij de hoek, wel de woningen 90° worden gedraaid, maar niet de kaprichting, ontstaat er een overhoekse overgang van dwarskappen op een kap in langsrichting.

' ' ~ ~ ~ I j ..

_,.,,

,J '· IH~CJUIW CjfOlHI ~ ..:JS ~-.. ·-~'C: --~S'U'.:=~-=-:-.:...--. I - - - -- -· -M

·-·--J

- t·-··- --t-. • -· .. -1-___ ...._ ____ ...:_ ..

-+---

·

•

.

·I \'SUEI"IHO lltD•I '15M1 19

20

Plaats Breda

Wijk Haagse Beemden

Architect: Wijnen en Senders Kruisstraat 37,

's Hertogenbosch

Toegevoegd element wordt gevormd door een naar de tuinzijde geopende,

Plaats: Wijk Architect: Ivluiderberg Buitendijken Henk Teeken

Bloemgracht 62, Amsterdam

- -- · . .

IAANTALW~I

EEN

I

:

I

MEER DAN EEN

SCHAKELWIJZE

I

SYMMETRISCH

I

BREEDGEVEL

I

VERVLECHTING

PLAtTt:GRON> I STANDAARDWONINGI GEWIJZIGD<; _{STANDAARDWONING} SPECIFIEKE _WONING

VOORTUIN_ ACHTERTUIN DAKTERRAS BALKON

De hoek wordt gevormd m.b.v. een drietal woningen, waarvan de twee buitenste L-vormig van plattegrond zijn. Hierdoor ontstaat voor de middelste woning een patio van

. .

royale afmetingen. Om ontslagen te zijn van de noodzaak bm de tuinen middels

achterpaden toegankelijk te maken, zijn de bergingen aan de voorzijde geplaatst.

Middels een slaapkamer op de eerste verdieping worden de bergingen verbonden met de

bouwmassa van de woningen. Op de begane grond ontstaan daardoor overdekte, semi-openbare gebieden waaraan de woningtoegangen gesitueerd zijn.

~·

_••

•

•

~

.

~

_•

...

•

I

"

...

"

tt==-==-#.=

·

::=..._

i·

l70 -t~·-1 2.3

-

--

·-

·

- - / i

".,,., . I / ,

..

I i:

I

I

I

Plaats Heemstede Strawinskylaan Architect: Cees Koster

Dinkellaan 14, Heemstede

I

AANTAL WONII'-CEN

I

I

EEN ME~R DAN EEN

SCHAKELWIJZE SYMMETRISCH BREEDGEVEL VERVLECHTING

GEWIJZIGDE SPECIFIEKE

PLA TTEGRCJ!'.D ST ANDAARDWONI

STANDAARDWONING WONING

I~~B~

_I

VOORTUIN.

I I

ACHTERTUIN

I

DAKTE~RAS BALKON

De hoek wordt gevormd m.b.v. één woning die nagenoeg identiek is aan de overige woningen in dit projekt. Door de positie van de garages worden de diverse plattegronden van de woningen bepaald én de mogelijke wijze van schakeling. Bepaald opvallend te

noemen is de maat van het privé gebied aan de achterzijde bij de hoekwoningen (Al).

1 verd. 260• hoofdSioopko 1. 'Ir sloapllatnH t S vE

=t:nm::

&~~ 28 Plaats ·"1 1\(1 1. tot :. ~-··~, .. --·~--- -i-type AS.~ .Ho,'. !!.'. · ----Ä-Rozenburg 0 00 woonlcom.r 15 VE kt>ukf'n .05 VE

I

Architect: Maatsc~ap voor Architec- 1

tuur en stedebouw

Hoogstad; Weeber, Schulze van Tilburg,

Grote Kerkplein 5, 1

Rotterdam

Hoek wordt gevormd door schakeling van de standaardwoning.

I "-• Plaats : Wijk Architect: DenHaag Houtwijk Mastenbroek, Emmawijk 54'-55, Zwolle

.l

~ _~· ' ···--·--+.--..:. 'I )

29

EEN

I

MEER DAN·EEN

·

I

·

I

.

SCHAKELWIJZE

I

SYMMETRISCH

I

BREEDGEVEL

. I

VERVLECH~

.

ST ANCAARDWONING GEWIJZIGDE ST AI'OAARDWONING

PLA TTEGRIJriD

I

SPECJFIEKE .·

I

WONING •

VOORTUIN_

I

ACHTERTUIN

I

I

DAKTERRAS BALKON

Aangrenzend aan één zijde van de hoekwoningen liggen eengezinshuizen. Aan de andere zijde is eerst een doorgang waarna gestapelde woningen komen. Beide elementen kunnen als situatie-gebonden toevoegingen beschouwd worden. Het principe blijft erg duidelijk:

. de hoek wordt gevormd met behulp van twee eengezinswoningen. De bissectrice van de hoek dient hierbij als symm!'ltrie-as van deze woningen. Bij een dergelijke oplossing is er altijd sprake. van woningen, die speciaal voor de hoek ontworpen zijn.

-...----,...- --- ----· -.... --. _{. ---- --}

-WOONKAM.

I

lJQ_O I 600

- - ---- - ··

VERDIEPING TYPE HEG1

0 Q

32

Plaats Wijk Architect: Purmérend .. - _ .. De Gors-ZUid J. Plas Purmersteenweg 13d, Purmerend I

l

I

l

Plaats Wijk

Den Haag Nieuw. Waldeck

Architect: Van Heelsbergen- Jansen .

Cordesstraat 2, Arnhem

SCHAKELWI.JZE

I

SYMMETRISCH

I

PLA TTEGRCNJ STANDAARDWONING

VOORTUIN_

l

ACHTERTUIN

I

'----EE_N _ _ _JI

·I

MEER DAN EEN

I

BREEDGEVEL GEWIJZIGDE ST ANCAARDWONING

I

DAKTERRAS

I

VERVLECHTING SPECIFIEKE WONING BALKON

De hoek wordt gevormd middels 3 eengezinswoningen. In principe is de hoek, analoog aan de oplossing in het vorige plan, symmetrisch verdeeld, waarna er als het ware een derdewoning tussen geschoven is. Deze woning heeft de woonkamer op de le verdieping gesitueerd, met daaraan grenzend een buitenterras. De tuinen van de twee andere hoekwoningen kunnen daardoor vergroot worden. Ook voor de bergingen van de hoek-woningen is een plaats gevonden, nl. in de tussengeschoven woning.

