Voorlopige determinatie-tabel voor miocene Abra-soorten

Voorlopige

determinatie-tabel

miocene

Door D. _vanderMark Middelburg,oktober 1967

Algemeen

De opgegeven hoekenmoetenals vuistmaat_gezien

wor-den:_zijkunnen variërenenook meetfouten_{zijn mogelijk.} Steeds op meerderekenmerkentegelijkletten.

Fragmenten: slotfragmenten zijnmeestal welte

determine-ren;voor de omtreksvorm letten op degroeilijnen. Kiellijn: hieronder wordt hierverstaan de lijnopde

bui-tenzijde vandetopnaarde achter-onderrand.

RECHTERKLEPPEN (afbeeldingenop pag90)

1a Vorm nietrond-ovaal, duidelijk langwerpigof de_top verder dan 6/10_vande voorkant. -* 3

b Vorm rond-ovaal_{(dus hoog}voor eenAbra),top

onge-veerop 6/10vandevoorkant, chondrophoor lang en zeer smal. —* 2

2a Topop ongeveer 6/10vande voorkant.

H/1_{x100 is ongeveer73;}3avooruitspringend,

doorlo-pendtot

ongeveer 4/5vandeslotplaat,uiteinde ietsnaar

achter_gebogen,hoekmet_{de voor-bovenrandongeveer} 15-35°;3b _{driehoekig, gespleten,}iets schuinnaar

ach-ter,tot_ongeveer4/5a6/7vande_{slotplaat doorlopend.} Geen_kiellijn.P1_{vrij lang, bijna evenwijdig}metde

voor-bovenrand._{P2-groeve smal, vrij diep. Chondrophoor}

zeer langwerpig ensmal, achterzijde buigtnaarvoren

toe,waardoor_{spits uitlopend.} Zeer kenmerkend is dat de_{slotplaatgroter(hoger)}is dan de_{chondrophoor.}

Ligamentdrager lang ensmal, ietslager dan de

ach-ter-bovenrand.=Abra lehmanniAnderson(zie figuur

R3)

b Vorm_{langwerpiger ovaal, tophoek} tot 150°,metiets

toelopende achterzijde, somsmeteenhoektussen

bo-ven- en achterzijde. H/1 x 100 isongeveer63. Slot-kenmerken als _bij2a. = Abra lehmanniAnderson

Opmerking

Mogelijk zijndit overgangenvanA.bojei,A.

sorgen-freiiofeennogonbekendeAbranaarA. lehmanni.

Voorlopigzeker nog hiertoeterekenen.

3a Schelp niet uitgesproken langwerpig; top op6/10 of

meervandevoorkant; h/1x 100 is meerdan 57. —» 4

b _{Schelp uitgesproken langwerpig;} h/1_x 100 is minder dan 57. —* 5

4a Topop ongeveer6/10vandevoorkant, tophoek

140-150°, chondrophoor lang ensmal, ligamentdrager lang ensmal, iets onder de achter-bovenrand_uitstekend,

slotplaatonder de_chondrophooruitstekend(voor een

grootdeel);3a_{vooruitspringend}metkleine hoekmet

de_{voor-bovenrand;} hoektussen 3aen3b_{vrij groot,} 3b_bijnatotde basisvande_slotplaat. ->2b b _{Topop ongeveer 73/100}vande _voorkant,

achter-bo-venrand sterk_aflopend, met eenafgerondehoek

over-gaand in dezeerkorte_{achterrand; kiellijn}niet

duide-lijk. 3a_{weinig vooruitstekend,} schuin_naar

voor, hoek metvoor-bovenrand_{ongeveer 20°.} 3bvooruitstekend, grootstebreedte in hetmidden,bijnaloodrecht onder de

top,totde onderrand_vande slotrand_doorlopend; hoek

tussen3aen3bgroot(ongeveer 30°). Slotplaatrecht tot iets_naarbeneden_gebogen onder 3b. Al _enPI_groot,

