Melkveehouderij in de Veenkolonien

INSTITUUT VOOR CULTUURTECHNIEK EN WATERHUISHOUDING NOTA 314 d.d. 26 oktober 1965

Melkveehouderij in de Veenkoloniën J. G. Roijackers

Nota's van het Instituut zijn in principe interne communicatiemid-delen, dus geen officiële publikaties.

Hun inhoud varieert sterk en kan zowel betrekking hebben op een eenvoudige weergave van cijferreeksen, als op een concluderende d i s c u s s i e van onderzoeksresultaten. In de m e e s t e gevallen zullen de conclusies echter van voorlopige aard zijn omdat het onder-zoek nog niet i s afgesloten.

Aan gebruikers buiten het Instituut wordt verzocht ze niet in pu-blikaties te vermelden.

Bepaalde nota's komen niet voor verspreiding buiten het Instituut in aanmerking

X

Inleiding

Over de omvang en de mogelijkheden van de rundveehouderij in de Veen-koloniën is reeds vaker gepubliceerd. KOK (1919) acht de kans niet groot dat onder normale omstandigheden de veehouderij in de Veenkoloniën een u i t b r e i -ding van betekenis zal ondergaan. BONT JER (1959) ziet wel enig perspectief voor de kleinere bedrijven; op de grotere bedrijven acht hij vetweiderij, aange-vuld met bietenblad en -koppen, succesvol. VEL.THUIZEN (1962) constateerde, op de veeteeltdag te Stadskanaal op 5 februari 1962, een gestadige daling van het aantal melkkoeien (zie: Landbouwcourant 9/2'62). In 1964 werd een

studie-commissie ingesteld, die zal nagaan of de veenkoloniale akkerbouw kan omscha-kelen op moderne veehouderij (zie: Landbouwcourant 7/2'64).

Hoewel er niet veel te zeggen valt over de oorspronkelijke verhouding van de oppervlakten bouwland en grasland en de veranderingen hierin (KEUNING, 1933) geven cijfers over 1833 een verhouding van 75% bouwland en 25% grasland. Een opgave uit 1880 komt tot een verhouding van 80% bouwland en 20% grasland. Tot 1880 was e r gedwongen veehouderij om in de produktie van stalmest te voor-zien (Rapport Cie. MESU, 1956). De opkomst van de kunstmest na 1880 deed de veehouderij nog sterker inkrimpen. VISSER (1964) vermeldt de oppervlakten grasland en kunstweiden in de Groninger Veenkoloniën vanaf circa 1900. Oe volgende cijfers zijn aan deze studie ontleend:

j Totale opper- Opp* grasland en Opp. grasland + kunstw. vlakte in ha kunstweide in ha in % totale oppervl.

4500 21,5 3233 15,2 2491 11.6 3492 16,1 2737 13,1 2615 12,6 2527 13,6 2402 13,2

Ook de belangstelling van de veenkoloniale boer voor de veehouderij is gering (Rapport Cie MESU, 1956 en BONT JER, 1959). MEIJERMAN, WEITES en ROIJACKERS (1962) signaleren een sterke onderbezetting van de aanwezige stal ruimte.

Afgezien echter van de feitelijke situatie — weinig vee en geringe belangstelling — is in dit onderzoek nagegaan of de veehouderij in dit gebied p e r s -pectieven biedt. 140/1065/40 1903 1913 1923 1933 1940 1947 1953 1962 20900 21238 21401 21630 20887 20702 18588 18210

Wijze van benadering

Uitgaande van een gemiddeld veenkoloniaal akkerbouwbedrijf z o a l s b e -schreven door MEIJERMAN, WEITES en ROIJACKERS (1962) en m e t de b a s i s g e g e v e n s van MEIJERMAN en ROIJACKERS (1964) zijn aan dit bedrijf enkele rundvee-aktiviteiten toegevoegd» Het betreft hier een traditioneel uitgerust 2mans akkerbouwbedrijf zonder l o s personeel onder gemiddelde c u l -tuurtechnische omstandigheden, "egenover deze traditionele wijze van akker-bouw i s een moderne v o r m van melkveehpuderij geplaatst (Mestvee i s buiten beschouwing gelaten), waarbij als uitgangspunt i s genomen de opbrengst van 1 ha kunstweide, die gesteld i s op 6500 ZW. De b a s i s g e g e v e n s zijn verder nader omschreven in Bijlage I.

A l s berekeningsmethode i s gekozen de lineaire programmering. De o p -pervlakte i s variabel gesteld (variable resource programming). Deze opzet maakt het mogelijk om het gehele traject — van 0 ha tot de optimale opper-vlakte — te berekenen.

De uitgangsgegevens zijn gerangschikt in het zogenaamde begintableau dat eveneens in de bijlage i s opgenomen.

De resultaten

De voornaamste resultaten van de berekening zijn samengevat in tabel 1, waarin het verloop van de programmering i s weergegeven.

Achtereenvolgens zal nader worden ingegaan op het produktieplan en de financiële resultaten.

Het produktieplan

Na de e e r s t e iteratie (zie tabel 1) wordt een oppervlakte bereikt van 6, 45 ha en bestaat het produktieplan uit relatief zoveel mogelijk gras (26, 5% kunstweide) met 3 , 6 G. V. E . en v e r d e r 1/3 fabrieksaardappelen, 1 / 4 s u i k e r bieten, 13, 3% haver en 1, 9% rogge. Er worden 0, 34 ha stoppelknollen v e r bouwd, o, 65 ha suikerbietenblad ingekuild en e r moet nog 1772 kg m e e l w o r -den aangekocht.