~ -t~ ~ ··~·· .•'· v~rdi"'ping .... - - - - · · -· -35 .,.

_.

_...

.

.

/ _,. .·'

'·

Plaats Spijkenisse

Wijk Waterland

Architect: Architectencollectief

Studio Acht, Slachthuiskade 2, Rotterdam-Crooswijk

50-W<ELWIJZE

I

SYMMETRISCH

I

PLATTEGRONJ STANDAARDWONING

I

VOOR Tl!IN-

I

ACHTERTUIN

EEN

BREEDGEVEL

GEWIJZIGDE STANDAARDWONING

DAKTERRAS

I

MEI;:R DAN EEN VERVLECHTING

SPECIFIEKE WONING

BALKON

De hoek wordt gevormd m.b.v. een viertal woningen. Het toch al niet te grote achtergebied is met dit aantal . woningen niet te verdelen in afzonderlijke tuinen. Daarom zijn de tuinen, met de bergingen, verplaatst naar de voorzijde van de woningen en is van het achtergebied een, door de hoekwoningen te gebruiken, semi-openbaar gebied gemaakt.

I

'

·'

654

Ierros

-

+

-

.

21.0

eerste verdiepmg

Plaats Wijk

Utrecht Lunetten

Architect: Nationale Woningraad Markenlaan 1

1305 AB Almere

- ·-- -·

EEN

I

MEER DANEEN

SCHAKELWUZE ] SYMMETRISCH

I

_BREEDGEV:':L

.

I

VERVLECHTING

SPECIFIEKE . WONif'.C

PLATTEGRON:> GEWIJZIGDE

ST ANDAARDWONif'.C STANDAARDWONING

VOORTUIN_.

I

ACHTERT~

I

DAKTERRAS BALKON

De hoek wordt gevormd m.b.v. een drietal woningen van het zgn. breedgeveltype: woningen met een geringe diepte maar daarentegen een dubbele gevelbreedte,

vergele-ken met de naastliggende woningen. Hierdoor ontstaat aan de achterzijde ruimte genoeg .

voor drie tuinen. De achtergevels van de hoekwoningen zijn voor de helft zonder

openingen uitgevoerd, waardoor inkijk in de tuinen van de buren onmogelijk wordt •

..J. ... ....-<..-····

\

-·

·

1\ ::

'

,

.:,,e:,,, ' 11 1'1\1 ... ~· • ,,, ' .• ,._ .. - ··· - - - - -- . .... 1.2

I

l

I. ! ! .

!

!

! k 11111===!===!=~~~\\ })

F

==üii·

L:=::t.~

~l~l

tl

l~

·

m

i

j!

11

·

KEUKEN WOONKAMER TUIN TUIN KEUKEN typeH situeii"!! hOekwtntngen

---~---~---··--- --·--- - -'Plaats Wijk Architect: Den Haag Houtwijk . ~reffers en Polgar Koningin Julianalaan 283, Voorburg L.S

SCHAKELWIJZE SYMMETRISCH

I

·

PLATTE:GRa-D

I

STANOAAROWONJNGI

.

l

.

VOORTUIN_

I

ACHTERTUIN

I

··- - -EEN

I

:

I

I

BREEDGEVEL

I

GEWIJZIGDE ST ANOAAROWONJNG , . DAKTERRAS

I

MEER OAN EEN ·

VERVLECHTING

SPECIFIEKE WONING

BALKON

De hoek wordt gevormd m.b.v. twee woningen. Ook hier is, door toevoeging van een tweede travee, gekozen voor een· breedgevel type. De óverspanningén van de traveeën zijn gelijk, waardoor eenzelfde bekisting gebruikt· kan worde~. Door . zorgvuldige

.. plaatsing van de g~velopeningen wordt de privacy in de achtertuinen gewaarborgd. Eén:

. . .

·van de hoekwoningen beschikt naast de tuin, over een· dakterras.

{ , l04a .-rs~. • UD • diJ. _72\,

-L ', .. ~·

-""

)1

_

_

_

•noo~oct~r, onttt··· !··

·.

c

-

·

. :

·

·

-.. · .

.

. .J ... . . .-.... .

I

--

-

,-(

·

~

I

:

1-1---.

WOONKAMER

I

I

J I .. I •. I

GARAGE B.

-

I-I GARAGE

IB.

-

' -I

_i

!

f.L '

I

I

...___

L__

8

car~

-

_KEUKEN-!-

_·0

_{KEUKEN I} ' 0 .I;- I -I- I I

_I

I )

__

"

r--- ---,

WOONKAMER

·

i

I

_I

I BEGANE GROND

_~

I _~

r-

---,

VERDIEPING. 47

Plaats Wijk Architekt g "' aan 1tht

E

Huizen Oestermeent J. Martini Antillenstraat 7 Groningen 49

SCHAKELWUZE SYMMETRISCH STANDAARDWONING

I

VOORT~IN

-

I

I

ACHTERTUIN

I

EEN

I

'---~J

I

BREEDGEVEL GEWIJZIGDE STANDAARDWONING DAKTERRAS

I

MEe:R DAN EEN

I

I

VERVLECHTING

SPECIFIEKE WONING

BALKON

Oe hoek wordt gevormd door 3 woningen, waarvan een breedgevelwoning. Oe andere 2 woningen zijn ondieper dan de naastliggende woni':'gen. Door het terugspringen van de gevel aan de binnenzijde van de hoek (t.g.v. dit diepteverschil) ontstaat de mogelijkheid voor een entree. Oe woningen zijn zo ontworpen, dat er altijd een toegang te maken is, zowel aan de vóór-als aan de achterzijde. Hierdoor is de hoekoplossing zowel te gebruiken in hoeken waarbij privé, als hoeken waarbij openbare ruirl,te omsloten wordt.

---~---·-- ----·--- ----·---- - -

.

.---,---,- ,

-~

T

!

so

.,..

.

...

-

·

-I

-

-

,_ I -i I

I

I

i

.'

.1.~ ... •thl ,· begOlie lf'Ond

.

.

' WONING TYPE r I .I ;· I

f7=

'

;

·

·

i

11₁ :::::

~!

!l

~

1: Ê ..,....,...,__.·:~

j:

I ~~ l · a . .... ,. 1 'I ~ . -~---!!!! ___ ••

-

...

.

_I .. ____ JOJ>. ~ .

"

_...J

·

_.

·

-+

·

_. .. • v~rdieping f .• • Sl

HOO<GROOTTE .

I

9r!'