A2-groeve breed, P2-groeve vrij breed; chondrophoor driehoekig, achterzijdevloeiend ofmeteenkleine hoek

overgaandin de_{ligamentdrager; ligamentdrager smal,}

lagerdan de bovenrand. =Abra spec._{nov.(zie figuur}

R6)(opm.M. Cadée;“isAbra berchemensisVan der Mark”)

Opmerking

Verwisselingis alleenmogelijkmetAbra antwerpien-sis. let echter op devolgende verschillen:

1. hoek 3a-3b_{bijAbra spec.} nov.groter.

2. PI enAl_{bijAbra spec.}nov.groterendikker. 3. _slotplaat tussen3aen3b_{bijAbra spec.}nov.hoger

(onderrand rechter).

4. _{ligamentdrager bij}Abra_{antwerpiensis hoger.} 5. h/1x100 is_{bijAbra spec.}nov.ongeveer73,bijA.

antwerpiensis ongeveer 52.

6. _{kiellijn bij}A. _{antwerpiensis} iets duidelijker.

7. _{achterzijde bij} A._{antwerpiensis spitser uitlopend.}

5_{a Topduidelijkachterhetmidden,meerdan65/100vande}

voorkant;achter-bovenrandmeteenhoekovergaand in deachterrand_(daardoormin ofmeerduidelijke kiellijn);

hoek 3ametbovenrand kleiner dan 50°. —* 6

b Zeer_langwerpig;h/1x 100 is ongeveer53,topop

on-geveer 6/10vandevoorkant, tophoekongeveer150°;

van achteren regelmatig spits uitlopend, geen

kiel-lijn, schelp plat.3avooruitspringend, kort, driehoekig, doorlopendtot

ongeveer3/4vandeslotplaat;hoekmet

voor-bovenrand ongeveer 80°.

3b_{vooruitspringend, driehoekig, doorlopend van}2/3

tot3/4_vande_slotplaat;hoektussen3aen3b klein. Al

enPI vrij lang, smal; A2-groeve enP2-groeve smal,

chondrophoormin ofmeerlangwerpig, meteenzeer

Voorlopig zijn de door Gliberten Anderson opgegeven namengebruikt. Het is nietuitgesloten datwatdat betreft Abra_bojeienAbrasorgenfreii laterwijzigingen aange-brachtmoeten worden.

Slotkenmerken:voorde_gebruiktetermenzie_figuurR1en

LI. De in de literatuurgenoemde tand 2 is hier_{2a; voor}

zover mij bekend vermeldt alleen M. Glémarec de klei-netand 2b_(Joum.de_Conch., vol. 104no. 1)voorrecente

Abra's. Deze tand is meestal_afgebroken, somsnog in de

klein recht_gedeelte of vloeiend in de_{ligamentdrager}

overgaand; ligamentdrager hoog, duidelijkboven de

bovenranduitstekend; slotgedeelte voor3a breed.

=Abra_bojeiAnderson_{(zie figuur R2)}

Opmerking

Bijgaveexemplarenisgeenverwisseling mogelijk;wat

betreft het slotzijn erovergangenmetAbrasorgenfreii;

vooralindien de cardinale tanden ontbrekenis_vergissing

mogelijk: dan_speciaal letten

op: kiellijn,hoektussn 3a

envoor-bovenrand, enslotbreedtevoor3a.Bijde

linker-klepis het verschil_moeilijkertezien_{(zie aldaar).}

6a 3a vooruitspringend, bijna loodrecht onder detop,

hoekmetde bovenrand_meerdan 50°. _Slotplaatvoor

3a_{hoog. Tophoek} meerdan 140°. —* 5b

b Hoektussen3aende voor-bovenrand kleiner dan

50°. —₇

7_a 3b_{kort, vooruitspringend,} iets_gespleten,tot 1/2a2/3

van de slotplaat doorlopend. Hoektussen 3a ende

voor-bovenrandongeveer 35°.Ligamentdrager hoog, duidelijkboven de rand_{uitstekend, kiellijn}zeer

