C 6459
D e v r u c h t b a a r h e i d s t o e s t a n d v a n n i e u w e v e e n k o l o n i a l e g r o n d
O n d e r t i t e l : V e r s l a g v a n d r i e p r o e f j a r e n (1964/1966) v a n twee m e e r j a r i g e stikstofproefvelden ( P r 934 en Ir 935) cp de p r o e f b o e r d e r i j e n t e B o r g e r -c o m p a g n i e (B-c) en E m m e r -c o n i p a s -c u u r n (E-c) in vergelijking m e t een stikstofproefveld te E i T i m e r c o m p a s c u u m (13 881), w a a r v a n de bouwv o o r g r o n d bouwv e r bouwv a n g e n i s door de bouwbouwvoor bouwvan het p e r c e e l t e B o r g e r
-compagnie F . v a n d e r ^ a a u w
Uit een v e r g e l i j k i n g van de o p b r e n g s t e n v a n de beide op oude en nieuwe veenkoloniale grond gelegen p r o e f b o e r d e r i j e n blijkt dat deze in het e e r s t e geval gemiddeld b e l a n g r i j k h o g e r zijn.
De o p b r e n g s t e n v a n a a r d a p p e l e n , r o g g e , h a v e r , zome r t a r w e en s u i k e r b i e t e n l a g e n op de p r o e f b o e r d e r i j te E c in de p e r i o d e 1959/1967 g e m i d d e l d r e s p . 7,5 (zonder 1961 6,4%), 2 2 , 2 (alleen 1959/1963), IL,, 7, 12, 6 en 14, 5% beneden het gemiddelde van de p r o e f b o e r d e r i j t e B c . Deze v e r s c h i l l e n zijn gevonden ondanks het feit, dat de g e w a s s e n t e Ec z w a a r d e r worden b e n i e s t .
Op de proefvelden P r 934 te Bc en P r 935 t e Ec zijn v a n 1947-1954 a a r d a p p e l e n en r o g g e in v r u c h t w i s s e l i n g v e r b o u w d . In 1955 i s h a v e r t o e g e v o e g d . Deze g e w a s s e n s t a a n gelijktijdig in d r i e s t r o k e n
(voorheen twee) op het v e l d .
Bij vergelijking v a n de o p b r e n g s t e n v a n deze proefvelden rnoet m e t het v e r s c h i l in stikstofbemesting rekening worden gehouden (tabel 1). Als bij b e n a d e r i n g (op grond van e r v a r i n g ) a a n g e n o m e n wordt, dat a a r d a p p e l e n t e Ec 80, en g r a n e n 40 k g / h a m e e r stikstof b e h o e v e n dan t e B c , dan zal op deze b a s i s kunnen worden v e r g e l e k e n . T a b e l 1. Gemiddelde o p b r e n g s t e n van d r i e g e w a s s e n (over r e s p . 18, 20
en 12 j a r e n ) bij v e r s c h i l l e n d e b e m e s t i n g met stikstof (in q / h a knollen, r e s p . k o r r e l s ) . proefveld P r 934, B c P r 935, Ec aardapp 160 200 438 448 400 el 240 407 80 38, 1 rogge 100 40, 2 32, 1 120 33, 3 haver 80 45, 7 100 120 kg/ 47,4 34,1 36,2
Bij gelijke b e m e s t i n g met stikstof (200 r e s p . 100 k g / h a ) b r a c h t e n a a r d a p p e l e n , rogge en h a v e r over de gehele p r o e f p e r i o d e t e Ec r e s p . 10, 7, 19, 9 en 28, 8% m i n d e r op. Bij z w a a r d e r e b e m e s t i n g t e Ec (240 t e g e n 160 bij a a r d a p p e l e n , r e s p . 120 t e g e n 80 k g / h a N bij g r a n e n ) b e d r o e g het v e r s c h i l r e s p . 7, 1, 12, 6- en 20, 8%.
In de p e r i o d e die v o o r de vergelijking t u s s e n de b e d r i j v e n i s g e -nomen ( I 9 5 9 / I 9 6 7 (rogge a l l e e n 1 9 5 9 / 1 9 6 3 | , voor a a r d a p p e l e n wegens een mislukking zonder 1961) w a r e n deze v e r s c h i l l e n 1 0 , 4 , 22, 7 en 18, 1%. Deze komen n a a r o r d e van g r o o t t e o v e r e e n m e t de boven-genoemde b e d r a g e n v o o r de gehele b e d r i j v e n ( 6 , 4 , 2 2 , 2 en 1 1 , 7%). Het wekt dus de indruk dat de proefvelden m i n of m e e r k e n m e r k e n d
-zijn v o o r de gehele b e d r i j v e n . E e n n a d e r onderzoek k a n m i s s c h i e n enkele f a c t o r e n aan het licht b r e n g e n die v o o r het v e r s c h i l in o p -b r e n g s t v a n de -b e d r i j v e n v e r a n t w o o r d e l i j k zijn.
De v r a a g , of de bedrijven zelf w e e r k e n m e r k e n d zijn v o o r e e n g r o t e r gebied hebben wij t r a c h t e n te beantwoorden door de g e s c h a t t e o p b r e n g s t e n v a n de g e m e e n t e n V e e n d a m en E m m e n (alleen h e t v e e n -koloniale gedeelte) voor dezelfde 9 - j a r i g e p e r i o d e en g e w a s s e n te v e r g e l i j k e n . De v e r s c h i l l e n b e d r o e g e n (tabel 2):
T a b e l 2. G p b r e n g s t v e r s c h i l l e n t u s s e n nieuwe en oude veenkoloniale gronden in p e r c e n t e n .
A a r d . Rogge 7 Haver Z . t a r w e S. biet p r o e f b o e r d e r i j Ec m i n d e r dan te Bc E m m e n m i n d e r dan V e e n d a m 2 , 5 2 2 , 1 0 , 9 1 1 , 7 1 2 , 6 3 , 2 6 . 2 1 4 , 5 • 2 , 9 *) ' 5 jaren
Eenzelfde t e n d e n s v/ordt i n d e r d a a d gevonden, m a a r het v e r s c h i l i s v e e l m i n d e r g r o o t . Suikerbieten b r a c h t e n in E m m e n gemiddeld zelfs i e t s m e e r op.
Het i s dus niet a a n v a a r d b a a r om beide proefvelden z o n d e r m e e r r e p r e s e n t a t i e f te achten voor een g r o t e r gebied. A n d e r z i j d s i s niet u i t g e s l o t e n dat enige a s p e c t e n a a n het licht komen, die een r u i m e r e b e t e k e n i s hebben. A n d e r e zullen m e e r van toevallige a a r d z i j n .
Het proefveld IB 881 ligt d i r e c t a c h t e r P r 935 t e E c . De b o u w v o o r i s v e r w i j d e r d en v e r v a n g e n door een bouwvoor, die van een o n
middellijk aan ? r 934 g r e n z e n d e strook i s weggenomen. Het o o r s p r o n k e -lijke plan was ook de bouwvoor van Ec n a a r Bc over t e b r e n g e n , m a a r wegens v r e e s v o o r b e s m e t t i n g m e t het a a r d a p p e l a a l t j e i s dit niet g e b e u r d . Met dit proefveld i s de v r a a g aan de o r d e g e s t e l d of het o p -b r e n g s t v e r s c h i l in het -bijzonder m e t een v e r s c h i l in v r u c h t -b a a r h e i d v a n de bouwvoor, of (tevens) m e t die van de ondergrond te m a k e n heeft. Deze v r a a g is van groot belang uit het oogpunt v a n de w e n s e -lijkheid v a n herontginning van de nieuwe veenkoloniale g r o n d .
