Het bepalen van de dampdrukisothermen van een 9-tal zaadsoorten

CENTRAAL INSTITUUT VOOR LANDBOUWKUNDIG ONDERZOEK

PUBLICATIE VAN HET DROOGTECHNISCH LABORATORIUM, NO.39

HET BEPALEN VAN DE DAMPDRUKISOTHERMEN VAN EEN 9-TAL ZAADSOORTEN

DOOR J.KREYGER

INHOUDSOPGAVE

BLZ.

KORTE INHOUD 1

INLEIDING 2 I. OMSCHRIJVING VAN DE ZADEN, WAARAAN HET

ONDERZOEK IS VERRICHT 3 II. ALGEMENE EISEN TE STELLEN AAN HET ONDERZOEK

EN DE APPARATUUR 3 III. GEBRUIKTE APPARATUUR EN GANG VAN ZAKEN BIJ

HET ONDERZOEK 3 A. ALGEMENE OPZET . 3

B. KEUZE VAN DE HYGROMETERS 5 . C. HET IJKEN VAN DE HYGROMETERS 5

IV. VERKREGEN RESULTATEN 6 V. BESPREKING VAN DE VERKREGEN RESULTATEN EN

CONCLUSIES 6

3 TABELLEN 13 FIGUREN

HET BEPALEN VAN DE DAMPDRUKISOTHERMEN VAN EEN 9-TAL ZAADSOORTEN

DOOR J. KREYGER

METINGEN VERRICHT DOOR G.R. VAN BASTELAERE.

KORTE INHOUD

DE METHODIEK IS BESCHREVEN EN DE RESULTATEN ZIJN GE-GEVEN EN BESPROKEN VAN HET BEPALEN VAN DAMPDRUKISOTHERMEN VAN DE VOLGENDE ZAADSOORTEN, T.W.!

KOOLZAAD SUIKERB IETENZAAD GRASZAAD ROGGE HAVER MAÏS ERWTEN WlERBONEN LUPINE

DE ONDERZOEKINGEN ZIJN VERRICHT IN HET KADER VAN DE WERKZAAMHEDEN VAN DE WERKGROEP". DROGEN EN BEWAREN VAN

LANDBOUWZAAlZADEN, INGESTELD DOOR DE COMMISSIE VOOR COÖRDI-NATIE VAN HET ONDERZOEK VAN LANDBOUWZAAI ZADEN.

2

-N L E I D I -N G

ALS "PUNT-7 OP HET PROGRAMMA VAN DE WERKGROEP', "DROGEN EN BEWAREN VAN LANDBOUWZAA1 ZADEN " ~ IS VERMELD! "BEPALING VAN "DAMPDRUKTSOTHERMEN VAN ROGGE, HAVER; MAÏS,

E R W T E N , V E L D B O N E N , L U P I N E , K O O L Z A A D , B I E T E N Z A A D E N E N G E L S R A A I

-GRAS« VAN" ELKE KROMME ZULLEN CA. 6 PUNTEN B"EPAALD WORDEN, TERWRJL D-E KROMMEN BIJ 4 OF 5 VERSCHILLENDE PUNTEN ZULLEN WORDEN- BEPAALD".

GEBLEKEN IS, DAT HET BETREFFENDE ONDERZOEK TAMELIJK

L A S T I G E N L A N G D U R Î G " I S , D A T M E N M E T 4 5 P U N T E N P E R I S O -T H E R M - I N H E -T A L G E M E E N W I E -T K A N V O L S -T A A N E N D A -T , A L -T H A N S

MET~ DE -BIJ ONS ONDERZOEK BEHAALDE NAUWKEURIGHEID, ER GEEIST REËEL VERSCHIL GEVONDEN WERD TUSSEN DE RESULTATEN VERKREGEN BIJ 12 -EN BIJ" 25°C. GEMEEND IS, DAT HET AANBEVELING

VER-DIENT, DE VERKREGEN RESULTATEN (BETREFFENDE DE BOVENGENOEMDE ZAADSOORTEN BIJ 1 2 - 25°C) ALVAST IN HET NAVOLGENDE RAPPORT SAMEN TE" VATTEN.

NADER KAN NAGEGAAN WORDEN, OF HET WELLICHT MEER ZIN HEEFT VERDERE WERKZAAMHEDEN TE BEPALEN TOT ANDERE ZADEN BIJ DEZELFDE TEMPERATUREN, OF DAT ER DE VOORKEUR AAN MOET WORDEN GEGEVEN OM AAN DEZELFDE ZADEN ONDERZOEK TE DOEN

PLAATS VINDEN BIJ ANDERE, MEER UITEENLOPENDE TEMPERATUREN, WL-J ZIJN GENEIGD DE VOORKEUR TE GEVEN AAN HET EERSTGENOEM-DE, ZIJ- HET DAN OOK, DAT BIJ EEN BEPAALDE ZAADSOORT EEN' ONDERZOEK KAN WORDEN INGESTELD, DAT ZICH UITSTREKT OVER EEN • BREDER TEMPERATUURGEBIED.

HET NAVOLGENDE RAPPORT IS DUS OP TE VATTEN ALS EEN

VOORLOPIG OP- DE PRAKTIJK GERICHT RAPPORT, WAARIN IS AFGEZIEN VAN HET GEVEN VAN THEORETISCHE BESCHOUWINGEN" INZAKE VOCHT-EVENWICHTEN EN OVER DE INVLOED VAN DE TEMPERATUUR DAAROP. "

TER" TOELICHTING OP DE KEUZE VAN" DE TOEGEPASTE METHODE VAN ONDERZOEK MOGE HET VOLGENDE WORDEN OPGEMERKT.

