Pagina 76 Gewasbescherming jaargang 36, nummer 2, maart 2005 Mededelingenblad van de Koninklijke Nederlandse Plantenziektekundige Vereniging
[
ARTIKEL
Drijfveren voor
mechanische
onkruidbestrijding
Drijfveren voor niet-chemische onkruidbestrijding zijn: de be-zorgdheid voor verontreiniging van grond- en oppervlaktewater met herbiciden, gezondheidsrisi-co´s voor mensen die aan de chemicaliën worden blootgesteld, neveneffecten op niet-doelorga-nismen in flora en fauna in het agrarische landschap en de ont-wikkeling van herbicidenresisten-tie. In de biologische landbouw is de onkruidbestrijding een van de belangrijkste problemen. Vooral in de langzaam groeiende en weinig concurrentiekrachtige gewassen is veel handwiedwerk nodig. Dit is duur, niet altijd voorhanden en lastig te organiseren. Het aantal uren handwieden per hectare va-rieert onder Nederlandse veldom-standigheden van gemiddeld circa 45 voor geplante groentegewassen tot 175 voor zaaiui. De verschillen tussen de jaren als gevolg van o.a. de weersomstandigheden zijn aanzienlijk.
Inter- en
intrarijwieden
Tussen de gewasrijen kan meestal worden geschoffeld. Er zijn ook verschillende machines om de on-kruiden in de gewasrij aan te pak-ken. In het laatste decennium heeft het onderzoek zich gefocust op de mogelijkheden van achter-eenvolgens eggen, torsiewieden, vingerwieden, wieden met lucht onder hoge druk (Pneumat) en een met sensoren uitgeruste schoffel die uit de gewasrij wordt getrokken voor elke gewasplant (Sarl radis). In dit artikel worden (on)mogelijkheden, innovaties en uitdagingen belicht.
Europese aanpak
In verschillende Europese landen zijn experimenten uitgevoerd in diverse gewassen met de verschil-lende machines. Richtlijnen voor hoe deze experimenten moeten worden uitgevoerd zijn beschik-baar gemaakt door Vanhala et al., (2004) als een activiteit van de EWRS (European Weed Research Society) werkgroep fysische on-kruidbestrijding. Een overzicht
van werktuigen met plaatjes kan worden gevonden op de website van de EWRS (www.ewrs.org/pwc). In samenvattingen van EWRS-bij-eenkomsten, weergegeven, op de website wordt onderzoek gepre-senteerd in verschillende gewas-sen met diverse machines. Voor dit artikel werden ook andere recente publicaties bekeken en ervaringen van de auteurs gebruikt.
Eggen nog steeds
beproefde methode
Eggen is een van de oudste metho-den waarmee ook onkruimetho-den in de gewasrij bestreden kunnen wor-den. Naast de ouderwetse door de grond gedragen neteg zijn er sinds een jaar of vijftien ook door de tractor gedragen veertandeggen met mogelijkheden voor een pre-ciezere diepte-instelling en instel-ling voor de stand van de tanden. Deze hebben een veel grotere ca-paciteit met een breedte tot 24 meter (meestal echter zes meter) en een rijsnelheid tot twaalf kilo-meter per uur (meestal echter vier tot acht kilometer per uur). On-danks de verbeterde instelmoge-lijkheden is de selectiviteit beper-kend, vooral in de jonge stadia van diverse gewassen. Alleen jonge on-kruiden (tot de eerste echte blaad-jes zichtbaar zijn) kunnen goed worden bestreden en daarom moeten de bewerkingen regelma-tig worden herhaald bij nieuwe
Mechanische
onkruid-bestrijding in de gewasrij
anno 2005
R.Y. van der Weide
1, P. Bleeker
1, G.J. Molema
2en D.A.G. Kurstjens
31Praktijkonderzoek Plant en Omgeving, Postbus 430, 8200 AK Lelystad, rommie.vanderweide@wur.nl 2Agrotechnology & Food Innovations, Postbus 17, 6700 AA Wageningen, geertjan.molema@wur.nl 3Agrarische Bedrijftechnologie, Bornsesteeg 59, 6708 PD Wageningen, dirk.kurstjens@wur.nl
Knelpunt bij de mechanische onkruidbestrijding is de vernietiging van onkruid in de gewasrij bij jonge, tere gewassen. Ten opzichte van de eg zijn er de afgelopen jaren diverse verbeterde machines beschik-baar gekomen. De eerste intelligente wieder is inmiddels commercieel beschikbaar.
kieming gedurende het groeisei-zoen. Veertandeggen kunnen niet alleen worden gebruikt in granen en maïs, maar ook in aardappelen, erwten en bonen, veel geplante gewassen en relatief gevoelige wassen zoals de suikerbiet. In ge-voelige gewassen kan de eg niet worden ingezet in de jonge gewas-stadia (tot vier echte blaadjes bij suikerbiet) waardoor er nog be-hoorlijk wat handwerk resteert in de biologische teelt ofwel aanvul-lend herbicidengebruik nodig is in een geïntegreerde teelt.