I

4.50

TYPE OPLOSSII\G

_I

_·

GESLOTEN HOEK

I

BLOK BE EINDIGING T -AANSLUITING

t

OMSLOTEN RUIMTE

I

PRIVE-

I

OPENBAAR

I

MENGVORM.

IAMI..IGGEI'VE WONINGEN

I

I

EENGEliNS

I

L

GESTAPELD

HOEKWONII'r.EN

c

EENGEliNS

I

GESTAPELD

HOOFDSTU< 2

Bij de hoekwoningen in dit hoofdstuk wordt uitgegaan van de volgende randvoorwaarden: aansluitingshoek 90°, het type oplossing. is een gesloten hoek, waarbij het privé buitengebied omsloten wordt. De hoekbebouwing is gestapeld, in tegenstelling tot de naastliggende bebouwing, die uit eengezinswoningen bestaat.

Het vullen van de hoek met kleinere woningen, die gestapeld worden, kan voortkomen uit een programma, waarin kleinere woningen gevraagd worden. De hoek is daarvoor erg geschikt. Het probleem van het privé buitengebied, zoals dat in Hoofdstuk 1 aan de orde was, blijft bestaan voor die woningen, die op de begane grond gesitueerd zijn. De oplossingen zijn analoog aan die van het vorige hoofdstuk. De woningen op hogere verdiepingen kunnen, middels een balkon aan de voor- en/of achterzijde, van een privé buitengebied voorzien worden. Voor de bergingen, met name van de benedenwoningen,

· geldt hetzelfde als gesteld in het voorafgaande hoofdstuk. Voor de bovenwoningen gelden de normale uitgangspunten, die bij gestapelde woningen gehanteerd worden: bergingen zijn bereikbaar vanuit de centrale toegang van de woningen. Dit impliceert een ligging aan de voorzijde of inpandig fn het bouwblok op de begane grond.

. Hoekgrootte Type oplossing Omsloten ruimte 90° gesloten hoek privé

Aanliggende bebouwing : eengezinswoningen

· Hoekbebouwing : · gestapelde woningen

Plaats Valkenswaard

Wijk Brouwershof Zuid

Architect: Henk Klunder

Kralingseplaslaan 40 Rotterdam

SCHAKELWIJZE SYMMETRISCH

[ PLA TTEGRCl'D STANDAARDWONING

I

VOORTUIN--

I

I

ACHTERTUIN

I

EEN BREEDGEVEL

.

I

GEWIJZIGDE ST ANDAARDWONJNG

I

DAKTERRAS

I

I

MEER DAN E:EN

I

VERVLECHTING

.

I

SPECIFIEKE WONING

BALKON

De hoek wordt gevormd m.b.v. gestapelde woningen met de dubbele gevelbreedte van de naastliggende woningen. De woningen op de begane grond bezitten een achtertuin en een, niet van binnenuit toegankelijke, voortuin. Alle bergingen zijn aan de voorzijde gesitueerd. Op deze bergingen is een terras gemaakt als privé buitengebied van de bovenwoningen.

+

--·

--

-

-·- ·- - -- ·- r-·

I

.I

I

Be<)One grond.

l

HO t 2ns Jo el u no . ,~ l~ . , 91 ué -n u•s

...--~---~---:·-"*"::---·- -· f -··----~

I

D

j

Plaats Almere Haven

Architect : Van Stigt

Herengracht 408, Amsterdam

'----EE_N _ _ _JI

·I

MEER DAN EEN

I

, .

~LWUZE

'

I

.

SYMMETRISCH

I

Pl.A TTEGRCJ'V _{I STANDAARDWDNINGI}

VOORTUIN __ _ACHTERTUIN

I

BREEDGEVEL GEWIJZIGDE • ST ANDAARDWDNING DAKTERRAS VERVLECHTING · SPECIFIEKE WONING BALKON

Een veel vqorkomende oplossing is die, waarbij de hoek symmetrisch wordt verdeeld over, per laag, twee woningen. De toegangen tot de woningen worden meestal geconcentreerd op de bissectrice van de hoek, maar kunnen ook, als in dit voorbeeld,

gescheiden worden. Er ontstaan dan woningen, waarmee ook hoeken van 45° t~ maken

zijn. (Zie blz. 175) Ook ontstaat hierdoor de mogelijkheid door het weglaten van de begane grond, een poort te maken, die toegang geeft tot het tuinengebied.

·--- - - -

-

--.-~--

-60

- - - - --- - ---- - - -

-·-'

/

..

62

Plaats Wijk

~'---I!

i

_I

+---"'- -·----·-· ,. Bergen op Zoom

Onze Lieve Vrouwepoort Architect: Maatschap voor

architec-tuur e'n stedebouw

Hoogstad, Weeber, Schulze van Tilburg,

Grote Kerkplein 5,

Rotte:qdam

i

Centrale,aangebouwde trappenhal van appartementen op de bissectrice van de hoek Plaats Wijk

I

_{ji:·, _____ J p} : Hoofddorp : Bornholm 7a

I

Architect: Apon, van den Berg,

T.er Braak, Tromp Rotterdamse Rijweg 48, Rotterdam I ' I

Centrale, inpandige trappenhal op de bissectrice van de hoek.

I

li

63 Plaats Middelburg Wijk .Dauwendaele 2 Architect: Jobse Dokter Stavermanstr. 43 Vlissingen Plaats Hellevoetsluis Wijk Opzomerlaan Architect: Jobse Dokter Stavermanstr. 43 Vlissingen.

"Steektrap" op de bissectrice van de

64 Plaats Wijk Architect: , . • ft ,. " .. , " ; .. - ; - -Voorburg Rodelaan

Apon, van den Berg, Ter Braak, Tromp Rotterdamse Rijweg 48 Rotterdam

Getoond is le en 2e verdieping omdat tekening BG alleen bergingen en schetsmatige woning toont.

Plaats Rotterdam

Wijk Oasterflank

Architect: Treffers en Polgar

Koningin Julianalaan 283 ·

Voorburg

EEN

I

ME~R DANEEN SCHAKELWIJZE SYMMETRISCH BREEDGEVEL

I

VERVLECHTING

I'LA TTEGRCNl STANDAARDWONING GEWIJZIGDE ST ANDAARDWDNING

SPECIFIEKE WONING

VDDRTL(IN_ ACHTERTUIN

I·

_DAKTERRAS

I

BALKON

De hoek wordt gevormd met behulp van een groot aantal woningen in een vrij complexe schakeling. Openbare trappenhuizen in de doorgangen naar het achtergebied geven toegang tot galerijen waaraan zowel etagewoningen als maisonettes gelegen zijn. Het privé buitengebied is in de regel een balkon aan de achterzijde, maar kan incidenteel aan de voorzijde liggen of, op de begane grond, een tuintje zijn.

