Plan van een boskern als onderdeel van een bosgebied in de Lopikerwaard

NN31545,0783

Nota 783 n o v e m b e r 1973 Instituut voor C u l t u u r t e c h n i e k en Waterhuishouding

Wageningen

7

PLAN VAN E E N BOSKERN ALS ONDERDEEL VAN E E N BOSGEBIED IN DE LOPIKERWAARD

ing. H. A. van Kleef

BIBLIOTHEEK STARINGGEBOUW

»

N o t a ' s van het Instituut zijn in p r i n c i p e i n t e r n e c o m m u n i c a t i e m i d d e -len, dus geen officiële p u b l i k a t i e s .

Hun inhoud v a r i e e r t s t e r k en kan zowel b e t r e k k i n g hebben op een eenvoudige w e e r g a v e van c i j f e r r e e k s e n , als op e e n c o n c l u d e r e n d e d i s c u s s i e van o n d e r z o e k s r e s u l t a t e n . In de m e e s t e gevallen zullen de c o n c l u s i e s e c h t e r van voorlopige a a r d zijn omdat het o n d e r z o e k nog niet is afgesloten.

Bepaalde n o t a ' s k o m e n niet voor v e r s p r e i d i n g buiten het Instituut in a a n m e r k i n g .

I N H O U D b i z . INLEIDING 1 P L A N 3 HOEVEELHEDEN, INVESTERINGEN EN ONDERHOUDSKOSTEN 5 SAMENVATTING 8 LITERATUUR 8

INLEIDING

In h e t k a d e r van de Studiegroep L o p i k e r w a a r d i s o n d e r z o e k v e r -r i c h t n a a -r de u i t v o e -r i n g s t e c h n i s c h e a s p e c t e n van de i n -r i c h t i n g van een b o s k e r n a l s o n d e r d e e l van een bos gebied in de L o p i k e r w a a r d . Dit bos gebied i s ontworpen in h e t z u i d o o s t e l i j k d e e l van de L o p i k e r -w a a r d g r e n z e n d aan het stedelijk gebied van I J s s e l s t e i n , Nieu-wegein en Vianen (VAN P E R L O , VISSER, NAS, 1973). H i e r b i j w o r d t gedacht a a n een complex dat b e s t a a t uit een s t a d s g e w e s t b o s , e e n g e d e e l t e ' b o s - w o n e n ' en een b o s k e r n . De i n r i c h t i n g van h e t s t a d s g e w e s t bos zal zijn g e r i c h t op de m a s s a - r e c r e a t i e , de i n r i c h t i n g van het gedeelte

' b o s - w o n e n ' op het wonen m e t bos a l s uitloopgebied en de i n r i c h t i n g Van de b o s k e r n op de h o u t p r o d u k t i e , w a a r b i j t e v e n s aandacht w o r d t b e s t e e d aan de natuur en e x t e n s i e v e v o r m e n van r e c r e a t i e . Voor de b o s k e r n (+ 600 ha) is een s t r u c t u u r s c h e t s ontwikkeld w a a r i n globaal de s i t u e r i n g is aangegeven van de te treffen v o o r z i e n i n g e n . Voor e e n u i t g e b r e i d e b e s c h r i j v i n g van het b o s g e b i e d w o r d t v e r w e z e n n a a r Nota n o . 2 . 3 . 7 3 . 1 0 van het STAATSBOSBEHEER, afdeling L a n d s c h a p s a r -c h i t e -c t u u r (VAN P E R L O , VISSER, NAS, 1973).

Op b a s i s van de ontwikkelde s t r u c t u u r s c h e t s van de b o s k e r n is e e n c o n c r e e t plan g e m a a k t , w a a r b i j d e z e r z i j d s i s g e s t r e e f d n a a r h e t m i n i m a l i s e r e n van de k o s t e n van de b o s k e r n zonder afbreuk t e doen a a n de d o e l s t e l l i n g en de v i s i e die t e n g r o n d s l a g liggen a a n de s t r u c -t u u r s c h e -t s . Van di-t plan zijn de i n v e s -t e r i n g e n en de o n d e r h o u d s k o s -t e n b e r e k e n d w a a r b i j aansluiting is gezocht bij de r e e d s b e s t a a n d e n o t a ' s betreffende de i n r i c h t i n g s k o s t e n van b o s c o m p l e x e n in de L o p i k e r w a a r d (VAN K L E E F en LINTHORST, 1972; VAN K L E E F , 1972).