De plek w a a r o p een nieuwe bouwvoor i s g e b r a c h t , heeft a f m e -tingen v a n 8, 5 x 28, 5 m . Op twee helften worden j a a r l i j k s twee van
de d r i e op het proefveld P r 935 verbouv/de g e w a s s e n in dezelfde
v r u c h t w i s s e l i n g verbouwd. In d r i e proefjaren is elk g e w a s dus t w e e m a a l v e r b o u w d .
De helften zijn o n d e r v e r d e e l d in vakjes v a n 2, 5 x 2, 5 m (zonder randen), die v e r s c h i l l e n d met stikstof worden b e m e s t . Het op P r 934 en F r 93 5 gevolgde gebruik, het proefplan j a a r l i j k s te wijzigen,
w a a r d o o r een cumulatief effect van s t e e d s dezelfde gift wordt v e r -meden, is ook h i e r gevolgd.
Het proefveld P r 934 te Bc ligt op p e r c e e l 11 van de p r o e f b o e r -d e r i j ; het proefvel-d P r 935 op p e r c e e l 9 te E c . Bei-de p e r c e l e n zijn nooit herontgonnen. De dikte van de bouwvoor b e d r a a g t te Bc 14, te Ec 12 c m . Onder de bouwvoor ligt een o v e r g a n g s l a a g n a a r de o n d e r -grond v a n v e e n . Dit begint te Bc ongeveer 30 c m onder het m a a i v e l d , te Ec ligt de bouwvoor v r i j d i r e c t op het v e e n . Dit is in het b i j z o n d e r bij dit p e r c e e l het geval.
3
-Het p e r c e e l t e Bc ligt v r i j laag en i s m i n d e r d o o r l a t e n d dan dat te E c . Als gevolg h i e r v a n kan w a t e r o v e r l a s t o p t r e d e n . Toch is de
winter-rogge in natte w i n t e r s nooit m i s l u k t ; v/el v/as de stand in het v o o r j a a r s o m s v r i j h o l . D r o o g t e s c h a d e komt e c h t e r weinig v o o r , zulks in t e g e n -stelling m e t a n d e r e p e r c e l e n te B c . Het p e r c e e l in Ec i s h i e r v o o r wat g e v o e l i g e r . Zo leed h e t gewas duidelijk m e e r schade in de droge z o m e r van 1959.
Het h u m u s g e h a l t e b e d r a a g t t e 3 c t h a n s g e m i d d e l d 26%, t e Ec 17%. De n a a r Ec o v e r g e b r a c h t e grond heeft een gehalte v a n 24%. De pH-KCl v a r i e e r d e te Bc t u s s e n 4, 15 en 4, 4 n e t een gemiddelde w a a r d e van 4, 3 . te Ec t u s s e n 4, 05 en 4, 15, gemiddeld 4, 1. In 1966 b e d r o e g deze na lichte bekalking 4 , 4 . E r i s over het hoofd gezien dat de pH n a a s t het proefveld P r 934 h o g e r v/as, namelijk g e m i d d e l d 4, 9. Bij vergelijking van de u i t k o m s t e n v a n het l a t e r u i t g e v o e r d e c h e m i s c h e g e w a s o n d e r z o e k op het proefveld P r 934 te Bc en op IB 881 op de o v e r g e b r a c h t e grond zijn e r geen duidelijke aanwijzingen gevonden, dat de h o g e r e pH invloed heeft gehad op de c h e m i s c h e s a m e n s t e l l i n g van het gewas (tabel 3)r De rgelijke v e r s c h i l l e n warden wel gevonden t u s s e n de proefvelden P r 934 en IB 881 e n e r z i j d s en I: r 935 anderzijds*
De b e s c h i k b a a r h e i d van het bodemfosfaat v e r s c h i l t weinig. Het P - A L getal te Bc is w e l i s w a a r a a n m e r k e l i j k h o g e r , nl. gemiddeld 55 t e g e n o v e r 24 t e E c , wat op een g r o t e r e b o d e m v o o r r a a d wijst. Het P -getal, dat v o o r deze g r o n d s o o r t een v e e l b e t e r e aanwijzing geeft, was e c h t e r 13 r e s p . 15. De b e s c h i k b a a r h e i d voor h e t gewas i s dus ondanks de g e r i n g e r e v o o r r a a d te Ec m i n s t e n s even goed. De o v e r g e b r a c h t e grond had een P - A L v a n 55 en een 1- - g e t a l v a n 9, 5. Ook dit getal i s r u i m v o l d o e n d e . Dat het i e t s l a g e r i s dan bij P r 934, moet v e r m o e d e -lijk a a n de h o g e r e pH v/orden t o e g e s c h r e v e n . De b e m e s t i n g b e d r o e g te Bc 100 kg/h?, P 2 C 5 bij a a r d a p p e l e n en 60 kg bij g r a n e n , te Ec ontvingen alle g e w a s s e n , in v e r b a n d m e t de s t e r k e uitspoeling van fosfaat op deze grond, 100 k g / h a P 2 G 5 .
Het k a l i g e t a l b e d r o e g na de oogst t e Bc g e m i d d e l d 1 1 , 5 , t e Ec 14, 5 en bij de o v e r g e b r a c h t e grond ook 14, 5. Hoewel het K - g e t a l t e Bc i e t s l a g e r v/as, is de b e s c h i k b a r e hoeveelheid v e r m o e d e l i j k niet veel a n d e r s . De bouwvoor i s nl. d i k k e r . De b e m e s t i n g was s t e e d s r u i m , te Bc en op de o v e r g e b r a c h t e grond 180 k g / h a K2O aan a a r d a p p e l e n en 140 kg aan g r a n e n , te E c , ook in v e r b a n d met de g r o t e r e doorlatendheid en uitspoeling, r e s p . 220 en 160 k g / h a . A a r d a p p e l e n ontvangen kali in de v o r m v a n p a t e n t k a l i . Deze is de enige b r o n v a n m a g n e s i u m . G r a n e n zijn b e m e s t m e t k a l i z o u t .
Het MgCgehalte van de grond b e d r o e g op beide p l a a t s e n g e m i d -deld 203 en 146, in de o v e r g e b r a c h t e grond 253. De Mg-toe stand i s ook te Ec r u i m . Desondanks i s bij a a r d a p p e l e n , v o o r a l bij g e r i n g e stikstof-b e m e s t i n g , v/el m a g n e s i u m g e stikstof-b r e k w a a r g e n o m e n . De om de d r i e j a r e n aan a a r d a p p e l e n gegeven patentkali bevatte t e Bc 64, t e Ec 78 k g / h a Mg O.
Het g r o o t s t e v e r s c h i l t u s s e n beide g r o n d e n schuilt in de stikstof-huishouding. A l s gevolg van het h o g e r e h u m u s g e h a l t e en de d i k k e r e bouwvoor, en n a a r blijken zal v e r m o e d e l i j k ook van de aanwezigheid van e e n dikkere o v e r g a n g s l a a g n a a r het v e e n , wordt te Bc b e l a n g r i j k m e e r N g e m i n e r a l i s e e r d . Het i s mogelijk dat e e n s t e r k e r e v e r a a r d i n g van de grond ook nog een rol s p e e l t . Het C / N - q u o t i e n t t e Bc b e d r a a g t gemiddeld ongeveer 22 en te Ec 26.