Het uitbreiden van de absolute oppervlakte gaat in e e r s t e instantie ten koste van de veehouderij; bij een oppervlakte van 7, 4 ha wordt e r geen vee m e e r gehouden. Het aandeel haver i s inmiddeld vergroot tot 25%, suikerbieten en fabrieksaardappelen hebben zich beiden gehandhaafd (resp. 1 / 4 en 1/3) en de resterende 16, 7% wordt ingenomen door zomertarwe. De rogge i s eveneens verdwenen.

•U;

3 -140 H i tv) H i O •vi tV> tv) U l 4*. 44. H i 00 o N O CT* u i U l 0 3 o vo U l CS) i n H i O l OJ O J o U i o o O l t o o* _{H i} o H i 0 3 4>-- J ~ J U l ->1 o H i H i H i CT* O J o t*J 0 3 o 4*. o 0 0 H i t o U I U t 4*. OJ H i 4 i H i I - k OJ OJ tv) 0 0 tv) o CT* o U i o H i OJ - J CT* H i 0 0 tv) OJ 4>-o OJ U I H i o Hik U I >o CT* H i N Û U i OJ >o v O H i 0 0 CT* U I OJ tv» H i 4*. OJ H i 4*-H i OJ o o o tv) 0 0 o OJ H i 4>. CT* 4>-H i - o v O H i tO *x> 4>-0 4>-0 vO H i U i 03 -*J H i >o u> OJ >o - 0 H i •^ 0 0 U ï tv> vO H i 4*-tv) H i 4*. o OJ H i H i o tv) vO o U I U i I - i u i H i U I H i ^ J 0 0 tv) o v O >o N O 0 0 H i 4*. CT* 0 0 H i vO U i OJ CT* - 0 o ~J OJ 4 * C3 vO H i OJ U i tv) o vD 4*-4*. o 4 * H i o -«J * û tv) H i ~ J Hik H i CT* CT* OJ v O I - i o tv» CT* - J H i tv) «J o* o na» U i OJ H i * Q O v O O* 4*-tv) U I H i OJ o tv) vO H i O H i 0 0 o U I - J H i H i o OJ o H i tv) H>> 4* CT* - J U I H i O tv) N O CT* H i H i 0 0 OJ o t o vO o* H i 4*. CT* OJ N O 4*. H i 4*. CT* tv) o H i 4*-tv) ^1 O OJ s O O CT* tv) O ^ 1 vO H i OJ - J H i 0 3 H i O OJ o U i H i o tv) OJ o t o U I o* t o 4*. CT* OJ 4*-H i H i 0 3 O o o o o H i tv) o CT* t o H i O U I 4*. 4*-^ J 4*-OJ O H i 03 CT* H i tv) 4*. t*J 4*. - s ] H i 0 0 CT* O O O O *o _{H i} O CT* H i O 0 0 N O OJ O * - J vO O H i - 0 o t o t o CT* H i - J o H i H i OJ t o *• 4*. H i O t o tv> O 4*. OJ H i H i ^ 1 tv) 0 3 4*. H i O H i H i H i co t o CT* -si - 0 O H i CT* ^1 t o tv) CT* H i CT* v O H i H i U l t o * 4*-4*. O tv) OJ o 4*-OJ H i H i N O O 0 0 OJ vO N O H i H i OJ - J H i CT* 4>-U l o H i t o O 0 0 CT* tv) H i U I H i CT* H i H i ^1 H i OJ * CT* 4 i O OJ 4*-o CT* U l H i - 0 - 0 tv) CO o t o - v j H i tv) 4*. U l ct-P CO P H( P* CT* M ' CD rt-CD 3 H-' » HH t-h CO HJ rt-CD < O S m rt- CO CD H 1 H O TO TO _CD Cf P < CD 4 N O 0 C

Bß

_c3^ P ^ & n P CO CD i-t TO P Çh CO 0 <J H 0) > rt- ni CO p H-> c5-ff - H ? S o f r O H -X-" TO el S en i : P CT e o-H - p § 5. 3 % CD f t ^ 0 2 "•=.£. o^ f n * Ä 0 Q H O o-" i Hti O

to

^ CD >i 3 0 - CO 1 H P CT* CD H -1 H i • K CD rt-< OD H-« O o •o < p CD *Ö 0 TO P 3 3 CD H M-TO

4

-Na 1 0 , 2 ha wordt opnieuw vee in h e t p r o d u k t i e p l a n opgenomen, nu t e n k o s t e van s u i k e r b i e t e n . A a r d a p p e l e n en h a v e r behouden r e s p e c t i e v e l i j k l / 3 en 1/4 van de t o t a l e o p p e r v l a k t e . Ook de rogge k e e r t w e e r t e r u g omdat de o o g s t w e r k z a a m h e d e n e r v a n kunnen w o r d e n v e r v r o e g d . Wanneer de r u n d v e e -h o u d e r i j gaat afnemen n e e m t de z o m e r t a r w e t o e .

Het o p t i m a l e produktieplan wordt b e r e i k t bij e e n o p p e r v l a k t e van 1 6 , 7 h a en h e t b e s t a a t dan u i t : 1. 2, 54 ha rogge (15,2%) 2. 4 , 1 8 ha h a v e r (25 %) 3. 0, 96 ha z. t a r w e (5, 8%) 1 + 2 + 3 7 , 6 8 ha g r a n e n (46%) 4. 5, 58 h a f a b r . a a r d . (33, 3%) 5. 0, 95 h a s. b i e t e n (5, 7%) 4 + 5 6, 53 h a h a k v r u c h t e n (39%) 6. 2 , 5 1 ha g r a s l a n d (15%) T o t a a l 16, 72 h a

Op dit bedrijf w o r d e n gehouden: 1, 44 ha x 2, 7 GVE = 3 , 9 GVE l , 0 7 h a x 1,35 GVE= 1 , 4 GVE

T o t a a l 5 , 3 GVE, dit zijn 4, 2 m e l k k o e i e n en 1,1 j o n g v e e , gemiddeld p e r j a a r .