Ti X 01 w 'J: -y <J~. e w £ X •r. C V. • i ; . _ < ? s-Ct> QJ V •r /- £-.u rr ït -w O..' il O s 0) >-III - 1 c~ o c. e. 5 _o 1—1 e _o o» u u 0 »• u CU • r H J p O c c. o 0 1—1 E o CU 6 t c; Tl e D X CU " ,-i •rA CU c o o 1—1 E o 01 0." a <t K-j -S 'V. •••••.•• ' >• '• -:- ^•••'T 1 • * -".•?••&••'••••' _ <-.'••*.-• \ . * x'-V-A '••'•"••V"»«' S-i s-. o -C 11 >-"O

PLAN

De totale g e p l a n i m e t r e e r d e o p p e r v l a k t e b e d r a a g t 607 h a . Dit komt o v e r e e n m e t de in deel II van e e r d e r g e n o e m d e nota v e r m e l d e o p p e r v l a k t e , die van de in deel III genoemde o p p e r v l a k t e afwijkt. Uitgaande van de s a m e n s t e l l i n g van de b o s k e r n bij de a a n l e g f a s e en r e k e n i n g houdend m e t de o p p e r v l a k t e n te v e r w i l d e r e n t e r r e i n (deel III) w o r d t de o p p e r v l a k t e - i n d e l i n g van dit b o s als is w e e r g e g e v e n in t a b e l 1.

T a b e l 1. O v e r z i c h t van de indeling van de b o s k e r n bij de a a n l e g

defensie griend t e v e r w i l d e r e n wegen en populier wilg e l s e s d o o r n e s e i k totaal t e r r e i n w a t e r l o p e n Omloop in j a r e n 15 30 60 30 60 60 90 120 120 O p p e r v l a k t h e c t a r e n 14 21 24 + 20 264 143 32 16 21 16 26 5 5 + 607 e in % van netto bos o p p e r v l a k t e 50 27 6 3 4 3 5 1 1

In fig. 1 is een o v e r z i c h t gegeven van het plan voor de b o s k e r n . Het betreft de s i t u e r i n g van de o n d e r s c h e i d e n o p p e r v l a k t e n uit t a b e l 1, a l s m e d e de v o o r z i e n i n g e n voor b u s e x p l o i t a t i e , r e c r e a t i e en n a t u u r b e -houd.

afvoer wordt volgens genoemde nota g e v o r m d door een s e m i v e r h a r -de weg ten zui-den van en evenwijdig aan -de Twee-de W e t e r i n g . Deze weg heeft een aansluiting op de Biezendijk. Voor een goede t o e g a n k e lijkheid van de b o s k e r n vanuit het gedeelte ' b o s w o n e n ' is een o n t -sluiting vanuit dit gedeelte w e n s e l i j k . Gegeven het handhaven van de b e s t a a n d e g r i e n d e n en het r e a l i s e r e n van een o p p e r v l a k t e te v e r w i l d e -r e n t e -r -r e i n in het c e n t -r u m van de b o s k e -r n is de aanleg van e e n weg voor de houtafvoer in dit gedeelte o v e r b o d i g . Aansluiting van het g e -i s o l e e r d e w e s t e l -i j k e deel van de ontslu-it-ingsweg m e t de weg l a n g s de Enge I J s s e l in de d i r e c t e nabijheid van de p r o v i n c i a l e weg is a a n t r e k -kelijk. H i e r d o o r wordt de optimale ontsluiting van het bos voor de houtafvoer niet a a n g e t a s t , t e r w i j l d a a r n a a s t w o r d t t e g e m o e t g e k o m e n a a n de wens de b o s k e r n vanuit het zuiden te o n t s l u i t e n . Voor dit l a a t s t e is in het plan tevens een v e r h a r d e r e c r e a t i e w e g opgenomen w a a r v a n de c o n s t r u c t i e licht kan zijn, omdat u i t s l u i t e n d r e c r e a t i e v e r k e e r van d e z e weg gebruik m a g m a k e n . E e n d e r g e l i j k o n t s l u i t i n g s s y s t e e m i s aanzienlijk goedkoper dan het in deel III van genoemde nota v o o r g e -s t e l d e -s y -s t e e m . N a a -s t de ont-sluiting door wegen i -s in het plan een u i t g e b r e i d net van wandelpaden opgenomen w a a r m e e de b o s k e r n vanuit de zuidzijde toegankelijk w o r d t . De g e p r o j e c t e e r d e wandelpaden k o -m e n nagenoeg o v e r e e n -m e t het ontwerp in de s t r u c t u u r s c h e t s .

