Onzichtbaar
Agnes van Noorloos 2008
Inleiding
“Jaren lang heb ik gedacht dat ik altijd het onmogelijke wilde, nu kom ik er achter dat alles mogelijk is ”.
In de fotowinkel waar ik werk laat een echtpaar al een aantal jaar hun foto’s ontwikkelen. De man en vrouw zijn beide iets boven de veertig jaar oud en fotograferen elkaar. Ze zijn ongeveer vijf jaar getrouwd en hebben voor die tijd nooit een andere relatie gehad. Ze hebben elkaar via een contactadvertentie in het plaatselijk ‘suffertje’ ontmoet. Mevrouw koopt haar kleding volgens de laatste mode en doet dat ook voor meneer, die een veel degelijkere smaak heeft. Mevrouw werkt in de thuiszorg en meneer doet met zijn rieten mandje en donkerblauwe wollen pet op, de boodschappen. Een baan heeft hij niet. Ze fotograferen altijd elkaar. Mevrouw staat er het meest op met haar nieuwe kleding aan. Andere kleren nieuwe foto, dezelfde achtergrond maar net even een andere houding. Vaak nogal stijf en ze kijkt naar een teddybeertje wat op een lichteiken kastje staat met zorgvuldig uitgezochte prullaria. Ik ben door de saaiheid van de foto’s geobsedeerd geraakt. Ik sta te popelen als ze weer een filmpje komen brengen om te laten ontwikkelen. Al twee jaar lang bijna dezelfde foto’s maken, wie doet dat nou? Wat zijn dat voor mensen vraag ik me af. Ik wordt verliefd op de beelden en wordt er hebberig van. Hebberig in een positieve zin, ik wil niemand kwaad doen. Ik zou alleen graag nog een keer naar het beeld willen kijken, omdat het zo bijzonder is. Maar dat mag niet. Ik mag er niets mee doen het is van hen, of toch? Ik ben van kleins af aan een verzamelaar. Mijn vader gooide zonder het te vragen spullen van me weg die ik bewaard had. Zoals versleten schoenen waar ik nog een band mee had, ze waren overal geweest. Aan ieder paar schoenen hangt een verhaal. Ik wil alles verzamelen wat van meneer en mevrouw op mijn pad komt en me afvragen of het voor mezelf is toegestaan. Mag ik schrijven over foto’s waar ik niet eens over mag praten? Mag ik meneer en mevrouw achtervolgen? Mag ik ze fotograferen zonder dat zij het weten, mag ik uitpluizen wie en hoe ze zijn? Kortom: kan ik die grenzen voor mijzelf verleggen of gaat dat niet?
In dit dagboek verzamel ik de bevindingen om een antwoord te krijgen op mijn vragen.
PROFIEL MENEER B. Geslacht: man Nationaliteit: Nederlandse Leeftijd: 45 jaar Lengte: 1.90 cm Postuur: dun Huidskleur: blank
Gelaatskleur: eczeemachtig roze Model gezicht: lang
Haarkleur: donkerblond
Model haar: kalend, wat voller boven de oren Kleur Ogen: grijsblauw
Brildragend: ja
Kleding stijl: somber, maar netjes Gedrag: zenuwachtig
Gelaatstrekken: mond hangt open Littekens: nee
Opvallende kenmerken: wollen pet Sierraden: trouwring, rechterhand
PROFIEL MEVROUW B Geslacht: vrouw Nationaliteit: Nederlandse Leeftijd: 40 jaar Lengte: 1.60 cm Postuur: slank Huidskleur: blank
Gelaatskleur: eczeemachtig roze Model gezicht: klein
Haarkleur: egaal geblondeerd
Model haar: bobline met lichte slag Kleur Ogen: blauw
Brildragend: nee
Kleding stijl: de laatste mode Gedrag: terughoudend
Gelaatstrekken: onzekere lach Littekens: linker onderarm
Opvallende kenmerken: glimmend gezicht Sierraden: trouwring, rechterhand
4 Oktober, VALENTIJN NEGENTIEN-NEGENENNEGENTIG.
Opeens herinnerde ik me vandaag iets vreemds. Een jaar of acht geleden kreeg ik met valentijn een bos bloemen met een fotorolletje eraan vastgeplakt. Als ik het me goed herinner was het een ilford film van 24 opnamen en 400 iso. De film heb ik laten ontwikkelen en wat er op de foto’s stond was eigenlijk best eng. Een foto van het plaatsnaambord van het dorp waar ik woon, een foto van de voorkant van de winkel waar ik werkte, ‘s avonds gemaakt want de rolluiken waren dicht. Een foto van een buil halfzware Van Nelle, de shag die ik toen rookte. Gemaakt op De Molensteen, een plek waar ik met een groep vrienden die tijd vooral rond hing. Een foto van Utrecht CS, waar ik op donderdag en vrijdag iedere week kwam om naar de Fotovakschool in Apeldoorn te gaan en een foto van het valentijns-bord van de PTT boven een brievenbus.
Er was dus iemand die de moeite nam om foto’s te maken met van alles wat met mij te maken had. Plus nog een zwart wit film ook, wat niet voor de hand liggend is. Was er iemand die mij in de gaten hield? Of was het gewoon iemand die ik goed kende, verliefd op mij was en duidelijk wilde maken dat hij mij ook redelijk goed kende en daarom de ware was. Als ik dan nog wist wie het was, maar daar ben ik nooit achter gekomen. Aan een jongen die ik ervan verdacht de bloemen met fotorol gestuurd te hebben, heb ik jaren later nog gevraagd of hij het soms was geweest. Hij zweerde van niet.
In 1999 was ik er zover ik weet vrij nuchter onder. Vond het meer spannend als eng. Toen ik het me vandaag herinnerde, dacht ik aan de fascinaties van mijzelf en vond het best bizar wat er toen gebeurd is.
8 Oktober.
Ik bedenk mezelf dat mevrouw B in een appartementencomplex werkt, wat ik vanaf m’n bureau in de fotozaak waar ik werk, goed kan zien. Ze zit in de thuiszorg en heel af en toe zie ik haar ramen zemen of een matje uitkloppen op het balkon. Als ik buiten sta te roken kan ik haar op mijn gemakje observeren. Ze ziet mij ook wel, dat weet ik zeker maar ze gaat gewoon door met haar werk. Vorige week heb ik besloten om een dag minder te gaan werken en dat moet niet op de dag zijn als zij daar werkt. Dit is dé kans om haar zonder te veel trammelant te bekijken.
9 Oktober, 22:57 DINSDAGOCHTEND.
IK LIJK WEL GEK! Ik stel me voor dat iemand hetzelfde bij mij zou doen, eng..! Iemand die de tijd neemt om mij op zijn gemakje nog wel, te bekijken. Hoe ver wil ik dit laten gaan? Eerlijk gezegd weet ik het niet, ik vind het allemaal wel spannend, laat maar komen.
Vandaag werken. Om 10 uur rook ik buiten een sigaret en daar staat ze, op het balkon. Ze hangt een gordijn op aan een waslijn. Ze heeft een witgroene jas aan van de thuiszorg. Haar haren op een grace kelly rol met zwarte speld. Een zwarte rok net over haar knie, zwarte laarzen met hoge hak en een zwarte panty van ongeveer 20 denier. Ze lijkt mij helemaal geen vrouw voor in de thuiszorg. Vrouwen die in de zorg zitten weten toch wat aanpakken is en als je ’t aan mij vraagt is zij er geen type voor. Ik zie haar nog wat praten met de vrouw in de deuropening, die ik net niet kan zien. Ik ken bijna alle mensen uit het dorp, ik kom er wel achter wie de vrouw is.