BIJ HET VASTSTELLEN VAN DE DAMPDRUKISOTHERM VAN EEN-BEPAALD MATERIAAL KAN MEN IN PRINCIPE TWEE WEGEN

BEWANDE-LEN'. - - - - • •

A. MEN KAN EEN HOEVEELHEID MATERIAAL CONDtTIONNEREN DOOR MIDDEL- VAN EEN LUCHTSTROOM VAN BEPAALDE RELATIEVE VOCHTIG-HEID" -EN TEMPERATUUR. MEN MOET DAN DOOR WEGING NAGAAN, WANNEER MATERIAAL EN LUCHT MET ELKAAR IN EVENWICHT ZIJN

GE-KOMEN.

B. MEN KAï'J • EEN BEPAALDE" HOEVEELHEID VAN TE VOREN

GECONDl-TIONNEERD MATERtAAL EN EEN AFGESLOTEN HOEVEELHEID LUCHT GELEGENHEID GEVEN MET ELKAAR IN EVENWICHT TE KOMEN.

WIJ HEBBEN DE TWEEDE METHODE GEKOZEN, OMDAT DAARBIJ EEN EENVOUDIGER APPARATUUR MOGELIJK IS, TERWIJL DE STOFOVER-DRACHT KWANTITATIEF GERINGER IS EN HET EVENWICHT SNELLER

3

-1• 0 M S C H R |J V I N G VAN DE ZADEN, WAARAAN HET ONDERZOEK

VERRI CHT

OMSCHRIJVING ZAAD LEVERANCIER

MANSHOLT HAMBURGER KOOLZAAD,iE NABOUW KWME" SUIKERBIETENZAAD (NIET ONTSMET)

ENG. RAAIGRAS C.B.ORlG., KIEMKRACHT 96 PETTKUSER W.ROGGE,1E NABOUW, KIEMKRACHT

90-100

LIBERTAS HAVER, 1E NABOUW, KIEMKRACHT I HYBRIDE MAÏS WISCONSIN 240 ORlG.

KIEMKRACHT I RONDO ERWTEN, 1 E NABOUW,KIEMKRACHT I WIERBOON C.B. 1E NABOUW,KIEMKRACHT II NEVENLUPINE, 1E NABOUW MANSHOLT GOYARTS CENTRAAL M il n u il BUREAU il tl il n il LUIDENBURG

ALGEMENE EISEN TE STELLEN AAN HET ONDERZOEK EN DE APPARATUUR NODI G VEELH TEMPE LIJK 1) DA DE HE HE AF DA LU DA VA DA Zl AF DE DA DA NE HE

VOOR HET BEPALEN VAN EEN DAMPDRUKISOTHERM IS HET EEN HOEVEELHEID MATERIAAL MET EEN AFGESLOTEN HOE-EID LUCHT IN EVENWICHT TE BRENGEN BIJ EEN BEPAALDE RATUUR (ZIE INLEIDING, METHODE B ) .

VOOR HET INSTELLEN VAN HET EVENWICHT IS HET

WENSE-2) 3) 4) 5) 6) T DE HOE H O E V E E L H T E V E N W I C DEN W A T E R G E G E V E N ; T DE TEM CHT GELIJ T MONSTER N DE BUI T HET ME CH BEVIND LEZINGEN BUITENLU T DIT IN T HET MO ERD, M.A.W T MATERIA V E E L H E I D L U C H T N I E T T E E I D M A T E R I A A L , Z O D A T N A H T D O O R D E L U C H T S L E C

AAN HET MATERIAAL ZL PERATUUR IN HET MONSTE KMATIG IS,'

EN OMRINGENDE LUCHT TENLUCHT;

ETINSTRUMENT VOOR DE R T IN DE LUCHT OM HET

PLAATS VINDEN ZONDER D

C H T W O R D T V E R B R O K E N ;

STRUMENT GEEN WARMTE P NSTER VÓÓR DE METING

DAT HET WATERGEHALTE AL HETZELFDE IS.

GROOT IS T.O.V. HET INTREDEN VAN HTS MINIMALE HOEVEEL-JN ONTTROKKEN, DAN WEL R EN DE OMRINGENDE GOED ZIJN AFGESLOTEN ELATIEVE VOCHTIGHEID MONSTER, EN DAT DE AT DE AFSLUITING MET RODUCEERT;

GOED IS GECONDITION-IN ALLE DELEN VAN

III. GEBRUIKTE APPARATUUR EN GANG VAN ZAKEN BIJ HET ONDERZOEK ALGEMENE OPZET

VOOR HET ONDERZOEK WERDEN VIJF GLAZEN STOLPEN GEBRUIKT (0 150 MM, HOOGTE 270 MM, INWENDIG GEMETEN), VOOR-ZIEN VAN EEN 12,5 MM BREDE GESLEPEN RAND, WAARDOOR ZE EVENALS EEN EXSICCATOR MET EEN GLAZEN PLAAT NA INVET-TEN VAN DE RAND KONDEN WORDEN AFGESLOINVET-TEN. DEZE STOLPEN KONDEN WORDEN OPGEHANGEN IN EEN SPECIAAL VERVAARDIGD

_ 4

-WATERBAD, ZODAT HET LICHAAM VAN DE STOLP OMSPOELD WERD DOOR WATER, DAT THERMOSTAT I SCH OP EEN GEPAALDE TEMPERATUUR KON WORDEN GEHOUDEN. OVER DE DEKSELS VAN DE 5 STOLPEN

HEEN WERD EEN ZEER GOED GEÏSOLEERDE KAP GEPLAATST, ZODAT STOLP, DEKSEL EN INHOUD OP EEN BEPAALDE GELIJKMATIGE

TEMPERATUUR KONDEN WORDEN GEBRACHT. DEZE INRICHTING IS GE-SCHETST IN FIG. 1 .

DE INWENDIGE AFMETINGEN VAN DE MET ZINK GEVOERDE HOUTEN KIST 1 ZIJN 80 X 50 X 36 CM, MEN KAN DE DOMPELAAR 2 ONDERSCHEIDEN, DE THERMOSTAAT 3, DE STOLPEN 4, DE

HYGROME-TERS 5 A E N 5 B ( Z I E III B ) , DE K A P 6, D E R O E R D E R 7. D E T H E R M O M E

-T E R S ZIJN NIET GETEKEND. •

NA ORIËNTERENDE PROEFNEMINGEN WERD DE VOLGENDE WERK-WIJZE TOEGEPAST.