Volgens genoemde nota is v e r b e t e r i n g van de w a t e r h u i s h o u d i n g niet noodzakelijk omdat v e r w a c h t w o r d t dat zich bij de huidige w a t e r -b e h e e r s i n g een a a n v a a r d -b a a r -bos-beeld zal ontwikkelen. E c h t e r wordt o p g e m e r k t dat op dit m o m e n t w e l v o o r z i e n i n g e n m o e t e n w o r d e n g e -troffen voor de handhaving van de huidige w a t e r b e h e e r s i n g w a a r b i j de v e r b e t e r i n g van de w a t e r h u i s h o u d i n g ten behoeve van de r e c r e a t i e in de t o e k o m s t mogelijk blijft. Bij het o p s t e l l e n van het plan i s e r van uitgegaan dat alle w e t e r i n g e n en s l o t e n in p r i n c i p e gehandhaafd blijven. Dit heeft tot gevolg dat bij de aanleg van het o n t s l u i t i n g s s y s t e e m een a a n t a l d u i k e r s in de wegen en w a t e r l o p e n m o e t w o r d e n a a n g e b r a c h t , t e r w i j l tevens het o n t s l u i t i n g s s y s t e e m p l a a t s e l i j k aan de nieuwe s i t u -atie m o e t w o r d e n a a n g e p a s t .

Met het op deze wijze tot stand gekomen plan w o r d e n de i n v e s - • t e r i n g e n tot een m i n i m u m b e p e r k t . Scheiding van het o n t s l u i t i n g s s y s t e e m voor de b u s e x p l o i t a t i e van dat voor de r e c r e a t i e heeft a l s v o o r

-* I

VI

deel dat de c o n s t r u c t i e van de wegen kan w o r d e n afgestemd op het specifieke doel e r v a n w a a r d o o r in dit geval de i n v e s t e r i n g e n b e p e r k t blieven. T e v e n s heeft dit als v o o r d e e l dat de aanleg van de wegen voor de houtafvoer p a s noodzakelijk is w a n n e e r het e e r s t e bos wordt g e -kapt (na c a . 15 j a a r ) . Dit in t e g e n s t e l l i n g tot de v o o r z i e n i n g e n voor de r e c r e a t i e die r e e d s bij de aanleg van bos m o e t e n w o r d e n g e r e a l i -s e e r d .

HOEVEELHEDEN, INVESTERINGEN EN ONDERHOUDSKOSTEN

De lengte van de in het plan opgenomen r e c r e a t i e w e g b e d r a a g t 700 m . De c o n s t r u c t i e b e s t a a t uit een zandcunet van 50 cm dik m e t d a a r o p een v e r h a r d i n g van w a r m g r i n d z a n d a s f a l t . De v e r h a r d i n g s -b r e e d t e van de -bovenlaag is 3, 50 m . De i n v e s t e r i n g e n zijn, uitgaande van een u i t v o e r i n g in het k a d e r van een t o t a l e w e g v e r b e t e r i n g in de L o p i k e r w a a r d , g e r a a m d op ƒ 75 p e r s t r e k k e n d e m e t e r . Voor de ond e r h o u ond s k o s t e n van onde v e r h a r ond i n g is een b e ond r a g van ƒ 0 , 8 0 p e r s t r e k -kende m e t e r p e r j a a r opgevoerd (DE WAARD en VAN RIJN, 1971). De i n v e s t e r i n g e n voor een d u i k e r , die m o e t w o r d e n a a n g e b r a c h t op de p l a a t s w a a r de r e c r e a t i e w e g de E e r s t e W e t e r i n g k r u i s t , zijn g e -r a a m d op ƒ 7000.