dui-delijk, schelp platenteer. —» 8

b _{Schelp boller, vrij stevig. Tophoekongeveer132°,}3b niet_{gespleten, doorlopend} in de onderrandvan de

slotplaat.PI enAl_{vrij groot,}P2-enA2-groeven vrij breed, chondrophoor langwerpig driehoekig, afgerond

ofmetklein recht_{stukje overgaand}in de

ligamentdra-ger.Ligamentdrager iets uitstekend boven de boven-rand_(meestal iets_versleten). = Abra_{antwerpiensis} Glibert_{(zie figuur R5)}

Opmerking

Voor verschilmetAbraspec.nov.zie aldaar.

Verschil-lenmetA.sorgenfreii duidelijk:3a minder

vooruitste-kend, langerenhoekmetvoor-bovenrandkleiner. 3b

totde onderrandvan deslotplaat doorlopend,

chon-drophoormeestlangwerpiger, ligamentlijst lager,

top-hoek_{kleiner, schelp boller, kiellijn}minder_duidelijk.

8_a Plattetereschelpmetduidelijke kiellijn;h/1_{x 100 is}

onge-veer52, tophoekongeveer140°,topop ongeveer68/100

vande voorkant. 3avooruitstekend, onderpuntnaar

ach-tergebogen; hoekmet voor-bovenrandongeveer35°;

doorlopendtot2/3- 3/4_vandeslotplaat. 3bdriehoekig, iets_{gespleten, vooruitstekend, kort, doorlopend}tot1/2 -2/3_vande_slotplaat.AlenPI _smal,A2-_enP2-groeven smal._Chondrophoor zeer variërend,meestal_kort,

drie-hoekigenmeteenrecht_{stukje hoekig}in de

ligamentdra-gerovergaand. Ligamentlijst hogerdan de bovenrand. =Abra_sorgenfreiiAnderson_(ziefiguur R4)

Opmerking

Voor verschillenmetA._{antwerpiensis} enA. _bojeizie

aldaar. Verschillen metAbraprismatica gering. Dit zal nog nader bestudeerd worden.

LINKERKLEPPEN (afbeeldingenop pag 91)

1 a Vorm_{duidelijk langwerpig, chondrophoor}niet_langen

smal, slotplaatniet_duidelijktot_{ongeveerhalverwege}

de_chondrophooreronder uitstekend. -» 2

b Vormrond-ovaal ofeivormig; opvallend hoog (h/1x100 is ongeveer63-73),topdicht_bijhet midden_(ongeveer 59/10_vande_voorkant). 2a duidelijk driehoekig, vrij groot,gespleten. Hoekmet devoor-bovenrand

onge-veer60°, tothet eindevande_slotplaatof_eriets

voor-bijstekend. 2b_{dun,nagenoegrecht, vrij lang.}A2enP2

weinig geprononceerd, chondrophoor lang, smal, bijna recht; opvallendis dat de_{chondrophoor grotendeels}

bin-nendeslotplaat blijft;aandeachterzijdemeest meteen

vrije, afgeronde puntuitlopend; ligamentdrager niet of

nauwelijksboven de rand_{uitstekend, lang}ensmal.