,I : ;~--. ; ·, ~ • ~ T ... ,. ~, ~' I t '~---_.:__:.·oo!il~~!jllll~~!!!!jtlfjiiiiiil' 66

.

" •11..- .-~

I

I

HOEKGROOTTE .

I

'Jrf'

I

45°

I

TYPE OPI..OSSII'.G

I

GESLOTEN HOEK BLOKBEF.INDIGING

I·

T -AANSLUITING OMSLOTEN rtÜIMTE

I

PRIVE:

I

I

OPENBAAR

I

MENGVOR~

I

AAI\l..IGGC:I'VE WONINGEN

I

EENGEliNS

I

GESTAPELD

I

HOü<WONII'.GEN

I

EENGEliNS

I

GESTAPELD

I

HOOFDSTUKJ

Bij de hoekwoningen in dit hoofdstuk wordt uitgegaan van de volgende randvoorwaarden: aansluitingshöék is 90°, het type oplossing is een gesloten hoek, waarbij het privé buitengebied omsloten wordt.Zowel de hoekwoningen als de aanliggende bebouwing bestaat uit gestapelde woningen.

Bij een woningcomplex dat volledig bestaat uit gestápelde woningen zou, in principe, de plaatsing van het privé buitengebied geen probleem hoeven te zijn: waar van de bovenwoningen een balkon aan voor- of achterzijde gekozen wordt, zou dit ook voor de benedenwoning kunnen gebeuren. In werkelijkheid wordt deze oplossing niet gekozen. De benedenwoningen zijn voorzien van tuinen, alsof het engestapelde eengezinswoningen waren. Ook de hoekwoningen op de onderste laag hebben een tuin. Het probleem dat ontstaat door de geringe maat die voor deze tuinen beschikbaar is, blijft daardoor op gelijke wijze op te lossen als in de situaties die genoemd zijn in hoofdstuk 1. Dankzij het feit dat er meerdere woningen boven elkaar liggen ontstaat ook nu weer, net als dat bij hoofdstuk 2 het geval was, de mogelijkheid tot het weglaten van de begane grond woningen. Enerzijds ontstaat daardoor een toegang of doorgang, anderzijds wordt het _.

.

probleem van het privé achtergebied in letterlijke zin "opgelost"

Hoekgrootte Type oplossing Omsloten ruimte Aanliggende bebouwing Hoekbebouwing 90° gesloten hoek privé gestapelde woningen gestapelde woningen 69

Plaats Dordrecht

Wijk Bieyenhoek

·Architect: Architectengroep VDL

Prinsengracht 483, Amsterdam

IAANT~W~NI

SCHAI<I:L WIJZE SYMMETRISCH

ST ANOAAROWONING VOORTUIN __ ACHTERTUIN EEN

I

BREEDGEVEL

.

I

GEWIJZIGDE STANDAARDWONING DAKTERRAS

I

MEER DAN EEN

VERVLECHTING

SPECIFIEKE WONING

BALKON

I

De bebouwing bestaat uit etagewoningen en maisonnettes. De hoek wordt gevormd door gestapelde etagewoningen. De direkt ernaast gelegen woningen ondergaan geringe wijzigingen t.o.v. de standaardwoning. Zo wordt de entree verplaatst van de voorgevel naar de bouwmuur. Ook worden de woningen een halve verdieping opgetild, waardoor ruimte ontstaat voor een fietsenkelder (dit gebeurt overigens in dit complex wel op meer plaatsen, niet alleen in de hoeken). De begane grond onder de hoekwoning is in principe te gebruiken voor (onder)doorgang en parkeren. Een gedeelte ervan kan aan een ·· . van de naastgelegen woningen worden toegevoegd, waarbij een nivo-verschil moet

overwonnen worden.

I ~i ,., !10 30 550 20 N ···Fr-·

~

r

î "____ __ _:_ ___ _ .. type _E _ _ _ ~-··· --- ~---73

··j I I

·

-

..

!

-

-

· - -

-

·

-

- --

l ~ . r -- ~i\

:

--

:-. \' . . "{ ' i ' I

Plaats Den Haag

Wijk Houtwijk Architect: Mastenbroek I I J_ -r -· --··. ' ) Emmawijk 54-55, Zwolle . .-·· /

/

75

SOW<ELWUZE

I

SYMMETRISCH

I

PLATTEGRI>«>

I

STANDAARDWONING

I

v~~IN_

I

I

ACHTERT~N

I

...,_ _ _ EE_N _ _

_,I

BREEDGEVEL GEWIJZIGDE STANDAARDWONING DAKTERRAS

I

ME~R

DAN EEN

I

.

VERVLECHTING

SPECIFIEKE WONING

BALKON

De gestapelde hoekwoningen zijn symmetrisch geschakeld. De toegang naar het achterliggende tuinengebied wordt verzekerd middels een doorgang, die aan één zijde pal naast de hoek gelegen is. De beperkte hoeveelheid tuin aan de achterzijde van de

. .

hoekwoning wordt aangevuld met een privé buitengebied aan de straatzijde.

.. ---·- -

-vooa· SCHAKEliNG ZIC 8L~D .• •. i

,.". _

_. "

;

-

.

~-~-

·

-~

-

~~ ~

~~·--~

·

J

__

_

.... §. 190 -·T---...;--.-~---~--T--· -1 . .

,

I J .ë. • I

..

~-~~-.:...:~=-=-=::...-=-=-=..: =-11---

----

.

-

~

77

Plaats Wijk Architect: Vlissingen Bossenburgh Job se

Dokter Stavermanstraat 43, Vlissingen

EEN~

I

MEER DAN EEN

I

SCHAKELWIJZE.

I

SYMMETRISCH

I

[ PLA TTEGROI'D STANDAARDWONING

VOOR TUIN _

j

.

ACHTERTUIN

BREEDGEVEL

.I

EWIJZIGDE TANDAARDWONING DAKTERRAS. ,. VERVLECHTING SPECIF'lf:KE WONING BALKON

I

Door aan de standaardwoning een wigvormige ruimte toe te voegen, kan de hoek geformeerd worden. In deze ruimte liggen op de begane grond bergingen en op de · ' verdieping extra slaapkamers. De toegang van de bovenwoning wor~t, gelijk elders in dit

complex, geregeld met behulp van vrijstaande trappenhuizen en korte galerijen. Als privé buitenruimte hebben de benedenwoningen een tuin en de bovenwoningen een balkon, aan de aehterzijde.

begane grond

-

-

·

-··

·

eerste verdieping

,

---·

·

·-- ··-··· · baliion I'~~. • !--~ • ~

.