Door Van d e r P a a u w / is aar. de hand van <L<» uitkorairten v a n een
B e s t i m m u n g d e s Bodenstickstoffs m i t t e l s d e r E r t r a g s k u r v e . Z e i t s c h r . P f l a n z e n e r n . Düng. Bodenk. 113 (1966) 1 9 - 2 9 .
-a -a n t -a l p r o e f j -a r e n e e n sch-atting g e m -a -a k t v-an de stikstcjwerking bij beide g r o n d e n . Deze is a-lleen oepaald in o o g s t j a r e n , w a a r a a n natte w i n t e r s zijn voorafgegaan« Aangenomen wordt dat de in de v o r i g e h e r f s t in de g r o n d in opgeloste v o r m aanwezige stikstof dan is uitgespoeld.
De stikstofwerking na natte winter kon t e 3 c bij a a r d a p p e l e n g e -middeld gelijkgesteld worden aan die v a n 151 kg k u n s t m e s t stikstof, bij rogge m e t 92 en bij h a v e r met 73 kg. Te Ec i s r e s p . 75, 33 en 23 kg
gevonden.
De hoeveelheid die na droge w i n t e r s e x t r a wordt gevonden, kan t e Bc bij g r a n e n 75 kg b e d r a g e n . Bij a a r d a p p e l e n i s deze nawerking v e e l m i n d e r duidelijk. Te Ec betekent dit m i n d e r . In het n a j a a r hoopt zich m i n d e r op, t e r w i j l de grond d o o r l a t e n d e r i s . A l l e e n na z e e r droge w i n t e r s i s e r i e t s v a n gebleken.
Uitkomsten v a n het o n d e r z o e k .
In het a l g e m e e n heeft de proef a a n de v e r w a c h t i n g b e a n t w o o r d , De u i t k o m s t e n met rogge zijn het gemakkelijkst te b e g r i j p e n ; dit g e w a s wordt het e e r s t b e s p r o k e n .
Rogge (1965 en 1966).
In beide j a r e n i s verbouwd na een z e e r n e e r s l a g r i j k e w i n t e r . De j a r e n zelf w a r e n e v e n e e n s z e e r nat, 1965 wel in het b i j z o n d e r . A a n g e -nomen kan worden dat geen opgeloste stikstof uit het voorgaande j a a r aanwezig w a s .
De stand van de rogge was op de o v e r g e b r a c h t e grond zonder stikstofbemesting in het e e r s t e j a a r s l e c h t s weinig, in het tweede in het geheel niet b e t e r dan op het a a n g r e n z e n d e proefveld P r 935. Met stikstof had de rogge e c h t e r m e e r de habitus van het gewas te Bc dan van dat t e E c .
V e r s c h i l l e n in s t i k s t o f m i n e r a l i s a t i e w e r d e n e e r s t l a t e r in de o n t -wikkeling v a n m e e r b e l a n g .
In de m a t e van uicstoeling leek het gewas in 1965 bij lage stikstofgiften ook m e e r op dat van Bc; in 1966 hield het t u s s e n beide het m i d -den. De ontwikkeling v e r l o o p t dus op de o p g e b r a c h t e grond m e r k b a a r a n d e r s dan op de te Ec aanwezige bouwvoor.
De totale o p b r e n g s t e n ( k o r r e l + stro) w a r e n op P r 934 te Bc in I965 alleen bij l a g e r e giften duidelijk hoger (fig. l a ) , in 1966 bij alle giften (fig. l b ) . De opbrengst was op de opgebrachte grond m e e r in o v e r e e n s t e m m i n g m e t die te B c , m a a r bij lage N-gift m i n d e r . Dit w a s v o o r a l zo in 1966 t o e n hij ongeveer t u s s e n beide in stond.
De opbrengst aan s t r o was in Bc b e l a n g r i j k h o g e r (fig. 2a e n b ) , in I965 a l l e e n bij lage N-gift. De opbrengst op de opgebrachte grond toont de g r o o t s t e o v e r e e n s t e m m i n g m e t die van B c .
De o p b r e n g s t e n aan k o r r e l zijn a n d e r s . In 1965 was e r g r o t e o v e r e e n s t e m m i n g m e t de o p b r e n g s t e n t e Ec (fig. 3a). In 1966 w a r e n ze, v o o r a l bij h o g e r e stikstofgiften, op de o v e r g e b r a c h t e grond b e t e r (fig. 3b).
Het feit dat de opbrengst a a n s t r o m e e r m e t die te Bc o v e r e e n k o m t dan de opbrengst a a n k o r r e l , wijst e r o p , dat de bouwvoor v o o r a l van belang is geweest v o o r de e e r s t e ontwikkeling. L a t e r heeft de s t a n d -p l a a t s aa.n b e t e k e n i s gewonnen.
Het i s e c h t e r niet w a a r s c h i j n l i j k dat e e n v e r s c h i l in vochtvoorziening door de ondergrond van belang w a s , d a a r e r in beide j a r e n , z o a l s g e
-zegd, overvloedig r e g e n v i e l . M i s s c h i e n moet aan het ontbreken v a n
een duidelijke overgang slaag te Ec gedacht w o r d e n . Ook bij de o v e r -g e b r a c h t e -grond ontbreekt deze l a a -g .
De t o t a l e , door het bovengrondse d e e l van het gewas opgenomen hoeveelheid stikstof, was v o o r a l in 1966 op de o v e r g e b r a c h t e grond g r o t e r dan bij het a a n g r e n z e n d e proefveld (fig. 4 ) .
De stikstofwerking v a n de grond kan door e x t r a p o l a t i e v a n de o p b r e n g s t of o p n a m e k r o m m e n worden b e p a a l d . Deze wordt u i t g e -drukt a l s de hoeveelheid k u n s t m e s t stikstof, die e e n gelijkwaardige werking uitoefent.
Na de v r i j d r o g e w i n t e r v a n 1964 (op de o p g e b r a c h t e grond geen rogge) kwam deze werking t e Bc bij rogge o v e r e e n met die van 127 kg k u n s t m e s t stikstof p e r h a . De hoogte van dit b e d r a g z a l t e n dele m o e t e n worden t o e g e s c h r e v e n aan in opgeloste v o r m uit het v o r i g e j a a r binnen het b e r e i k van de w o r t e l s o v e r g e b l e v e n stikstof. Na de natte w i n t e r s v a n 1965 en 1966 w e r d r e s p . 77 en 94 k g / h a gevonden; goed in o v e r e e n s t e m m i n g m e t het v r o e g e r op deze grond na natte w i n t e r s gevonden gemiddelde (92 kg).
In E c i s in geen v a n deze j a r e n een aanwijzing v e r k r e g e n , dat stikstof uit het v o r i g e s e i z o e n i s a c h t e r g e b l e v e n . Matige r e g e n v a l in de winter v e r w i j d e r t bij deze grond de opgeloste stikstof r e e d s v o l l e -d i g . De gevon-den stikstofwerking, o v e r e e n k o m e n -d met r e s p . 30, 39 en 21 kg k u n s t m e s t stikstof p e r ha, s c h o m m e l t om het v r o e g e r v a s t -g e s t e l d e -gemiddelde v a n 33 k-g.
