I N F O R M A T I E V O O R D E P A T I Ë N T
Informatiebrochure
Radiotherapie
Radiotherapie
Oncologie
Afdeling
Inhoud
Voorwoord……….. 4 1. Wat is radiotherapie……….... 5 1.1 Waarom radiotherapie………... 5 1.2 Hoe werkt het………... 5 1.3 Duur van de behandeling………..6 1.4 Soorten bestraling………....6 1.5 Gang van zaken………..7 1.6 Het radiotherapeutisch team………8 2. Behandelingstraject……….. 9 2.1 Aanmelding en consultatie bij de radiotherapeut………. 9 2.2 Gesprek sociaal verp./maatschappelijk werkster…………... 10 2.3 CTsimulatie………. 15 2.4 De bestraling……… 18 2.5 Einde van de bestraling………..24 3. Nevenwerkingen………. 25 4. Emotionele reactie………. 26 5. Veel gestelde vragen……… 27 6. Rechten van de patiënt……….. 30 7. Persoonlijke nota’s en vragen………... 31 8. Artsen……….. 349. Verpleegkundigen – contactgegevens……… 35 10. Contactgegevens radiotherapie……… 36
Voorwoord
Binnenkort wordt u verwacht op de afdeling Radiotherapie voor uw eerste bestralingsbehandeling. In deze brochure vindt u informatie aangaande uw therapie; zo kunt u alles nog eens rustig nalezen.
De informatie is van algemene aard; wat we beschrijven geldt voor de meerderheid van de patiënten. Uw individuele situatie kan daar in een aantal opzichten van afwijken. Uiteraard is deze folder slechts een hulpmiddel. Het persoonlijk overleg met uw arts en met de andere medewerkers van het behandelend team blijft belangrijk. Graag beantwoorden wij tijdens uw behandeling uw vragen en willen wij u met persoonlijke adviezen bijstaan. De medewerkers van de afdeling Radiotherapie.
1. Wat is radiotherapie?
1.1 Waarom radiotherapie? Radiotherapie, ook wel bestraling genoemd, is een behandelingsmethode bij de bestrijding van kanker. Het menselijk lichaam bestaat uit cellen die zich continu delen, bv. om oude of beschadigde cellen te vervangen. Als deze celdeling ontregeld is en cellen zich ongeremd gaan delen, kan er een gezwel ontstaan. Een gezwel (tumor) kan goedaardig of kwaad aardig zijn. Doel van de bestraling is deze kankercellen te elimineren, terwijl het gezonde weefsel rond de tumor zoveel mogelijk gespaard blijft. Bestraling is één van de manieren om kanker te behandelen. Andere behandelingsmogelijkheden zijn: § Chemotherapie § Immunotherapie § Hormonentherapie § Chirurgie De keuze van behandeling is afhankelijk van het type en het stadium van de ziekte. Vaak worden deze behandelingen afwisselend of gelijktijdig gecombineerd. 1.2 Hoe werkt radiotherapie?Bij radiotherapie wordt gebruik gemaakt van röntgenstraling. Röntgen straling wordt in het ziekenhuis ook gebruikt voor het maken van foto’s om bijvoorbeeld botbreuken op te sporen. Bij radiotherapie wordt gebruik gemaakt van röntgenstraling met een zeer hoge energie. Deze straling beschadigt het erfelijk materiaal in de cel. Dit gebeurt vooral in cellen die snel delen.
Het erfelijk materiaal in de cel heet DNA. Bij veel schade aan het DNA kunnen de cellen zich niet meer delen en sterven. Kankercellen delen sneller dan gezonde cellen, ze zijn dus gevoeliger voor straling. Kankercellen herstellen ook minder goed van de schade door straling dan gezonde cellen. Bestraling is een plaatselijke behandeling: alleen de tumor of het deel van het lichaam waar de tumor en/ of uitzaaiingen zitten wordt bestraald. 1.3 Duur van de behandeling De totale dosis bestraling die nodig is om een tumor te vernietigen kan meestal niet in 1 keer gegeven worden. Dat zou te veel schade aan de gezonde weefsels berokkenen. Vaak krijgt u de straling in verschillende fracties. Hierdoor kunnen gezonde cellen zich, tussen 2 bestralingen in, voor het grootste deel herstellen. Kankercellen herstellen minder goed en sterven geleidelijk af. Een bestralingsbehandeling duurt een aantal weken: 1 tot 8 weken. Het totaal aantal sessies en het aantal sessies per week kan nogal wat variëren. Meestal is dit iedere werkdag, 5 dagen per week. Soms kan u 2 keer op één dag worden bestraald. Het is belangrijk om de reeks bestralingen zo veel mogelijk volgens plan te geven, dus zonder onderbrekingen. De radiotherapeut bepaalt aan het begin van de behandeling hoeveel bestralingen u krijgt. De duur van de behandeling zegt niet per se iets over de ernst van de ziekte. 1.4 Soorten bestraling § Uitwendige bestraling § Inwendige bestraling (brachytherapie)
De arts wil de tumor zo goed mogelijk bestralen en gezonde organen zoveel mogelijk sparen. Daarvoor is de keuze voor de soort straling belangrijk. Maar ook welke techniek de arts gebruikt. Uitwendige bestraling komt het meeste voor. Soms krijgt u een combinatie van inwendige en uitwendige bestraling.