Vinger- en
torsiewieders
selectiever dan eg
De laatste vijf jaar worden vinger-wieders en torsievinger-wieders geïmpor-teerd en aangepast op basis van machines die al langer in de Ver-enigde Staten worden gebruikt. Vergeleken bij de eg hebben de vingerwieder en de torsiewieder het nadeel dat ze een precieze be-sturing nodig hebben om zoveel mogelijk in de gewasrij te werken zonder daar schade te doen. Daar-naast is hun capaciteit geringer. Echter, deze machines zijn selec-tiever voor het gewas en kunnen goed worden gecombineerd met een schoffelbewerking tussen de rijen. De vingerwieder en de tor-siewieder werken vanaf de zijkant van de gewasrij onder de bladeren door in de rij. Vingerwieders heb-ben het voordeel dat ze kleine on-kruiden met wortel en al eruit
trekken en uit de rij weg kunnen transporteren. Vingerwieders zijn effectiever dan de eg op onkruiden met echte bladeren, maar de on-kruiden moeten nog steeds klein en niet vast verankerd zijn. Door
vingerwieders of torsiewieders te gebruiken kan het handwiedwerk met 40 tot 70 % worden geredu-ceerd (tabel 1). De machines kun-nen worden gebruikt in vele ge-plante groentegewassen, bonen, koolzaad, zaaiuien (vanaf 2 blad-stadium), bieten (vanaf 2-4 echte bladeren) en wortelen (vanaf 2 bladstadium).
Onkruidbestrijding
met perslucht
De Pneumat wieder kan ook grote-re onkruiden bestrijden door ze uit de gewasrij te blazen. De
onkrui-Mededelingenblad van de Koninklijke Nederlandse Plantenziektekundige Vereniging
Gewasbescherming jaargang 36, nummer 2, maart 2005 Pagina 77
[
ARTIKEL
Tabel 1. Aantal uren handwieden per hectare om ontsnapte onkruiden in de ge-wasrij te bestrijden na mechanische onkruidbestrijding met diverse werktuigen in gezaaide en geplante zaaiui.
Machine Zaaiui Geplante zaaiui
2002 2003 2004 2004 Schoffelen 188 108 79 30 + Vingerwieden 78 56 41 9 + Torsiewieden 99 38 – –1) + Vinger/Torsie – 39 42 – + Pneumat – – – 8 + Sarl Radis – – – 7
1)bewerking niet uitgevoerd
den kunnen hierbij mogelijk nog groter zijn dan bij de vingerwie-der, mits het gewas een agressieve instelling aankan. Beperkte onder-zoekservaring met de Pneumat laat een extra voordeel zien in bre-dere gewasrijen zoals bij tulp. Daar waar de andere intrarijwie-ders alleen in relatief smalle rijen kunnen worden ingezet, kan de perslucht een grotere afstand overbruggen.
Kanttekeningen bij
mechanische
onkruidbestrijding
Naast gewasbeschadiging en een hoge bewerkingsfrequentie die be-nodigd is, zijn de belangrijkste nadelen van mechanische onkruid-bestrijding in de gewasrij de afhan-kelijkheid van gunstig weer (droge perioden) en goede grondstructuur (losse grond en weinig stenen). Meer tekortkomingen worden ge-noemd in het artikel over de knel-punten in de onkruidbeheersing in kleine gewassen van Hoek en ande-ren in dit nummer. De weersafhan-kelijkheid komt deels doordat vaak te zware trekkers worden gebruikt, waardoor men niet op tijd het veld op kan. Meer informatie hierover staat in het artikel over Risico’s van Kempenaar en anderen in dit
num-mer. Om uit de vingerwieder, tor-siewieder en pneumat nog meer te halen dan wat erin zit moet de be-sturing en diepteregeling nauwkeu-riger worden en moet men de ma-chines sneller en eenvoudiger kunnen instellen.
Intelligente wieders
bieden uitkomst
Net als bij de eg, worden door de vingerwieder, de torsiewieder en de Pneumat nog steeds zowel gewas als onkruid geraakt. Selectiviteit
be-rust op verschil in verankering, bladoppervlakte en/of hoogte. Voor een meer verfijnde manier om ook de grotere onkruiden te bestrijden en de gewasplanten niet langer te raken, zijn intelligente wieders no-dig. Eén van de eerste commercieel beschikbare nieuwe intelligente wieders is de Sarl Radis schoffel. De Sarl Radis heeft een eenvoudig ge-wasdetectie systeem (op basis van lichtinterceptie) en beweegt een schoffel in en uit de gewasrij rond de gewasplanten.