De stikstof leve r i n g v a n de o v e r g e b r a c h t e g r o n d e v e n a a r d e in 1965 die v a n de grond t e Bc ( r e s p . 75 en 77 k g / h a ) ; in 1966 lag deze in t u s s e n die van beide gronden (45 tegen r e s p . 94 en 21 kg).
De stikstofgehalten v a n de k o r r e l zijn t e Bc h o g e r (fig. 5). Het gehalte s t e m t op de o p g e b r a c h t e grond het m e e s t o v e r e e n met dat t e E c . De v o r m van de k r o m m e gelijkt e c h t e r m e e r op die van P r 934 t e B c . Het i s duidelijk dat op, de opgebrachte g r o n d tijdens de k o r r e l -g r o e i m i n d e r stikstof b e s c h i k b a a r was dan t e B c .
De stikstofgehalten van het s t r o toonden geen duidelijke v e r s c h i l -l e n .
Het a a n t a l h a l m e n was te Bc in beide j a r e n h o g e r (fig. 6). Dit zou e r op kunnen wijzen j.at te Bc m e e r s p r u i t e n t o t h a l m e n u i t g r o e i e n , m a a r in 1964 was dit niet het geval. Het a a n t a l s p r u i t e n was toen in Bc g r o t e r , m a a r het a a n t a l h a l m e n in beide p l a a t s e n o n g e v e e r gelijk.
Het a a n t a l h a l m e n was in 1965 op de o p g e b r a c h t e grond b e t e r in o v e r e e n s t e m m i n g met dat te B c , m a a r over het h e l e t r a j e c t van s t i k -stofbemesting wat l a g e r ( v e r m o e d e l i j k zijn m i n d e r planten door de winter gekomen); in 1966 was de o v e r e e n s t e m m i n g met het gewas te Ec g r o t e r (fig. 6b).
Het 1 0 0 0 - k o r r e l g e w i c h t kwam beide m a l e n goed o v e r e e n m e t dat te E c . Ook h i e r u i t blijkt dus dat de k o r r e l m e e r het type van Ec v e r -toont.
C h e m i s c h e s a m e n s t e l l i n g .
Tijdens de ontwikkeling zijn l o o f m o n s t e r s g e n o m e n . Het gehalte aan v e r s c h i l l e n d e stoffen i s bepaald (tabel 3).
Het N-gehalte was in het loof op de o p g e b r a c h t e grond hoger dan op de grond van E c .
De C a - en M g - g e h a l t e n zijn te Ec duidelijk l a g e r dan te Bc en op de opgebrachte grond, het Ivïn-gehalte m e e s t a l h o g e r . Dit k e n m e r k t een z u u r d e r e grond.
A n d e r e v e r s c h i l l e n zijn het op de grond v a n Bc duidelijk h o g e r e Si- en het i e t s h o g e r e Z n - g e h a l t e . Het Mo-gehalte w a s in 1965 t e Ec
e x t r e e m l a a g . In 1966 is een deel v a n de proefvelden P r 934 en 935 b e m e s t m e t 3 kg N a - m o l / b da. at p e r h a . M o n s t e r s zijn alleen genomen van de b e m e s t e strook. Het gehalte is d a a r n a te Ec s t e r k g e s t e g e n en zelfs h o g e r geworden dan te ~Bc.
A a r d a p p e l e n (1964 en 1965).
De j a r e n worden na a l k a a r b e s p r o k e n .
1 964. in de nog l o s s e o v e r g e b r a c h t e grond i s v e e l stikstof t e r beschikking g e k o m e n . Het gewas ontwikkelde zich z e e r welig en v e r
-schilde b e l a n g r i j k van dat t e B c . Het i s d a a r o m onwaarschijnlijk dat deze grote hoeveelheid in opgeloste v o r m uit het v o r i g e j a a r is o v e r -gebleven. E r moet s t e r k e m i n e r a l i s a t i e hebben p l a a t s g e v o n d e n . Het was e c h t e r m e r k w a a r d i g dat de cp de a n d e r e helft g r o e i e n d e h a v e r h i e r ogenschijnlijk niet van p r o f i t e e r d e . Bij n a d e r e beschouwing blijkt dat deze e r in een laat s t a d i u m ( k o r r e l v o r m i n g ) wel op r e a g e e r d e .
Het is dus aannemelijk dat deze s t e r k e m i n e r a l i s a t i e e e r s t laat op gang i s gekomen en alleen a a n de a a r d a p p e l e n volledig t e n goede k w a m .
De o p b r e n g s t e n aan knollen (fig. 7) en de hoeveelheden opgeno-m e n stikstof (fig. 8) w a r e n niet a l l e e n v e e l h o g e r dan op de grond t e E c , m a a r ook belangrijk h o g e r dan t e B c . Dit effect was het g r o o t s t zonder s t i k s t o f b e m e s t i n g . Bij z w a r e b e m e s t i n g blijft de opbreng-st h o g e r dan op de beide grote proefvelden. De opgenomen hoeveeUaeid
stikstof i s bij de hoogste gift e c h t e r niet hoger g e w e e s t .
Door e x t r a p o l a t i e i s gevonden dat de stikstof werking v a n de o v e r g e b r a c h t e grond m e t die van rond 380 kg k u n s t m e s t s t i k s t o f o v e r e e n k o m t . Deze schatting is niet erg n a u w k e u r i g . Het i s e c h t e r wel d u i d e -lijk dat het v e r s c h i l met P r 934 te Bc (137 kg) en P r 935 te Ec (91 kg) groot i s .
Het te Bc gevonden b e d r a g i s opvallend l a a g , de v r i j droge w i n -t e r mede i n a a n m e r k i n g genomen. Na na-t-te w i n -t e r s i s gemiddeld 151 kg gevonden.
De g r o t e r e rijkdom a a n stikstof op de o v e r g e b r a c h t e grond blijkt ook uit het h o g e r e N-gehalte van de zonder N - b e m e s t i n g g e g r o e i d e knol, nl. 1, 05%, tegen 0, 90% te Bc en 0, 84% te E c . Het v e r s c h i l i s
e c h t e r k l e i n e r dan het door e x t r a p o l a t i e gevonden b e d r a g zou doen v e r -wachten, zodat de juistheid v a n dit l a a t s t e betwijfeld kan w o r d e n .
19ó5„ Na de natte w i n t e r i s alle door het gewas opgenomen s t i k stof afkomstig v a n m i n e r a l i s a t i e of b e m e s t i n g . Door de z w a r e r e g e n v a l , v o o r a l in het begin van het seizoen, is w a a r s c h i j n l i j k k u n s t m e s t -stikstof of door m i n e r a l i s a t i e v r i j g e k o m e n -stikstof u i t g e s p o e l d . Dit i s v e r m o e d e l i j k de r e d e n , w a a r o m in Ec zelfs de z w a r e gift v a n 240 k g / h a N niet voldoende i s geweest (pij. 9). Het " r e n d e m e n t " van de b e m e s t i n g (opgenomen hoeveelheid in % van de gift) was z e e r l a a g , nl. 28%, t e -gGn gemiddeld 53% in v o o r g a a n d e j a r e n . Ditzelfde w e r d w a a r g e n o m e n bij de o v e r g e b r a c h t e g r o n d . G e s c h a t kan worden dat ongeveer de helft van de k u n s t m e s t s t i k s t o f i s u i t g e s p o e l d .