E r w o r d t v e r d e r nog 0, 50 ha stoppelknollen verbouwd en het s u i k e r -bietenblad en -koppen w o r d e n ingekuild. Bovendien m o e t nog 2610 kg m e e l w o r d e n aangekocht. G e d u r e n d e de s t a l p e r i o d e zijn in t o t a a l b e s c h i k b a a r n a a s t de 5 kg / h o o i / G V E / d a g en 300 kg m e e l / m e l k k o e ( b a s i s ) : 16000 kg stoppelknollen v e r s 19475 kg s u i k e r b i e t e n b l a d en -koppen, ingekuild 9000 kg g r a s k u i l 3200 kg hooi 2610 kg m e e l

w a a r m e e de voederbehoefte kan w o r d e n gedekt.

De ontwikkeling van h e t p r o d u k t i e p l a n i s in figuur 1 aanschouwelijk v o o r g e s t e l d . De ingenomen o p p e r v l a k t e d o o r elk d e r p r o d u k t i e r i c h t i n g e n i s h i e r b i j u i t g e d r u k t in een % v a n de t o t a l e o p p e r v l a k t e .

F i g u u r 1. De ontwikkeling v a n h e t p r o d u k t i e p l a n 140

De financiële resultaten

De financiële resultaten, z o a l s die door de programmering werden berekend, zijn de bruto opbrengsten minus een aantal toegerekende kosten. De niet toegerekende kosten — voornamelijk vaste kosten — moeten op dit saldo nog in mindering worden gebracht. Zij zijn ontleend aan MEIJER-MAN en ROIJACKERS (1964). De werktuigkosten zijn met ƒ 225, - per jaar verhoogd wegens de opgenomen melkmachine.

In tabel 2 worden de financiële resultaten weergegeven met het te b e -halen arbeidsinkomen.

Tabel 2. De financiële resultaten

Vaste kosten

Opper-vlakte (ha)

Saldo onafhankelijk van* afhankelijk van^ ^ de oppervlakte de oppervlakte A r b e i d s -inkomen 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 6,45 6 , 7 7 6 , 7 9 7,43 1 0 , 2 3 1 1 , 8 3 1 2 , 7 6 1 4 , 6 8 1 5 , 8 7 1 5 , 9 6 1 6 , 3 0 1 6 , 7 2 8027 8399 8410 9106 12062 13718 14675 16639 17826 17912 18234 18477 4900 4900 4900 4900 4900 4900 4900 4900 4900 4900 4900 4900 1613 1693 1698 1858 2558 2958 3190 3670 3968 3990 4075 4180 1514 1806 1812 2348 4604 5860 6585 8069 8958 9022 9259 9397 * *

werktuigkosten ƒ 4225,- + klein onderhoud gebouwen ƒ 200,- + pacht erf etc. ƒ 200,- + rente onlopend kapitaal ƒ

275,-pacht à ƒ 200,- /ka + algenene kosten à ƒ 50,-/na

Het arbeidsinkomen op dit 2-mans badrijf stijgt van ƒ 1514, - bij 6, 45 ha tot ƒ 9397, - bij de optimale oppervlakte van 16, 72

ha-P e r arbeidskracht kan maximaal slechts een arbeidsinkomen gehaald worden van ƒ 4700, - per jaar, waarbij nog geen rekening i s gehouden met vergoedingen voor r i s i c o en ondernemerswerkzaamhaden.

F i g u u r 2 geeft e e n g r a f i s c h e v o o r s t e l l i n g van de t e b e h a l e n financiële r e s u l t a t e n .

F i g u u r 2. Saldo, v a s t e k o s t e n en a r b e i d s i n k o m e n Akkerbouw v e r s u s r u n d v e e h o u d e r i j

Het financiële r e s u l t a a t van de p r o g r a m m e r i n g i s s a m e n g e s t e l d uit de s o m m a t i e van de opgenomen aktiviteiten m a a l hun saldo. Bij de o p t i m a l e oppervlakte i s het saldo dus a l s volgt opgebouwd:

2, 54 ha rogge x ƒ 965, ƒ 2 4 5 3 , + 4 , 1 8 h a h a v e r x ƒ 1005, 4202, + 0, 96 ha t a r w e x ƒ 990, 949, + 5, 58 ha f a b r . a a r d . x ƒ 1210, 6746, + 0, 95 h a s u i k e r b i e t e n x ƒ 1630, 1550, + 1, 44 h a g r a s l a n d m e t 2, 7 GVE x ƒ 2055, 2967, -+ l , 0 7 h a g r a s l a n d m e t 1, 35 GVE x ƒ 735, - 789, ƒ 1 9 6 5 6 , 0, 50 h a stoppelknollen x ƒ 120, ƒ 60, 0, 95 ha s u i k e r b . b l a d kuilen x ƒ 100, 95, 2 , 1 1 h a H / T l a t e r inhalen x ƒ 40, 84, 0, 74 ha a a r d . l a t e r oogsten x ƒ 40, 30, aankoop 2610 m e e l x ƒ 3 5 , / 1 0 0 kg 910, -ƒ 1179, ƒ 18477, Op deze m a n i e r i s het mogelijk om de b r u t o r e s u l t a t e n van de a k k e r -bouw en de r u n d v e e h o u d e r i j te s p l i t s e n :

akkerbouw ƒ 1 5 7 8 6 , - 8 5 , 4 % r u n d v e e h o u d e r i j ƒ 2691, - 1 4 , 6 %

