Decubitus: informatiekaart voor medewerkers
Wat is huidletsel/decubitus? Wat is vochtletsel? Wat is smetten?
Huidletsel/decubitus
Decubitus is een gelokaliseerde beschadiging van de huid en/of het onderliggend weefsel, meestal ter hoogte van een botuitsteeksel, als gevolg van druk of druk in samenhang met schuifkracht (Richtlijn Decubitus preventie en behandeling, V&VN, 2011).
Vochtletsel
Vochtletsel ontstaat door langdurig huidcontact van urine, ontlasting, transpiratie of wondvocht. Hierdoor gaan oppervlakkige huidlagen stuk. Belangrijkste onderscheid met decubitus is dat decubitus alleen door druk en schuifkrachten ontstaan en vochtletsel alleen door vocht.
Smetten
Smetten is elke huidirritatie of huiddefect dat zich voordoet in de huidplooien (liezen, borsten, buikplooi, oksel, bilnaad) In het algemeen wordt aangenomen dat smetten ontstaat door huid op huid contact).
Risicoplekken
Preventie
Rugligging Decubitus kan in een groot aantal gevallen voorkomen
worden door een aantal preventieve interventies uit te voeren:
informeren, instrueren en motiveren cliënt (en mantelzorg) over preventieve maatregelen invullen risicoscorelijst
tijdig inzetten antidecubitus- hulpmiddelen Huidverzorging
goede hygiëne/wasbeurt met een neutrale niet ontvettende zeep
bescherm de huid bij incontinentie met een vocht inbrengende crème
huidbeschadiging voorkomen; zorg voor een droge gladde onderlaag en draag geen sieraden tijdens verzorging
inspecteer/palpeer de huid dagelijks op risicoplaatsen.
Houding en mobiliteit
let op een goede en foute houding consequente wisselligging en/of
houdingsveranderingen minimaal á 3 uur
in de stoel ieder half uur van houding wisselen of ‘liften’
indien mogelijk mobiliseren hielen vrij leggen.
Voeding en vocht
zorg dragen voor een volwaardige voeding
stimuleren tot voldoende vochtopname (1 ½ - 2 liter per dag)
eventueel aanleggen van een vocht en/of voedingslijst om inzicht te verkrijgen in de inname bij verslechtering toestand door verhoogde behoefte
of verminderde eetlust; overleg met de huisarts. Wat moet je absoluut NIET doen?
schuiven
inpakken van hielen met vette watten en zwachtels ijzen en föhnen
windring gebruiken
synthetische schapenvacht gebruiken
preventief folie of hydrocolloïd verband gebruiken blaren open prikken.
Zijligging Buikligging Zithouding op (rol)stoel Staan/lopen (schoeisel)
Behandeling
1Categorie Omschrijving Behandeling
1 Het belangrijkste kenmerk is niet-wegdrukbare roodheid van de intacte huid. Hiermee wordt bedoeld dat roodheid blijft bestaan wanneer er met een vinger (of liever transparant schijfje) druk wordt uitgeoefend op de huid. Andere mogelijke kenmerken zijn: verkleuring van de huid, warmte, zwelling of verharding van het weefsel door vochtophoping.
Informeer cliënt over huidige situatie en verschijnselen van verbetering/verslechtering.
Zoek de oorzaak van de decubitus, door te kijken naar de plaats van decubitus, het mobiliteit schema, het voedingspatroon en de onderliggende pathologie en hef deze zoveel mogelijk op. Pas preventieve maatregelen toe in relatie tot relevante
risicofactoren of breid deze uit. Controleer dagelijks de drukplekken. Indicatie voor eventueel gebruik van crèmes:
– Als de huid te droog is: neutrale crème/lotion gebruiken die snel in de huid trekt (niet wrijven).
– Als de huid vochtig is: product gebruiken met indrogend effect zoals zinkolie. Indien er ook sprake is van incontinentie dient het incontinentiemateriaal regelmatig verschoond te worden en de huid zo nodig beschermd te worden met barrièrecrème of -spray.
Categorie Omschrijving Behandeling
2 Oppervlakkig huiddefect van de opperhuid, al dan niet met aantasting van de huidlaag daaronder, de lederhuid. Het defect manifesteert zich als een blaar of een oppervlakkige ontvelling.
Informeer cliënt over huidige situatie en verschijnselen van verbetering/verslechtering.
Zoek de oorzaak van de decubitus, door te kijken naar de plaats, het mobiliteitschema, het voedingspatroon en de onderliggende pathologie en hef ze zoveel mogelijk op.
Pas preventieve maatregelen toe in relatie tot relevante risicofactoren.
Bescherm blaar met:
– niet-verklevend verband en kompres en – verwissel verband 1 maal daags.
Laat een blaar zo lang mogelijk intact laten in verband met het risico op infectie.
Leg de blaar vrij door middel van een hielwig of kussen of hielprotector.
Besteed aandacht aan het schoeisel.
Categorie Omschrijving Behandeling
3 Huiddefect met schade of weefselversterf van huid en onderhuids weefsel. De schade kan zich uitstrekken tot aan het onderliggend bindweefselvlies.
Ontstaan van geel beslag, evt. rood.
Informeer cliënt over huidige situatie en verschijnselen van verbetering/verslechtering.
Bescherm omliggende huid tegen verweking, bijvoorbeeld met zinkolie.
Verwijder zalfresten bij verbandwisseling met een zoete olie. Spoel de wond schoon: bij voorkeur onder de douche, anders met
water of fysiologisch zout. De frequentie is afhankelijk van gekozen verbandmateriaal en de hoeveelheid wondvocht.
Verbind een wond volgens WCS classificatie.
Optimaliseer preventieve maatregelen of breid deze uit. Laat de cliënt bij voorkeur niet op de wond zitten of liggen. 4 Uitgebreide weefselschade of weefselversterf aan de
spieren, botweefsel of ondersteunende weefsels, met of zonder schade aan opperhuid en lederhuid.
Ontstaan van zwarte necrose of mengvorm (zwart, geel en rood beslag).
Sommige verschijnselen zijn niet specifiek aan categorie 1, 2, 3 of 4 gekoppeld.
Pijn: decubitus is vooral pijnlijk bij categorie 1 tot en met 3. Bij categorie 4 is vaak ook het zenuwweefsel beschadigd of afgestorven waardoor pijn niet of nauwelijks wordt gevoeld.
Onaangename geur: necrose kan gepaard gaan met een onaangename geur, zeker wanneer de wond daarbij ook ontstoken is. Pusvorming: een decubituswond kan gaan infecteren en pus produceren. Dit kan optreden bij categorie 2, 3 en 4.
Complicaties zoals infectie, abces (pus, zoals het punt hierboven), bloeding (zie achtergrond decubitus aandachtspunten decubitus behandeling).