...

...

..

.

.

_

' I ' ~· ,!f:-~ .. :fj ~ . - - - - -- - - · ·--- - -·· •

.~

,·~

~~

~

I

~·\<~

'~

.·

\~ ~·-r"'·

-\

,_

81

··- -·- · -

-HOO<GROOTTE .

I

I

9rf'

I

45°

TYPE or·LOSSJI'.G

I

GESLOTEN HOEK

I

BLOKBEE:IND!GING T -AANSLUITING

-

I

OMSLOTEN HU!MTE

I

PRJVE ·~

I

OPENBAAR

I I

MEI'.GVORM .

IAAN..IGGEt-DE WONII\CEN

I

I

EENGE:ZJNS

I

L

GESTAPELD

HOEKWONII\CEN

(

EENGEZINS

I

c··-GESTAPE~~~

HOOFDSTUK4

Bij de hoekwoningen in dit hoofdstuk wordt uitgegaan van de volgende randvoorwaarden: de aansluitingshoek is 90°, het type oplossing is een gesloten hoek, waarbij het openbaar buitengebied aangesloten wordt. Zowel de hoekbebouwing als de aanliggende bebouwing bestaat uit eengezinswoningen.

De hoek, die twP.e woningblokken met elkaar vormen is als. het ware naar buiten

~

.

geklapt. De toegungen van de woningen liggen aan de binnenzijde, de tuinen aan de buitenzijde. Zo weinig plaats als er· in de vorige hoofdstukken was, zo veel is er nu. Te veel soms, lijkt het· wel, als de hoekwoningen tuinen toegewezen krijgen die een veelvoud zijn van de naastliggende tuinen. De toegangen, aan de binnenzijde van de hoek, hebben minder plaats. Door verschuiving van woningen öf verspringing in de gevels moet de toegankelijkheid mogelijk gemaakt worden. Een oplossing, waarbij de toegangen makkelijk bereikbaar worden en de tuinen in redelijke verhouding tot de overige blijven, is de poort: een doorgang op de hoek, die een ontsluiting van het privé gebied mogelijk maakt. Boven de poort kan een deel liggen van naastliggende woningen of een aparte, kleine woning.

Hoekgrootte Type oplossing Omsloten ruimte Aanliggende bebouwing Hoekbebouwing 90° gesloten hoek openbaar . eengezinswoningen eengezinswoningen 83

Plaats Maartensdijk Wijk Dorpskern-West Architect: Inbo

Geeresteinselaan 57, Woudenberg

SCHAKELWUZE SYMMETRISCH

PI..ATTEGRON> STANDAARDWONING

VOORTUIN_

I

ACHTER TUIN

I

.. I ___

EE_N _ _ ...

I

·

I

MEER DAN EEN . BREEDGEVEL EWIJZIGD!:: T ANOAARDWONI"-G DAKTERRAS

VERVLECHT~

SPECJfïEKE WONI"-G BALKON

Een veel voorkomende oplossing is het plaatsen van één woning op de hoek. De eerste, daarvoor in aanmerking komende woning is de standaardwoning van het betreffende complex. Door kleine wijzigingen van gevelopeningen, zoals bij de entree-partij, wordt

deze woning aangepast aan de situatie. Ook de schakeling van de woningen verdient ·

aandacht.

In plaats van de standaardwoning kan ook een apart ontworpen hoekwoning worden toegepast (zie blz. 89).

I

-

~'

--- - - -- -

-begane grond

1 e verdieping

... •·"

Plaats Heemstede

Strawinskylaan Architect: Cees Koster

Dinkeliaan 14, Heemstede Hoek wordt gemaakt door schakeling van standaardwoning. Plaats

type

A5.5

"' Rozenburg keuken 0. 5 YE woonkamer 1 5 YE

Architect: Maatschap voor architec-tuur en stedebouw

Hoogstad, Weeber, Schulze van Titburg

Grote ~erkplein 5, Rotterdam

Hoek wordt in principe gevormd door schakeling van standaardwoning met andere gevelopeningen.

89 0 e

fl] .,

0 [J 0: rl - : []JIJ: ,BEGAN( IJAONO Plaats Dordrecht Wijk Sterrenburg 3 Architect: ED Langegracht 36 Amersfoort Plaats Spijkenisse Wijk Waterland Architect: Architectencollectief Studio acht, Slachthuiskade 2, Rotterdam-Crooswijk

Slaap- en woonverdieping zijn omgewis seld, analoog aan de woning op

·Plaats ·• Wijk ': ... Leiden Merenwijk ·-·----~

-

... ...__....

----Architect: De Jong, Van Olphen, Bax, Binnenweg 40, Maarssen 91 ) ~ ... _,::-~, -~~-~---. ,_) ·--,_;..,

"'-·

. .

·

)

I

I

~L~ZE

f

SYMMETRISCH I·

I

STANDAAROWO~I

I

ACHTERTUIN

I

EEN

I

BREEDGEVEL DAKTERRAS VERVLECHTING SPECIFIEKE WONN:l BALKON

Op de begane grond is. de hoek geopend, waardoor een doorgang ontstaat naar het

achterliggende gebied. De ruimte op de verdieping. is toegevoegd als slaapkamer aan één

· van de naastliggende woningen. Zoals op de situatie te zien is, komen er in dit projekt

ook hoeken voor, waarbij de omsloten ruimte zowel privé als openbaar gebied bevat •.

Voor meer informatie over soortgelijke ruimte wordt verwezen naar Hoofdstuk 6.