BEGONNEN WERD MET HET BETREFFENDE ZAAD AAN EEN ONDER-ZOEK TE ONDERWERPEN IN DE TOESTAND, ZOALS HET ONTVANGEN WERD. VERVOLGEMS WERD HET MONSTER FLINK BEVOCHTIGD EN

ON-DERZOCHT, DAARNA VOLGDEN EEN OF ENKELE DROGINGEN EN METIN-GEN. NADAT WAARNEMINGEN WAREN VERRICHT BIJ HOGERE WATERGE-HALTEN DAN DAT VAN HET ONTVANGEN MONSTER, WERD DIT

MONSTER WEGGEWORPEN.

MET EEN NIEUW MONSTER VAN HETZELFDE ZAAD WERD NU HET TRAJECT BENEDEN HET WATERGEHALTE VAN DE AANVANGSTOE-STAND ONDERZOCHT, DOOR HET MONSTER TRAPSGEWIJZE TELKENS WAT IN TE DROGEN.

BOVENSTAANDE GANG VAN ZAKEN VOLDEED HET BESTE; ZOU MEN EERST BEVOCHTIGEN TOT MET HOOGSTE WATERGEHALTE, EN HET-ZELFDE MONSTER VERDER GEBRUIKEN, DAN HEEFT MEN'

A) KANS, DAT HET MONSTER NA DE METINGEN BIJ DE HOOGSTE WATERGEHALTEN WAT BEDORVEN ISJ

B) DOOR HET HERHAALDE AFNEMEN VAN PORTIES VOOR WATERGEHALTE-BEPALINGEN EEN TE GROOT VERSCHIL IN HOEVEELHEID BIJ HET BEGIN ZN HET E INDE VAN DE PROEF.

ZOU MEN EERST TRAPSGEWIJZE DROGEN EN HET MONSTER DAARNA BEVOCHTIGEN, DAN HEEFT MEN

A) MOEILIJKHEDEN MET HET GELIJKMATIG BEVOCHTIGEN VAN HET ZEER DROGE MONSTER,'

B) HETZELFDE BEZWAAR ALS HIERBOVEN SUB B GENOEMD.

HET TRAPSGEWIJZE DROGEN GESCHIEDDE IN EEN LUCHTSTROOM VAN ZO LAAG MOGELiJKE TEMPERATUUR, VOOR DE LAGERE WATER-GEHALTEN DIENDE DE LUCHT IN TEMPERATUUR WAT VERHOOGD TE WORDEN, ZODAT DEZE GEHALTEN VERKREGEN WERDEN. IN BEPAALDE GEVALLEN WERD MET DOOR SiLICAGEL GEDROOGDE LUCHT GEDROOGD. T.W. BIJ DE GROTERE ZADEN,

HET BEVOCHTIGEN GESCHIEDDE iN EEN ROTERENDE BEVOCHTI-GINGSMOLEN, HIERBIJ WORDEN 4- PORTIES TEGELIJK IN GLAZEN STOLPEN ONDERGEBRACHT TE ZAMEN MET HET BENODIGDE WATER, DE STOLPEN ROTEERDEN ZODANIG, DAT DE INHOUD VAN ONDER NAAR BOVEN EN OMGEKEERD BIJ ELKE SLAG VAN DE MOLEN

VERPLAATST WERD. iN DE STOLPEN WAREN SPIRAALVORMI GE DRAAD-OBSTAKELS AANWEZIG, WAARDOOR HET ZAAD NIET ZOZEER VIEL, MAAR MEER OP EN NEER ROLDE.

TELKENS NA EEN BEVOCHTIGING OF TRAPSGEWIJZE DROGING WERD HET ZAAD lN DE MEETSTOLP GEDURENDE EEN À TWEE

ETMALEN BIJ DE MEETTEMPERATUUR GECONDITIONNEERD, ALVORENS TOT HET METEN VAN DE RELATIEVE VOCHTIGHEID VANf ^DE EVEN-WlCHTSATMOSFEER WERD OVERGEGAAN, ALS REGEL WERD ÉÉN ETMAAL LATER DE RELATIEVE VOCHTIGHEID NOG EENS GEMETEN. HET

BEPA 5 BEPA

-LEN VAN HET WATERGEHALTE VAN HET MONSTER VOND PLAATS, NADAT HET METEN VAN DE RELATIEVE LUCHTVOCHTIGHEID WAS

AFGELOPEN. DE WATERGEHALTEBEPALINGEN GESCHIEDDEN MET BEHULP VAN DE BRABENDER HALF-AUTOMATISCHE DROOGSTOOF (1 UUR DRO-GEN BIJ 130°c).

HET GEBEURDE NU EN DAN, DAT EEN BEPAALDE

GECONDl-TIONNEERDE PORTIE MET VERSCHILLENDE HYGROMETERS (ZIE M I ß ) WERD ONDERZOCHT. IN DE TABELLEN 1 EN 2 ZIJN VOORBEELDEN

GEGEVEN VAN DE WIJZE WAAROP DE WAARNEMINGEN WERDEN GE-NOTEERD.

B. KEUZE VAN DE HYGROMETERS

IN VERBAND MET DE SUB 5 GENOEMDE ALGEMENE EIS WAS HET NIET MOGELIJK OM EEN FOXBORO DEWCEL TOE TE PASSEN.

IN VERBAND MET DE SUB 4 GENOEMDE ALGEMENE EIS BLEVEN ALS BRUIKBARE EN TER BESCHIKKING ZIJNDE INSTRUMENTEN OVER'.