Weer vraag ik me af waarom? Waar ben ik mee bezig? Wat is het in mij om alles te verzamelen en willen weten van zo’n stel? Waarom zijn zij zo bijzonder?
10 Oktober, 17:50.
Een zwarte panty van 20 denier en zwarte haarspeld voor een grace kelly rol gekocht. De panty heb ik 10 minuten geleden voor ik ging fotograferen, eerst aangetrokken zodat hij gedragen leek. Terwijl ik de panty aantrek sta ik voor de spiegel. Ik kijk en kijk nog een keer. Daar sta ik, met de panty van mevrouw aan. Ik verplaats me in haar. Een heel vreemd gevoel, alsof ik een stukje van haar bij mijzelf terug zie. Hoe kan ik dit het beste fotograferen? Het gaat puur om de panty, de herinnering van die morgen. Als je een panty fotografeert roept het al snel iets erotisch op, dat is niet de bedoeling. De foto’s die ik van meneer en mevrouw ken, stralen dat helemaal niet uit. Ze zijn afstandelijk. Je zou zeggen dat als je als man en vrouw elkaar fotografeert er iets van liefde te zien moet zijn, een emotie. Niets van dat, de foto’s zijn geposeerd. Verreweg van emotie. Dat is wel wat mij juist boeit aan de beelden. Maar begrijpen doe ik het niet. Ik vraag me af of ik wel een antwoord wil op die vragen.
21:09 KOM JE ETEN?
Op een of andere manier trekken situaties die niet horen, mij mijn hele leven al aan. Mijn oudste broer (beroepsmilitair) zat afgelopen week in het veld, hij was op oefening. Niemand mocht een mobieltje meenemen maar hij wel, omdat hij sergeant is. Maar.. er mocht alleen gebeld worden voor noodgevallen. Dat moet je niet tegen mij vertellen, zei ik nog. Ik kan het niet laten om toch te bellen met de vraag, of hij nog komt eten? Waarom? Waar komt dat vandaan? Waarom zal een ander dat laten en doe ik het zonder schaamte wel? Is het geen respect hebben voor de ander, is het de spanning omdat het eigenlijk niet mag. Of beide?
15 Oktober, 23:29 IK KIJK MAAR VOEL ME BEKEKEN. Ik loop de trap af naar beneden om een sigaret te roken. Iedereen ligt al in dromenland. Ik speel met mijn kat die prinsheerlijk in zijn mandje lag te slapen. Ik voel me bekeken. Maar er is helemaal niemand, toch? Vandaag bedenk ik me weer, nu ik verder en verder in mijn project kom, stel je voor dat mijn baas erachter komt? Baan kwijt! Dat is nog niet het ergste, dat heb ik er wel voor over. Stel je voor dat ik de bak in draai, heb ik er ook voor over. Een paar goede boeken mee, waar ik dan eindelijk de tijd voor heb. Het idee dat hij me nooit zal begrijpen kan ik niet tegen. En mijn ouders, nou alleen mijn moeder. Die zal zich niet meer op de straat in het dorp durven vertonen. Ik weet zeker dat het praatje snel zal gaan en ik voor gestoord uitgemaakt word. Interesseert me ook niet, dan ga ik toch verhuizen! Maar dan toch m’n moeder, ze is zo lief maar
naïef. Zij blijft in het dorp wonen.
Het is zo heerlijk, ik kijk alleen en verzamel wat. Ik heb geen kwade bedoelingen, die mensen zijn gewoon boeiend. Kan ik er wat aan doen? Dat is het lot zeker. Dat ik met mijn liefhebberij in een fotozaak werk, waar precies zij hun geweldige, unieke foto’s af laten drukken.
Soms lijk ik wel paranoïde te worden. Ik kijk maar voel me bekeken. Alles wat ik zeg en doe kan tegen me gebruikt worden. Dan zijn de rollen omgedraaid. Ik word bekeken. De film ‘1 hour photo’ wilde ik kopiëren op m’n werk. Maar stel je voor, dat mijn baas hem ziet en vraagt of hij de film mag lenen? Ik zie hem al zitten, op zaterdagavond met zijn gezin op de bank. Waarop zijn dochter vraagt: “stel je voor pap, dat Agnes zoiets bij jou in de winkel zal doen?”.
16 Oktober, 14:03.
Adres opgezocht in het telefoonboek. Zijn voorletter is D maar hij heet E.
Routeplanner van mijn huis naar dat van hen. Vertrek in
westelijke richting, Ga naar 120 m linksaf, Ga na 50 m rechtsaf, Ga na 350 meter m rechtsaf, Neem na 175 m de tweede afslag op de rotonde, Ga na 0.8 km rechtsaf, Sla na 9 m linksaf, Volg de weg...
18 Oktober, 16:50.
Waarom zij? Omdat ze zo simpel en eenvoudig leven, zo lijkt het. Zo gelukkig zijn op hun manier, ook al straalt het er niet vanaf. Het is meer een tevredenheid wat ik zie, een rust. Gelukkig met z’n tweetjes. De dingen doen die ze moeten doen. Maar waarom dan die fotografie? Waarom fotograferen ze geen bijzondere momenten? Zouden ze een vaste dag hebben om de foto’s te maken. Het is jammer dat het analoog is, anders zou ik kunnen zien welke datum ze gemaakt zijn. Ze maken de foto’s op zondag of dat moet niet van de kerk mogen.
Ik stel me voor dat ze vanavond witlof eten, gewoon gekookt. Drie pannen op de tafel met zeiltje. Aardappels zonder zout en een karbonade. Heel misschien dit keer een wit sausje van knorr bij de witlof. Daar maken ze geen gewoonte van.
Woensdag FRIETDAG! Het kan ook zaterdag zijn.
23 Oktober, 12:43.
Ik kom thuis van mijn werk en vertel mijn moeder met een stalen gezicht dat ik ontslagen ben. “Dat meen je niet, waarom?” Zegt ze met een nogal geschrokken uitdrukking. Ik blijf haar een paar seconden strak aankijken en schiet dan in de lach. Ik wilde testen hoe ze op dit bericht zal reageren. Niet goed dus, ze keek op een manier of ik degene was die iets uitgevreten had. Ze zal mij niet geloven, al zou ik zeggen dat ik het niet gedaan heb.
28 Oktober, 23:22 PETER R. DE VRIES.
Afgelopen week werd het overal aangekondigd, in ‘t Suffertje en AD rivierenland. Zelfs met een flyer op de deurmat, bij iedereen in het dorp en omstreken. Aan de zaak ‘Germa van den Boom’ zou opnieuw aandacht worden besteed. Germa van den Boom is in 1984 toen zij negentien jaar oud was verdwenen. Haar ouders waren op vakantie en na een avondje stappen is zij voor het laatst door een buurjongen gezien. Destijds ging het gerucht dat er in ieder geval een buurtbewoner iets mee te maken moest hebben. Die geruchten zijn in de doofpot gestopt en de verdwijning is nooit op gelost. Jaren lang en zelfs nu na drieëntwintig jaar, hangen er fotokopieën van Germa op het raam van de voordeur bij mensen uit het dorp. De flyer van nu heb ik regelrecht ingepikt. Interessant, misschien kan ik er iets mee. Ik zou graag de plekken willen fotograferen waar zij voor het laatst gezien is en waar zij begraven zou kunnen liggen. Peter R de Vries gaat er op 28 oktober een uitzending aan wagen. Niet zo’n fijne man, maar die zaak is interessant. Hoe pakken ze zoiets aan, wat zijn de sporen en eventuele motieven? Wat is eigenlijk mijn motief, om te doen waar ik mee bezig ben?