- --1 ~----__ :":.c. ... ---~-- ---... rt4.' .. ! • , I : -; ' 93

Plaats Hoofddorp Wijk Vrijschot-Zuid Architect: ED

Langegracht 36, Amersfoort In de onderdoorg?ng zijn entrees van twee woningen ge~itueerd.

l

Plaats Wijk

Dordrecht

Sterrenburg 3

Architect: De Jong, van Olphen, Bax

Binnenweg 40, Maarssen

EEN

)

MEER DAN EEN

SCHAKEL WIJZE SYMMETRISCH

J

BREEDGEVEL VERVLECHTING

PLA TTEGROI-D STANDAARDWONING GEWIJZIGDE

ST ANOAAROWONING

IPRNE~BIE~

VOORTUIN __ ACHTERTUIN DAl< TERRAS BALKON

Bij het maken van een doorgang op de hoek, kan de ruimte boven de poort ook gebruikt worden voor een aparte, kleine woning, die geen privé buitengebied heeft in de vorm van een tuin, maar hoogstens in de vorm van een balkon.

ui tvead1c• boek ·W CIHHrSUC~CIC~ JjJi ar I ·-\--.o-..;...,..:.~1 al · cL "'· w

-ty)WU US HO- Ci2 IH~fJUIW qroud

SJ

Plaats Purmerend

Wijk De Gors-Zuid

Architect: VDL

Prinsengracht 483, Amsterdam

SQ-W<ELWIJZL

I

SYI\o1METRISCH

I

PLA TTEGRON:>

1

] STANDAARDWONING

VOORTUIN_

I

_{ACHTERTUIN .}

I

L _ _ _ E_E_N _ _

_,I

·I

MEER DAN EEN

·

I

BREEDGEVC~

GEWIJZIGDE ST ANDAAROWONING DAKTERRAS VERVLECHTING SPECJF'IEKE WONING BALKON

De hoek wordt gevormd met behulp van twee woningen in een symmetrische schakeling. Door de afwijkende vorm van dergelijke woningen moet bij deze oplossingen altijd in belahgrijke mate afgeweken worden van de standaardwoningen.

10.0

...

...

_

,,_..

.···

D

. •.', 11 : ···· .. · .. · ........ : . . - - · - -900 200

I

.

le verdieping

1 01 600 begane grond ·., •, . .

\

\ f>OU 8 "'

·

-·

I

1

.

' I)(J

I

..J

· verdieping. . . VEROIEPING 102 Plaats Wijk Purmerend De Gors-Zuid Architect: J. Plas Purmersteenweg 13 d Purmerend

Berging 2-zijdig bJreikbaar.

·;;;--- - ---·;;-- - - -- - - -Plaats Wijk Architect: Den Haag Houtwijlt Mastenbroek Emmawijk'54-55, Zwolle

103 Plaats Wijk ~~

·

----==-,

Den Haag Nieuw Waldeck

I

Architect: Apon, van den Berg,

'I'er Braak, Tromp Rotterdamse Rijweg 48 Rotterdam

Plaats

Wijk

Spijkenisse

Waterland

Architect: Architectencollectief

Studio Acht, Slachthuiskade 2

Rotterdam-Crooswijk

- - -

-

-

-

--

-

-

-SCHAKELWUZE

I

SYMMETRISCH

I

PLATTEGRCJN)

I

_{STANDAARDWQNU\CI}

f

VOOR Tl(IN _

I

ACHTERTUIN

I

--- - - ·--··

I

EEN BREEDGEVEL GEWIJZIGDE ST ANDAARDWDNING --- -

-(

ME~R DAN EEN VERVLECHTING

SPECIFIEKE WONING

BA U< ON

De hoek wordt gevormd met behulp van vier eengezinswoningen in een symmetrische schakeling. De achterzijde biedt ruim plaats voor een viertal tuinen. Vergelijk ook de oplossing op blz. 37 in dezelfde situatie.

/

~

·

-

~~

-

r

~

,

-. ( : '-- . I Ä i ' 106

)

654

l

I

I

J

240 107

109 Plaats Wijk Purmerend De Gors-Zuid Architect: Bier-Gelderblom Zijde 133, Boskoop Hoek wordt gemaakt m.b.v. garage

.

HOO<GROOTTÈ .

I

9rf'

I

45°

TYPf: OPLOSSII'C

I·

I

GESLOTEN HOEK BLOKBEEINOIGINO T -AANSLUITING

I

OMSLOTEN RUIMTE PRIVE

I

I

OPENBAAR

I

MEI'CVORM .

IAAN..IGGEI'VE WONJr-.GEN

I

EENGEZINS

I

GESTAPELD

I

HOEKWONII'CEN EEI'CEZINS

.

,

GESTAPELD

I

HOOFDSTUK5

Bij de hoekwoningen in dit hoofdstuk wordt uitgegaan van de volgende randvoorwaarden: de aansluitingahoek is 90°, het type oplossing is de gesloten hoek, waarbij de openbare ruimte omsloten wordt. Zowel de hoekbebouwing als de aanliggende bebouwing bestaat uit gestapelde woningen.

Als bij deze randvoorwaarden uitgegaan wordt van begane grond woningen met een tuin,

gelden dezelfde overwegingen als in Hoofdstuk 4. Ook. hier is de plaatsing van de tuinen

geen probleem, de afmeting ervan kan dat wel· zijn. Voor het privé buitengebied van de bovenliggende woningen zal gelet dienen te worden op een grote mate van privacy, waarbij wel overwogen kan worden dat deprivacy van de benedenwoning onmogelijk te garanderen is. Wat de toegangen van de woningen betreft wordt ook verwezen naar

Hoofdstuk 4. · Hoekgrootte Type oplossing Omsloten ruimte Aanliggende bebouwing Hoekbebouwing 90° gesloten hoek openbaar gestapelde woningen gestapelde woningen 111

Plaats Harderwijk Wijk Stadsweide 3 Architect: ED

Langegracht 36, Amersfoort

EEN

I

MEER DANEEN

.1· SCHAKELWIJZE

~METRISCH

~EOGEvEL

.I

I

VERVLECHTING

.. [ Pl.A TIEOROI'«> GEWIJZIGDE

ST ANOAARDWONII'I3

SPECIFIEKE WONING

VOORTUIN_

I

_ACHTERTUIN

I

.

I

D~TERRAS

I

I

BAL)( ON

Een aantal van de woningen is bereikbaar vanaf een voetgangersnivq op de 1 e verdieping van waaruit trappenhuizen naar de hoger gelegen hoekwoningen leiden. Deze hoekwo-ningen worden, per laag, twee aan twee geschakeld en hebben een privé buitengebied in de vorm van een tuin (begane grond woning) of een terras. Door de plaatsing van de bergingen, öf in de woningen öf op het voetgangersnivo is het hele tuinengebied vrij gehouden.

111.

' ' ' . .

..

slaap~am~r

...

______ :. --·-J.* fl ~ ~ I I ' .

leverd.

11

s

'"

,

I

I I

Ji

rr

~-

=~

i\

.

I I ' ' ;

bg.

:

..

.

HOEJ<GROOTTE .