T o t a a l ƒ 18477,

-Door de akkerbouw wordt 85% van de o p p e r v l a k t e ingenomen; deze l e v e r e n ook 85% van h e t saldo. De r u n d v e e h o u d e r i j n e e m t 45% van het g r o n d -a r e -a -a l in b e s l -a g en beh-a-alt ook 15% v-an het s-aldo. Ogenschijnlijk d r -a g e n zowel akkerbouw a l s v e e h o u d e r i j in gelijke m a t e b i j . H i e r b i j m o e t e c h t e r w o r d e n bedacht dat het b r u t o - o p b r e n g s t e n b e t r e f t , w a a r b i j nog geen rekening i s gehouden m e t de v a s t e k o s t e n , w a a r v a n de a k k e r b o u w s e c t o r ook een b e -l a n g r i j k e r dee-l t e d r a g e n heeft.

7

-Gaan wij uit van de verrichte arbeid, dan krijgen we het volgende beeld: Totaal gewerkte (direkte) uren akkerbouw 2394 m. u.

Totaal gewerkte (direkte) uren veehouderij 570 m. u.

Dit is respectievelijk 81% en 19% van het totaal aantal gewerkte uren en respectievelijk 61% en 14% van het beschikbare aantal uren.

Voor de rundveehouderij moeten we bovendien nog de tijden voor m e l -ken en verzorgen op de zaterdagen en zondagen re-kenen. Dit zijn nog 109 m. u.

•f 4 'Î786 -Het saldo per uur akkerbouw bedraagt dan ?-*Q4 ' " = ƒ 6» 59

. . — „ v ~ — r ~ * - - « . . --., 57Q x l o q "m = ƒ 3» 9 6

Als zuiver akkerbouwbedrijf geëxploiteerd, is voor dit bedrijf even-eens een lineaire programmering uitgevoerd met als maximale oppervlakte 15, 38 ha, waarvan 56% granen en 44% hakvruchten. Het saldo bedraagt dan ƒ 17288, -. In totaal worden 2646 direkte uren aangewend die een saldo van ƒ 6, 53 per uur opleveren.

Het verschil met de gemengde bedrijfsvorm is dus gering: in saldo ƒ 18477, ƒ 17288, = ƒ 1189, in arbeidsinkomen ƒ 9397, ƒ 8769, = ƒ 628,

-Om dit hogere arbeidsinkomen te behalen moeten e r op dit bedrijf 427 uren m e e r gewerkt worden en deze additionele uren leveren dan nog niet eens ƒ 1, 25 per uur op.

Uit het eindtableau blijkt (Bijlage II) dat de marginale produktiviteit van de arbeid in de periode IV (4 weken juni), VI A en VI B (graanoogst) bijzonder hoog i s , namelijk respectievelijk ƒ 25, 69, ƒ 16, 40 en ƒ 20,19 per uur. Het is echter moeilijk om in de periode IV de arbeid verder te mechaniseren (aard. wieden, suikerbieten opeenzetten, hooien) of door derden (loonwerken) te l a -ten verrich-ten. Daarentegen is een verdergaande mechanisatie in de graan-oogst wel mogelijk namelijk maaidorsen. Dit heeft tot gevolg dat de vrijgekomen arbeid elders in het bedrijf kan worden aangewend. In dat geval zou, zoals uit de programmering blijkt, de granen een uitbreiding ondergaan; ook de aardap-pelen. De bieten en het grasland worden ingekrompen en er wordt nog minder vee gehouden.

8

-Samenvatting en conclusies

Uitgaande van een traditioneel veenkoloniaal akkerbouwbedrijf met toevoeging van enkele melkvee-activiteiten is met behulp van lineaire programmering nagegaan of de melkveehouderij op een dergelijk bedrijf kan concurreren met de akkerbouw.

Uit de berekeningen blijkt dat weliswaar enig vee aantrekkelijk i s , waardoor het arbeidsinkomen maximaal met slechts ruim ƒ 600, - - kan worden verhoogd. Hier staat tegenover dat op dit bedrijf dan ruim 400 uren m e e r zal moeten worden gewerkt.

Daar in de berekeningen is uitgegaan van een moderne, gemechani-seerde vorm van melkveehouderij en een traditionele wijze van akkerbouw, kunnen de akkerbouwwerkzaamheden nog verder gemechaniseerd worden. Dit doet de melkveehouderij nog verder inkrimpen en de melkveehouderij op het veenkoloniale bedrijf blijft een aanvullende produktiemogelijkheid.

- 9

Geraadpleegde literatuur

BONTJER, B . B . , 1959 - Meer veeteelt in de Veenkoloniën. Landbouwdo-cumentatie 15, 43 (24 okt. ) : 1354-1355

GRIJPSTRA A. J. en C T . VERSTEEGEN, I960 - De arbeidsbehoefte op het gemengde bedrijf. L E I , Den Haag

KEÜNING, H. J., 1933 De Groninger Veenkoloniën. Een s o c i a a l g e o g r a -fische studie. Amsterdam

KOK, J. , 1919 - Het landbouwbedrijf in de Veenkoloniën. Deventer LANDBOUWCOURANT, 9 / 2 1962: V e r s l a g Veeteeltdag Stadskanaal

7 / 2 1964: Kan de veenkoloniale boer omschakelen op moderne veehouderij?