Op dienst beschikken we over 4 bestralingstoestellen (lineaire versnellers) voor uitwendige bestraling. Deze hebben elk hun specifieke mogelijk heden, het is uw behandelende arts die beslist op welk toestel uw behandeling zal plaatsvinden.
Naast deze uitwendige bestraling met de lineaire versneller beschikken we op onze dienst ook over 2 toestellen waarmee inwendige bestraling kan gegeven worden. Dit betekent dat er gedurende een korte periode een radioactieve stof wordt ingebracht in het lichaam. Deze brochure gaat enkel over uitwendige bestraling. 1.5 Gang van zaken § De meeste behandelingen gebeuren op ambulante basis en vereisen geen opname in het ziekenhuis. § De bestraling gebeurt met een speciaal toestel (lineaire versneller) in een bestralingsbunker.
§ U ligt op een behandeltafel in een vooraf bepaalde houding om gerichter te kunnen bestralen.
§ Het bestralingstoestel kan in een volledige cirkel om u heen draaien, zodat u vanuit elke gewenste hoek kunt worden bestraald.
§ De medewerkers verlaten de bunker en bedienen het bestralings toestel vanuit een aangrenzende ruimte. Zij kunnen u zien op meer dere videoschermen en via een intercom contact met u houden. § De bestraling zelf duurt maar enkele minuten. Inclusief het aan en uitkleden en het instellen van het toestel duurt een bestralingssessie gemiddeld tussen de 10 en 30 minuten. § Van de bestraling voelt en ziet u zelf niets, u hoort enkel een gezoem als het toestel straalt.
1.6 Het radiotherapeutisch team
Tijdens uw behandeling bent u in de goede handen van een team speciaal opgeleide medewerkers. Zij staan garant voor optimale be handeling en zorg.
Uw behandelteam bestaat uit volgende medewerkers:
§ De radiotherapeutoncoloog: een medisch specialist opgeleid om kanker door middel van straling te behandelen
§ De stralingsfysici/dosimetristen: maken de berekening van uw bestralingsplan
§ De medisch secretaresses
§ De verpleegkundig technoloog: verpleegkundigen en technologen medische beeldvorming § De sociaal verpleegkundige/maatschappelijk werkster § De psychologen § De oncodiëtist(e) § De logopedist(e) § De logistiek/administratieve medewerker Meestal wordt u steeds door dezelfde arts geholpen. Dit lukt echter niet altijd maar de vervangende arts is eveneens op de hoogte van uw dossier. Ten slotte is het goed om te weten dat u na de bestralingen zelf niet radioactief geworden bent en dat u gewoon met iedereen kunt omgaan, ook met zwangere vrouwen en kinderen.
De afdeling radiotherapie heeft veel medewerkers die werken op ver schillende onderdelen van de afdeling en op uiteenlopende tijden. Hierdoor kunnen we er niet altijd voor zorgen dat u door dezelfde mede werkers wordt behandeld.
2. Behandelingstraject
2.1 Aanmelding en consultatie bij de radiotherapeutDe behandeling start met een raadpleging bij de radiotherapeut. Deze bekijkt uw medische gegevens, onderzoekt u en stelt uw behandel schema op. Op basis hiervan wordt er een behandelingsplan opgemaakt, altijd na overleg met uw chirurg, uw medisch oncoloog…
U zal steeds uw toestemming moeten geven voor de vooropgestelde be handeling.
Na deze eerste consultatie bij de arts, wordt u terug naar het secreta riaat Radiotherapie & Oncologie verwezen.
Het secretariaat legt uw afspraken vast voor de voorbereiding (CT simulatie) en legt u uit hoe praktische zaken zoals parkeerkaarten, betalingen, vervoerkosten... verder geregeld worden. Er wordt u ook meegedeeld of u al dan niet nuchter dient te zijn op de dag van de CT simulatie. STAP 1: Opstart § Inschrijving ter hoogte van Algemene inschrijvingen (blok X-2). Dit is enkel nodig bij de eerste consultatie. § Aanmelden ter hoogte van het secretariaat Radiotherapie & Oncologie (blok F+0) § Consultatie bij de radiotherapeut (blok F+0)
2.2 Gesprek met de sociaal verpleegkundige/maatschappelijk werker
Ongeveer één week na de consultatie met de radiotherapeut wordt u verwacht bij de sociaal verpleegkundige/maatschappelijk werkster. Dit wordt meestal gepland 30 minuten vóór de CT simulatie. Deze afspraak wordt u via een afsprakenkaartje meegegeven. Het financiële aspect Radiotherapie wordt bijna volledig terugbetaald door de mutualiteit. Wel wordt er een raadpleging aangerekend op de dag van de voorbereiding (CTsimulatie), aan het begin van de behandeling, op de laatste dag van de behandeling en wanneer er tijdens de behandeling een extra simulatie gebeurt. Dit zal u via een ziekenhuisfactuur toegestuurd krijgen. De CTscan en andere beeldvormende onderzoeken die u tijdens het behandelingstraject ondergaat alsook verzorgingsmaterialen, medicatie, zalven… worden u wel aangerekend. Ook hiervan zal u een ziekenhuisfactuur toegestuurd krijgen. STAP 2: Voorbereiding § Aanmelden secretariaat Radiotherapie & Oncologie (blok F+0) § Gesprek bij de sociaal verpleegkundige/maatschappelijk werkster (blok F-1 wachtzaal 5) § Voorbereiding of CT-simulatie (blok F-1 wachtzaal 5)
De sociaal verpleegkundige/maatschappelijk werkster geeft u en uw familie duidelijke en concrete informatie over het verloop van de simulatie, radiotherapie en mogelijke bijwerkingen.