I

9r:P

I

45° TYPE OPLOSSII'C

,

.

GESLOTEN HOEK 11 BLOK.BE.EINOIGING . T -AANSLUITING

[

OMSLOTEN RUIMTE PRIVE

I

_I

OPENBAAR

_I

I

IAAI\LIGGEI'iJE WONINGEN

I

I

EENGEliNS ₁₁ GESTAPELD HOEKWONINGEN

.

I

EENGEliNS

I

c···~ESTAPELD

HOOFDSTUK6

-Bij de hoekwoningen in dit hoofdstuk wordt uitgegaan van de volgende randvoorwaarden: de aansluitingshoek is 90°, het type oplossing is de gesloten hoek, waarbij de omsloten ruimte zowel privé als openbaar gebied bevat. De bebouwing bestaat, evenals de aanliggende bebouwing, uit eengezinswoningen.

Een menging van openbare en privé gebieden in de door de hoekwoningen omsloten ruimte kan alleen plaats vinden als de hoek zelf een doorgang bevat: de toegangszijden . van de woningen, die deels binnen, deels buiten het bouwblok liggen moeten met elkaar in verbinding staan. Voor de boven deze poort gelegen ruimten gelden dezelfde uitgangspunten als genoemd bij Hoofdstuk 4: ze kunnen toegevoegd worden aan de naast de poort gelegen woningen öf gebruikt worden voor een aparte, kleine woning boven de

·doorgang. Hoekgrootte Type oplossing Omsloten ruimte Aanliggende bebouwing Hoekbebouwing 90° gesloten hoek privé en openbaar eengezinswoningen een ge zinswoningen 11. 7

GEVEL A

GEVE!__ 8 AK3 AK3

.... · Plaats Wijk Architect: Apeldoorn Kuipershof

De Jong 1 Van Olphen 1 ·Bax 1

Binnenweg 401 Maarssen

-- · -- - - -- -- - -

-AKS AK3

A

:

. AKS

SCI-W<ELW1J2E

PLATTEGRON>

De oplossing die gekozen is voor--de hoek, waarbij zowel privé als openbare ruimte

omsloten wordt is identiek met die, waarbij alleen van openbare ruimte sprake is. (Zie blz. 95) Ook hier leidt een toegang in de doorgang naar een boven de poort gelegen, afzonderlijke woning, die geen buitengebled heeft in de vorm van een tuin, maar in de vorm van een balkon •

...

7

Cl

...

. ,· 0 .·· . .

...

t20

: -

..

·~ '. 280+ TYPE AK3 ' ' -•·•o•POO•~"" "" ' ' " ' ' - "_ ,· . . . .. -. . . OOpo-·~"''"'-1• . : ~ . ." :: ,; ! . . :. : ... ~ :: .. r. ; ....

..

... ....

__

_

- - -

---

-

-

-

- - -

- -

-

-• :: t ..• . ..

TYPE AKS :TYPE AK1°

Plaats Almere Haven

Architect: Van Stigt

Herengracht 408, Amsterdam

- - - -- --

--SCHAKEL WIJZE:

I

SYMMETRISCH

I

[ PLA TTEGRON> STANDAARDWONING

VOOR~IN_ ACHTERTUIN

--- -- -EEN BREEDGEVEL r GEWIJZIGDE STANDAARDWONING DAKTERRAS

I

ME~R DANEEN VERVLECHTING

I

BALKON De ruimte boven de doorgang wordt gebruikt voor twee woningen, in een symmetrische schakeling. Aangezien de plattegrond van deze woningen slechts in geringe mate afwijkt van die, waarbij geen doorgang is (met uitzondering van de begane grond natuurlijk!) wordt hiervoor verwezen naar blz. 60.

12L.

··- -

-HOD<C.ROOTTE .

I

I

9rl'

l

45°

TYPE OPLOSSING

I

GESLOTEN HOEK BLOKBEEINOIGINO

I

T -AANSLUITING

OMSLOTfN RUIMTE

I

PRIVE

I

OPENBAAR MENOVORM

I

AI\N...IGGEI\DE WONINGEN

I

EENGEliNS

l

GESTAPELD

HOEKWONINGEN

l

EENOEZINS

I

c-·

·-GESTAPE~~~

HOOFDSTUK 7

Bij de hoekwoningen in dit hoofdstuk wordt uitgegaan van de volgende randvoorwaarden:

de aansluitingahoek is 90°, het type oplossing is de blokbeëindiging, waarbij privé gebied

. omsloten wordt. Alle bebouwing, zowel op de hoek als aanliggend, . bestaat uit

eengezinswoningen.

Onder blokbeëindiging wordt een bouwvorm verstaan die, als één onlosmakelijk geheel, twee, aan elkaar evenwijdige woningblokken verbindt. Een blokbeëindiging bevat in de regel aparte elementen, die als hoekoplossing aan te merken zijn. De samenstelling, zoals voorkomend in een bepaalde situatie is echter meer dan de som der delen; ze

. vormt een totaliteit die· zich uitstrekt van de ene hoek tot de andere. Aantasting of

verandering van een deel heeft gevolgen voor het geheel.

Plaats

Wijk

Den Haag

Nieuw Waldeck

Architect: Treffers en Polgar

Koningin Julianalaan 283, Voorburg

IAAmALW~I

EEN

I

MEER DAN EEN SCHAKELWIJZE SYMMETRISCH

I BREEDGEVEL I

I

VERVLECHTING

J

PLA TTEGRONJ

I

STANDAARDWDNINGI GEWIJZIGDE _{STANDAARDWONING} SPECIFIEKE _WONING

~=3

·

·

VOORTUIN_ ACHTERTUIN

I

DAKTERRAS

I

BALKON

De blokbeëindiging bestaat in principe uit een parkeerdek, waarop eengezinswoningen gelegen zijn. Deze woningen hebben een privé terras, op het genoemde dek. De toegang van de woningen is ten dele via het parkeerdek, ten dele middels openbare trappenhui-zen. In het laatste geval is op de begane grond een etagewoning geplaatst met als privé buitengebied een loggia aan de buitenzijde.

·

I

.,

i

I

I

130 r-~·

-I

I

-

·

JQQ.. __ all_sloapk~tr. l\0\ rn1

@

J.!!i8,J•""· 12 1 31

\.

····•- -·

I

HOE.l<C'.ROOTTE: .

I

9ri'

I

I

4S0

TYPE OPLOSSII'«:l GESLOTEN HOEK

I

B_LOKBEETNOIGII'«:l

I

T·AANSLUJTING

OMSLOTEN RUIMTE

I

PRJVt

I

OPENBAAR MEI'«::VORM.