Ook te Bc was de m a x i m a l e opbrengst bij de hoogste gift (225 kg) nog niet b e r e i k t . Het r e n d e m e n t was e c h t e r 45%, een gelijk p e r c e n t a g e a l s in 9 voorgaande j a r e n is gevonden. Mocht h i e r dus al u i t s p o e -ling hebben plaatsgevonden, dan i s deze zeker v e e l g e r i n g e r geweest dan te E c . Het blijkt dat de grond t e Ec v e e l d o o r l a t e n d e r i s (dit volgt t r o u w e n s ook uit de geringe nawerking van stikstof uit het v o r i g e j a a r na b e t r e k k e l i j k droge w i n t e r s l ).
De opbrengsten w a r e n te Bc bij alle N-giften a a n m e r k e l i j k h o g e r . De o p b r e n g s t e n zijn op de o v e r g e b r a c h t e grond v e e l l a g e r , r n a a r bij
zwakke Nvoeding toch duidelijk h o g e r dan t e E c . Bij z w a a r d e r e b e -m e s t i n g i s de o p b r e n g s t weinig g e s t e g e n .
Het l a a t s t e kan niet aan g e r i n g e N - o p n a m e worden t o e g e s c h r e v e n (fig. 10). Voor de g e r i n g e o p b r e n g s t stijging kan geen v e r k l a r i n g w o r -den gegeven. Tij-dens de g r o e i zijn geen a b n o r m a l e v e r s c h i j n s e l e n o p g e m e r k t ; e r i s e c h t e r v e r z u i m d de a f s t e r v i n g w a a r te n e m e n .
De stik stof v/er king van de grond t e Ec was gelijk aan die van 53 kg k u n s t m e s t s t i k s t o f . In a n d e r e j a r e n na natte w i n t e r s w e r d 75 kg gevonden. Dit wijst e r op dat eck g e m i n e r a l i s e e r d e stikstof door u i t
-spoeling v e r l o r e n kan zijn gegaan. Ook te Bc was dit m e t 133 kg aan de lage kant t e g e n gemiddeld 151 kg in a n d e r e j a r e n . Bij de o v e r g e -b r a c h t e grond w e r d 92 kg gevonden, duidelijk t u s s e n -beide in. C h e m i s c h e s a m e n s t e l l i n g .
De g r o t e r e d o c r l a t e n d h e i d vaii de o n d e r g r o n d en de zwakke b i n -ding die deze stoffen in de nieuwe veenkoloniale grond ondervinden, zal i . h . a * ook fosfaat en kali niet onbeinvloed laten. Wij w e z e n e r a l op dat z w a a r d e r e b e m e s t i n g dan t e Ec nodig i s om e e n b e p a a l d e t o e -stand te handhaven. Uit de c h e m i s c h e s a m e n s t e l l i n g v a n het loof kan , dit i n 1965 bij de a a r d a p p e l , t r o u w e n s evenminat» bij de a n d e r e g e
-/ DidC- was s e n , -/ w o r d e n aangetoond (tabel 3).
De C a O en MgOgehalten zijn in alle j a r e n te Ec m e r k b a a r l a g e r , het M n g e h a l t e was t w e e m a a l duidelijk h o g e r . Deze grond g e -d r a a g t zich a l s -dui-delijk z u u r -d e r , hoewel -de pH gemi-d-del-d s l e c h t s 0, 2 l a g e r i s . Het C a O - g e h a l t e v a n de o p g e b r a c h t e grond was in 1964 v r i j laag, m a a r niet het M g O g e h a l t e . In 1965 zijn beide m e e r in o v e r e e n -s t e m m i n g m e t Ec dan met B c , Dit i -s m e r k w a a r d i g , omdat de pH het hoogste i s . Het zou e r op kunnen wijzen dat ook de t o e s t a n d v a n de
o n d e r g r o n d invloed heeft op de c h e m i s c h e s a m e n s t e l l i n g . Bij de g r a n e n werd deze afwijking niet gevonden; e r i s goede o v e r e e n s t e m m i n g m e t de s a m e n s t e l l i n g t e Bc en duidelijk v e r s c h i l m e t die t e E c .
Het M o - g e h a l t e v/as in beide j a r e n op de grond van Ec v e e l l a g e r . Het SiÜ2gehalte was v a r i a b e l e r ; in beide j a r e n was het op de o p g e -b r a c h t e grond m e e r in o v e r e e n s t e m m i n g met E c , Dit zou e r ook op wijzen dat de o n d e r g r o n d bepalend i s , m a a r ook in dit opzicht i s het bij g r a n e n a n d e r s g e w e e s t .
H a v e r (1964 en 1965).
1964. Het gev/as ontwikkelde zich te Bc na de v r i j droge winter k r a c h t i g . In dit opzicht was e r geen v e r s c h i l m e t de rogge, die op P r 934 altijd gevoelig op v e r s c h i l l e n in w i n t e r n e e r s l a g r e a g e e r t . Te Ec w a s de g r o e i nauwelijks b e t e r dan na natte w i n t e r s , een nieuw blijk dat deze grond de opgeloste stikstof in de winter m i n d e r v a s t -houdt.
Het gewas op de o v e r g e b r a c h t e grond w a s wat f o r s e r . Het i s aanne-melijk dat deze p a s in begin j a n u a r i v e r p l a a t s t e grond niet a l l e stikstof door uitspoeling heeft v e r l o r e n .
De stand v a n het gewas was op beide proefvelden te Ec h o l , n a a r het leek op de o v e r g e b r a c h t e grond nog i e t s e r g e r . Het gewas stoelde h i e r niet s t e r k e r uit. Dit wijst e r op dat de v o o r z i e n i n g m e t stikstof z e k e r niet v e e l m e t die van de grond van Ec v e r s c h i l d e .
Het v e r b a n d t u s s e n de stikstofbemesting en de opbrengst a a n k o r r e l + s t r o (fig. 11) toont duidelijk, dat de voorziening met stikstof te Bc b e t e r i s g e w e e s t . Zonder b e m e s t i n g m e t stikstof i s de o p b r e n g s t bijna even hoog a l s m e t b e m e s t i n g .
De opbrengst was t e E c , v o o r a l zonder stikstof, v e e l l a g e r . Cp de o v e r g e b r a c h t e grond was hij zonder stikstof i e t s h o g e r , m a a r bij r u i m e b e m e s t i n g v e e l l a g e r . Het i s niet -uitgesloten dat de holle stand voor dit l a a t s t e a a n s p r a k e l i j k i s .
De v o r m van de k r o m m e komt op de o v e r g e b r a c h t e grond, o n -danks het l a g e r e niveau, v r i j goed o v e r e e n met die te B c . De r e a c t i e op stikstof w a s e c h t e r g r o t e r , omdat uit het v o r i g e j a a r m i n d e r w a s o v e r g e b l e v e n .
De k r o m m e die de k o r r e l o p b r e n g s t e n weergeeft, gelijkt m e e r op die van P r 935. Hij ligt op een wat h o g e r niveau, wat op een b e t e r e voorziening met stikstof wijst (fig. 12).