De reconstructie die ze laten zien vind ik minder, maar de plaats delict foto’s zijn wel fascinerend. Een foto van de keuken met omgevallen vaas, het gehaakte kleedje op tafel en een kras van een verschoven stoel op de keukenvloer. Ook de bloedsporen aan de trapleuning zijn gefotografeerd. Ik vind de foto’s boeiend. Zo eenvoudig, niet eens over mooi licht of compositie nagedacht. Puur het object gefotografeerd zoals het is. Het dagelijkse wat het uitstraalt spreekt me aan. De werkelijkheid die je nooit onder ogen krijgt, maakt dat het gênant aanvoelt als je er naar kijkt. Je wordt er nieuwsgierig van, wat is hier in hemelsnaam gebeurd?
Nu ik de uitzending gezien heb en de flyer hier naast mijn bed zie liggen, alle mogelijke motieven van eventuele verdachte heb gezien, ben ik eerlijk gezegd alleen maar bang. Ik ben een schijterd! Bij iedere beweging en zelfs als ik schrijf, lijkt het alsof er iemand over mijn schouder meekijkt. Terwijl ik van te voren heel zelfverzekerd heb besloten, de uitzending op te nemen om alle details nog een keer te bekijken. Maar niet wetend wat ik nu weet..
Al een aantal jaren stel ik mezelf voor dat Germa wel verdwenen is, maar nog leeft. Ze volgt heel de situatie in de media en twijfelt of ze nog een keer bij haar ouders langs zal gaan. Ze wilde verdwijnen van de wereld, een ander leven, anoniem verder gaan. Ze weet dat haar ouders door een hel gaan maar kiest voor haarzelf. Ze woont nu in de stad, wat haar ouders nooit hadden kunnen begrijpen.
29 Oktober, 13:51.
Hoeveel stappen zal het zijn vanaf mijn kamer, het brein tot het appartement van meneer en mevrouw B? Het idee dat zij ook een leven hebben wat ze zelf in mogen vullen. Stel dat ik op het dak van ons huis zou gaan staan, ik misschien de schoorsteen van het appartement van meneer en mevrouw zie roken. Het is vreemd dat als ik twee weken doodstil in mijn mandje zou gaan liggen, de wereld zonder pardon door zal gaan, maakt het moeilijk te begrijpen dat het mijn wereld is waarin ik leef.
Nieuwsgierig naar wat er zal gebeuren als ik ze bij mij thuis uit zou nodigen voor een bak koffie.
30 Oktober, 16:56 GEEN GEHOOR.
Ik zal eens proberen of ik met een heel klein telefoongesprekje van ‘verkeerd verbonden’ iets verder kom. Ik hoop dat zij op zal nemen en mij haar voornaam verteld. Mooi niet! Niemand neemt op, geen voicemail niets. Ik heb met nummer onbekend gebeld voor het geval dat.. Maar stel dat ze wel op had genomen? “Eh.. met wie spreek ik? Oh, dan ben ik verkeerd verbonden, sorry mevrouw.” Waar zullen ze dan zijn? Zij werkt sowieso, maar geen 40 uur. Ze is dan toch nog aan het werk. Hij is aan het stofzuigen en hoort de telefoon niet. En ik maar denken dat het mensen zijn die stipt om vijf uur aan de etenstafel zitten.
30 Oktober, 17:10 ROUTEPLANNER.
Vanmiddag ben ik via de routeplanner naar de woning gereden. Iedere keer dat ik af moest slaan, heb ik een foto gemaakt in de richting die de route mij wees.
Ik ben in de straat aangekomen, het is een doodlopende. Ik heb het gevoel alsof er vanaf ieder raam dat ik zie, twee tot vier ogen naar me kijken. Net alsof de mensen die überhaupt thuis zijn, weten met welke bedoeling ik nogal onhandig de straat in kom gereden. Dit keer ben ik met mijn witte seat marbella gegaan, het is beter om de volgende keer met de fiets of lopend te gaan, het dorp kennende. Bij de voorkant van het appartement kan ik niet eens komen, ze hebben helemaal geen voordeur. Waar ik wel achter kom is dat een oude bekende die Bert K heet, in een van dezelfde appartementen woont. Nooit geweten, een ingang.
Als je iemand begluurt is iemand zichzelf, dat is misschien het mooie ervan. De manier hoe diegene beweegt, zich gedraagt tegenover de ander..
31 Oktober, 11:23.
Ze was er weer op het balkon, vandaag op m´n werk. Mijn baas vroeg jammer genoeg teveel aandacht om haar te kunnen begluren.
31 Oktober, 22:05 DAAR GA IK DAN.
Aan een vriend het telefoonnummer van Bert K de oude bekende gevraagd. twee keer gebeld, geen gehoor. Ik moet hem spreken. Naar zijn appartement gereden, welke was het ook al weer? Ik kijk bij iedereen naar binnen met het gevoel dat ‘zij’ hier ook moeten wonen. Op nummer tweeëntwintig moet het zijn, ik weet nog dat hij zijn breedbeeld tv in de muur heeft gebouwd, net alsof het een plasma scherm is. Ik verontschuldig me dat ik zomaar binnen kom vallen. Vertel over mijn project, na dat hij mij heeft moeten beloven om zijn mond te houden over wat ik hem ga vragen. Hij kent ze wel. Ze wonen niet naast hem, maar daar naast en dan bovenin verteld hij.
Bert kan wel begrijpen dat ik in de mensen geïnteresseerd ben, “ze vallen een beetje buiten de boot hè?” Ik vraag hem over hen te vertellen, vertel maar wat je weet. “Ze lopen altijd te kibbelen. Laatst hadden ze ruzie over een spetter bloed op de lakens van het bed. Of de spetter van hem of van haar was.” Mijn gedachte dat ze vies van elkaar zijn, is dus niet zo vreemd. “Zij is heel bang voor honden, ja echt bang. De
buurvrouw van twee huizen verderop, had haar hond met mooi weer op het balkon gezet met de riem vast aan het ijzerwerk. Mevrouw B heeft de politie gebeld omdat ze het balkon niet op durfde, vanwege de hond. Terwijl het bij de buren was en zij zelf een achterdeur heeft,” zegt Bert verontwaardigd. Bert blijft me telkens recht in m’n ogen kijken, waarop ik me afvraag of hij mij graag helpt met het onderzoek of lang geen vrouwelijk iemand over de vloer heeft gehad. Ik ga verder met het verhoor. Wat voor auto? “Een roodachtige renault twingo.” Christelijk? “Zwaar gereformeerd, want ze loopt echt altijd in een rok en mijn zus vertelde me dat ze bij haar in de kerk, hier in de nieuwe polder komen.” Opeens krijg ik het gevoel dat ik dan nu precies in hetzelfde appartement moet zitten als waar zij wonen, het voelt vreemd en dichtbij. Ik vraag het Bert, het schijnt niet zo te zijn. Hij heeft er een aantal muren uitgebroken en zij hebben er een tweede verdieping bij, met nog een slaapkamer. “Zij is het meest afstandelijk van de twee, ze zegt nooit iets. Hij heeft een keer naar mijn kat gevraagd waar ik mee in mijn armen stond, mooie kat zei hij. Het is niet zo als in het grootste gedeelte van het dorp, iedereen gaat hier zijn eigen weg.” Ik weet, dat ze niet nog een slaapkamer hebben maar allebei een eigen kamertje in het appartement. Meneer bestelde een aantal jaar geleden foto’s bij uit zijn trouwalbum, waarvan sommige twee keer. Hij vertelde daarbij dat ze voor hem zelf en zijn vrouw waren. Ze waren om op te hangen in hun eigen kamer. Ik zou dolgraag een kijkje willen nemen in die kamertjes. Ze hebben dus een plekje voor zichzelf nodig.