ME1JERMANG. C. , B. WEITES en J. G. ROIJACKERS, 1962 - Arbeidsmetho-den en arbeidstijArbeidsmetho-den in de Groninger en Drenthse Veenkoloniën. Rapport 16, I. C. W. Wageningen

MEIJERMAN G . C . en J . G . ROIJACKERS, 1964 - B a s i s g e g e v e n s voor het opstellen van begrotingen voor akkerbouwbedrijven in de

Gronin-T

ge r Veenkoloniën. Nota 235 I. C.W. Wageningen

RAPPORT Cie MESU, 1956 - Rapport van de C o m m i s s i e t e r bestudering van vraagstukken verbandhoudende met de positie van het landbouw-bedrijf in de Veenkoloniën

VISSER, K., 1964 - Documentatie over de lange termijnontwikkeling van bouwplan, fysische opbrengsten, prijzen en bruto geldelijke ontvangsten in de Veenkoloniën. Nota 272, I. O W. Wageningen.

. V.' • ! rr\ i '. !'•• ft' f t ,-. +; 'i

: G O J I . S ) G J '

-Bijlage I Opzet van de berekeningen en begint able au

De begroting i s opgezet als een 2-mansbedrijf. De b a s i s g e g e v e n s voor het akkerbouwgedeelte werden ontleend aan Rapport 16 en Nota 235 van het Instituut.

Voor wat betreft de melkveehouderij i s uitgegaan van 2jarige kunst weide met een opbrengst van 6500 ZW/ha, waarop enerzijds zoveel m o -gelijk vee wordt gehouden en anderzijds zoveel mo-gelijk wordt gemaaid. . A l s akkerbouwgewassen zijn opgenomen de gebruikerlijke gewassen: rogge«

haver, zomertarwe, fabrieksaardappelen (waarvan 10% poters voor eigen bedrijf) en suikerbieten. Na rogge en poters i s het mogelijk stoppelknol-len te verbouwen. Ook het inkuistoppelknol-len van het suikerbietenblad en -koppen i s t e r keuze gesteld. Verder i s het mogelijk om de rogge 1 week v r o e g e r in te halen en de haver en zomertarwe 1 week later« De aardappeloogst kan eventueel nog met 2 weken worden verlengd.

Uitgaande van een opbrengst van 6500 ZW/ha grasland, rekening houdend met vert rapping sverlie zen van 25%, hooiverliezen van 45% en k u i l v e r l i e -zen van 30% en minimaal 5 kg hooi/GVE in de stalperiode, i s de zo dicht mogelijke veebezetting 2, 7 GVE/ha, namelijk:

weidegras: 180 dgn à 70 kg/GVE = 1404 ZW netto = 1872 ZW bruto hooi 180 dgn à 5 kg/GVE = 281 ZW netto = 511 ZW bruto

Totaal benodigd p e r GVE 2383 ZW bruto 6500 ZW

veebezetting per ha: %383 ZW = 2» 7 G V E»

waarbij gehooid moet worden: ' Anfyö k—^ = ®' ^ ° **a ^ ' 2 0 **a i n m e* ® 0, 40 ha in juni) Indien zoveel mogelijk wordt gemaaid (maximaal 200%), moet 0, 90 ha

worden gekuild (o, 60 ha in m e i , 0 , 1 0 ha in aug. en 0, 20 ha in sept. ) en 1,10 ha worden gehooid (0, 20 ha in m e i , 0, 55 ha in juni, 0 , 1 5 ha in juli en 0, 20 ha in augustus).

0, 9 ha kuil levert 990 ZW netto = 1410 ZW bruto 1 , 1 0 ha hooi levert 1375 ZW netto = 2500 ZW bruto

Totaal 3910 ZW bruto

Er r e s t e e r t nog: 6500 ZW - 3910 ZW = 2590 ZW, waarvoor 1872 ZW = * * ^ GVE geweid kunnen worden

1 35 x 900 kp

Hiervoor moet worden gehooid: ' Anofl k— = ®* ^ n a 140

Bijlage I (vervolg 2) Het inkuilen van het s u i k e r b i e t e n b l a d en koppen (20500 kg gekuild p r o dukt = 3900 d s , 225 VRE en 1900 ZW) k o s t ƒ 100, p e r h a . Dit i s de b e

m e s t i n g s w a a r d e , die a l s o p b r e n g s t i s g e r e k e n d o n d e r h e t gewas s u i k e r b i e -t e n .

Het v r o e g e r inhalen d e r rogge geeft geen o p b r e n g s t v e r l i e s ; d e r h a l v e geen k o s t e n .

Het l a t e r inhalen d e r h a v e r en t a r w e en het oogsten van de a a r d a p p e l e n geeft wel e e n o p b r e n g s t v e r l i e s , n a m e l i j k

150 à 200 kg k o r r e l u i t v a l d e r g r a n e n = c a . ƒ 40, - p e r ha ca. 600 kg a a r d a p p e l e n à ƒ 7, - - = c a . ƒ 40, - p e r ha De saldi voor de r u n d v e e - a k t i v i t e i t e n zijn a l s volgt b e r e k e n d :

2, 7 G V E A a 1, 35 G V E / h a p e r k o e : 4000 l i t e r m e l k (3, 75%) à 28, 5 et 2508, o m z e t en a a n w a s à ƒ 360, - p e r koe 792, 1231, 389, T o t a l e o p b r e n g s t e n ƒ 3300, -Bijkomende k o s t e n p e r m e l k k o e : 300 kg m e e l ƒ 110, opfokkosten 0, 4 kalf 75, 700 kg s t r o o i s e l 40, r e n t e , v e e a r t s , v e e v e r z e k e -ƒ 1620, ring e x t r a a r b e i d Kosten p e r ha g r a s l a n d z a a i z a a d k u n s t m e s t t r ekke r k o sten r e n t e omlopend k a p i t a a l ƒ ƒ ƒ 1 2 5 , 1 5 0 , 5 0 0 , -Blijft 6 0 , 6 0 , 5 5 , 2 3 , 5 , -Saldo p e r ha Afgerond ƒ ƒ ƒ 1100, 2200, ƒ 143, 2057, 2055, 540, ƒ 1 0 8 0 , 6 0 , 220, 60, 5 , 345, ƒ 7 3 5 , ƒ 7 3 5 , -T e n s l o t t e i s ook opgenomen: aankoop 1000 kg m e e l (240 V R E , 650 ZW)