A) TWEE STUKS AMINCO DUNMORE HYGROMETERS ( NO. I I EN NO. I I \\ DEZE INSTRUMENTEN, VERVAARDIGD DOOR DE AMERICAN INSTRU-MENT CO., ZIJN BESCHREVEN IN PUBLICATIE VAN HET

DROOG-LABORATORIUM, NO.10. HIER ZIJ VOLSTAAN MET HET VERMEL-DEN VAN HET PRINCIPE WAAROP ZE BERUSTEN, NL. OP DE

VERANDERING VAN DE ELECTRlSCHE GELEIDBAARHEID VAN EEN FILM, WAARIN LITHIUMCHLORIDE IS VERWERKT, MET HET WATER-GEHALTE VAN DE FILM. DIT LAATSTE IS AFHANKELIJK VAN DE RELATIEVE VOCHTIGHEID VAN DE ATMOSFEER. MEN VINDT DE WAARDE VAN DE RELATIEVE VOCHTIGHEID DOOR MIDDEL VAN BIJGELEVERDE GRAFIEKEN.

B) DRIE STUKS RUEGER DIFFUSIE HYGROMETERS (NO. 542, 583

EN 650). EEN DERGELIJKE METER IS SCHEMATISCH GESCHETST IN FIG. 2, DE WERKING BERUST OP HET VERSCHIL IN

DIF-FUSIE TUSSEN LUCHT EN WATERDAMP DOOR EEN BEPAALDE POREUZE WAND. DEZE WAND HEEFT DE VORM VAN EEN PLAAT, DIE ALS DEKSEL DIENT VAN EEN KLEIN VAT, WAARIN GEDES-TILLEERD WATER AANWEZIG IS. DE RUIMTE BOVEN DIT WATER

IS GEVULD MET VERZADIGDE LUCHT, EN DEZE RUIMTE STAAT IN VERBINDING MET HET ENE BEEN VAN EEN DRUKVERSCHIL-METERTJE, GEVULD MET VLOEISTOF, TERWIJL HET ANDERE BEEN MET DE ATMOSFEER IS VERBONDEN. ZOU DE POREUZE PLAAT VOOR WATERDAMP GEHEEL ONDOORLATEND ZIJN, DAN ZOU HET DRUKVERSCHIL, DAT ZOU WORDEN AFGELEZEN, HET VERSCHIL

IN WATERDAMPDRUK ZIJN TUSSEN DE WERKELIJKE PARTIËLE WATERDAMPDRUK IN DE ATMOSFEER EN DE VERZADI GINGSDRUK

BIJ DE BETREFFENDE TEMPERATUUR ( D I E AFGELEZEN WORDT OP EEN BIMETAALTHERMOMETER AAN HET INSTRUMENT). HOEWEL ER WEL WATERDAMP DOOR DE PLAAT DIFFUNDEERT, BLIJFT ER TOCH EEN ZGN. DiFFUSlEDRUK IN HET VAT, OOK AL HANGT HET INSTRUMENT IN EEN VOLKOMEN DROGE ATMOSFEER. UIT EEN BIJGELEVERDE IJKGRAFIEK, BEHORENDE BIJ ELK INSTRU-MENT, IS HET MOGELIJK DE RELATIEVE VOCHTIGHEID VAN DE ATMOSFEER TE BEPALEN ALS MEN DE TEMPERATUUR EN DE DiFFUSlEDRUK IN HET VAT AFLEEST.

C . HET 1UKEN VAN DE HYGROMETERS

VOORDAT MET DE DEFINITIEVE PROEVEN WERD BEGONNEN, WERDEN DE HYGROMETERS GEIJKT. DIT GESCHIEDDE DOOR DE

AP 6 AP

-PARATEN ONDER TE BRENGEN IN EEN LUCHTDICHT AFGESLOTEN GLAZEN STOLP, WAARIN VAN TEVOREN EEN VERZADIGDE ZOUTOPLOS-SING WAS GEPLAATST. NA 24 UUR WERDEN TEMPERATUREN EN RE-LATIEVE VOCHTIGHEDEN AFGELEZEN EN VERGELEKEN MET DE BIJ EEN BEPAALDE TEMPERATUUR BEKENDE R

DE ALDUS GEVONDEN AFWIJKINGEN ZIJN IN FIG. 3 (ZIE EERSTE SERIE). DE WERDEN VERKREGEN DOOR GEBRUIKMAKING DE OVERZICHT GENOEMDE ZOUTEN!

V. DER ZOUTOPLOSSiNG. GRAFISCH VASTGELEGD VERZADIGDE OPLOSSINGEN

VAN DE IN HET

VOLGEN-VERZADIGDE OPLOSSING VAN ZHCI2 i aq« Cacl.2 6 aq. NaBr 2 aq. Nacl KCl

% RELATIEVE VOCHTIGHEID ATMOSFEER BIJ EVENWICHT 10°C 38 63 75 15°c 35 61 75 20° c 10 32 59 75 86 25° c 29 57 75 85 30° c 26 55 75 85

NA AFLOOP VAN DE PROEVEN WERD DE IJKING NOG EENMAAL HERHAALD (ZIE FIG. 3, TWEEDE SERIE).

ALS UITEINDELIJKE CORRECTIE IS EEN GEMIDDELDE WAARDE TOEGEPAST. UIT DE IJKINGEN VOLGT WEL, DAT HET BEPALEN

VAN DE RELATIEVE VOCHTIGHEID MET DE GEBRUIKTE INSTRUMENTEN NIET BETER DAN TOT OP ENKELE PROCENTEN NAUWKEURIG KAN

GESCHIEDEN.