Als ik weg ga wijst Bert me welk appartement het moet zijn, of toch de andere? Ik weet welk appartement het moet zijn, het kan niet missen. Ik herken de teddybeertjes op de geloogd grenen kast, die had ik met daglicht niet gezien. Ik voel me net als elke ander uit het dorp, ik loop te gluren!
1 November.
Ik lijk soms wel van de technische recherche.
Roken ze? Lijkt mij niet als ze smetvrees hebben. Stel je voor dat het plafond geel wordt. Vies man. Over sex nog maar te zwijgen, ook vies! Ik heb aardig wat fantasie maar meneer, mevrouw en sex, nee! Ze hebben een hamster waar ze dol op zijn.
2 November, 14:12 TROUWDATUM 28 MAART 2002.
Eindelijk komt er iemand met een nabestelling op het werk waar ik voor in het archief met negatieven mag gaan zoeken. Zoeken naar de trouwdatum. Ik heb wel ongeveer een idee, in juli van dit jaar hebben ze een collage laten maken met een grote 5 in de midden, om te vieren dat ze 5 jaar getrouwd zijn. Dus het moet in 2002 zijn. Het zijn mensen die zoiets al van te voren klaar willen hebben om het vervolgens boven de bank te hangen, dat kan niet achteraf. De namen van trouwerijen worden altijd met de naam van de bruidegom opgeschreven, gevolgd door de meisjesnaam. Haar achternaam is I. Nu haar voornaam nog. In het dorp wonen heel wat mensen met dezelfde achternaam. Een vriend zelfs, het blijkt een volle neef van haar te zijn. Beide vaders zijn broers. Ik vraag hem wat hij van het stel weet, hij stuurt me een mail..
Hoi Agnes, ik heb nog aan m’n moeder gevraagd of ze wat wist maar die wist ook niet veel, ‘t is een geheimzinnig stelletje. Een paar dingen weet ik wel, misschien heb je er wat aan. Zij heet T. I, en hij E van B. Zij komt uit Werkendam, d’r moeder is dood, vader leeft nog. Haar moeder had enorme
smetvrees, zij ook maar dan in een mildere vorm. Hij heeft het ook. Zij werkt, maar dat wist je, hij werkt niet en zit volgens m’n moeder op teken of schilderles in de Kruisstraat weet je wel, misschien zijn daar die foto’s wel voor.
Ze hebben elkaar ontmoet via een blind date!! en ze zijn getrouwd, geen kinderen. Voor de rest weinig bekend.
Nou, kijk maar of je er wat aan hebt, en als ik nog eens wat hoor laat ik het je wel weten.
6 November, 09:37 DINSDAGOCHTEND.
Ja! Daar is ze weer, op het balkon. Spijkerrok, donkergroene jas, donkerbruine winterlaarzen met een rand velours aan de bovenkant, zwarte panty en haar haren los. Ze staat de ramen te zemen, het begint te plenzen en ze gaat ongestoord door. Daar sta ik van te kijken. Het kan ook dat de wind van de andere kant komt en ze van de regen weinig merkt. Ondertussen pak in mijn camera uit mijn tas. Ik zoom de lens helemaal uit onder het bureau, zodat mijn collega’s niet door hebben wat ik aan het doen ben. Ik zet de camera in het raamkozijn en hoef alleen nog maar op de ontspanknop te drukken als het moment daar is. Ze staat nu met een fles chloor in haar handen om onverdund het betonnen vloertje van het balkon te gaan schrobben. Zij weet dus wel wat ouderwets schoonmaken is. Van de franse slag zal ze wel nooit gehoord hebben. Later in de ochtend als ik buiten sta te roken kan ik mijn ogen niet van het balkon afhouden. Ze komt naar buiten om een stofdoek uit te slaan en begroet me vriendelijk! Jezus, je moest eens weten, denk ik bij mezelf.
7 November.
Ik ben vandaag jarig maar dat heb ik afgelopen zondag al gevierd, samen met mijn broertje die vier november jarig is. Ik blijf steeds denken aan de beelden die ik gezien heb in de uitzending van Peter R. over Germa van den Boom. Ik ga proberen of ze mij op het politiebureau verder kunnen helpen. Wie weet krijg ik de beelden wel mee. Hoe ga ik dat in hemelsnaam vragen, het ligt hier nogal gevoelig. Ik ga het boek ‘Plaats Delict Amsterdam’ mee nemen. Aan de hand daarvan kan ik uitleggen waar ik naar op zoek ben.
9 November, 13:25 POLITIE.
“Heeft u ook foto´s van sporen of is er iemand aanwezig die mij daar meer over kan vertellen?” Vraag ik bij het politiebureau. Er wordt iemand voor mij gehaald. K van de technische recherche stelt zich voor en neemt mij mee naar zijn kamer. Ik laat hem het boek ‘plaats delict Amsterdam’ zien en vertel dat zijn collega’s in Amsterdam, het vorig jaar bij hun kerstpakket hebben gehad. Hij kent het boek maar is er niet echt over te spreken. Hij vind het niet helemaal correct tegenover de nabestaanden, verteld hij. “Stel je voor dat zij, ook al is het gezicht van het slachtoffer niet in beeld, dit onder ogen krijgen? Verschrikkelijk toch?” Ik leg hem uit dat ik ook niet op zoek ben naar beelden waar mensen op voor komen, maar wel naar de sporen. De gebroken vaas na een ‘schermutseling’ in vaktaal. Ik laat hem een beeld uit het boek zien. Een bijbel die op zijn kant staat op het trottoir gefotografeerd. Iemand heeft het meegenomen toen hij van een flat naar beneden is gesprongen. “Als jij foto´s wilt hebben moet je hier echt niet zijn, in Tilburg kan je maar uitkiezen, dan branden ze het zo voor je op cd..” zegt K nogal zeker van zijn zaak. Ik voel dat mijn ogen gaan glunderen en weet nu al niet hoeveel cd’s ik daarvoor mee moet nemen. Voorzichtig leg ik nog uit dat ik gefascineerd ben door de beelden van de zaak ‘Germa van den Boom’. “Ik begrijp dat de zaak hier in het dorp heel gevoelig ligt, maar toch zou ik de beelden graag gebruiken voor mijn onderzoek..” Hij lult er overheen, maar zegt wel trots dat de beelden ook hier op het bureau zijn. K weet wel iemand in Tilburg waar ik een afspraak mee kan maken. Hij belt alvast voor me, om een afspraak te maken. Weer vraag ik hem of ik in Tilburg wel de beelden van Germa kan krijgen. Hij denkt van wel.