De sociaal verpleegkundige/maatschappelijk werkster geeft informatie over lichaamsverzorging tijdens de bestralingsbehandeling: § Zeep: Avène Xeracalm AD douche olie (nietschuimende olie); deze wordt u overhandigd door de verpleegkundig technoloog tijdens de eerste bestraling. § Indien u bestraling krijgt in het bekken, kan u tevens voor de intieme hygiëne dezelfde zeep gebruiken : Avène Xeracalm AD douche olie. § Voorzichtig wassen tussen de (eventueel) aangetekende
bestralingslijnen en wij raden u aan om tussen de CTsimulatie en de start van de behandeling u niet meer te wassen t.h.v. de aangetekende lijnen.
§ Huid droogdeppen ter hoogte van de bestralingslijnen: niet wrijven! § Van zodra de bestraling start mag u zich dagelijks wassen/douche
nemen (bij voorkeur geen bad), maar:
• Tijdens het weekend slechts éénmaal douchen/wassen • Op vrijdag douchen/wassen vóór de bestraling
• Op maandag douchen/wassen na de bestraling
§ De verpleegkundig technoloog tekent op regelmatige basis de bestralingslijnen bij.
U kan bij de sociaal verpleegkundige/maatschappelijk werkster ook terecht voor persoonlijke, familiale, financiële, administratieve en prak tische problemen als gevolg van uw ziekte en behandeling. Zij kan u helpen bij het inschakelen van thuisverzorging, gezinshulp, poetshulp…
De sociaal verpleegkundige/maatschappelijk werkster kan u informatie bezorgen over de terugbetaling van vervoerskosten, prothesen en prui ken, sociale voorzieningen, planning van de herstelkuur, revalidatie na uw behandeling... Hoe vroeger u financiële moeilijkheden signaleert, hoe groter de kans dat u geholpen wordt. Wanneer u tijdens uw behandeling nood heeft aan een gesprek, neem dan gerust zelf contact op met de sociaal verpleegkundige of verwittig een verpleegkundig technoloog. Psychosociale ondersteuning heeft een gunstige invloed op het herstel en maakt de last van de therapie minder zwaar om dragen. De sociaal verpleegkundige/maatschappelijk werkster informeert u en uw naaste(n) ook over de verschillende vervoersmogelijkheden: § Eigen vervoer § Vrijwilligersvervoer § Taxivervoer § Ziekenwagenvervoer verpleegkundige consulent Linde Houbracken linde.houbracken@olvzaalst.be Tel 053/72.40.15 Neem bij vragen of problemen gerust contact op via bovenstaande contactgegevens.
Er wordt gezocht naar de goedkoopste manier om u dagelijks te ver plaatsen van én naar de bestralingsafdeling:
§ Parkeren met eigen vervoer:
• Tijdens uw behandeling kan u gratis parkeren in de bezoekers parking van het ziekenhuis (ingang ter hoogte van de Moorsel baan). Indien u met eigen vervoer komt zal de sociaal verpleegkundige u een aantal blauwe betaalkaartjes over handigen, voldoende voor de periode van uw behandeling. Het gebruik van deze kaartjes wordt door de sociaal verpleeg kundige/maatschappelijk werkster uitgelegd.
• U kunt deze blauwe éénof meerbeurtenkaart (5 of 10) onmiddellijk gebruiken bij het buitenrijden.
• Steek de kaart bij het binnenrijden in de rechter gleuf. Het heeft dus geen zin om een dagticket te trekken. De kaart wordt gelezen en de slagboom zal opengaan. • Steek de kaart bij het buitenrijden in de middelste gleuf met de blauwe leds (barcode naar boven).
BUITENRIJDEN
BINNENRIJDEN
• De slagboom zal nu opengaan:
• Bij een éénbeurtenkaart of uitrijkaart wordt de kaart automatisch ingeslikt.
• Bij een meerbeurtenkaart wordt er telkens 1 beurt afgetrokken van het saldo.
• Wanneer het saldo van een meerbeurtenkaart op is, zal de kaart automatisch ingeslikt worden.