IV. VERKREGEN RESULTATEN

G, H VOORS GEEN 12°C ER G TE O DAMPD ZE G Tl GH-E WATER OVERZ HALTE T I NG DE E EN 1 DEZE Z EN J. TELLEN, ONDERS EN D1 EEN WE NDERSCH RUK I SOT EVEN H ID VAN GEHALTE 1 CHT T IN % GEGEVE VENWICH 2 - 25° U N VASTGE DOOR "'DE G IS EEN V CHE ID GEMA E, BEHOREND ZENLIJK VE EIDEN. DE HERMEN VOO ET VERBAND DE LUCHT I N % O P E ZIEN VA OP DROGE N IN TABE TSWATERGEHA C. LEGD IN DE FIGUREN EVONDEN PUNTEN, Dl E LOEIENDE LIJN GETRO AKT TUSSEN DE PUNT E BIJ 25°C. DIT I RSCHIL TUSSEN DE B

GETROKKEN LIJNEN S R VOOR 9 ZAADSOORTE

TUSSEN EEN BEPAAL EN HET DAARBIJ B TOTAAL GEWICHT. I N ALLE ONDERZOCHTE

STOF). IN TABEL 3 LVORM, WAAROP TEVENS LTEN BIJ 75 % RELA

4 A , B,f C, D, E, F,

ELK EEN WAARNEMING KKEN. HIERBIJ IS EN BEHORENDE BIJ S GESCHIED, OMDAT EIDE CATEGORIEËN IS TELLEN DUS DE N (BIJ 12 - 25°C). DE RELATIEVE VOCH-EHORENDE EVENWlCHTS-N F IG. 5 IS EEEVENWlCHTS-N SOORTEN (WATERGE-IS EEN SAMENVAT-ZIJN AANGEGEVEN TIEVE VOCHTIGHEID

BESPREKING VAN DE VERKREGEN RESULTATEN EN CONCLUSIES GEBLEKEN

IN DE WAARNEMINGEN. IJKEN EEN SPREIDING VOORNAMELIJK AAN DE

S, DAT ER EEN TAMELIJK GROTE SPREI DlNG IS REEDS WERD VERMELD, DAT OOK BIJ HET WERD GECONSTATEERD. ZE MOET DAN OOK BEPALING VAN DE RELATIEVE VOCHTIGHEID

7

-WORDEN GEWETEN. 'DOORDAT DEZE WAARDE MET BEHULP VAN VER-SCHILLENDE SOORTEN METERS, EN DAN VAN ELKE SOORT NOG MET VERSCHILLENDE EXEMPLAREN, IS GEMETEN, KAN MEN AAN DE" GEMID-DELDE LIJNEN WEL WAARDE TOEKENNEN, MITS MEN EEN DERGELIJKE LIJN NIET AL TE STRIKT OPVAT. MEN ZOU OOK LINKS EN

RECHTS VAN EEN LIJN EEN GRENSSTROOK MOETEN VERONDERSTELLEN,

WAARBINNEN EVENW\CHTSTOESTANDEN KUNNEN VOORKOMEN.

DAT DE ^SPREIDING VAN DE GEVONDEN PUNTEN NIET ALLEEN AAN DE BETREKKELIJKE NAUWKEURIGHEID VAN DE BEPALING VAN DE RELATIEVE LUCHTVOCHTIGHEID MOET WORDEN GEWETEN, DOCH OOK AAN DE GEAARDHEID VAN HET ZAAD, BLIJKT UIT HET FEIT, DAT BIJ BEPAALDE SOORTEN DE SPREIDING GROTER IS D A N BIJ ANDERE.

VOORAL GRASZAAD GEEFT EEN MINDER FRAAI BEELD. INTUSSEN IS HET DUIDELIJK, DAT MEN BIJ HET BEPALEN V Ä N DE ISOTHERMEN ER GOED AAN DOET. EEN RUIM AANTAL WAAR-NEMINGEN TE VERRICHTEN.

UIT HET OVERZICHT VAN FIG. 5 VOLGT, DAT ALLE

ONDER-ZOCHTE ISOTHERMEN, MET UITZONDERING VAN DIE BETREFFENDE HET SPECIFIEK OLIEHOUDENDE KOOLZAAD, ZICH !N ÉÉN BUNDEL BEVINDEN ZE ZIJN ONGEVEER VAN DEZELFDE GEDAANTE, BEHALVE DIE VAN

LUPINE, DIE IN HET VOCHTIGE GEBIED ZEER VLAK VERLOOPT EN DIE VAN GRASZAAD, DIE EEN WAT AFWIJKENDE KNIK VERTOONT.

IN FIG. 5 - iS EEN GEHARCEERDE STROOK GETEKEND. DEZE STROOK STELT EEN GEBIED VOOR, WAARBINNEN ZICH DAMPDRUKISO-THERMEN &EVINDEN, VERMELD IN DE LITERATUUR, T.W. VAN

TARWE 20 °C SPRENGER, PU3L.DROOGTECHN.LAB.NO.10

TARWE 26,5 °C COLEMAN & FELLOWS, CER , CHEM.SEPT.1925

GRASZAAD 15 °C JOURNAL AGR.SC, JAN.1948

ERWTEN 1 n 0r " " "

MAÏS R I JST

ROGGE 26,5 °C ^ COLEMAN & FELLOWS, CER.CHEM.SEPT.1925 HAVER

GERST' BOEKWE

ER |S EEN TAMELIJK GROTE OVEREENKOMST IN DE GEVONDEN GEB 1 EDEN, "Dl E OP MIN OF MEER GELIJKE OF GELIJKSOORTIGE

ZAADSOORTEN BETREKKING HEBBEN.

DIT SPREEKT NOG DUIDELIJKER ALS MEN VOOR HET KOOLZAAD DE LIJN NIET UITZET MET BETREKKING TOT HET WATERGEHALTE OP DE DROGE STOF, DOCH TOT HET WATERGEHALTE OP DE VETVRIJE DROGE STOF. DIT IS EVENEENS GEBEURD IN FIG. 5 ALS EEN STEL ZWARTE STIPPEN. MEN ZIET, DAT BIJ DEZE WIJZE VAN UITZETTEN OOK DE DAMPDRUK1SOTHERM VOOR KOOLZAAD VRIJWEL IN B E -DOELD GEBIED VALT. DE VRAAG RIJST, OF HET VOOR EEN VOLGEND ONDERZOEK GEEN AANBEVELING ZOU VERDIENEN, DERGELIJKE ISOTHER-MEN ALTIJD TE BETREKKEN OP VETVRIJE DROGE STOF.

