IMGo13

bijlage

3

voorbeelden van

typen

geografische vragen en

antwoorden

Een antwoord op een bepaald type geografische vraag moet voor de volledigheid uit bepaalde onderdelen bestaan (zie blz. 139). Hieronder zijn die onderdelen tussen haakjes genoemd. beschrijvende vraag Welke voordeel heeft Nederland van globalisering?

Nederland is een handelsland met veel doorvoer (ruimtelijke context van verschijnsel). Door de globalisering worden internationale handel en geldtransacties makkelijker (kenmerken van en

re lati es tusse n ve rsch ij nsel e n).

verklarende vraag Waarom profiteren multinationale ondernemingen het meest van globa lisering?

Bedrijven streven ernaar de productiekosten te verlagen (verklarend principe). Multinationale

ondernemingen hebben vestigingen in veel landen (oorzaak) en kunnen daardoor makkelijk delen van de productie laten uitvoeren waar dat het goedkoopstis (gevolg). Vaak is dat in een

I a ge I o n e n I and (bij zo n d e re r u i mte I ij ke o m sta n d i g he i d).

voorspellende vraag Zal lndonesië nog lang een perifeer land blijven?

Verschillende landen in Zuidoost-Azië kennen een snelle economische groei en zijn nu semi-perifeer (verschijnseil. lndonesië zal daarbij achterblijven omdat de voorwaarden voor groei ontbreken (voorspellend principe). Eilandkarakter en corruptie beperken o.a. de ontwikkeling

(ruimtelijke omstandigheid). Als in lndonesië de kwaliteit van het bestuur verbetert, is snelle economische groei mogelijk (verwachte ontwikkeling).

waarderende vraag ls globalisering goed voor arme landen?

Clobalisering is niet goed voor arme landen, omdat lagelonenproductie vaak onder erbarme-lijke omstandigheden plaatsvindt(situatiebeschrijving). ledereen heeft recht op een

mens-waardig bestaan (waorde). Zo moet kinderarbeid worden uitgebann en (norm). Bedrijven moeten dat afdwingen bij de bedrijven waaraan ze productie uitbesteden (oordeel). Het is belangrijk dat dat gebeurt in samenwerking met de lokale vakbonden (voorbehoud). probleemoplossende vraag Kan kinderarbeid in lagelonenlanden worden uitgebannen als we

al lemaal fai r-tradeproducten kopen ?

Veel productie is naar lagelonenlanden verplaatst. Daarbij komt kinderarbeid regelmatig voor (probteem). Als je kiest voor een menswaardig bestaan voor iedereen, moet kinderarbeid verboden worden (keuze, maatregel). Daarom moeten

wij

alleen producten kopen waarbij

kinderarbeid is uitgesloten, wat het geval is bij fair-tradeproducten (oplossing). Om goede controle mogelijk

te

maken, moet er toezicht komen van een internationale organisatie (voorbehoud).

toegestane hulpmiddelen bij het examen: schrijfmateriaal, tekenpotlood, kleurpotloden'

liniaal met millimeterverdeling, passer, geometrische driehoek, gum, rekenmachine (niet de grafische) en een woordenboek Nederlands. Neem die hulpmiddelen mee bij het aardrijks-kunde-examen. Ze zijn soms nodig voor opdrachten zoals het tekenen van een doorsnede'

Met een liniaal met millimeterverdeling kun

je

bv. de grootte van staven van een diagram of de afstand tussen plaatsen opmeten. Een rekenmachine is handig voor het maken van eenvoudige berekeningen. wanneer je bv. beschikt over het bevolkingsaantal en het bnp, kan het voor vergelijking van gebieden handig zijn het bnp per persoon uit te rekenen'

Een woordenboek kan nuttig zijn wanneer je begrippen in vragen en bronnen niet kent' Het woordenboek is niet geschikt voor het opzoeken van vaktermen die bij de leerstof horen' Die moet je leren. opzoeken kost dan

veeltijd,

en een woordenboek zal soms een algemene omschrijving geven en niet de aardrijkskundige betekenis.

beantwoorden examenoPgaven in stappen volgens publicaties van het CITO:

-

Lees eerst de opgave (bestaat

uit

meer vragen) helemaal door, dus de kopteksten en alle vragen die daar bijhoren.

-

probeer in eigen woorden te formuleren wat er gevraagd wordt.

-

stel vast welke gegevens je nodig hebt om het antwoord te geven (informatiebehoefte)'

-

Zoekgegevens die je niet weet in atlas en/of bronnenboekje op. Verander daarvoor zo nodig van ruimtelijke schaal bv. een kaart van Europa als er geen kaart is over een Europees land'

-

controleer of je antwoord bij de vraag past door uitgaand van je antwoord de vraag opnieuw te formuleren.

werken met

lcr

zoals kaartmaken en bewerken van remote-sensingbeelden is tijdens het centraal examen op de meeste scholen nog niet mogelijk. Een beperkt aantal scholen neemt deel aan het coMPEX-examen, centraal examen op de computer.

schema standpuntbepaling en beantwoording waarderende vraag over tracé spoorlijn situatie

tracé A1 tast het open landschaP aan

gegevens zie plankaart

I

I I u"r"ui"|.ïlrde van landschaP handhaven tracé A1 is onaanvaardbaar voorbehoud

tenzij een deel verdiePt wordt aangelegd

duuzaamheid Bron: Aordriikskunde HAVO, Syllabus centraal examen 2009

Het schema geeft de elementen weer die meespelen bij een standpuntbepaling over een deel (tracé A1) van een nieuw aan

te

leggen spoorlijn. Links staat het onderwerp met de gegevens' midden: een waarde en norm die het standpunt be'Ínvloeden, en rechts: het standpunt (oordeel) met mogelijk voorbehoud (onder voorwaarde dat). De vraag naar een standpunt is een waarderende vraag.