13 November, 16:23 TILBURG, KAT OP HET SPEK BINDEN.
Bij binnenkomst moet ik me melden en wachten tot Stefan B. waar ik een afspraak mee heb, mij komt halen. Ik ga op een stoel zitten en kijk wat rond. Er hangt een foto op een glazen wand wat gelijk een afscheiding is met een andere ruimte. Het heeft de vorm van een ovaal. Het is door een raam gefotografeerd en je ziet verschillende auto’s en drie mensen. Het lijkt wel een observatiefoto, of wil ik dat zien? Het lijkt me sterk dat ze een observatiefoto als decoratie gebruiken. Ik hoop dat ik krijg wat ik hebben wil, stel je voor dat ik hier straks met de foto´s van Germa van den Boom de deur uit wandel. Daar komt Stefan, aardige man met opvallende Nike air max. Als eerste vraagt hij mij hoe ik hier binnen kom, waarop ik antwoord “o gewoon, doorgestuurd door de politie bij ons in het dorp.” Stefan, “toch vreemd, je komt hier niet zomaar binnen”. Ik zeg niets. Hij verteld royaal over hoe hij zijn dagen vult met het
fotograferen van misdrijven. Hij lijkt erg trots om over zijn vak te vertellen. Ze hebben van te voren op de computer een map met foto´s gemaakt die ik mag zien. Ik krijg een afdruk van een schoen, een ontzet raamkozijn een vingerafdruk op een slot en een verdwaalde kogel te zien. Waar ik niet echt gelukkig van wordt. Stefan verteld bij de foto met vingerafdruk, dat ze de huidafdruk met speciale folie overnemen van het oppervlak waar iemand hem achtergelaten heeft. Je ligt de folie onder een huis tuin en keuken scanner, et voila een foto. Brutaal vraag ik hem of ik niet, misschien een stukje van dat folie mag meenemen. Dat is geen probleem. Als ik meer foto´s wil zien moet hij dat eerst aan zijn leidinggevende vragen. Hij laat mij alleen in het kamertje, met voor mij de computer bomvol met beelden die ik wil hebben. Mijn handen beginnen te kriebelen, mijn hart gaat sneller kloppen. Er zit een usb stick in mijn tas waar ik ze… “Goedemiddag jongedame!!” Klinkt het achter me, ik draai me om. Stel me netjes voor en leg uit dat ik NIET op zoek ben naar beelden met mensen erop. Ik hoef geen bloed te zien. Ik zoek stille getuigen, het gaat niet om de gebeurtenis maar puur om het beeld. Hij adviseert me een mail te sturen, zodat hij het in een vergadering voor kan leggen. “Begrijp je dat we niet zomaar aan Jan en alleman foto´s mee kunnen geven?” Ja meneer ik begrijp u!
Voor het stuk folie gaan we een magazijn in, en weer laat hij mij alleen, ik besluit mijn handen netjes in mijn jaszak te houden. Hij komt al snel terug met de mededeling dat hij een stukje op zal sturen. Ik laat zonder er verder bij na te denken al mijn gegevens achter. Op de terugweg in de auto besef ik dat de missie niet geslaagd is. Ik kom thuis met nul komma nul, zero aan beeld. Zij hebben iets wat ik graag wil, zou ik niet iets hebben wat zij graag zouden willen? Kan ik ze ergens mee omkopen? Dat zie je tenslotte ook in een film.
De mail:
Goedendag Stefan B.
Volgens afspraak het mailtje voor aanvraag beelden ‘Plaats delict’. Allereerst wil ik jullie bedanken voor de tijd die jullie vrijgemaakt hebben afgelopen dinsdag, het was erg
interessant om te horen hoe de fotografie in jullie vak gebruikt wordt.
Ik studeer fotografie op de kunstacademie St. Joost in Den Bosch. Dit jaar ben ik mijn scriptie aan het schrijven met een grote interesse naar beelden van plaats delict.
Mijn vraag aan jullie of ik deze beelden kan gebruiken voor het onderzoek van mijn scriptie. Geen beelden van personen maar enkel de stille getuigen die gefotografeerd zijn. Het gaat niet om de gebeurtenis maar puur om de sporen, het beeld.
-De eenvoud hoe b.v een omgevallen stoel is gefotografeerd op PD. (etc.)
-Het kledingstuk van slachtoffer of verdachte bij jullie gefotografeerd.
(geen wapens, eerder b.v de groene sweater of schoenen, accessoires etc.)
-Sporen, huidafdrukken etc..
-De foto’s die jullie met luminol maken, tijdens (groen) en na de verduistering de speldjes in de muur, vloer, kleding etc.. -Observatie foto’s.
Alvast vriendelijk bedankt! Groet, Agnes van Noorloos Eemkerck 27
13 November, VERDACHT!
Terug van de politie met het stomme idee dat ik al mijn gegevens daar achter gelaten heb, besef ik dat het niet erg slim is geweest. Als ze het helemaal niet vertrouwen en mij voor iemand aanzien, die met de beelden waar ik om vroeg de boze buitenwereld in zal gaan, wat ze zelf als voorbeeld gaven. Heb ik mooi pech. Vette pech. Ik denk zelfs dat ze mijn mail checken, mijn beveiligde weblog kraken en mijn telefoongesprekken aftappen. Je weet maar nooit. Toen Stefan B van de politie vroeg om mijn scriptie te lezen, heb ik ook gezegd dat het te persoonlijk was. Dat was vast verdacht! Morgen krijg ik het stukje folie opgestuurd zodat ik zelf ergens
vingerafdrukken af kan halen.
Vingerafdrukken zijn fascinerend, je laat ze écht overal achter. Heel de wereld zit vol met vingerafdrukken van iedereen, zo laat je altijd en overal iets van jezelf achter. Een aantal jaar geleden is een goede vriend van mij verongelukt. Een aantal weken voor het ongeluk heb ik hem nog de foto’s van Rock Werchter laten zien. Na zijn dood besefte ik dat zijn vingerafdrukken op die foto’s moesten zitten. Heel bijzonder. Ik ga proberen of ik aan de vingerafdruk van meneer of mevrouw kan komen. Er moeten er genoeg zijn.
14 November, 10:23 PASFOTO.
Meneer B komt de winkel binnen, mijn baas helpt hem. Hij neemt nog een slok van zijn koffie en moppert dat hij een pasfoto moet gaan maken. “O! Ga maar lekker zitten, ik maak hem wel.” Zeg ik iets te enthousiast. Ik ren naar boven de trap op en vraag B of het een officiële pasfoto mag zijn. B zegt dat het voor zijn rijbewijs is en vraagt naar een spiegel. Ik wijs hem de spiegel. Hij gaat net alsof hij een bowlingbal moet gaan gooien voor de spiegel staan, trekt een kam uit zijn zak en haalt die gevolgd door zijn linkerhand, door het beetje haar wat hij heeft. Ik kijk vol verbazing toe. Hij trekt de rits van zijn fleecetrui, die hij over een blauwwit geruite blouse aan heeft helemaal tot onder zijn kin dicht en vraagt mij of het goed is zo? Ik adviseer hem de rits ietwat verder open te doen omdat het sportiever staat. “ ‘s Winters draag ik normaal een das maar..” slist hij. Ik wijs hem de kruk, vraag hem recht in de camera te kijken en maak de foto. Ik probeer een praatje met hem te maken maar hij heeft het drukker met zijn jas en sjaal. Op de pasfoto heeft meneer B een uitstraling die ik nog niet van hem gezien heb. Waarschijnlijk komt het omdat hij zij mond gesloten heeft. Als hij betaald met zijn pinpas kan ik de laatste cijfers van zijn pincode zien. Het eindigt op 00.