WAGENINGEN, DECEMBER 1953.

NO. S O ^ f /^J/ 100 EX.

EPALING RELATIEVE VOCHTIGHEID EVENWICHTSATMOSFEER MATERIAAL: ROGGE TABEL 1 DATUM

1953

30/1

3/2

10/2

12/2

13/2

18/2

21/2

27/2

5/3

9/3

22/4

1/5

6/5

11/5

15/5

20/5

WATER-GEHALTE %

15,7

25,1

21,7

19,7

19,7

17,6

13,7

12,1

10,4

8,4

15,7

24,7

20,4

12,7

10,4

8,3

TOESTEL RUEGER Dl FF. NO.

583

542

650

650

650

-650

583

650

583

— • • »

650

-542

-AMINCO NO. -1 -1 -1 -1 -1 ! 1 -1 i -1 -1 -1 NO. ELEMENT

7

7

8

5

3

TEMP.

°C

11,7

12,0

12,0

12,0

11,5

12,2

13,3

11,5

12,2

12,0

24,3

25,1

25,5

25,1

24,8

25,4

UITSLAG METER

11

2

4,5

5,5

5,0

16,0

18,5

20,0

29,5

34,5

34

68

13

80,5

62

26

REL.VOCHTIGHEID % ONGECORR.

77

96

91

89

89

76

65

56

38

17

75

92

89

55

41

21

GECORR.

75

96

90

88

88

78

62

51

34

17

76

94

88

53

37

24

BEPALING RELATIEVE VOCHTIGHEID EVENWICHTSATMOSFEER MATERIAAL: HAVER TABEL 2

?

DATUM 1953 29/1 3 / 2 7 / 2 9 / 2 11/2 14/2 16/2 19/2 23/2 24/2 3 / 3 7 / 3 11/3 16/3 21/3 28/3 22/4 1/5 6 / 5 11/5 15/5 20/5 WATER- GEHAL-TE % 15,0 22,2 17,4 17,4 15,7 15,7 15,7 13,5 15,4 15,4 11 ,9 10,2 10,2 8 , 5 7 , 2 5 , 4 14,6 21,5 17,1 11 ,6 9 , 6 6,5 TOESTEL RUEGER D I F F . NO. 542 583 650 650 542 583 583 542 650 542 650 542 650 542 542 AMI NCO NO. I I I I I I I I i I I I I I 1 1 NO. ELEMENT 6-7 6-7 6 6-7 1 7 4 TEMP. Oc 12,0 10 11 11 12 11 11 12 12 12 11 12 13 12 12 11 23 25 24 24 25 25 0 0 5 0 5 5 6 0 0 8 2 0 5 0 0 2 3 2 7 6 6 U I T S L A G METER 11 5 8 8 78-8 88-10 90 15 10,5 92-10 19 27 28 34 35,5 14 19,5 9 63,3 49 70,5 95 R E L . V O C H T I G H E I D % ONGECORR. 77 89 82 83 71-74 75-75 76 69 78 76-74 60 43 44 30 24 6,5 80 92 80 53 36 13 GECORR. 76 87 \ 81 _{y \j i} 74 \ 76

J

67 76 76 54 39 40 28 23 11 79 91 82 50 35 13

T a b e l 3 /<5 Ö CD Ti cö N H cö • p I Ö CD CD Ö cd > CD CD O CO • H ^ Pi PJ a cö a •H H CÖ P CD d CD - P CÖ - P H ra CD a o > H CD rQ CÖ - P Ö •H , — V o o I A CM 1 CM H + 3 o 3 H CD t 5 Ö cö t> n d • H CD Ä !*) • H - P Ä O O !> • H CD tó \R. T 3 CÖ CÖ N CD - P H CÖ xi CD CD - P CÖ & CO • p Ä ü • H & Ö CD !> W CD Ö • H Pn 3 H Ö CD Ö O r Q ?H CD • H & d CD - P CD CO ! H CÖ a fn CD > cö Ä CD W M O i n ra T J cö cö ?H CÖ tiD N 1 CD • H r Q T 3 PH CÖ CD CÖ 1

sui

k

, ten

z

• Ö CÖ cö N H o o M « H O • P CO CD P ^ O O ^ " ^ - d - p -d o • H & CD M H c! cö cö cö > - p o ^ - p o\ o _H MD H "tf-H o H PO H CO VO H co H L A O CM L A ^ - I A O O H ^ CM - 4 - VO CM - v f VO CM PO t~ CM c— CM H CM L A CM CO H I A CM O PO O l > -O C--CO CO c— "=}-o -vt" o> P O L A rn CO p o PO rn L A rn L A 3 - <=*-CO o H H H O H CM VO CM L A O L A O I A I A L A 0 0 •**t r 3 -O vo O C7\ -vJ-VO rn H CM H n o r-L A VO rn VO VO VO o c-rn VO t -vo rn r-r o ON CO CM VO H -st-H CM OG L A c-L A O -0 -0 t -0 -0 t - vtt r -O 0 0 0 0 c-L A CXN O H o> H VO H P O CO CM 0 0 CM 0 O L A OO CM CO H CO L A 0 O rn 0 0 H CM CM CO H -=}- L A co co VO CT\ CM - 3 " 0 0 0 0 0 > CT, C— O CM L A CO CT\ CT\ a\ C ^ CM ^ L A 0 0 CTi O C h L A CTN 0 0 0 0 C - H d -0 -0 CT\ C7N C - O CM 0 0 CTN ON ON rn CO ON O CM VO H L A CO H L A CM CM n o rn O CM ^ h V 0 CM CM CM CM L A CTN VO ON ON 0 0 PO 0 O CM _ Ü O L A CM 1 CM H ^-^ • > * P H ¥ x L A c-'1-3 • H •Q 0 • P H CÖ Si CD ^ U CD • P CÖ £ ra - p o • H & Ö CD î>

w

L A € * . -sf-H CJ\ •% L A H CTN •* L A H L A <~ L A H CM *» L A H CM »» VO H O « s L A H L A V * H VO » • 0 0

/ / 5$N

I

i

5 - v

^ k ^ > ^3 ^ *; > _{% . ^ i}

•fi ÏÎN*>i

s

- ^ ^ ^

o

ti ii n ii ii ii ii 11 M u

Fia. #.g

/3

^

*n

If:

;.; ' • } ; • ; ^ T ; ; ; f ; - : : • • ': ; ;-:5 | ' \ : i : : ' s i l ; s . ; . . ! , . . . :::•[::..

n-:fni!