In t e g e n s t e l l i n g tot de overige g r a a n j a r e n (rogge in 1965 en 1966, h a v e r in 1966) i s de ontwikkeling v a n de k o r r e l op de n a a r Ec o v e r g e b r a c h t e grond in 1964, v e r g e l e k e n m e t die van het s t r o , z e e r g u n
stig g e w e e s t . De r e d e n i s w a a r s c h i j n l i j k , dat hier in 1964 een a b n o r m a a l s t e r k e r n i n e r a l i s a t i e v a n stikstof heeft p l a a t s g e v o n d e n . De a a r d -appelen hebben, z o a l s v e r m e l d , h i e r v a n in s t e r k e m a t e g e p r o f i t e e r d . Bij de h a v e r heeft alleen de k o r r e l v o r m i n g v o o r d e e l gehad.
De opname v a n stikstif uit de o v e r g e b r a c h t e grond i s e c h t e r nauwelijks g r o t e r dan die van de grond te E c . De stikstof werking v a n de grond i s b e r e k e n d op 30 kg k u n s t m e s t s t i k s t o f , op de grond v a n Ec op 22 kg. Dat dit v e r s c h i l zo gering i s , moet worden t o e g e s c h r e v e n aan de g e r i n g e r e hoeveelheid s t r o op de o v e r g e b r a c h t e grond en h e t i e t s l a g e r e gehalte h i e r v a n (betere af rijping). Het gehalte v a n de kor-1
r e l was e c h t e r duidelijk h o g e r (fig. 13). Uit dit v e r s c h i l kan w o r d e n afgeleid, dat de stikstoflevering op de o v e r g e b r a c h t e grond + 25 k g / h a hoger i s dan v a n de grond t e E c . Dit i s m e e r dan uit de opname i s af-geleid. Het wijst e r eveneens op, dat de b e s c h i k b a a r h e i d v a n stikstof i n de grond tijdens de k o r r e l v o r m i n g relatief i s v e r b e t e r d .
Opmerkelijk i s v e r d e r de grote stikstof leve ring van de grond te Bc (fig. 14). Uit e x t r a p o l a t i e v a n de lijn wordt afgeleid, dat de stikstof-werking met die v a n 178 kg k u n s t m e s t s t i k s t o f p e r ha gelijk s t a a t . Dit i s m e e r dan bij rogge (127 kg) en a a r d a p p e l e n (137 kg). Het kan zijn dat h a v e r m e e r van uit het v o r i g s e i z o e n o v e r g e b l e v e n stikstof heeft kunnen p r o f i t e r e n dan de zich e e r d e r ontwikkelende r o g g e . Het i s bijv. mogelijk dat stikstof uit d i e p e r e lagen in deze v r i j droge z o m e r in een l a t e r stadium w e e r binnen het b e r e i k van het w o r t e l s t e l s e l i s gekomen. E r i s r e e d s op gewezen dat dit voor de a a r d a p p e l niet heeft gegolden. Cok zou aan s t e r k e rnineralisatie kunnen worden gedacht om het v e r s c h i l m e t rogge t e v e r k l a r e n , m a a r v o o r deze v e r o n d e r s t e l l i n g geeft het g e d r a g v a n de a a r d a p p e l geen steun. Dit punt blijft dus o n -duidelijk.
De stikstoflevering van de grond te Ec (22 kg) o n d e r s c h e i d t zich niet n o e m e n s w a a r d v a n die van het gemiddelde na natte w i n t e r s (23 kg). Uit het g e d r a g van beide g r a n e n blijkt v/el, dat e r na een s l e c h t s m a -tig droge winter te Ec geen stikstof uit het v o r i g e j a a r overblijft.
1 966. De h a v e r i s na de natte winter te Bc laat gezaaid op natte grond met slechte s t r u c t u u r . Het gewas ontwikkelde zich aanvankelijk
slecht; het haalde de a c h t e r s t a n d bij r u i m e stikstofbemesting b e h o o r lijk in, m a a r bij onvoldoende voeding bleef het a c h t e r l i j k . Cp de o v e r -g e b r a c h t e -grond was de stand zonder stikstofbemestin-g aanvankelijk niet b e t e r dan op de grond van E c ; met stikstof was hij wel b e t e r ,
m a a r l a t e r v e r d w e e n het v e r s c h i l . Nog l a t e r werd de stand zelfs m i n d e r , zodat de stand op het met 130 k g / h a N b e m e s t e object o n -g e v e e r -gelijk was aan die van het niet 100 k-g b e m e s t e object v a n
-9-P r 935. De s y m p t o m e n wezen op m i n d e r goede voeding met stikstof. Dit i s de enige m a a l dat een d e r g e l i j k e aanwijzing i s v e r k r e g e n . E e n v e r k l a r i n g h i e r v a n kan niet w o r d e n gegeven.
Ondanks aanvankelijke a c h t e r s t a n d zijn t e Bc de b e s t e o p b r e n g -sten v e r k r e g e n (fig. 15). Op de o v e r g e b r a c h t e grond zijn d e z e , in o v e r e e n s t e m m i n g met de s t a n d w a a r n e m i n g e n , l a g e r g e w e e s t . De o p -b r e n g s t aan s t r o v e r s c h i l t op -beide proefvelden t e Ec weinig (fig. 16); het v e r s c h i l schuilt in de k o r r e l (fig. 17). Dit b e v e s t i g t dat de a c h t e r
-stand op de o v e r g e b r a c h t e grond in een l a t e r s t a d i u m v a n ontwikkeling i s o n t s t a a n . De k o r r e l o p b r e n g s t w a s op het slecht ontwikkelde object
z o n d e r stikstof t e Bc v o o r deze grond a b n o r m a a l l a a g .
De N - p r o d u k t i c v a n de grond te 3 c zou v o l g e n s e x t r a p o l a t i e dan ook z e e r laag zijn (fig. 18), n i . in werking o v e r e e n k o m e n met 25 kg k u n s t m e s t s t i k s t o f . In v o o r g a a n d e j a r e n i s gemiddeld 73 kg gevonden. De gevonden stikstdwerking geeft geen juist beeld van de w e r k e l i j k e p r o d u k t i e , d a a r het b e d r a g ongunstig beïnvloed i s door de slechte ontwikkeling v a n het g e w a s . De o v e r g e b r a c h t e grond heeft 19 kg m e e r stikstof g e l e v e r d dan de grond v a n E c . Het " r e n d e m e n t " van de k u n s t m e s t s t i k s t o f op de o v e r g e b r a c h t e grond i s l a a g , nlè 40% t e g e n 61% op de grond v a n E c , w a a r in v r o e g e r e j a r e n gemiddeld 54% i s gevonden. Voor deze m a t i g e werking kan, z o a l s gezegd, geen v e r -klaring worden gegeven.
C h e m i s c h e s a m e n s t e l l i n g van het loof.
G r o t e v e r s c h i l l e n zijn bij h a v e r niet v o o r g e k o m e n . Het C a O g e -halte was beide j a r e n t e Bc v/at h o g e r dan op de grond v a n E c ; het MgO-gehalte v e r s c h i l t niet duidelijk. Het Mn-MgO-gehalte was a l l e e n in 1966 t e Ec i e t s h o g e r . Duidelijke aanwijzingen dat de grond t e Ec door het g e -was a l s z u u r d e r zou zijn ondervonden, z o a l s bij de a n d e r e g e w a s s e n , zijn e r n i e t . Het ivïo-gehalte was te Ec v e e l l a g e r , na b e m e s t i n g van alle proefvelden met molybdeen in 1966 e c h t e r h o g e r . Het S i 0 2 - g e h a l t e was in beide j a r e n op de grond van Ec het l a a g s t . Het gehalte was op de o v e r g e b r a c h t e grond, l a g e r dan t e B c .