= Abra lehmanniAnderson(zie figuur L3)

2a Tophoekkleiner dan_{145°, top}verder dan 63/100van

de_voorkant, hoektussen2aenvoor-bovenrand

klei-nerdan 50°. —* 4

b _{Schelp plat,teer,tophoekongeveer}150°,h/1x 100 is

ongeveer53,top ongeveer op6/10 vandevoorkant,

geenkiellijn, hoek tussen 2a ende voor-bovenrand

ongeveer 80°. —� 3

3a H/1 x100 is ongeveer63;chondrophoor zeer langen

smal, slotplaat grotendeelsonder de_chondrophoor

uit-stekend; 2a_{vrij groot,driehoekig, gespleten,} 2b _vrij

lang. = Abra lehmami_{(lange vorm) (zie 1b)} b _{Schelp lang, dun, plat,}vanachterregelmatig puntig

uit-lopend, geenkiellijn, tophoekongeveer150°,h/1x100

ongeveer53,topop ongeveer6/10vande voorkant. 2a

uitstekend, smal, iets_{gespleten, doorlopend} tot

onge-veer3/4vandeslotplaatrand,hoekmetvoor-bovenrand

ongeveer80°; slotplaat voor2ahoog, doordat de

slot-plaatranddaar_{maarweinig naar}boven_loopt.2b_klein,

smal,meestal_afgebroken. A2enP2smal, lang, weinig

geprononceerd; chondrophoor variabel,meestal

lang-werpig-driehoekig. Ligamentdrager boven de boven-rand uitstekend. = AbrabojeiAnderson(zie figuur

L2)

Opmerking

Verschil metA. lehmanii:2a _{dunner, chondrophoor}

geheel verschillend, ligamentdragerveel_hoger. VerschilmetA.soreenfreii: hoek 2a-bovenrand

gro-ter, slotplaat voor2a brederen_{vlakker, tophoek}

gro-ter en_top dichter_bijhet_{midden,geenkiellijn.} VerschilmetA._{antwerpiensisen}Abra

spec.nov.

duide-lijkdoor smallereenkortere2a,veel_groterehoekmet

voor-bovenrand. De_schelp is veel dunner_enplatter.

4a 2a_{vrij groot}enbreed, hoekmetbovenrand40°,

top-hoek ongeveer130°,topop ruim7/10vande_voorkant;

ligamentdrager geüjkof_lagerdan de_bovenrand, zel-den_hoger, maardan slechts_{gedeeltelijk.}Laterale

b Tophoekongeveer 140°, topongeveer 68/100vande

voorkant, kiellijn duidelijk, schelp vrij platenteer.2a

vooruitstekend, vrij smal, iets_gespleten, hoekmet de voor-bovenrand

ongeveer40°, slotplaatvoor2a smal.

2b_{klein, dun,} hoekmet2a _groot.P2_enA2 smal_en

vrij lang; chondrophoor variabel, meestal kort

drie-hoekig, met recht_{stukje hoekig} in de_{ligamentdrager}

overgaand. Ligamentdrager hoog,boven de achter-bo-venrand uitstekend. =Abra_sorgenfreiiAnderson_(zie

figuur L4)

Opmerking

Voor verschilmetA._bojeizie aldaar.

VerschilmetA. _{antwerpiensis} enAbraspec.nov.:2a

veel_{smaller, ligamentdrager}veel_hoger,P2enA2

dun-ner, deschelp platter,de_kiellijnveelduidelijker,

top-hoek_groter.

5a H/l_{x100 is ongeveer 52.Tophoekongeveer132°,top} ongeveer 72/100vande_{voorkant, schelp vrij bol,}

kiel-lijn aanwezig, maarniet_{geprononceerd. Achterzijde}

loopt vrij spitsuitmeteenkort recht_{gedeelte (de}

ach-terrand).2a_{breed, driehoekig, gespleten,} tot de slot-rand _lopend; hoekmet _{de voor-bovenrand ongeveer}