<:S ü i i i S t S i n r i t t ^ _i i.:M_i.Li s s i ï j s i s s : ' . : ! : ;:. : ! ' • : i i i j S I . . . iiSi: :S! iSi ,-J -;H: i i i i i Ü 11 'i'4 j ; ;-' ÜSJÜS sSii! S S i i l t Üi iiiiii SÜS: SiSÜ iT':.i ilii ;' ; rj üii ; Sï • - - ' t : y + j iiii | | S S S : i ; s

Iü

1:::

pjijii

flfli

ifjsü

i i S i ü ^ ^ S i j i i i j l Sil lilisi Üü ü ü JIH 15 Ü i S S : t ; i üSliü

lil

ÜUSS' USUI Ül S i Sü S i i iiii Eü ri i i tuUjHi ÜÜjüS ; i -T i'Ü ÜSfüS isisü i s ü ü •ritt ;j[t iÜS Ü i i i ' tili lift: S i t ii S Sü Üi

fmpp

Hilfti Si ijiiS ::: s s l Ü ' S i ! WW S i i S i I S S S i S S lil; i r i S Ü :..::: r . SiüiS C i f i ES: : \ SiliSS S S S Ü ' : iii S S ii™ Sü ÜÜf ÜIËH i ü ü ; ei • 'if: r Ülfü iiiiii ::n •;~: ü

w

:El ss : : E ISlSSS S S j i S liüliü •"Fr ü l E S ii E MS-"i : ii S S V{\ : in iili: : 1 : l u i : : S i S S E

m

Bi

iU'Sül " S E S i l ; ; : : : : S i S " ÜSK-:: SÜSK-:::i E S iïii ESlÜS \ ï : C f i î ' i i j j t u j : ff; : : ;1 ; • : ; l i : i l ss ' I ü t S S 1 ! 1Üi Iü Sil SÜ - i ü ü ; : : + | i ! l ! i i SE S ' ' m i ; i : i ijl: :ili :.::: i i Ü i i J ti : • !t ' SÜÜSS SIS S S :iii S E t i l t ï t ; i •<w ritr

iiüii

iii ':. S E S S ü i

fi

&0

_1IÜÜI -üiü ssiss ::::!-•:: ::•:. S i i -; : : j | -; | : -; lüiiluii ""SuS f ü:t : : : :

üfü

: ; " i i i !: '•• SSJSS ÜÜf

ëf

_{U i} HE ilü : : ::r iiy i r* r ^rr; tt-t-ï !1t ï :::i ÜH ^ t r , : : : :

ii

[\\[ .',.'. ! I •üii if71 t i l : :ii: ::.*î ! : : : !ii' •i:H.!Ü ::ii iifï i i i f iii Hij

ü-';:;; 1 | - '.'

ü

Ü!i iiü iJi til f iii!' Ei:

'm

fiijiii !• r * • f-ljiiiii iiijüiï iH-irüi :i-ir— • i i i l i i i i . i : : n i : : i i : : :li : : : i : ; i f : : i iii • - i ' : i j i

PU

ii: iii : 'ii ;\:\ »iii 5 ^ ÜT{ iii : '.Jf. ;: Sç^i-: Sç^i-:, J.PSç^i-: s ^ illlÜin i ! : : i ^ : r

m

r : : : : ! : ; : . : ; : ; : : f^i i : i : : j 1 U i ! itr : : rt :;:: ; n : i i i :i:;-li!ii

iiftliÇ

i i i ; L4H i«i .üii iti t i i i ii" iii ;.i j i i # ^

! H If:: H

Ü i t i ; "üii ii; r_; ! ; ::•:; ;.;:: !t:: ; . - :

iilî il

Ürpii i:i f t i : : i i i i t ii-iL iiii ; : ; ; îMtiV:: i ü i-îti i Pi iiit ;ii i ':i ijif ijii i ü ri. ! : iii: :::: tfj!| 5fi t n i

lu:

;TP i i î i i 'i" ii1 j i : r tu t|'| f ill.'

w

'•'<}', iiiii \ï~ :i i ! i i i i iiîrjiR i i t t t l i l l i ; f i Uj-I ; t ; t -iiii tiii iiii

Si

$ i i 2SZZ "It!; -r;;; r : : ::

.-iff

iüi ':•.''•• ,;,• i' : ! : ; : : , ; : i : : : ~ 1 Î : T T ' i i H ?:i r ;; :ii:-i-; ii i i i i i i :n. ) : : : : i i ^ t i ^ ;:::t: .: v • • • ;i i ^ i i j i i i : ] ; * i i i i t h i ii-i ii-i ii-iii-i "ii • : iii iii: iii 'ii ifii iiii i i i i i i i i jiiî liir i t l j ii i i ri:i l ! : : iiii iiii ; : ]1 i î ii' fit; it::. îii iii !-k • ;;!; r : : t iiii Ü iiii :i t ijii