• Houders van een mindervalidenkaart kunnen hun nummerplaat bij het onthaal (X2) laten registreren zodat zij in de toekomst gebruik kunnen maken van de automatische nummerplaat herkenning waardoor de slagboom dan automatisch opengaat. • Wanneer u aan de slagboom vaststelt dat u uw kaart verloren
of vergeten bent, bent u steeds verplicht te kiezen voor een dagticket (7,5€). § Parkeren met vervoersdienst: hiervoor zijn andere regelingen van toepassing, uw vervoersmaatschappij is hiervan op de hoogte.
Voor minder mobiele patiënten kan ook een
parkeerplaats voorzien worden ter hoogte van
de ingang Keienberg. Spreek hiervoor de
sociaal verpleegkundige/maatschappelijk
werkster aan. Er wordt dan een persoonlijke
parkeerbadge voorzien mits u een waarborg
van 25 euro betaalt. Deze waarborg wordt u
teruggegeven bij inlevering van de
parkeerbadge aan het einde van uw
behandeling.
2.3 CT-simulatie
U meldt zich aan ter hoogte van het secretariaat Radiotherapie & Oncologie (blok F+0).
U neemt plaats in wachtzaal 5 (blok F1).
De CTsimulatie is de voorbereiding tot de effectieve bestraling. Voordat de behandeling begint, moet de radiotherapeut immers het doelgebied bepalen.
Een CTsimulator (CT = computertomografie) is een CTscan die on middellijk een drie of vierdimensionaal beeld maakt, waarbij u in dezelf de houding ligt die nodig is voor de bestraling. Met behulp van deze beelden maken de radiotherapeut en de fysicus vervolgens een individu eel behandelingsplan.
Naargelang de indicatie, zal er u al dan niet contraststof toegediend worden via een infuus. Hiervoor moet u minstens 4 uur op voorhand nuchter blijven (niet eten en drinken). Enkel noodzakelijke medicatie mag u met een beetje water innemen. Het nietdrinken is uiteraard NIET van toepassing op patiënten wiens blaas gevuld moet zijn voor het onderzoek (bv. prostaatbehandelingen).
Indien u nuchter dient te zijn voor deze voorbereiding wordt u dit tijdig meegedeeld op het secretariaat na de consultatie met de radiotherapeut. Indien u in het verleden reeds allergisch heeft gereageerd op contraststof en/of nierproblemen heeft, moet u dit zeker vermelden!
Sommige voorbereidingen moeten door hun complexiteit in 2 tijden gebeuren namelijk de presimulatie en de postplanning.
Verloop van de CT-simulatie
§ Naam en geboortedatum wordt u om veiligheidsredenen gevraagd en dit in kader van onze identificatiepolicy.
§ Begeleiding naar kleedkamer en korte medische bevraging.
§ Afhankelijk van de plaats waar u dient bestraald te worden zal u zich (gedeeltelijk) dienen te ontkleden. Er wordt u dan een operatie hemdje aangeboden.
§ Nadien installeert de verpleegkundig technoloog u in buik of ruglig op de CT tafel. Zorg ervoor dat u ontspannen en gemakkelijk ligt. Tijdens de bestraling moet u steeds dezelfde houding aannemen, hiervoor maken we soms gebruik van hulpstukken en/of kussens die bevestigd worden aan de tafel.
§ Indien er contrastvloeistof moet toegediend worden, wordt er een infuus geplaatst. § Naargelang de indicatie voor de bestraling gebeuren er nog andere voorbereidingen (zie hiervoor aparte brochure). § Voor de voorbereiding van de CT worden er markeringen op de huid gekleefd. § De CT wordt genomen; hierbij gaat de CTtafel een paar keer door de machine. § Na de CT worden er indien nodig inktlijnen aangebracht op de huid. Houd er rekening mee dat deze inkt vlekken kan nalaten op uw kleding. Opgepast dus met nieuwe en lichtgekleurde kledij. De markeringen moeten tijdens de volledige duur van de behandeling op het lichaam blijven. Uiteraard zal de verpleegkundig technoloog deze markeringen regelmatig bijtekenen tijdens het verloop van de behandeling.
§ Er wordt een digitale foto genomen van de lijnen en de bestralingshouding zodat we u bij twijfel steeds perfect kunnen positioneren. § U krijgt een afsprakenkaartje mee waarop het telefoonnummer staat genoteerd van het bestralingstoestel waarop u zal behandeld worden. § De CTsimulatie zal een 30tal minuten in beslag nemen. Naargelang de indicatie kan nog een bijkomend radiologisch onderzoek vereist zijn (bv. NMR). We proberen dit zoveel mogelijk op één dag te combineren, maar dit is niet altijd mogelijk. Nadat u alle nodige voorbereidingen hebt doorlopen, berekenen de stralingsfysici in samenspraak met de arts een persoonlijk bestralingsplan. De bestraling begint dus niet direct na de voorbereidingen. Het opstellen van een Indien u een pacemaker of een defibrillator (ICD) hebt, gelieve dit dan tegen uw behandelende arts of een verpleegkundige op de
2.4 De bestraling Verloop
§ Op de eerste dag van bestraling verwachten wij u in blok F1, dienst Radiotherapie. Op het afspraken kaartje vindt u het uur van afspraak en het nummer van de wachtzaal waar u mag plaatsnemen.