De lengte van de wegen voor de houtafvoer i s 5450 m . H i e r v a n b e s t a a t de c o n s t r u c t i e uit een 50 c m dikke laag Koogovenslakken, die ^ op h é t m a a i v e l d over een b r e e d t e van 5 m w o r d t a a n g e b r a c h t . De i n -v e s t e r i n g e n -voor deze wegen zijn ƒ 125 p e r s t r e k k e n d e m e t e r en de j a a r l i j k s e o n d e r h o u d s k o s t e n b e d r a g e n ƒ 0,30 p e r s t r e k k e n d e m e t e r (VAN K L E E F , 1972). Voor een duiker op de k r u i s i n g van de w e s t e -lijke weg en de E e r s t e W e t e r i n g zijn de i n v e s t e r i n g e n g e r a a m d op ƒ 1 2 500. Bij de aanleg van het bos w o r d e n de sloten, d a a r w a a r deze de s e m i - v e r h a r d e wegen zullen k r u i s e n , m e t overhoogte g e d e m p t . De benodigde grond wordt t e r p l a a t s e v e r k r e g e n door v e r b r e d i n g van w e t e r i n g en/of s l o t e n . Deze oplossing is goedkoper dan d e m p i n g m e t h o o g o v e r s l a k k e n bij de aanleg van w e g e n . De i n v e s t e r i n g e n b e

-3

d r a g e n ƒ 4, 30 p e r m . N a a s t genoemde i n v e s t e r i n g e n zijn een aantal d u i k e r s in de Tweede W e t e r i n g noodzakelijk om de afvoer van h e t hout

T a b e l 2. O v e r z i c h t van de i n v e s t e r i n g e n en de j a a r l i j k s e o n d e r h o u d s -k o s t e n exclusief aan-koop grond, B . T . W . en onderhouds-kos- onderhoudskos-ten van het produktie bos

O m s c h r i j v i n g w e r k z a a m h e d e n

I n v e s t e r i n g e n J a a r l i j k s e o n d e r h o u d s k o s t e n . , e e n h e i d s - b e d r a g . , ,

j a a r van h o e v e e l - . . . s h o e v e e l

-a -a n l e g heid PJ.V.?.™ _ ^ _ _ _ heid Pguldens guldens r iJS l n

e e n h e i d s - b e d r a g p r i j s in in guldens guldens B U S E X P L O I T A T I E A a n l e g b o s p o p u l i e r en wilg 0 e l s 0 e s d o o r n 0 e s 0 eik 0 O n t s l u i t i n g s e m i - v e r h a r d e w e g e n 15 d u i k e r I e w e t e r i n g 15 a a n s l u i t i n g e n 0 d e m p e n van s l o o t k r u i s i n g e n 0 d u i k e r s 2e w e t e r i n g 15 O n t w a t e r i n g g r a v e n en v e r r u i m e n van leidingen en v e r w e r k e n in te d e m p e n s l o t e n 0 onderhoud w e t e r i n g e n R E C R E A T I E 476 ha 1 440 16 ha 2 525 26 ha 3 375 5 ha 4 1 5 0 5 ha 4 050 5450 m ' 1 s t . 2800 m 10 st 2200 m 685 440 40 400 87 750 20 750 20 250 125 6 8 1 2 5 0 12 500 12 500 30 000 4,30 12040 10000 100000 2 s t . 15 000 3 4,30 9460 5450 m ' 0,30 1635 12 km 300 3600 O n t s l u i t i n g v e r h a d d e weg a a n s l u i t i n g e n d u i k e r l e w e t e r i n g w a n d e l p a d e n d a m m e n m e t d u i k e r s d a m m e n zonder d u i k e r s O n t w a t e r i n g g r a v e n van s l o t e n en t e r p l a a t s e v e r w e r k e n o n d e r h o u d s l o t e n s u b t o t a a l t o t a a l 0 0 0 0 0 0 0 0 0 15 700 m ' 1 s t . 1 s t . 31000 m ' 50 s t . 60 s t . 7500 m3 607 ha 7 5 15 000 7 000 1 1 4 0 0 50 2 72 52 500 15000 7 000 341 000 20 000 3 000 15 000 43 704 1 4 0 3 394 7 9 3 7 5 0 2 1 9 7 1 4 4 700 m ' 0, 6 , 2 h a 100 1,5km 300 8 0 5 6 0 6 2 0 4 5 0 5230 1635 6865 •'S-en ! oa ; (O ' ro era CD cr> et °