D i s c u s s i e .
De t u s s e n Bc en E c gevonden v e r s c h i l l e n zijn v o o r een b e l a n g r i j k deel uit de v e r s c h i l l e n d e stikstofhuishouding te v e r k l a r e n .
E e n gewas dat zich op de uit Bc n a a r Ec o v e r g e b r a c h t e b o u w v o o r -grond ontwikkelt, v e r t o o n t k e n m e r k e n v a n beide g r o n d e n . Als gevolg van de b e t e r d o o r l a t e n d e o n d e r g r o n d zal e r na een m a t i g droge winter geen opgeloste stikstof uit het v o r i g e j a a r aanwezig zijn, in t e g e n s t e l -ling tot B c , w a a r deze een v r i j b e l a n g r i j k e r o l kan s p e l e n . Het gewas ontwikkelt zich e c h t e r , ook na een natte w i n t e r , i . h . a . toch b e t e r dan op de g r o n d te E c . Het heeft het v o o r k o m e n v a n het gewas te Bc en het wekt de indruk, dat dit a a n s t e r k e r e r n i n e r a l i s a t i e v a n stikstof moet w o r d e n t o e g e s c h r e v e n .
De hoeveelheid g e p r o d u c e e r d e stikstof i s op de n a a r Ec v e r p l a a t s t e bouwvoor toch duidelijk g e r i n g e r dan te B c , Dit kan e r op wijzen dat
ook de t e Bc aanv/ezige o v e r g a n g s l a a g onder de bouwvoor m e r k b a a r b i j d r a a g t tot de r n i n e r a l i s a t i e . Niet uitgesloten i s dat m i n d e r v e r u i t g e
-spoelde stikstof h i e r met opstijgend b o d e m w a t e r in e e n l a t e r stadium w e e r t e r beschikking k o m t . T e n s l o t t e moet e r op w o r d e n gewezen, dat de g r o t e r e doorlatendheid te Ec in z e e r natte s e i z o e n e n g e m a k k e l i j k e r
10-10
tot uitspoeling van k u n s t m e s t en g e m i n e r a l i s e e r d e stikstof leidt (1965). Deze v e r s c h i l l e n in stikstofhuishouding zijn i . h . a . t e n gunste v a n de grond te Bc en kunnen v o o r o p b r e n g s t v e r s c h i l l e n a a n s p r a k e l i j k zijn. Wel kan dit t e n dele w o r d e n g e c o m p e n s e e r d door z w a a r d e r e N -b e m e s t i n g te E c , m a a r w a a r s c h i j n l i j k niet v o l l e d i g .
H i e r staat t e g e n o v e r dat de b e s c h i k b a r e h o e v e e l h e i d stikstof te Bc s t e r k e r zal v a r i ë r e n en het r e s u l t a a t w i s s e l v a l l i g e r zal zijn. De behoefte aan aanpassing v a n het b e m e s t i n g s b e l e i d aan de w e e r s o m s t a n digheden i s g r o t e r . Het i s niet w a a r s c h i j n l i j k dat m e n in deze a a n p a s -sing s t e e d s z a l slagen ( g r o t e r e fluctuatie v a n de m i n e r a l i s a t i e ) .
De g r o t e r e d o o r l a t e n d h e i d van de o n d e r g r o n d en de g e r i n g e r e w a t e r c a p a c i t e i t v a n de bouwvoor m a k e n het p e r c e e l te Ec g e v o e l i g e r v o o r droogte dan dat te B c . Dit kan mede de m i n e r a l i s a t i e v a n N, en
de opneming, van N b e p e r k e n .
Het p e r c e e l te 3 c heeft in de winter m e e r w a t e r o v e r l a s t , m a a r niet in die m a t e , dat rogge h i e r e r n s t i g e schade van o n d e r v i n d t . Slechte s t r u c t u u r en g r o t e vochtigheid kan b e l e m m e r e n d zijn voor de o p k o m s t .
Het p e r c e e l t e Ec w a s i e t s z u u r d e r . De g r o t e r e doorlatendheid kan een s n e l l e r e daling v a n de pH tot gevolg h e b b e n . Dit op zichzelf i n c i d e n t e l e geval kan aanleiding zijn op nieuwe veenkoloniale grond e x t r a aandacht te geven aan de c o n t r o l e van de pH. De indruk w e r d v e r k r e g e n dat de grond t e Ec t o c h i e t s m e e r de ongunstige invloed v a n
z u u r h e i d ondergaat dan die te Bc (dunne bouwlaag m e t z u u r veen e r onder ?)i Ondanks de goede M g v o o r z i e n i n g w e r d M g g e b r e k w a a r g e -n o m e -n . Het i s v a -n bela-ng h i e r a a -n ih kome-nde j a r e -n aa-ndacht t e geve-n, nu de pH op beide velden in o v e r e e n s t e m m i n g i s g e b r a c h t . Mocht deze e i g e n s c h a p van b e t e r e d o o r l a t e n d h e i d g e p a a r d m e t dunnere bouwlaag k e n m e r k e n d zijn v o o r nieuwe veenkoloniale gronden, dan zouden o p b r e n g s t d a l i n g e n in gevallen van niet geheel voldoende pH kunnen b i j -d r a g e n tot het ontstaan v a n v e r s c h i l l e n met o u -d e r e g r o n -d e n .
F o s f a a t en kali k o m e n niet in a a n m e r k i n g o p b r e n g s t v e r s c h i l l e n t u s s e n de proefvelden te v e r k l a r e n . Wel v r a a g t de grond te Eci wegens
de g r o t e r e doorlatendheid en de grote o p l o s b a a r h e i d v a n het b o d e m f o s -faat, e e n z w a a r d e r e b e m e s t i n g . Te Bc en Ec wordt gemiddeld aan
P2O5 r e s p . 73 en 100 kg/ha F2,C5 en r e s p , 153 en 180 k g / h a K2O g e -geven. De indruk i s dat d e s e z w a a r d e r e b e m e s t i n g i n d e r d a a d nodig i s . Mocht a a n r u i m e b e m e s t i n g (met P) i n het nieuwe veenkoloniale gebied niet s t r i k t de hand worden gehouden, dan kan gemakkelijk P - g e b r e k o n t s t a a n , ondanks de goede b e s c h i k b a a r h e i d . V o o r r a a d v o r m i n g v a n K i s t e E c nog m o e i l i j k e r dan t e B c . K - g e b r e k ligt p e r m a n e n t op de l o e r .
De g r o t e r e behoefte aan N, P , K - m e s t s t o f en kalk i s zonder m e e r e e n n a d e e l voor de b e d r i j f s v o e r i n g in E c . De m e e r d e r e uitgaven h i e r -a -a n b e d r -a g e n j -a -a r l i j k s o m s t r e e k s ƒ 100, - p e r h -a .
Het Mggehalte i s i n beide p l a a t s e n voldoende, m a a r de u i t spoeling i s te Ec toch s t e r k e r . De dunnere bouwvoor en het z e e r o p -p e r v l a k k i g gelegen z u r e v e e n zijn wellicht v e r a n t w o o r d e l i j k v o o r het toch af en toe optreden v a n M g g e b r e k . Dit kan b i j d r a g e n tot opbreng s t -v e r l a g i n g .
