MINISTERIE VAN ONDERWIJS EN VOLKSONTWIKKELING EXAMENBUREAU
UNIFORM EINDEXAMEN MULO 2012
VAK : NEDERLANDS - SAMENVATTING DATUM: DINSDAG 03 JULI 2012
TIJD : 07.45 - 09.45 UUR
Hulpmiddel: woordenboek toegestaan OPDRACHT:
Lees de tekst aandachtig over.
Bepaal voor jezelf de hoofdzaak van iedere alinea.
Geef dan, zoveel mogelijk in eigen woorden, de inhoud van iedere alinea kort weer. Denk erom: de tekst moet tot de helft of minder teruggebracht worden.
NB Je krijgt een voorbedrukt kladblaadje met een schema zoals dat bij het onderdeel samenvatting
gehanteerd wordt. Je mag er gebruik van maken, maar dat hoeft ook niet, omdat het kladblaadje slechts een hulpmiddel voor jou is.
Let op: werk op kladpapier wordt niet beoordeeld. (Niet inleveren!)
DAT DOE JE TOCH NIET!
III
III
IV
Voorbeelden van taboes vind je overal. Neem nou Afghanistan toen het Taliban-regime nog gold. Een vrouw mocht niet in haar eentje de straat op. Straf: honderd zweepslagen. Ze moest altijd een burka aan. Burka vergeten? Steniging! Voor mannen was er het taboe van de kale kin. En verder was eigenlijk alles ver- boden wat het leven een beetje leuk kon maken. Muziek was verboden. Zelfs vliegeren mocht niet. Je zou denken dat wij gelukkig wonen in een land zonder taboes. Toch? Een vrouw in een broek- nog geen eeuw geleden enorm aanstoot-gevend- die lopen wij niet met stenen achterna. Maar zijn wij echt zo taboeloos als we denken?
Het woord taboe is nog niet zo oud. In 1784 publiceerde kapitein James Cook zijn verslag van een bezoek aan Tahiti tijdens zijn derde reis om de wereld. Hij ontdekte dat het woord ‘taboe’ gebruikt werd om een boom aan te duiden die zo heilig was dat degene die het waagde de boom aan te raken een goddelijke straf over zich afriep.
Taboes waren er natuurlijk veel eerder, maar het woord ervoor deed pas vrij laat zijn intrede. Het leuke aan ‘taboe’ is dat het een woord was voor iets wat overal en altijd had bestaan, maar waar nog geen woorden voor waren. Inmiddels is taboe typisch zo’n woord dat iedereen gebruikt zonder dat goed is afgesproken wat we er nu precies mee bedoelen. Het is wel duidelijk dat het bij taboes gaat om iets wat je geacht wordt niet te doen. ‘Dat doe je gewoon niet!’ is de gedachte bij een taboe.
De meeste taboes zijn niet wettelijk vastgelegd. De verwarring komt ook doordat heel verschillende dingen taboe kunnen zijn. Een bekend voorbeeld is het
108 woorden 62 woorden 91 woorden
V
VI
VII
VIII
IX
verbod op bepaalde soorten voedsel. Moslims eten geen varkensvlees en tijdens de ramadan is eten en drinken voor hen tussen zonsopgang en zonsondergang taboe. Religieuze joden eten alleen koosjere etenswaren die volgens bepaalde voorschriften zijn bereid (melk- en vleesproducten mogen bijvoorbeeld niet met elkaar in contact komen). Wat vlees betreft, mogen alleen herkauwende dieren met gespleten hoeven gegeten worden.
Behalve dingen die je niet mag eten, zijn er ook dingen die je niet mag laten zien. Het hakenkruis is een taboeteken. Er zijn mensen die het op hun leren jacket zetten of in hun haar laten scheren. Maar dat is duidelijk bedoeld om te provoceren, het hakenkruis is geen symbooltje dat je tegenkomt in het logo van een sportvereniging of in een tv-reclame. Daarnaast zijn er woorden die je niet mag uitspreken. Daarvan bestonden er vroeger meer dan nu, maar er zijn bijvoorbeeld nog best veel mensen die ‘C A’ zeggen als ze de ziekte kanker (in het Engels: Cancer) bedoelen. Bij heel sterke taboes kan het gaan om dingen waar je zelfs niet aan mag denken.
De grootste groep taboes wordt gevormd door dingen die je niet mag doen. De verkeerde kleren dragen bijvoorbeeld. Als je bij groep X wilt horen, moet je niet met broek Y op school komen. En als tiener is het taboe om in bijzijn van volwassenen ruwe taal te gebruiken. Ook als man in vrouwenkleren rondlopen, wordt nog lang niet door iedereen geaccepteerd als te zijn normaal. Het zou eventueel kunnen, maar dan wel onder bijzondere omstandigheden zoals bijvoorbeeld tijdens de Gay Parade of in een toneelstuk.
Je gaat je toch afvragen wat die taboes eigenlijk voor nut hebben. Bij taboes draait het eigenlijk maar om één ding: groepsgevoel. Taboes zorgen dat de mensen binnen een groep sterk met elkaar verbonden blijven. „Als je onze taboes niet hebt, dan hoor je niet bij ons.” En je kunt je er als groep duidelijk mee onderscheiden van de rest van de mensheid. Daarom zijn er ook zoveel taboes op middelbare scholen. Daar worden groepen gevormd. Als je bij een groep wilt horen, moet je je aanpassen aan de regels van de groep. Bepaalde kleren draag je niet. Dan lig je er meteen uit! Helaas is uitsluiting dan de straf.
Uiteraard draait het bij taboes om macht. Als jij de leider en gangmaker van de groep bent, dan kun je rustig bepalen dat een bepaald merk niet meer in tel is. Hang je er zo’n beetje bij, dan hoef je echt niet te proberen een nieuw taboe in te stellen. Je kunt dan niets anders doen dan aansluiting zoeken bij een andere groep of het moment afwachten waarop degene die het taboe instelde zijn macht kwijtraakt. Kijk maar naar de Taliban. Die hadden hun hielen nog niet gelicht of de Afghaanse mannen schoren hun baarden af en gingen op straat rondhossen op muziek uit een transistorradio. De vrouwen gingen weer aan het werk. Soms zelfs zonder burka.
Je staat er misschien niet bij stil, maar ook in jouw leven spelen taboes een rol. Zijn er bepaalde dingen die je niet eet, niet laat zien of niet doet? Ga eens goed bij jezelf na waarom dat het geval is. Doe je dat uit vrije wil of houd je je misschien onbewust toch aan de regels van jouw ‘groep’? Onze samenleving is wat zij is, maar af en toe stilstaan bij jouw drijfveren kan geen kwaad. Uiteindelijk zijn taboes er om doorbroken te worden, zeker als ze bij de ander veel leed veroorzaken. 82 woorden 118 woorden 86 woorden 110 woorden 117 woorden 94 woorden 869 woorden