§ In wachtzaal 678 is er koffie en water te uwer beschikking. Hiervan kunnen u en uw begeleiders gebruik maken.
§ De verpleegkundig technoloog komt u halen in de wachtzaal op het moment dat u verwacht wordt voor uw behandeling.
STAP 3: Behandeling
§ Bestralingsreeks (blok F-1, wachtzaal 6,7,8 of 9) § Einde van de behandeling
§ U krijgt een genummerde badjas toegewezen voor de volledige duur van uw behandeling.
§ Ontkleden kan in de kleedkamer. Het is belangrijk om geen waardevolle zaken achter te laten in de kleedkamer.
§ Vervolgens begeleidt de verpleegkundig technoloog u naar het bestralingstoestel. Er wordt verwacht dat u zelf steeds uw naam en geboortedatum zegt.
§ De verpleegkundig technoloog geeft u verdere informatie over de bestraling en extra aandachtspunten bij uw dagelijkse verzorging. Uw bestralingsschema: § U wordt in principe bestraald op reguliere werkdagen (maandag t.e.m. vrijdag). § Om uw schema te kunnen plannen, horen we graag tijdig van u of u nog andere afspraken heeft gedurende uw behandeling. We houden hier in de mate van het mogelijke rekening mee. Het lukt echter niet altijd om voor iedereen de meest optimale tijden te kiezen.
§ Daarna neemt u plaats op de bestralingstafel en wordt u ge positioneerd in de juiste houding (identieke houding als tijdens de CT simulatie). Daarbij is het soms nodig u iets te verschuiven of te draaien.
§ Hierna verlaat de verpleegkundig technoloog de bestralingsbunker. De bediening van het bestralingstoestel vindt plaats in een aparte ruimte. Via camera en een intercomsysteem houdt de verpleegkundig technoloog u tijdens de bestraling steeds in het oog.
§ Het is van groot belang dat u tijdens de bestraling ontspannen blijft liggen en niet probeert te bewegen. Het apparaat kan u vanuit verschillende hoeken bestralen. Ook wanneer het bestralingsapparaat zich naar een volgende positie verplaatst, is het belangrijk dat u niet beweegt.
§ Als u moet hoesten of het lukt echt niet om stil te liggen, dan kunt u altijd een seintje geven door uw hand op te steken. De bestraling kan dan onmiddellijk worden gestopt, en de verpleegkundig technoloog zal in dat geval snel naar u toekomen.
§ Het kan een beangstigend idee zijn dat u enkele minuten alleen in de bestralingsruimte ligt. Als u daar last van heeft, bespreek dit dan zo nodig voor de behandeling met de verpleegkundig technoloog zodat deze met u naar een oplossing kan zoeken.
§ U merkt niets van de bestraling, u hoort alleen een licht zoemend geluid.
§ De eerste bestraling duurt gemiddeld wat langer dan de volgende bestralingen aangezien de eerste maal bijkomende controles dienen uitgevoerd te worden.
§ De bestraling zelf duurt slechts een paar minuten. U ligt gemiddeld 10 à 25 minuten op de behandelingstafel.
§ Wanneer de bestralingsdosis gegeven is, slaat het toestel automatisch af en zal de verpleegkundig technoloog opnieuw de bestralingsruimte betreden. § Het bestralingstoestel staat in een speciale ruimte (bunker) met dikke wanden, zodat de straling niet buiten deze ruimte komt. We proberen u op de afgesproken tijd te behandelen. Soms ontstaat er echter oponthoud door een spoedbestraling of omdat een toestel om technische redenen onverwacht bijgesteld moet worden. Ook kan er vertraging optreden wanneer het vervoer van patiënten door omstandigheden niet vlot verloopt. We vragen uw begrip voor dergelijke situaties en houden u hiervan op de hoogte. Aarzel niet om uitleg te vragen bij lange wachttijden. Omdat patiëntveiligheid onze topprioriteit is, hechten wij veel belang aan patiëntidentificatie. Daarom ontvangt u bij de eerste bestraling een uniek afsprakenkaartje met daarop uw foto, naam en geboortedatum waarmee u dagelijks zelf uw behandeling kan uploaden in ons systeem.
Afspraken voor bestraling
§ De afspraken voor bestraling worden elke donderdag door de ver pleegkundig technoloog genoteerd op uw afsprakenkaartje dat in uw bezit blijft. Bij eventuele problemen kunnen in de mate van het mogelijke afspraken herzien worden. Daarom is het ook belangrijk om bij eventuele problemen zo snel mogelijk een verpleegkundig technoloog hiervan op de hoogte te brengen en niet te wachten tot het allerlaatste moment omdat het dan praktisch niet meer haalbaar is de werklijsten aan te passen.
§ Een bestralingsreeks wordt best gegeven zonder onderbreking. Het is belangrijk dat u geen afspraak mist omwille van vervoer of andere problemen. Ook als u zich niet goed voelt, is het belangrijk toch naar de bestralingsafdeling te komen. Contacteer steeds de afdeling indien er enige reden zou zijn om uw bestraling te annuleren.