? 1 S ö |

85

î5

I

n a a r de s e m i - v e r h a r d e wegen mogelijk te m a k e n . De i n v e s t e r i n g e n zijn g e r a a m d op ƒ 10 000 p e r stuk ( V A N P E R L O , VISSER, NAS, 1973).

f D e i n v e s t e r i n g e n voor de a a n s l u i t i n g e n van de wegen op de b e -s t a a n d e wegen zijn g e r a a m d op ƒ 15 000, w a a r b i j i-s uitgegaan van de aanleg in het k a d e r van een t o t a l e w e g v e r b e t e r i n g in de L o p i k e r -w a a r d en -w a a r b i j niet zijn opgenomen eventuele i n v e s t e r i n g e n voor s c h a d e v e r g o e d i n g e n en e x t r a v o o r z i e n i n g e n m e t b e t r e k k i n g tot e l e k -t r i c i -t e i -t s - , w a -t e r - , g a s - en -telefoonleidingen en a n d e r e mogelijke o b s t a k e l s .

De aanleg van wandelpaden b e s t a a t uit het a a n b r e n g e n van een 3

l a a g zand op h e t m a a i v e l d van c i r c a 1 m p e r s t r e k k e n d e m e t e r . H i e r -door o n t s t a a t bij een b r e e d t e van o n g e v e e r 3 m e t e r een v e r h o g i n g van o n g e v e e r 30 c m . V e r d e r e m a a t r e g e l e n w o r d e n niet getroffen. De i n v e s t e r i n g e n b e d r a g e n ƒ 11 p e r s t r e k k e n d e m e t e r . De j a a r l i j k s e o n -d e r h o u -d s k o s t e n zijn ƒ 100 p e r ha w a a r v o o r e e n m a a l p e r j a a r w o r -d t g e m a a i d . Voor de d a m m e n m e t d u i k e r s in de sloten die door de paden w o r d e n g e k r u i s d i s ƒ 400 p e r stuk opgevoerd (VAN K L E E F en L I N T -HORST, 1972) en voor de d a m m e n zonder d u i k e r s ƒ 50 p e r stuk.

De p l a a t s e l i j k e a a n p a s s i n g e n in het o n t w a t e r i n g s s y s t e e m betref

-3 -3 fen in t o t a a l een g r o n d v e r z e t van 9700 m w a a r v a n 7500 m t e r p l a a t s e

kan w o r d e n v e r w e r k t en w a a r v a n het o v e r i g e deel w o r d t gebruikt voor h e t d e m p e n van sloten en l a a g t e n . De i n v e s t e r i n g e n zijn g e r a a m d op

3

r e s p e c t i e v e l i j k ƒ 2 en ƒ 4, 30 p e r m . Voor het b e p a l e n van de o n d e r -h o u d s k o s t e n is e r van uitgegaan dat -het -h e l e o n t w a t e r i n g s s y s t e e m bij de a a n l e g wordt opgeschoond w a a r v o o r de i n v e s t e r i n g e n ƒ 72 p e r ha b e d r a g e n . Voor de o v e r i g e j a r e n w o r d e n a l l e e n de w e t e r i n g e n j a a r -lijks opgeschoond, de k o s t e n h i e r v o o r zijn ƒ 300 p e r k m p e r j a a r (VAN K L E E F en LINTHORST, 1972).

In t a b e l 2 is een o v e r z i c h t gegeven van de i n v e s t e r i n g e n en de

o n d e r h o u d s k o s t e n van de v o o r z i e n i n g e n die in het plan zijn opgenomen. Voor de bosaanplant zijn a l l e e n de i n v e s t e r i n g e n bij de a a n l e g opgenomen (VAN P E R L O , VISSER, NAS, 1973). De aankoop van grond en B . T . W . zijn niet in deze tabel opgenomen.