I

IAMLIGGE:r>DE WONII'«::EN I

I

EENGEZtriiS

I

GESTAPELD

r

HOEl<WONII'I:iEN

I

EENGEZINS

I

GESTAPELD

HOOFDSTUKB

Bij de hoekwoningen in dit hoofdstuk wordt uitgegaan van de volgende randvoorwaarden: de aansluithoek is 90°, het type oplossing is een blokbeëindiging en de omsloten ruimte is een privé gebied. De aanliggende bebouwing bestaat uit eengezinswoningen, terwijl de hoek met gestapelde woningen wordt gevormd.

Bij een blokbeëindiging, die een privé gebied omsluit, moet de plaats van de tuin van de betrokken woningen iri. een beperkt oppervlak gevonden worden. Bestaat die blokbeëindi..: ging zelf uit gestapelde woningen, dan kan, voor wat betreft de verdiepingen, de oplossing weer gezocht worden in .balkons aan voor- en/of achtergevel. Tegelijkertijd zal ruimte gevonden moeten worden voor de bergingen van alle woningen, waarvoor inpandige plekken op de begane grond zich uitstekend lenen.

Hoekgrootte Type oplossing Omsloten ruimte Aanliggende bebouwing , Hoekbebouwing 90° blokbeëindiging privé eengezinswoningen gestapelde woningen 133

Plaats Wijk

Den Haag Nieuw Waldeck Architect: Treffers en Polgar

Koningin Julianalaan 283, Voorburg

---·- - - -· -···

I

AANTAL

w~~N

I

I

EEN I

:

I

MEER DANEEN

SCHAKELWIJZE

I SYMMETRISCH BREEDGEVEL

I

VERVLECHTING

PLA TTEGRDI'D STANDAARDWONING GEWIJZIGDE SPECIFIEKE

STANDAARDWONING WONING

I~~

VOORTUIN __

I

ACHTERTUIN

I

I

DAKTERR'AS

I I

BALKON

Na een overgang met-bergingen is als blokbeëindiging tussen-eengezinswomngen een , samengesteld bouwblok geplaatst, bestaande uit etage-woningen en

maisonnette-wonin-gen. De privé buitenruimten worden, al naar gelang de situatie van de woning gevormd door een tuin, een balkon of een terras op een onderliggende woning. De delen van deze blokbeëindiging zijn duidelijk ontwikkeld uit de gestapelde bouw, zoals die is gebruikt bij de T -aansluiting .;(Zie blz. 149)

136

r

I

139

·•·· • ' • I ! -- -~-- . .. ... .,

Plaats Valkenswaard

Wijk Brouwershof Zuid

Architect: Henk Klunder

Kralingseplaslaan 40, Rotterdam

- - - -- -· - - ---

-HOEJ<GROOTTE .

.I

9rf'

I

45°

I

TYPE OPLOSSING

I

GESLOTEN HOEK

I

BLOKBEEJNDIGING

I

T -AANSLUITING

OMSLOTEN RUIMTE PR!VI!:

-I

I

OPENBAAR

I

MENGVORM .

IAMLIGGEI>DE WONINGEN

I

I

EENGEZ!NS

I

L

GESTAPELD

I

HOEKWONit-CEN

I

EENGEliNS

I

c-·p-GESTAPE~~~

HOOFDSTUK9

Bij de hoekwoningen in dit hoofdstuk wordt uitgegaan van de volgende randvoorwaarden:

de aansluithoek is 90°, het type oplossing is een blokbeëi~diging, de omsloten ruimte is

een openbaar gebied. Zowel de aanliggende bebouwing als de hoekbebouwing bestaat uit eengezinswoningen.

Net zo goed als een blokbeëindiging wordt gebruikt om een rij tuinen af te sluiten aan de kopse zijde van de woningen, zo kan hetzelfde motief gehanteerd worden bij de afsluiting van een straat. Twee rijen woningen, waarvan de voorzijden naar elkaar toe gericht zijn, worden metbehulp van een blokbeëindiging tot één geheel gemaakt. Als de zo beëindigde openbare ruimte in verbinding moet staan met andere ruimten is een doorgang van het eindblok onvermijdelijk. Er kan echter ook een afgesloten ruimte Verkozen worden, de zg. cul-de-sac,;

Hoekgrootte 90°

Type oplossing blokbeëindiging

~

Omsloten ruimte openbaar

Aanliggende bebouwing eengezinswoningen

4

Hoekbebouwing eengezinswoningen

Plaats

Wijk

Spijkenisse

Waterland

Architect: Arch1tectencollectief

Studio A.cht, Slachthuiskade 2,

Rotterdam-Crooswi jk

EEN

I

ME~R DANEEN

SCHAI<ELWIJZE SYMMETRISCH E!REEOCEVEL

I

VERVLECHTING

SPECIFIEKE WONING I STANOAARDWDNINGI GEWIJZIGDE ST ANDAARDWDNING

VOORTL!IN_ , . ACHTERTUIN

I I

_DAKTERRAS

I

BA U< ON De bebouwing bestaat uit eengezinswoningen, met dien verstande dat pal naast de hoekwoning gestapelde woningen liggen. De trap, die nodig is om de bovenste woningen daarvan te bereiken, is gebruikt, om de toegankelijkheid te verzekeren van de woningen boven de doorgang. Zo is een beëindiging gemaakt van de openbare ruimte met behulp van elementen, die ook elders in de wijk voorkomen, maar alleen in deze situatie zó samengesteld zijn. (Zie blz. 89 voor de plattegronden van de hoekwoningen.)

/

. I ;----er·- - -·

_

_

_

_

f

.

t1

l

5loopk hllo., 22Qx383 .,1, ·.'~ • • >'/ .... . ,

...

,

I • ;" • • i

ri""

ft I. i sklopkomer ·~J 220{293x792 P'~~~ ,.:. berging

I'

~·I

145

1

I . I I .J <,'

I HOEKGROOTTE .

I.

I

.

.

900

I

45°

TYPE OPLDSSU-G GESLOTEN HOEK BLOKBEEINOIGING

I

T -AANSLUITING

I

OMSLOTEN RUIMTE PRIVt

I

OPENBAAR

I

MENGVORM.

I

IAAI'LIGGEI'VE WONlt~EN

I

I

EEt~EZINS

I

L

GESTAPELD

HOEKWONINGEN E~NGEZINS

I

GESTAPELD