§ De bestralingstoestellen worden op regelmatige basis onderworpen aan technische controles. Tijdens deze onderhoudsdagen, kan uw be handeling niet doorgaan. De einddatum van de radiotherapie schuift dan 1 à 2 dagen op. Dit steeds met akkoord van de behandelende arts.
Medische opvolging tijdens radiotherapie
§ Tijdens de bestralingsbehandelingen heeft u meestal één keer per week een afspraak met uw behandelende arts of diens vervanger. Deze afspraak combineren we met de bestraling van die dag.
§ De arts kijkt hoe het met u gaat en hoe uw lichaam op de behande ling reageert. Tijdens deze wekelijkse afspraken kunt u uiteraard al uw vragen stellen. Bij eventuele acute problemen of klachten kunt u altijd de verpleegkundig technoloog inlichten. Zij regelen dan, indien nodig een afspraak met uw behandelende arts. De verpleegkundig technoloog zal u hiervoor verwijzen naar de correcte wachtzaal.
2.5 Einde van de behandeling Het is van groot belang dat u de huidmarkeringen na uw therapie niet probeert af te schrobben. De markeringen vervagen namelijk vanzelf. De huid blijft na de bestraling nog een tijd gevoelig, dus u dient uw huid tij dens de eerste dagen na de behandeling nog steeds op dezelfde manier te verzorgen als tijdens de bestraling.
Na de laatste bestralingssessie, wordt u gezien door de behandelende arts of diens vervanger.
Op het secretariaat Radiotherapie & Oncologie wordt er aansluitend een afspraak gemaakt voor een eerste nacontrole (meestal een zestal weken na einde bestraling). Voor deze nacontrole zult u zich terug moeten inschrijven aan de algemene inschrijvingen.
Als u in de dagen of weken na het beëindigen van de bestraling ongerust bent over bepaalde zaken, kunt u na overleg met uw huisarts telefonisch een vervroegde consultatie aanvragen.
De laatste dag van de bestraling krijgt u op het secretariaat Radio therapie & Oncologie een ondertekend attest voor terugbetaling van uw vervoersonkosten met een bijhorende lijst van al uw verplaatsingen. Dit formulier bezorgt u aan uw ziekenfonds. Als u met een vervoersdienst komt, zijn er verschillende mogelijkheden van terugbetaling. U bevraagt zich hiervoor best bij de sociaal verpleeg kundige. Een bestralingsbehandeling geeft recht op een wettelijke vervoersvergoeding (0.25 cent/km). Sommige ziekenfondsen geven daarnaast een aanvullende tegemoetkoming. Ook tijdens de opvolgingsperiode heeft u recht op deze tussenkomst. Dit vanaf de laatste dag van uw bestraling tot 2 jaar erna.
Procedure inleveren parkeerbadge Keienberg: § Parkeerbadge inleveren op het secretariaat Radiotherapie/Oncologie (F+0) op uw laatste bestralingsdag § In ruil hiervoor krijgt u uw kwitantie en de waarborg van 25€ terug. Omdat wij echt benieuwd zijn naar uw mening kan u op het einde van uw behandeling anoniem en geheel vrijblijvend een tevredenheidsenquête invullen die wij u zullen bezorgen. Deze enquête kan zowel schriftelijk als digitaal (via mynexuzhealth) worden ingevuld. Indien u echter tijdens uw behandeling klachten of opmerkingen heeft, aarzel dan niet en contacteer: § Uw behandelende arts § De hoofdverpleegkundige (tel. 053/72.44.79 of via email kathleen.vandamme@olvzaalst.be) Op deze manier willen wij alle patiënten ‘Top in Zorg’ aanbieden.
3. Nevenwerkingen
De reacties van het lichaam hangen samen met het gebied dat bestraald wordt. Toch zijn er een aantal algemene reacties die meestal in de loop van de behandeling kunnen optreden. Vermoeidheid, meer behoefte aanAls u klachten heeft, is het best om er met uw arts of met de verpleegkundig technoloog over te praten. Informatiebrochures over meer specifieke nevenwerkingen eigen aan uw therapie worden mee gegeven door de sociaal verpleegkundige/maatschappelijk werkster. Tevens zal u wekelijks door de verpleegkundig technoloog bevraagd worden aangaande eventuele nevenwerkingen veroorzaakt door uw behandeling. Deze scores worden bijgehouden in uw medisch dossier waardoor uw behandelende arts deze adequaat kan opvolgen en tijdig kan ingrijpen.
De uitwerking van de bestraling kan zich nog geruime tijd verder zetten en het totale effect wordt vaak pas na meerdere weken bereikt. Als u weinig of geen last heeft van de bestraling, mag dit u niet veront rusten. Het effect van de bestraling hangt niet af van het feit dat u weinig of veel nevenwerkingen heeft. Spreek hierover met uw arts zodat deze u de juiste informatie kan geven.
4. Emotionele reactie
Iedereen is het erover eens dat kanker geen louter lichamelijke aangelegenheid is. Zoals u ongetwijfeld heeft gemerkt, kan ziek zijn heftige emoties teweegbrengen.
Kanker treft een persoon tot in zijn diepste wezen. Dit heeft ook gevolgen voor de partner en het gezin. Elke patiënt, elk gezinslid heeft zijn eigen manier om gebeurtenissen te verwerken. Iedereen reageert verschillend.