ƒ 3 5 0 ,

Bijlage I (vervolg 3) De arbeid

- Het arbeidsaanbod en de arbeidsbehoefte per ha gewas voor de akkerbouwprodukten is ontleend aan MEIJERMAN en ROIJAKERS (1964)

- De stoppelknollen vragen in periode VI B 12 m. u. per ha (grondbe-werking, bemesting, zaaien)

- De stoppelknollen vragen in periode VIII 55 m. u. per ha (plukken) in periode IX 55 m. u. per ha (plukken) - Voor het inkuilen van suikerbietenblad en -koppen zijn in periode

VIII 43 m. u. per ha nodig

- De arbeidsbehoefte voor de rundveehouderij is gebaseerd op een studie van GRIJPSTRA en VERSTEEGEN (I960).

P e r maand is volgens deze studie nodig:

in de stalperiode 9 uur per maand per koe inclusief jongvee, voor melken en verzorgen

in de weideperiode 6 uur per maand per koe inclusief jongvee, voor melken en verzorgen

Daar het arbeidsaanbod is gebaseerd op een 5-daagse werkweek, zijn de aanspraken van de rundveehouderij ook op 5 dagen gesteld, namelijk:

9 uur per maand per koe incl. jongvee 18 min/dag 1, 5 uur per

5 dagen 6 uur per maand per koe incl. jongvee 12 min/dag 1, 0 uur per

5 dagen De berekening van de totale arbeidsbehoefte voor de rundveehouderij volgt hieronder:

Bijlage I( v e r v o l g 4)

De a r b e i d s a a n s p r a k e n van de v e e - a k t i v i t e i t e n

P e r i o d e : I II UI IV V VIA VIB VII VIII IX m e l k e n + v e r z o r g e n / k o e incl. jongvee 1 3 , 5 1 4 , 0 4 , 0 4 , 0 2 , 0 4 , 0 6 , 0 1 0 , 5 1 8 , 0 we r k b a a r h e i d s p e r e e n t . 90 90 90 90 90 80 80 85 85 85 g r a s l a n d v e r z o r g e n extensief 9 1 4 4 6 2 4 3 1 0 g r a s l a n d v e r z o r g e n intensief 9 2 5 7 8 3 5 3 1 0 ( r e s p . 34 en 43 m . u / h a ) hooien 36 m . u. / h a kuilen 50 m . u. / h a 2, 7 GVE = 2 , 2 m e l k k o e i e n -+ 0 , 5 jongvee 2 6 , 7 2 , 0 7 , 9 7 , 9 7 , 9 3 , 5 7 , 0 1 1 , 2 1 9 , 6 3 3 , 7 g r a s l a n d v e r z o r g e n 9 1 4 4 6 2 4 3 1 0 hooien (0, 60 ha) 7 , 2 1 4 , 4 a r b e i d s a a n s p r a k e n b i j 2 . 7 G V E 3 5 , 7 3,0 1 9 , 1 2 6 , 3 1 3 , 9 5,5 1 1 , 0 1 4 , 2 2 0 , 6 3 3 , 7 1, 35 GVE =1,08 m e l k k o e i e n + 0 , 2 7 jongvee 1 3 , 1 1,0 3 , 9 3 , 9 3 , 9 1,7 3 , 5 5 , 5 9 , 6 1 6 , 5 g r a s l a n d v e r z o r g e n 9 2 5 7 8 3 5 3 1 0 hooien 7 , 2 1 9 , 8 5 , 4 7 , 2 kuilen 3 0 , 0 5 , 0 1 0 , 0 a r b e i d s a a n s p r a k e n bij 1,35 GVE 2 2 , 1 3 3 , 0 1 6 , 1 3 0 , 7 1 7 , 3 4 , 7 2 0 , 7 1 8 , 5 1 0 , 6 1 6 , 5

In het begintableau zijn a l l e b a s i s g e g e v e n s g e r a n g s c h i k t . H i e r i n zijn de gegevens in volgende s c h a a l u i t g e d r u k t : gld : x ƒ 1000, -u r e n : x 100 -u r e n ds : x 10 ton VRE : x 1000 kg ZW : x 10 ton 140

Bijlage I (vervolg 5)

f f

IA O O 8 8 o Ss _{S R i? S ? S 8 § ? f} Z; S * - r ^ j A t > . c « - i A v o i A ? <? f ?" ? £ «? ? f f I A 8

S I

<?<?<?<??<? o 8 o o o o o o

§ p

o + r ^ o * N \ < £ \ i r > o < \ i v D r > -» 8 ? « ? 8 ? ? 8 S f f f f f <? <$ f f f

s s u

IA IA K\ N 3 o

SIR

f f <?f f f S o 2 S

f f

? T 3 o K\ r<\

f f

R 8 IA O

f f

O o 8 § o t -+ -+ o 8 O O O O O O Q 8 8 8 8 8 8 8 8 8 e o o o CM + 8 IA + IA I 8 8 £ 'T "i I A V l f \ I A V O <? I A 3 ? « r* +

1

o + CO 00 9 § ? rvi ?