Van de overige e l e m e n t e n moet gewezen w o r d e n op de z e e r g e ringe voorziening m e t Mo en Si te E c . Cf dit l a a t s t e e l e m e n t van b e t e -kenis i a , i s nog twijfelachtig. In een potproef w e r d bij z o m e r r o g g e op grond v a n Ec e e n gunstig r e s u l t a a t v a n s i l i c a a t b e m e s t i n g v e r k r e g e n . O v e r i g e n s was dit ook het geval met de grond v a n B c , w a a r de S i o p -n a m e door het gewas e v e -n m i -n hoog i s , zij het duidelijk h o g e r da-n t e E c .
11
M o g e b r e k w e r d in de p r o e f j a r e n niet g e c o n s t a t e e r d . In de z o even genoemde potproef w e r d e n bladvlekken w a a r g e n o m e n , die m i s
-schien a l s M o - g e b r e k konden w o r d e n geduid,
In 1966 i s 2 / 3 gedeelte v a n elke s t r o o k van beide proefvelden m e t Mo b e m e s t .
Deze b e m e s t i n g leidde tot een s t e r k v e r h o o g d e o p n a m e , m a a r niet tot een r e a c t i e v a n de opb rosigst.' Het o p t r e d e n v a n d e r g e l i j k e
r e a c t i e s i s e c h t e r s t e r k w i s s e l v a l l i g . Vooruitlopend op een t o e k o m s t i g r a p p o r t kan v/orden v e r meld, dat in 1968 e e n v r i j s t e r k e r e a c t i e v a n h a v e r en rogge i s g e c o n s t a t e e r d . Het lijkt niet u i t g e s l o t e n dat een t e k o r t a a n dit e l e m e n t b i j d r a a g t tot de m i n d e r gunstige r e s u l t a t e n t e E c . Dit v r a a g t des t e m e e r aandacht, omdat g e b r e k niet altijd in
u i t e r l i j k e s y m p t o m e n , m a a r wel in de opbrengst tot uiting kan k o m e n . Uit deze opsomming blijkt dat v e r s c h i l l e n d e f a c t o r e n v o o r o p -b r e n g s t v e r s c h i l l e n a a n s p r a k e l i j k kunnen w o r d e n g e s t e l d ; In h o e v e r r e al deze f a c t o r e n gelden voor het gehele bedrijf, of zelfs v o o r de gehele s t r e e k ; kan niet w o r d e n u i t g e m a a k t . M i s s c h i e n l e v e r t " zij b r u i k b a r e aanwijzingen*
Duidelijk i s dat de v r u c h t b a a r l i e i d s v e r schillen v a n de bouwvoor van g r o t e b e t e k e n i s zijn, v o o r a l wat betreft de stikstofhuishouding. E e n m e e r of m i n d e r b e l a n g r i j k e o v e r g a n g s l a a g t u s s e n bouwvoor en de o n d e r g r o n d van v e e n , z o a l s t e Bc aanwezig i s , i s w a a r s c h i j n l i j k v a n b e t e k e n i s ; V e r s c h i l l e n in doorlatendheid v o o r w a t e r (en h i e r i n o p g e loste voedingsstoffen) en v e r s c h i l l e n i n v o c h t v o o r z i e n i n g zijn niet z o n d e r b e l a n g . De l a a t s t e i s te Ec niet ideaal* d a a r e n t e g e n heeft het p e r -c e e l te B-c enige o v e r l a s t v a n w a t e r , m a a r weinig van d r o o g t e .
Kalk-> m a g n e s i u m - , f o s f a a t - en kalivoorziening v r a g e n op de nieuwe grond i e t s m e e r a a n d a c h t . T e n s l o t t e moet de mogelijkheid v a n t e k o r t e n aan a n d e r e e l e m e n t e n in Ec g r o t e r w o r d e n g e a c h t .
V e r b e t e r i n g v a n de v r u c h t b a a r h e i d v a n de bouwvoor v e r d i e n t t e Ec de a a n d a c h t . D a a r n a a s t kan een b e t e r e w a t e r v o o r z i e n i n g in droge j a r e n v a n belang zijn, hoewel deze factor op het p e r c e e l w a a r o p P r 935 ligt, niet z e e r ongunstig lijkt t e zijn.
MO ur\ ur\ C D C D C D C D C D CNJ C j -L f N N O ~ d " L T \ O N LTN CT\ CD D — O N C D c v j r - C M N O C O T— CNJ L f N C O T— C N ) C O T— C N T— N O - d " C O C D C D C D CD C D C D c o L T N •?— O N C O - d " C D LTN N O - ^ t * T - C \ J C M C O C A LT>, -d"* -^ -J? C D CD CD C D C D CD C—• CNJ O N C D C D C D C D C D C D C D C M I N e : L T N CD CNJ O N O N C O C O c-— c- d-C D d-C D d-C D d d d - -d-N O O N -d" M O O N -S- -4-M O -4-MO ON ON -=f M O O M O M O M O - d " L f N T— ~ d " L f N C O C O C O C O c o O N O N C O O N O N 1—I C L Q . Y— - d " LTN C O C O C O C O O A O N ! — i Q - Q _ , C D C D C D CNJ O N CD C — M O M O - d ~ C D O N CD CD CD C D C D C D C D C O - d " O O O C D C D C D C O CNJ C O CD C D C D C D C D C D T — L f N CNJ CNJ T " L f N C O LTN CNJ - d - v - C O C O C O CNJ T - T— C O O N O N O N T — C O C O O N C O C D C O CNJ T — L f N M O C O C O C D C D C D - d - M O - d " C D C D CD M O M O M O C D C D C D C O C O C O Q) = ss L f N M O O N LTN M O O N L T N M O O N T— - d " LTN C O C O C O C O O N O N H Q . C L - d " LTN C O C O O N O N H H D _ Q _ - = t - LTN C O C O O N O N LTN M O O N C — C7N CNJ N O C O I C N I LTN CNJ C O C N I CNj c — - d - -Ï— - d ~ LTN M O LTN C D C D C D C D C D C D C D C D C D C D C D C D CNJ C O CNJ C D C D C D C O C O T — O N CNJ T— O N CNJ M O -=f-M O C O C O -=J- T— LTN V - CNJ CMI C D V - O N . LTN LTN d -O -O -O CD CD CD C D C D C D C D C D C D CNJ C O CNJ C D C D C D C D M O LTN LTN d d -M O M O O N M O M O O N N O M O M O M O M O MO ON O N ON - d ~ L f N - d * L f N C O C O C O C O CDN O N O N O N T — - d - L f N C O C O C O C O O N O N M O M O O N
<orrel + s t r o
i 2 0 r
q / h a1965
100
8 0 h
60
40
20
0
25
50
75
I B 881
Pr 935
Pr 934
J
110 150
k g / h a N
V e l b a n d t u s s e n N . b e m e s t i n g en o p b r e n g s t aan k o r r e l +
s t r o v a n r o g g e in 1 9 6 5 .
w A D c f t n R 7k o r r e l + s t ro
1 2 Q r_ q / h a
19 66
1 0 0 h
80
60
A0
20
0
I B 881
P r 9 3 4
Pr 9 3 5
0
25
50
75 110 150
k g / h a N
Verband t u s s e n N . b e m e s t m g en opbrengst aan k o r r e l +
s t r o v a n r o g g e i n 1 9 6 6
-.. j D c a n o Q•';**- •s:i:;'»v-'.•"*••»• •• • '•i***'*#» • •• *# •:•¥'