Elke fase, van diagnose tot behandeling, tot herstel kent zijn eigen zorgen. Ook tijdens de bestraling kan u emotionele moeilijkheden en ver anderingen ervaren zoals angst, onzekerheid, verdriet, moedeloosheid, kwaadheid, schaamte, schuldgevoelens, relatie en gezinsproblemen… Dit zijn normale reacties op de ingrijpende gebeurtenissen die kanker en de behandeling ervan met zich meebrengen.
Spreek uw behandelend arts of verpleegkundig technoloog gerust aan als u de behoefte voelt om over uw gevoelens en zorgen te praten.
5. Veel gestelde vragen
§ Word ik radioactief van de straling? Nee, u bent niet radioactief tijdens of na de bestraling. De straling wordt niet in het lichaam opgeslagen. § Doet de bestraling pijn?Nee, van de bestraling zelf voelt, ziet en ruikt u niets. U hoort alleen een zoemend geluid van het bestralingsapparaat.
§ Kan ik nog werken tijdens de bestraling?
Het is moeilijk om vooraf aan te geven of u in de behandelings periode kan werken of niet: de ene persoon gaat gewoon naar zijn werk, de ander voelt zich daar niet toe in staat. Het hangt af van het soort werk dat u doet, uw algehele conditie en hoe uw lichaam reageert. Uw lichaam geeft zelf goed aan of het rust nodig heeft. § Mag ik in de zon? Tijdens de bestraling wordt het afgeraden om de bestraalde huid bloot te stellen aan de zon. Zorg dus voor voldoende bescherming U kan ook een beroep doen op de sociaal verpleegkundige/maatschappelijk werkster en de klinisch psycholoog van het Oncologisch Psychosociaal Support Team. Meer informatie vindt u in de brochure van het OPST. Vraag gerust aan uw arts of verpleegkundig technoloog om een afspraak te maken voor u.
§ Valt mijn haar uit? Komt het weer terug?
Alleen op de plaats waar u bestraald wordt kan uw haar uitvallen. Als u bijvoorbeeld op het hoofd wordt bestraald is het mogelijk dat daar uw hoofdhaar uitvalt. Of uw haar uitvalt en of en wanneer het terugkomt is afhankelijk van de hoeveelheid straling die gegeven wordt. Vraag dit aan uw bestralingsarts, die kan u hier meer over vertellen. § De aangetekende bestralingslijnen op mijn huid vervagen. Is dat erg? (indien van toepassing) Als de lijnen vóór of tijdens de bestralingsperiode te veel vervagen, kunnen ze worden bijgetekend. Daarvoor kunt u contact opnemen met de afdeling radiotherapie.
§ Ik ben op een ander toestel bestraald dan de vorige keer. Hoe komt dat?
Uw behandeling kan in bepaalde omstandigheden zoals een onverwachte toestelpanne ook doorgaan op een ander toestel. Hiervoor zullen de nodige aanpassingen/berekeningen doorgevoerd worden in uw behandelingsplan zodat uw behandeling op beide toestellen identiek is.
§ Waarom duurt het een of twee weken voordat de bestraling
van start gaat?
Deze tijd is nodig om het te bestralen gebied in te tekenen, het bestralingsplan precies te berekenen en om te werken tot een bestralingsschema.
§ Hoelang moeten de aangetekende bestralingslijnen op mijn
huid blijven? (indien van toepassing)
De lijnen moeten tijdens de gehele bestralingsperiode zichtbaar blijven, de verpleegkundig technoloog zal deze dan ook op regel matige tijdstippen bijtekenen.
§ Wanneer begint de bestraling te werken? En wanneer weet ik of het geholpen heeft? Bestraling begint in de regel direct te werken. Het effect op foto’s of scans is vaak pas na lange tijd te zien (weken tot maanden), en vaak blijven er afwijkingen zichtbaar op foto’s doordat er litteken weefsel gevormd wordt. Dit betekent dus niet dat de bestraling niet gewerkt heeft. Wanneer een patiënt is geopereerd, is pas na langere controle te beoordelen of de bestraling effectief geweest is. De bestraling is in zo’n geval meestal een aanvullende behandeling om de kans op terugkomen van de verwijderde tumor te verkleinen.
§ Waarom wordt er voor de bestraling weer een CT-scan gemaakt?
De nieuwe CTscan is nodig om aan de hand van de bestralings lijnen en eventueel tatoeagepunten precies te bepalen hoe u moet plaatsnemen op het bestralingstoestel. Een eerdere CTscan kan daarvoor niet gebruikt worden. § Hoe komt het dat ik zoveel bestralingen moet ondergaan. Is dat een slecht teken? Nee, het aantal bestralingen zegt niets over de ernst van uw ziekte. De duur van de bestralingsbehandeling is afhankelijk van de plaats waar het gezwel zit of verwijderd is, het doel van de bestralingen en van het soort tumor. § Mag ik roken tijdens de periode dat ik bestraald wordt? In de periode waarin u ziek bent, wordt dit sterk afgeraden. Het is mogelijk dat roken een negatief effect heeft op de bestraling en dat bijwerkingen toenemen. Daarom adviseren wij u tijdens en na de bestralingsperiode niet te roken.