S

vO O

f

8 V-? R I A O + r-« + SN I A ? f^-O <? O IA <T> S S §

f f f

? ? <? +0,39 0 -0,22 5 A l Q I A I A I A . *

«f

§ § 8 *?<?<?<: o 8 vo o V— Cvl O 8 o 8 o 8 vO

£

VO o ON ? ? IA 8 Al + O O O 8 8 8 vO O O Q O r- UN IA * » * 8 ? ? ? ç f ? o 8 IA vO O« C 0 I A « = - | A . * Ö ^ C ^ i A O l ^ c» » » •> o •• o IA CO O O •ö e 2 °i _b0 bO O t l J ^ -~. *-« X m t* o > ca JZ •* T

-1

ca • p -=r "^ r-# 'S co o » h X> a e» J ^ — *-c 0> • p CU • H X ) h ai Je! • H s ca .» "*^ T~ c a> g _h w -» tr\ 01 E3 § Jci O 60 • H t . cd • i ^ cd o • H •P ca • p p 60 .5 r - l a. o. o JC c a> •-H | H o i H ai o. o. o •P m cd ai 60 • H •o C 01 rH • H 9 ü •O cd rH X I • X I • M 01 •o o • H a> o . •O •s _ai J3 (-. M M M r H l-l > «•: ca M M M M > > M B < C a> 60 ai > M cd » CD 6 0 C •H S rH

a

a . o c a . a> ix +2 o g .-g ^ O CM cd ol s g .p ai u> 60 60 T O 60 ° -S _a> a. a o V 0) "2 O O O o IA ff\ u ce > CD £ _ai o £ a> .O U m T ) Cl) S in t . g S c Ol rH O e Jd • » 43 CO 3 § M a> 60 n r3 0r

i

s

8 S ï « l Q « R î f 8 8 î f A r N Ki IA I A rA IA IA rA

s

•af

I I • H ß 3 <D « P v 0) t a • - H CO g t< x i S o O. I UI O rH t l • P O O 10 C > X 3 C «G CD û> S O. . H I O O T l * » CJ <D <H S v t o o Fq > o s: in t . •o o +> o O • - H > S t i O X M - P ca <u to S 2 t i EH <D + r -> 3 3 * * » CD CO to e •O M • H M a> > ja • t i t i co a> o . m • H M Cl) > .O • t l t l tO 0) O .

l f -, -,

O O O O + 1 + 1 S Si & £ Bijlage I I

s 5 8 f § 8 $ £ £ $ $ & 3 3 8 £ 3 f t £ £ £ $ ! 8

s «

C * . C M o -a-o -a-o -a-o -a-o O O O O Q + 1 1 1 * <? ° ? I A <r> m I .O (H t l tt) CD Q. £ 1 t . c • «1 K\ 0) CD CX C0 N ^ H a » • H - H O CD 3 3 J4 t o 10 . * oo XJAC O ' £ y. s t u ca CO 10 t i

1

f i l 1-3 ta t H a o o? CAI o I

s s s

+- ? I A - * a » CM - * I A a r^ O O CM ©

ss s

ç, o o o o O O 4 « K\ I A I N o - * I N O I A CM vO O O V + + + t N r o CM I A sD CM * - O I A S A vO S A ? ° <? <? ? t vO (Q vO o o • k • » *•• ? ? ? CM I A O vO C M + vO I A I A CM vD 9 ? 3 o + on ÎA O + IN o I A 1 t -S O R *> o _{- •} on & o + CM <r I A

9

f

? ° ? <? I A ejv I A V I A Vr O *

-f -f <-f

? ? "? t N 1^- I A R a ? ° <? <? I A O» CN . * - * f Ô O O 09 vO S ? ° ? ° <? I A I A CM C M • » «•

° ?

O I 1 M • H x : ta o co l/l o <s CM • * I A CM A l CO r* .* (T> I A <7> O vO r> I A I A *-I A o> O I A (^ -* •» O K-I A O •• O I N •* _o t

-f -f

00 CO CM dl O. & t l £ _co x : <D CO t <D H O N CO CO in CD • H t i O 01 V . 4-> CD • H X I t l CD .•a 3 ui o i% CD p . O . O +> V) o. 140 T 9 C M I " CM r-I + + S 0 « ? 0 " ? 0 « ? 0 0 . <? ° <? ? r<- oo \0 oo S 3 « N R ^ r I A t A O O O O l A t A V - t N I N C T i l A I A f N I A (Ti O I A CO K\ O CO CO CO Q Q> r - T - O v O v O O O O O O vD O O O O CJ o I A <? ° ° _{° ? ° ? ?} <?<?<? ° <?<? <?

s

I A I

8 8 U

^ co r-CM CO I A r-CM § fiS co r>-CJ\ VÛ Q\ $ $ fc « O CM I A CM C>- - » I A I A - * CM J t Ï A I A O * O + t ^ I A t > vO I A - * 0 \ - * 00 • * f * " C M C M O O + + I I «!• ? I A vD I A CM I A O

°

Sllö ? | K - * O O O CM

f f f .f f

O I O oo * O C J O O O O O ^ C J O O O O I A J f C^ CN • * - » I A — O * I A — C M C M O O I + + * S - * \ û K \ \0 uS CJ \0 r _{I A CM} ? Si o S

° ° °

c^ o vO C --a- c^-° ? ? 0 0 Y ° ? I A CD Q vO I A T - CM I A O I A O O ? ? -r O f > - ^ P I A SP. • * i n * N N ^ J f i S I f l v O

I

CT> <? ° ° ° C M I 7 < i ; < ? 9 < 3 ? 0 ? 0 0 8 o o cQ o I » _{c>- -ar}

_I

CM O CM \o o 5 W S S Q IA 00 CT» I A I A < 5 C^ CM CM c > I A CM r £ % ° « r - I A I A I A •O t i (0 CO c CD a g o C M