De i n v e s t e r i n g e n voor de b o s k e r n b e d r a g e n in t o t a a l ƒ 2 200 000 w a a r v a n ƒ 1 400 000 bij de aanleg m o e t w o r d e n g e ï n v e s t e e r d en ƒ 800 000 na 15 j a a r . De j a a r l i j k s e o n d e r h o u d s k o s t e n zijn in de e e r s t e vijftien j a a r ƒ 5230 en d a a r n a ƒ 6865.

SAMENVATTING

Voor een ' b o s k e r n1 als o n d e r d e e l van een bosgebied in het z u i d

-oostelijk deel van de L o p i k e r w a a r d , i s een plan g e m a a k t op b a s i s van een b e s t a a n d e s t r u c t u u r s c h e t s van deze k e r n (VAN P E R L O , VISSER, NAS, 1973). De hoofdfunctie van de k e r n is de exploitatie van het bos m e t d a a r n a a s t een r e c r e a t i e v e functie voor e x t e n s i e v e v o r m e n van r e c r e a t i e . Bij de tot stand koming van h e t plan i s g e s t r e e f d n a a r h e t m i n i m a l i s e r e n van de k o s t e n , r e k e n i n g houdend m e t de e i s e n zoals die in de s t r u c t u u r s c h e t s zijn g e s t e l d .

Een o v e r z i c h t van de o p p e r v l a k t e v e r d e l i n g van de k e r n (607 ha) is gegeven in tabel 1, t e r w i j l figuur 1 een o v e r z i c h t geeft van het bos m e t de d a a r i n te treffen v o o r z i e n i n g e n . D e z e v o o r z i e n i n g e n b e t r e f f e n de a a n l e g van: s e m i - v e r h a r d e wegen voor de afvoer van h e t hout

(5450 m ' ) , een v e r h a r d e r e c r e a t i e w e g (700 m ' ) , wandelpaden (31000 m ' ) , d u i k e r s in w e t e r i n g e n (12 stuks) en sloten (50 stuks) a l s m e d e d a m m e n (60 s t u k s ) . V e r d e r m o e t h e t o n t w a t e r i n g s s y s t e e m p l a a t s e l i j k w o r d e n a a n g e p a s t .

De totale i n v e s t e r i n g e n b e d r a g e n ongeveer ƒ 2 200 000 inclusief de a a n l e g van het b o s en exclusief de aankoop van grond en B . T. W.

H i e r v a n m o e t ƒ 1 400 000 bij de a a n l e g w o r d e n g e ï n v e s t e e r d en ƒ 800 000 na 15 j a a r . De j a a r l i j k s e o n d e r h o u d s k o s t e n zijn, exclusief de

houtop-stand in de e e r s t e 15 j a a r ƒ 5230 en d a a r n a ƒ 6865. E e n o v e r z i c h t van d e z e k o s t e n i s gegeven in tabel 2.

LITERATUUR

K L E E F , H . A . VAN en T h . J . LINTHORST, 1972. Methode van u i t v o e -r i n g en k o s t e n van a a n l e g , b e h e e -r en onde-rhoud van een b o s c o m p l e x in de L o p i k e r w a a r d . Nota ICW 6 7 5 .

K L E E F , H . A . VAN, 1972. I n r i c h t i n g s p l a n en i n v e s t e r i n g e n van een b o s c o m p l e x in de L o p i k e r w a a r d . Nota ICW 688.

P E R L O , L . A . M . , S . P . VISSER en R. M. W. J . NAS, 1973. Bos L o p i -k e r w a a r d . Nota S t a a t s b o s b e h e e r 2. 3 . 7 3 . 1 0 .

WAARD, J . D E e n H . D . L . VAN RIJN, 1 9 7 1 . De o n d e r h o u d s k o s t e n van p l a t t e l a n d s w e g e n . C u l t u u r t e c h n . T i j d s c h r . 1 1 , 1 . 3 - 1 6 .