40°,2b_klein,dun. P2enA2_{vrij breed; chondrophoor}

langwerpig driehoekig, slotplaat buigt regelmatignaar

boventoeom tot netvoor2b._{Ligamentdrager matig}

hoog, gelijkof_plaatselijkiets boven de voor-boven-rand. = AbraantwerpiensisGlibert(zie figuur L5) b H/l _{x100 is ongeveer60,tophoek ongeveer 130°,top}

ongeveer 73/100vandevoorkant, schelp vrij bol, rela-tief_{hoog, kiellijn onduidelijk, achterzijdeniet ergspits,}

hoekig afgeknot. 2a_groot,zeerbreed, driehoekig,

ge-spleten,totiets_voorbij de slotrand_{uitstekend, slotplaat} daarnaarbenedengebogen.2b_{smal, klein;}P2enA2

zeer breed, chondrophoor driehoekigtot langwerpig driehoekig, ligamentdrager opvallend laag,steeds la-gerdan de voor-bovenrand(behalve bij exemplaren kleiner dan 5mm). = Abra_spec.nov.(zie figuur L6)

(opm.M. Cadée: "is Abra berchemensisVander _Mark”)

Opmerking

Van Abra_{antwerpiensis}te_{onderscheiden door de} gro-tere_slotplaat,de_grote2a_tand,de_lagere

ligamentdra-ger, degroterehoogteende dikkere P2enA2 tand.

Mogelijkverband TUSSEN DE SOORTEN

ENDE BIOTOOP

2. _{Rustig water,}tot vrij diep toe,fijn zandofklei,geen getijdenzóne. 1. Iets_groverzand,

vrij vastebodem,

geen getijdenzöne.

3. Stromend water,tot inde_{getijdenzóne.}

Soort tophoek h/lx100 topop % hoek 3am. lengte3a lengte3b hoek 2am.

vanlengte bovenrand bovenrand

Abra bojei 150° 53 60 85° 3/4 2/3-3/4 80°

Abra lehmanni 140° 73 59 15°-35° 3/4-4/5 6/7 60°

idem l.vorm 150° 63 60 15°-25° 3/4-4/5 6/7 60°

Abra_sorgenfreii 140° 52 68 35° 2/3-3/4 1/2-2/3 40°

Abra_{antwerpiensis} 132° 52 72 10° 5/6 1/1 40°

Abra spec. nov. 130° 60 73 20° 5/6 -1/1 1/1 40°

Abraprismatica 140° 54 71 30° 3/4 -5/6 1/2 35°

Van derMark,1968.”) (OpmerkingM. Cadée: “Abraspec.nov.is Abra berchemensis

Soort _tophoek h/lx100 topop %

van lengte

hoek 3am.

bovenrand

lengte3a _lengte3b hoek 2am.

bovenrand Abrabojei 150° 53 60 85° 3/4 2/3-3/4 _80° Abra lehmanni 140° 73 59 15°- 35° 3/4- 4/5 6/7 60° idem l.vorm 150° 63 60 15°- 25° 3/4- 4/5 6/7 60° Abra_sorgenfreii 140° 52 68 35° 2/3-3/4 1/2-2/3 40° Abra_{antwerpiensis} 132° 52 72 10° 5/6 1/1 40°

Abra spec. nov. 130° 60 73 20° 5/6- 1/1 1/1 40°

Soort _{ligamentdr. bijzonderheden}

Abra_bojei + plat

Abra lehmanni _ chondrophoor smal

idem I.vorm _

Abra_sorgenfreii + plat

Abra_{antwerpiensis} O/ +

Abra spec. nov. — ligamentdrager laag,2azeerdik

Abra_prismatica +

+ = boven bovenrand uitstekend.

—= iets onderbovenrand_blijvend. O =

gelijkmet de bovenrand.

(OpmerkingM. Cadée;“Abra spec.nov.is Abra berchemensis VanderMark,1968.”)

Betekenisvande symbolen onder de kolom ligamentdrager(mond.med.door Dirkvander MarkaanMartin_Cadée)

Soort _{ligamentdr. bijzonderheden}

Abra_bojei + plat

Abra lehmanni - chondrophoor smal

idem l.vorm

-Abrasorgenfreii + plat

Abra_{antwerpiensis 0/} +

Abra spec. nov. - ligamentdrager laag,2azeerdik