14 November, 18:47.
Thuis probeer ik voor de spiegel mijn haren te kammen net zoals meneer B vanochtend deed, in de bowlingbalhouding. Een been voor, andere achter. Kam door mijn haren gevolgd door mijn andere hand.
16 November.
Ze gaan nooit met vakantie, of wel maar fotograferen dan niet. Wel gaan ze af en toe naar het bos. Van een keer weet ik dat ze in de dierentuin zijn geweest. Meneer heeft toen mevrouw gefotografeerd naast een wit met zwart gestreepte tijger. Mevrouw heeft een rok aan met precies dezelfde print als de vacht van de tijger. Ze staat rechts in de foto, altijd van top tot teen gefotografeerd. Daarachter ligt de tijger heel parmantig, hij kijkt ook in de camera. Een geweldig beeld. Ik vraag me af of zij dat ook gezien hebben. Hij heeft de foto twee keer gemaakt. Op de tweede foto staat mevrouw maar voor de helft op. Ik ben bang dat meneer B meer geïnteresseerd was in de tijger. Al zie je de foto’s van de dierentuin en zou je alleen die gezien hebben, zijn ze helemaal niet zo vreemd. Het is vrij normaal dat mensen elkaar op een toeristische plek fotograferen. Mevrouw B heeft ook een foto van meneer in de dierentuin
gemaakt. Meneer staat arm in arm met een opgezette bruine beer. Hij, houdt van de natuur. Schildert bij een galerie in het dorp die workshops geeft.
Ze staan altijd alleen zelf op de foto. Nooit geen familie of vrienden. Ja een keer een oudere man bij zijn schuur. Dat zou een vader van een van de twee, een oom of gewoon de buurman kunnen zijn. De laatste heeft volgens mij geen schuur.
17 November, 23:10 TIETEKE.
Nog steeds niets van de politie in Tilburg gehoord. Ik heb toch sterk het idee dat ze argwaan hebben gekregen en ik heb daar met mijn stomme kop al mijn gegevens achtergelaten heb. Ik probeer nog steeds zo min mogelijk over de mail of telefoon te doen. Vanavond tijdens het eten praten mijn vader en mijn jongste broer over de auto, een rode kever van de buren die recht tegenover ons wonen. Hij moet verkocht worden, maar is nog steeds niet weg. “De buurman moet wel goed zaken doen” suggereert mijn broer, omdat hij een nieuwe grijs- metallic Audi voor haar heeft gekocht. Daarop reageert mijn vader, dat het kevertje ook aardig wat op zal moeten brengen. Ik geef mijn mond ook een duw en vertel dat ik vind, dat ze de buren nogal
drastisch in de gaten houden. Ik vraag ze of ze niets beters hebben om zich druk over te maken?
Later op de avond als de vaat in de vaatwasser staat. Zie ik tot mijn grote verbazing, dat mijn vader op internet aan het kijken is wat een zelfde rode kever zou moeten kosten. Belachelijk vertel ik hem. Zal het ook een interesse in de ander zijn, net als die van mij? De buurvrouw is ongeveer 20 jaar, slank, bruine lange haren en heeft borsten die zelfs in een dikke winterjas opvallen. Mijn vader en broers noemen haar ‘Tieteke’.
20 November, 20:00.
Ik drink koffie bij mijn ouders op de bank. Die samen om 20:00 uur vaste prik, het journaal kijken. Mijn moeder vraagt of ik nog een keer naar de politie moet? Ze weet dat ik daar ben geweest, maar niet waarom. Ik vertel haar weinig. Dan kan ze ook geen vragen gaan stellen.
21 November, 22:04 HET ONMOGELIJKE.
Vanavond heb ik mijn dummy’s van afgelopen jaren opgezocht. In de dummy’s staan veel van de gedachtespinsels van 2002 tot nu. Het valt me op dat ik al die jaren schreef het onmogelijke te willen. Terwijl ik er nu achter kom dat alles mogelijk is.
27 November, 12:15 10/15.
Mevrouw B brengt een filmpje om te laten ontwikkelen. Ik doe net of ik van niets weet en vraag haar hoe zij de film geprint wil hebben. Normaal formaat? “Ja dat is toch 10/15?” Enkel afgedrukt? Mogen de foto’s mat of glanzend zijn? Ik stel haar de vragen en noteer haar wensen, maar eigenlijk zonder naar haar antwoord te luisteren. Ik weet allang hoe zij het geprint wil hebben. Morgen weet ik wat er op staat.
28 November, 14:25 NR 3A.
Het is te druk in de winkel, om zoals ik graag zou willen meteen de film te gaan printen. Later in de morgen neem ik mijn kans waar. Iedere keer weer spannend. Ik voel me anders, alsof ik een stukje rijker ben als ik weet wat er op de foto’s staat.
Iedere opname is binnenshuis gemaakt. Zij, naast een lichteiken kastje met steeds andere kleding aan. Foto’s van de hamster in het kooitje of met de hamster in de handen van meneer of mevrouw. Die mislukken meestal. Ze weten denk ik niet, dat de camera op ongeveer een halve meter afstand gehouden moet worden voor een close-up opname.
Nr. 11a Zij, gefotografeerd op de trap naar boven. Dit is
helemaal nieuw voor mij. Hier gebeurt iets. Ze draagt een zwarte rok met een rood geruit giletje. Net-panty’s en stoere zwarte leren laarzen met riempjes op de kuit. Als klap op de vuurpijl heeft ze een spijkerpet op haar hoofd. Ze loopt naar boven, maar kijkt achterom. Is haar blik ook anders? Zo van, kom maar mee naar boven? Het zou kunnen dat haar blik anders is, maar of hij dat ook heeft gezien betwijfel ik. HET moet natuurlijk wel boven gebeuren, op de keukentafel is raar. Het idee om een foto op de trap te maken zal van haar vandaan komen.
Hij is ook gefotografeerd. Hij zit op een groen gestoffeerde bank in de woonkamer. Zijn linker voet op zijn rechter knie, zoals mannen meestal zitten. Zijn handen zijn voor zijn doen losjes op de leuning. De blik lijkt ook wel relaxter. Misschien wennen ze aan de camera, na al die jaren elkaar te fotograferen. Nr. 6a Zij in een spijkerjurk, een zwarte legging met daaronder iets wat glimt. Ik ben bang dat het een huidskleurige panty is. Aan haar voeten heeft ze espadrilles (van die zwarte schoentjes met linten om je kuiten). Haar ene hand op de klink van de balkondeur, haar andere hand wat krampachtig langs haar lichaam. Een opvallende ongedwongen lach op haar gezicht. Op de donkere laminaatvloer staat voor de roodgroen geruite gordijnen, een zak van folie met droogbloemen en oranje strik. De foto’s zijn een fractie anders als anderhalf jaar geleden. Ik heb het gevoel dat er iets is veranderd.