4

8 ex o o g •a g x' t. a 00 s C0 S • P CD • H ••3 § •rt S • p 10 C 9 40 O !£y 0: S s | I A O I A 10 S CD 60 bO C M CD • H +> al P o t i ia to » M <D to a . <D o - o ü o • H • t l C CD Ä Q . O . CD O X I +> M 10 Q )

o u

8

"

M 0 CD CD 'S 'S 'S Cl) o. o tl h CD CD a. o. 3 S .13 .'S CD CD CD CD O O O O CO to CO to o •ri t l O a t l ta ta % S) • a. o EH at fcD S CD CD O - P b C0 > i - l t . M • O I A •g C0 s +3 Ul t û C0 o 00 S S) w c CD a. a o Jtj «

g

ce > CD P <H CD O XI CD X I t . CD ifN vD C^- CO O^ CM NN - * lT* 8 s f y ^ a v M ? 5 S A K\ IA IA IA IA 00 IA tN O O IA IN. g [>. 00 O W 00 V O + SR CO I A 8 o + 8 t -o + I A r-o

°

3 O + O 8

°

£ S V oo I A -* +

S

O 8 I A * "?

S

I A 8

°

I A O + ® CM S O CM + ( N C M Ç O r - t M j " O O , c O ( \ l . n \ i n n \ 4 N l ! < r - ^ " v O C M v D [ N O l A t N C M ^ ^ Ç M ç i > A J r A ^ . a - O C M I A O I A l N I A ? A - a r 3 F r A ^ A I T - ^ - | A K C J > C ) C \ J V - C T > I A V - 0 0 ^ * V O O C M S O I N v D O v D

f f 'f f f f f 9" ? •% ii i ? ? f f f -i 7 f f f f

0 0 - * l A 0 0 l ' N Ç M 0 0 l A l A ^ ' ' N I A T - l A s P i r > C M O I A C T * * - - ä r O» • * CN t N a > K \ Q J - O A - l A O O v O l A ( N p i v O t A < T > t - \ p C ^ v O vO ^ r N I A I A O C > C T » O C N O ^ c 0 C \ l 0 0 I A C T v i A C \ I C M l A C M v I A « ? «? f ? f 1 f ? f .<? f f f f f f ? f <? f ° «f

» ° <? f f f f i f f 2 ? f ?" f f f <? ? f f f ?

CO O O 0 « A I A C M J l A l A l A v l A v 2 < T > C M I A K \ CM I A T" I A r -SR?8 5 ? S « 8 S ! 5 n 5 S S ? ä 3 S S S S 8 ? f f f f <? ? ? +" f f «f ? ? f f ? f f f 9 ? ? o + t N I N

Bijlage 2 (vervolg 1) E r i s dus nog een o v e r s c h o t v a n :

0, 90 ha kuil = 2070 kg ds - 190 VRE en 990 ZW 1.10 ha - 0, 30 ha hooi = 2624 kg ds - 172 VRE en 1000 ZW

T o t a a l 4694 kg ds - 362 VRE en 1990 ZW De verhouding m e l k v e e /jongvee i s g e s t e l d op 4 : 1»

P e r 10 m e l k k o e i e n zijn dan gemiddeld a a n w e z i g : 0 , 7 k a l v e r e n < 2 m n d = 0 GVE 3 k a l v e r e n 2-12 m n d = 0 , 9 GVE 2 , 5 jongvee 1-2 j r = 1,25 GVE 0, 5 jongvee > 2 j r = 0, 35 GVE T o t a a l 2, 50 GVE De n o r m a l e o m z e t en a a n w a s b e d r a a g t p e r 10 m e l k k o e i e n : v e r k o c h t : 5 n u c h t e r e k a l v e r e n à ƒ 80, = ƒ 400, 1 g r a s k a l f 400, 1 d r a c h t i g e v a a r s 1 000, 2 koeien 1 8 0 0 , ƒ 3 6 0 0 , : 10 = ƒ 3 6 0 , -p e r m e l k k o e -p e r j a a r De m e l k p r o d u k t i e i s g e s t e l d op 4000 kg m e l k p e r koe p e r j a a r .

De voederbehoefte p e r GVE in de s t a l p e r i o d e , m e t aftrek van 300 kg m e e l p e r koe en 900 kg hooi p e r GVE b e d r a a g t n o g : 2367 kg ds

214 VRE 1248 ZW De s a l d i voor de akkerbouwaktiviteiten zijn ontleend aan MEIJERMAN en ROIJACKERS (1964) en b e d r a g e n : rogge ƒ 965, - p e r ha h a v e r 1005, - p e r ha z o m e r t a r w e 990, - p e r ha f a b r i e k s a a r d a p p e l e n 1210, - p e r ha s u i k e r b i e t e n 1630, - p e r ha

Het verbouwen van 1 ha stoppelknollen (32000 kg v e r s = 3520 d s

450 VRE 2080 ZW ) k o s t ƒ 120, - p e r h a , n a m e l i j k : 2 kg z a a i z a a d à ƒ 6, ƒ 12, 400 kg KAS en 200 kg S l a k k e n / s u p e r 108, -140 / « Ö ^

O) c o O. Q) •*-> ^ £ D "O O t_

a

> en c c O

48

ö o ü m c <D n «_ < -O <D > • * O D •c *n c <ü (D a

a.

o

u o o J_' u _n *-T3 c O <D «/) O» D O» O» O (D a • « - > c_ (b

E

o

O 0)

o

00 N

o

o

CD O

m

o

M- 00

o

o

CM

fig.2

x f. 1000.

20r-Grafische voorstelling v/d financiële resultaten