if

iiii iii ; i i i iijj tój" i ü i i i i iiii itii iii iiii itii . i f r j.ii

iiii

_iift * i i i iii fl : r -ii i î i i t.! : i i i i i i': 1 ii^iiii

lïfâ

__ i -: : _ _ ;:::1;« i--i-sà

wM

m

_dâ

T - : i f i ^ titw iii ' j i j * F t r i î i i ' i-t-H iül i i ' i r fit: îjir i i i i iiîi P S i«i iii iii: iü i fil jKi lis iiii iii i|; i ü ii-i S i i f!i

si

0

"fS*

1

^ ^

i l

-•S3 ^ i i i : i iii-ii i t S i j-ii> iii ! Sii i'iii iii ! ST! i"ir-i :iu ; : : ! iii S i t l i t t âli •\y

m

Siii-:i : - i i ' : * : : !i ) : i; : ; : ; { : ; ; ; : ;:

fil

i i i i i i tiii'-iS.; • : : ; :::: u n i i lui :i:':-:i : :: : : : : : ;i; :i : ! | -'.'.:: t'y y. i iiiii i : . | : : : : i l i l i i i

ssss

r ! 1 : : : : _{i: y.} !S kl : t l iii i i

;s;

iii i i i i ' Sii 6 1 ! liS S î I i -i -i -i : i i i i ;iif T ! - ' Sir t r i r §^iii iiss** iiiiii iiii'i1 üS •iS iiii Ss : tri i-SS iii>ii iiiisii :i It i i s i iii S i l iiii iii isi I siiiii Sii sii iiii is ] ; ] ; iii iii: i i ; %

«?

Si: i i i i ; ; : : '..; l : , lT', '. i^i-;T";; i'i !:i: W l i S .::::-iiii Üi iii: ii1 ' i i S i i i iii itii S i rrrr :: I l Sii i l i i i'f iii üi; s i iii iii iii ; til ii! I l ; :

ii

i s •!i i i ti : : S i l iiii iii i'i

1

iSi i i ifi i i iiii iii iii Ü iii iiii iS; i i Hiiisii ti!

;s;

1

Si ; Si

fi

•:si . - : : ! : : : . ;;:: :i:i|::ii : : : : ; . : I l yyyfyyy, : : : : ) : : : : S i i " ' •HT: l , : f : t : , S i -t-i-M :::i i i; :

fi

fi

_{: ; il} Tt i '• Si! Sr:

ss

ii': iiii.

fi

iiii iii S S -.11 S i : ii1 s i Uit iii ;!S

fm

V: h i!i U . ^ f S il : : Si: S tr i t : : : S i : i It-t i 11 S i : ü ; ; iS i i Si lu ; S S Sti Sil % !iS i:i i ' ~

-iff

: : : ' i. : :. S i i 1 1 -: ; S -: -: -: -: i S : : , : . . . . t - . . . • i f : :S Uli t i i -ii : S i : : - - i j i : : SSi; r l : . . . *

Ip

:: i i i : : : : ? ! : • : : • !:S S i -i É -i -i iiiil-i t i s S i i i ü | « i j i i i i ^ :ii^5

i i i i i

:;•:: l i t ' •is l i t i i i i ::Ü u t i i -i -i i i i ::::

[sii

S1 • r i l i s;i s s ilii f iiiiii iii iii

m~

^ i i i i i S S t i ;i !iii i 1 " "- '• J i "' ;s i .s: ;.<-i ;.<-i ;.<-i H S i ; ' ? 4Li'"siii; :.! i i ü ü : S1 i Si: t i ; ; ilii su S i S i : Tlli iiiiii

ifisi

iiîi iii'r iiiiii ::s iiiiii; iü ;;s s s i:::i:: : * s; i i : : i : : : _{i i} , ..

S

: : : i i i f i SS tSI i ; ; ; i i ï i ;

fffi

Siiiii: if •Si f l j i f sii;1;; ÜI: i'i

isi-if

Iii Iii l r i i i | -; J :. ;:|:. : ; ; : ; f s ; ; U'-W: 11! ijii ! ! • i : : * : - , :.::•*•¥> :i: :S \ | i i i i i : iiiijiii i i i j i i i i i::;i;::r 1 1 : 1 1 1 : : il ; Itii l i l l i S S sii||l;i iiiiii S i j î i C S i i S | ml- : 3* sisii-; ' • ' ssisii-; : ' ssili7 f i ilii iii;iii . i : . i l : i .

i|lf f

iiiiii i i i i i i

¥1

•iptTi'; S S Î T S . : 1 1 y ' : i i i i i " ... : j n t -:S s : -s:l:i: : t : f t : :t : : ; ; . : . : i : : : | : i : yyy-v-y i i f i i l i i S i i : .:.-: :ili :t: i i i i

l;i

is ; -i : 1: i i i i Sti sijSi: iiiiii Si; i i i ; i i Iii : t i t l::i i i ü ü . ' - : t : : : : r: : : t : : : i es>feii s:;sTSy i ; ; i S 1 :. i i i t : : : s; ii-f i

s;

isi i i : ' S i ;s;

lu

SS'r iS:

if::s

i i i f . i i t : : : i : i i, !i t i S i i i i-lis;1 - .;i;!r! i ' S i i ss+ss H i l | i : : * : : : : . i . w , S - r : : : : i ' t . t ; : ' Siiiii: S i i i i i iiqi-ii i i i i i -sis; t i i i :y: : S S l i S i S Ü S S i i S i S i ; i üi ; U : : : : t i y y i'ifsi i l i l i IÜ: n u i -iü-i s i'i: s;; i;ijsi f i i i i iii Iii ilii : üi}; is7 iifii s ... _ _ > N 1 : : : : ^Çyllll. ::NI:: : > * . ü : : ..::

m

mi

ilëisi •Ü^ÜS =4§ff

its::::

5

s

#i'

* ! i H f e S Ü t^jii i ' V j " i ;

i f l

vü4ii

iêyy

i-iisii iiiiii u - . i ::ii lui ; si] ils iii}! i;i iSliii üislil ^ ^K W ^ ^ ^e ^» * ^ ^ ^ ^ ^ ^ •«sa <5i «v*