Nr. 4a en 3a, Hij met één hand losjes in zijn zei. In de andere hand een witte vaas, met het lijkt wel een kerstboeket. Deze foto is twee maal genomen, daaraan kun je zien dat ze heel serieus met een foto maken bezig zijn. Ze willen er zeker van zijn dat er een goed beeld bij zit. Bij veel amateur-fotografen of moet ik het kiekjesmakers noemen, die analoog werken wordt er heel zorgvuldig met een opname omgegaan. Ze zullen niet twee maal op de ontspanknop drukken bij dezelfde gebeurtenis. Dat is te kostbaar.
Ik weet nog dat ik een filmpje ontwikkelde van een dierenarts. Hij heeft vier zoons die op elk beeldje van de film van 36 stonden. Op twee beeldjes na. Die twee beelden waren bijna identiek. Zijn vrouw op een mooie zonnige
dag, schuin van achteren gefotografeerd in de tuin. Ze was een boek aan het lezen. Ik denk niet dat zij op dat moment door heeft gehad dat ze gefotografeerd werd. Omdat het twee bijna dezelfde beelden waren, kan je bijna voelen hoeveel de dierenarts van zijn vrouw houdt.
Meneer en Mevrouw B zijn geen amateur-fotografen en ook geen kiekjesmakers. Kiekjesmakers zijn fotografen die de vakantie, de verjaardag, Sinterklaas en Kerstmis fotograferen. Meneer en mevrouw B fotograferen elkaar meestal in huis en soms in het bos. Het zijn geen doorsnee momenten die ze vastliggen, ook geen bijzondere gebeurtenissen. Het is, dat ik kan zien aan wat voor kleding zij draagt, welk seizoen het is. De bloemen waar ze mee in hun handen staan gefotografeerd, verklappen ook veel. In de lente zal meneer geen kerststukjes maken, maar staan ze met een potje krokussen gefotografeerd. Bij iedere film die ze laten afdrukken zitten er foto’s bij, waar een van de twee op staat met een plant of boeket bloemen in de handen. Ze fotograferen ook niet om het fotograferen. Het is puur iets vastleggen, het lijken gebruiksfoto’s, ze geven informatie geen emotie.
28 November, 16:37.
Meneer B komt in de winkel. Ik vraag me af wat hij komt doen. Ik heb tegen zijn vrouw gezegd dat zijn foto’s morgen pas klaar zijn. Toch vraagt hij naar zijn foto’s. Ik geef hem de foto’s in de hoop dat hij ze zoals hij altijd doet, op zijn gemak gaat bekijken. Hij heeft geen tijd om te kijken, zegt hij. Hoe kan dat nou, hij kijkt altijd! Ik wilde juist via de foto’s vragen wat de naam van zijn hamster is. Hij slist wel wat over kerststukjes die hij zelf maakt. Dit jaar gebruikt hij kunsttakken, want anders heb je er met kerst niets meer aan. Ik vraag onder het pinnen of hij de kerststukjes weggeeft? “Ja aan familie en bekenden”. Zou hij dan toch een redelijk sociaal leven hebben? Hij praat nog best veel voor iemand die haast heeft. Waar zou hij naar toe moeten? Moet hij zorgen dat het eten klaar staat? Of toch een bezoek aan familie of vrienden?
29 November. 12:34
Donderdag eet ik meestal tussen de middag bij mijn oma, vind ze gezellig. Ik ook trouwens. Mijn oma drinkt bier en kijkt graag naar Hunter. In de auto bel ik met een vriendin. Ik zie Mevrouw B lopen van de supermarkt richting de wijk waar ze woont. Ik kan haar niet achtervolgen, want mijn oma zit te wachten met eten. Haar vertellen dat ik iemand moest achtervolgen zal ze niet begrijpen.
30 November, 16:13.
Nog steeds niets van de politie Tilburg gehoord. Ik ben nog altijd voorzichtig met telefoongesprekken en mail. Een vriendin verklaart me voor gek. Ik heb geen geduld meer en besluit zelf te bellen. Ik wordt in de wacht gezet en hoor ondertussen een gesprek over de carrière van twee agentes, ze weten waarschijnlijk niet dat ik daar nog hang. Ik heb niet
voor niets gewacht, ik krijg de leidinggevende van Stefan B die mij toen geholpen heeft, aan de telefoon. Hij heeft het aan justitie voorgelegd en het is goedgekeurd!! Hij beloofd me van het weekend aan mail te sturen. Ik wens hem nog een fijne dag.
30 November.
Het is vrijdag en ik ben op mijn werk om wat te printen. Zoals altijd kijk ik naar het balkon waar mevrouw B op dinsdag werkt. De deur van het balkon staat op een kier. Afgelopen dinsdag was ze er niet, ze zal toch niet voortaan op vrijdag komen?
4 December, DINSDAGOCHTEND.
09:30 Ik zie haar het balkon opkomen en gelijk weer terug gaan. 11:30 Ik heb mijn camera in de starthouding staan, maar de deur blijft op een kier.
12:30 De deur is dicht. Ik ga naar huis ik heb vrij vanmiddag. Ze is er dus nog wel op dinsdag.
5 December, SINTERKLAAS.
In de etalage in de winkel hebben wij tussen de fotocamera’s een aantal zwarte Pietjes staan als decoratie. Vorige week had ik meneer B zien koekeloeren in de vitrinekasten, waarop ik dacht dat ze misschien een digitale camera wilde aanschaffen. Als dat inderdaad was gebeurd en ik had ze geholpen, had ik het ze afgeraden, in eigen belang. Dan zou ik de foto’s niet meer kunnen bekijken. Dan was het over geweest. Ik heb mezelf druk gemaakt om niets, meneer wilde geen camera kopen maar een van de zwarte pietjes in de etalage. Hij wilde het Pietje met de gele kraag. In mijn familie en vriendenkring ken ik geen één man die zich interesseert voor een zwarte Piet met een gele kraag. Meneer B is toch wel echt uniek.
11 December, DINSDAGOCHTEND.
De deur staat heel de ochtend op een kier, maar ik zie haar niet. Jammer dat ik ook nog werk te doen heb en niet heel de ochtend kan kijken.
15 December, 10:23.
Ik heb me verslapen. Toch wil ik nog een pakketje van H&M naar het postkantoor brengen, voor ik naar de academie ga. Het postkantoor zit in de supermarkt bij ons in het dorp. Het is druk, ik sluit aan in de rij. Opeens zie ik uit mijn ooghoeken meneer B langslopen. Hij draagt een tas van de Aldi in de MCD. Wel klasse van hem, bedenk ik me. Er zijn zoveel mensen die dat nooit zouden doen. Mijn hart gaat sneller kloppen, ik voel dat ik een kleur krijg van spanning, wat ga ik doen? De rij is toch veel te lang, ik ga er achter aan. Ik loop bijna een bejaarde man omver, verontschuldig me wat haastig, terwijl ik ondertussen mijn camera uit mijn tas pluk. Ik zie hem nog lopen. Onder het starten van de auto heb ik mijn lens helemaal uitgezoomd. Ik rijd de straat uit, maar ik ben hem kwijt! Shit! Dan nog maar een rondje, hij kan nooit ver zijn. Ik kijk bij alle winkels naar binnen, maar nergens geen meneer B meer te zien. Misschien is het beter om de volgende keer wat rustiger aan te doen.