Nieuwste
ontwikkelingen
Op dit moment werken diverse kleinere firma´s samen met on-derzoeksinstellingen aan intelli-gente wieders met computervi-sion en diverse snellere/robuuster actuatoren die in en uit de gewas-rij bewegen. Denemarken (Melander, 2004) en Duitsland (Gerhards en Christensen, 2003) focussen op de ontwikkeling van sensoren of camera´s om het derscheid tussen gewas en on-kruid te kunnen maken. Een universiteit in Zweden heeft een werkend prototype van een wiedrobot in suikerbiet
Pagina 78 Gewasbescherming jaargang 36, nummer 2, maart 2005
Mededelingenblad van de Koninklijke Nederlandse Plantenziektekundige Vereniging
[
ARTIKEL
Figuur 2. Torsiewieders vlak voor inzet in zaaiui.
Figuur 3. Pneumat breekt de grond open met schoffels en blaast de on-kruiden uit de gewasrij.
Mededelingenblad van de Koninklijke Nederlandse Plantenziektekundige Vereniging
Gewasbescherming jaargang 36, nummer 2, maart 2005 Pagina 79
[
ARTIKEL
(http://www2. hh.se/staff/ bjorn/mech-weed, 2004). In Ne-derland worden samen met Deen-se, Duitse en Nederlandse firma´s twee verschillende nieuwe intelli-gente wieders voor in de gewasrij ontwikkeld en getest. Binnen een promotieonderzoek wordt gewerkt aan een autonoom werkende wiedrobot. Ook wordt in samen-werking met bedrijfsleven gewerkt aan een concept waarbij een ma-chine stroken compost zonder on-kruidzaad in de grond legt waarin fijnzadige gewassen kunnen wor-den gezaaid.
Toekomst
We staan aan het begin van een nieuw tijdperk van innovatie in de fysische onkruidbestrijding, die op dit moment wordt gedreven door de beschikbare technologie en het probleem van het handwieden in de biologische teelt. Het is te ho-pen dat deze nieuwe innovaties doorgaan en intelligente en bruiksvriendelijkere wieders ge-commercialiseerd kunnen worden en mogelijk voor een groter deel de herbiciden kunnen vervangen en aanvullen.
Literatuur
Melander, B., 2004. Nonchemical weed con-trol: new directions. In Encyclopedia of plant and crop science, Marcel Dekker Gerhards, R. en S. Christensen, 2003.
Real-ti-me weed detection, decision making and patch spraying in maize, sugarbeet, winter wheat and winter barley. Weed research 43, 6. p. 385-392.
Vanhala, P. et al., 2004. Guidelines for physi-cal weed control research: flame wee-ding, weed harrowing and intra-row
cul-tivation. 6thEWRS Workshop on Physical
and Cultural Weed Control, Lilehammer, Norway, p. 208-239.
Ondergetekende meldt zich aan als:
Nederland/België Overige landen
Gewoon lid van de KNPV € 25,– € 35,–
Gewoon lid van de KNPV
inclusief een abonnement op het EJPP € 146,– € 156,–
Lid-donateur van de KNPV € 65,– Naam : Straat : Postcode : Plaats : Land : Datum : Handtekening :
✂
of copieLidmaatschap van de KNPV
Het lidmaatschap biedt u:
● Vrije deelname aan de gewasbeschermingsdagen ● Gratis abonnement op ’Gewasbescherming’
● Deelname aan de algemene ledenvergaderingen met stemrecht; statuten worden op verzoek toegezonden ● Mogelijkheid van een collectief abonnement (tegen gereduceerd tarief) op het European Journal of Plant
Protection
Het lidmaatschap loopt van 1 januari tot en met 31 december. Bij tussentijdse toetreding is een evenredig ge-deelte van de contributie verschuldigd.
Opzeggen van het lidmaatschap dient voor 1 december schriftelijk te geschieden.
Aanmeldingen: Mevr. M. Roseboom
Adm. Koninklijke Nederlandse Plantenziektekundige Vereniging, Postbus 31,
6700 AA Wageningen
E-mail: m.roseboom2@chello.nl
Het secretariaat van de KNPV is telefonisch bereikbaar op 0317-483654
Als nieuw lid ontvangt u als welkomstgeschenk de ’Lijst van Gewasbeschermingskundige Termen’ (verkoop-prijs € 12,50). Na acceptatie door het bestuur volgt een acceptgiro