6. Rechten van de patiënt
Sedert 2002 beschikt België over een wet betreffende de rechten van de patiënt. Deze wet preciseert de kenmerken van de relatie tussen de patiënt en de beroepsbeoefenaar en wil de kwaliteit van de gezondheidszorgen verbeteren.
Deze wettekst somt de basisrechten van de patiënten op en verduidelijkt de modaliteiten voor het bijhouden van het patiëntendossier en de toegang ertoe. Ze bepaalt tevens welke mogelijke persoon (personen) die de patiënt kan (kunnen) vertegenwoordigen wanneer die niet zelf in staat is om zijn rechten uit te oefenen. Uw rechten als patiënt zijn: § Recht op kwaliteitsvolle dienstverstrekking § Recht op vrije keuze van de beroepsbeoefenaar § Recht op informatie over de persoonlijke gezondheidstoestand
§ Recht op toestemming in iedere tussenkomst van de beroepsbeoefenaar
§ Recht op een zorgvuldig bijgehouden patiëntendossier met mogelijkheid tot inzage en afschrift
§ Recht op bescherming van de persoonlijke levenssfeer § Recht op pijnbestrijding
§ Recht op klachtenbemiddeling door de bevoegde ombudsfunctie
Indien u als patiënt meent dat een beroepsbeoefenaar één van uw patiëntenrechten niet gerespecteerd heeft en u uw ontevredenheid wil uiten, dan kan u zich tot de ombudsdienst van ons ziekenhuis wenden. U kan de ombudsdienst van het OLVziekenhuis bereiken op het nummer 053/72.41.28 of via mail naar ombudsdienst@olvzaalst.be . Ook kan u via http://www.olvz.be kan u het onlineformulier invullen.
7. Persoonlijke nota’s en vragen
___________________________________________________________ ___________________________________________________________ ___________________________________________________________ ___________________________________________________________ ___________________________________________________________ ___________________________________________________________ ___________________________________________________________ ___________________________________________________________ ___________________________________________________________ ___________________________________________________________ ___________________________________________________________ ___________________________________________________________ ___________________________________________________________ ___________________________________________________________ ___________________________________________________________ ___________________________________________________________ ___________________________________________________________ ______________________________________________________________________________________________________________________ ___________________________________________________________ ___________________________________________________________ ___________________________________________________________ ___________________________________________________________ ___________________________________________________________ ___________________________________________________________ ___________________________________________________________ ___________________________________________________________ ___________________________________________________________ ___________________________________________________________ ___________________________________________________________ ___________________________________________________________ ___________________________________________________________ ___________________________________________________________ ___________________________________________________________ ___________________________________________________________ ___________________________________________________________ ___________________________________________________________ ___________________________________________________________
Informatiebrochures
De digitale versie van deze en andere informatiebrochures van onze dienst vindt u op de website www.olvz.be. Klik hiervoor op diensten en daarna op “Radiotherapie – Bestraling”. De brochures vindt u onder het luik “Patiëntinfo”.
Mynexuzhealth
Voor informatie om uw mynexuzhealth te activeren klik hier. Mynexuzhealth is een beveiligde webapplicatie en app voor patiënten van alle nexuzziekenhuizen, waarmee u toegang krijgt tot uw
8. Artsen
dr. Samuel Bral dr. An Vancleef Diensthoofd dr. Luc Verbeke dr. Adelheid Roelstraete9. Verpleegkundige contactpersonen
Hoofd-verpleegkundige Kathleen Vandamme Tel. 053/72 47 13 Kwaliteits-coördinator David Lievens Tel. 053/72 70 87 Adjunct hoofd-verpleegkundige Laura Vermeersch Tel. 053/72 87 3110.Contactgegevens
Campus Aalst Moorselbaan 164 9300 Aalst Secretariaat Tel: 053/72 44 79 Fax: 053/72 44 19 Radiotherapieonco.aalst@olvzaalst.be Bestralingstoestellen § Versato (wachtzaal 8, blok F1): 053/72 44 07 § Versa (wachtzaal 9, blok F1): 053/72 42 46 § Novalis (wachtzaal 6, blok F1): 053/72 87 13 § Unique (wachtzaal 7, blok F1): 053/72 44 78 CT-simulator § Wachtzaal 5, F1 blok: 053/72 43 30 D i s c l a i m e rDe informatie in deze brochure is van algemene aard en is bedoeld om u een globaal beeld te geven van de zorg en voorlichting die u kunt verwachten. In iedere situatie, en dus ook de
uwe, kunnen andere adviezen of procedures van toepassing zijn. Deze brochure vervangt dus niet de informatie die u van uw behandelend arts reeds kreeg en die rekening houdt met
uw specifieke toestand. Zijn er na het lezen van deze brochure nog vragen schrijf deze eventueel op en bespreek ze in ieder geval met uw behandelend arts.
Versie 21/05//2021 Goedgekeurd door dr Samuel Bral