Ik blijf gefascineerd door het Aldi-tasje. Er zijn zoveel mensen die zich voor zoiets schamen. Voordat ze de Etos in willen gaan, brengen ze eerst het tasje van bijvoorbeeld Douglas naar de auto of verstoppen het in een andere tas met boodschappen. Schijnheilig! Ik vind het klasse van hem, hij is dus
milieubewust of hij heeft geen twintig cent over voor een ander tasje. Hij heeft er in ieder geval lak aan, dat mag best gezegd worden. Ik fotografeer het tasje op een witte achtergrond. In de middag rijd ik langs de supermarkt waar ik meneer B ’s ochtends zag. Het is donker ik maak een foto van de voorkant. Ik rijd naar het appartement van meneer en mevrouw om te kijken of ze thuis zijn. Ik zie niets, dan maar kijken of Bert K thuis is, misschien heeft hij nog wat nieuws. Ik wil Bert ook nog vragen of ik de ontvanger van een bewakingscamera bij hem in huis mag zetten. Om bij het appartement van meneer en mevrouw B naar binnen te filmen. Ik kom binnen, steek een sigaret op en vraag hem of hij nog iets te weten is gekomen van het stel. Hij heeft zijn zus nog wel wat gevraagd, maar daar kwam niet meer uit als de vorige keer verteld hij. Ik vraag hem over de bewakingcamera, het is geen probleem. Hij wijst me zelfs een plek buiten aan een boom waar ik de camera kan installeren. Ik kijk voorzichtig onder het rolgordijn door naar de boom die recht voor het appartement van meneer en mevrouw staat. Perfect! Dit wordt mijn basis. Ik heb geen rust om lang te blijven
zitten, ik kijk liever buiten of ik nog een glimp van meneer en mevrouw B op kan vangen. Ik fotografeer de voorkant van het appartement wat versierd is met lichtjes in de vorm van een
kersthert. Ik zie geen meneer of mevrouw. Ik ga proberen of ik ongezien aan de andere kant van het appartement kan komen.
18 December, 10:54 DINSDAGOCHTEND.
Het vriest. Ik moet zorgen dat een half uur voordat ik wegga, mijn auto gestart is zodat mijn ramen kunnen ontdooien. Mijn verwarming is kapot. Het is rommelig in de winkel met mensen die op het laatste moment nog een zelfgemaakte kerstkaart geprint willen hebben. Opeens schrik ik, ik ben helemaal vergeten dat het dinsdag is. De dag dat mevrouw B bij het appartement werkt. Ik kijk naar het balkon en zie haar staan en zij ziet mij ook. Ze slaat een tafelkleed uit. Wat zal ze denken? Heb je haar ook weer. Ik heb het gevoel dat zij mij ook van top tot teen bekijkt, vooral naar de kleding die ik draag.
Snel pak ik mijn camera uit mijn tas en zet hem zoals iedere dinsdagochtend in de starthouding in het raamkozijn. Ze komt weer naar buiten. Mijn collega zit naast mij, ik maak eerst een foto van haar zodat het lijkt dat ik met mijn camera zit te spelen. Ik fotografeer mevrouw B, maar heb het idee dat ze ziet wat ik aan het doen ben. Ik doe alsof ik een camera aan het testen ben en fotografeer ook links en rechts van mij. Ondertussen houd ik haar in de gaten. Nu heb ik dus twee partijen waar ik toneel voor moet spelen. Ze gaat weer naar binnen maar blijft voor de ramen staan, kijkt ze nou ook weer naar mij? Aan de beweging die ze maakt begrijp ik dat ze de ramen staat te zemen. Super! Nu heb ik de tijd om haar te fotograferen. Als de bel van de winkel gaat omdat er een klant binnen komt, blijf ik net zolang zitten tot mijn collega naar de winkel gaat. Nu ben ik alleen. Ik voel dat ik me anders gedraag, ik wordt bekeken. Ik ga staan om een uitgeprinte mail te lezen, ik lees wel maar zie niets. In mijn andere hand heb ik mijn camera, stel scherp naar buiten toe, ga half achter de binnenmuur staan en als ik ver genoeg naar links ga hangen, kan ik haar fotograferen.
Als ik uit zal moeten leggen wat ik voel als ik mevrouw B opeens zie.. Dan voelt het alsof je verliefd op iemand bent. De liefde nog onbeantwoord is en je diegene onverwacht tegenkomt. Je staat verstijfd, twee tellen. De adrenaline stroomt door je lichaam. Je hart gaat sneller kloppen en je weet jezelf geen houding te geven. Het geeft een kick! Kippenvel krijg je ervan.
Het geeft niet als zij mij ook ziet. Ze zal toch nooit durven vragen of ik haar soms volg.
19 December, 11:44 PLUIS.
Meneer B komt foto’s halen. Ik heb niet in de gaten gehad dat er een film van hem stond. Ik reik hem de stapel van 24 foto’s aan. Als hij ze gaat bekijken kan ik toch nog mee kijken wat ik gemist heb. Net als altijd schraapt hij met zijn duim langs iedere foto of het geen dubbele is die hij achter de stapel stopt. Als ik er aan denk hoor ik het geluid weer. Irritant als mensen dat doen. Hij is trouwens de enige klant die dat zo doet. In een sneltreinvaart zie ik zijn vrouw poserend met een bos eucalyptus in haar handen, net zoals een bruid haar boeket voor haar lichaam houdt. De eucalyptus is vast gedroogd voor de kerststukjes. Hij heeft dit beeld weer twee keer gemaakt, er is er een onscherp die geeft hij terug. De hamster is ook weer gefotografeerd, net met zijn kopje uit een kokosnoot die in zijn kooitje staat. Weer een ervan onscherp, die hij ook teruggeeft. Ik pak de onscherpe foto’s van hem aan. Dat geeft mij de kans om over de hamster te beginnen. “Leuke kokosnoot, slaapt hij daar?” vraag ik hem. “Nee, hij zit daar af en toe in, maar slapen doet hij in zijn iglo”. Verbaasd vraag ik hem, “een iglo?”. “Ja een iglo die staat in zijn kooitje”. “Wat leuk zeg, hoe heet jullie hamster?” Zonder er verder bij na te denken verteld hij mij dat ze de hamster Pluis noemen. Ik voel dat hij de interesse waardeert. Hij laat een foto zien met een schilderij wat hij zelf gemaakt heeft. “thuis nageschilderd van een kunstkaart” voegt hij er trots aan toe. Hij heeft een kaars geschilderd op een doek van ongeveer veertig bij vijftig centimeter, in de midden staat een kaars en de rest van het beeld is gevuld met de vlam ervan. De hoofdkleur is geel. Ik geef hem een compliment wat gemeend is, ik kan niet liegen over iets wat ik niet mooi of knap gemaakt vind. Ik vertel hem dat ik afgelopen zondag ook mijn schildersezel van zolder heb gehaald. Misschien schept het een band als hij weet dat ik ook schilder. Er komt nog een klant binnen. Hij ziet mij niet meer staan en bekijkt de vrouw ongegeneerd van top tot teen. Het is een vrouw van middelbare leeftijd, niet bijzonder aantrekkelijk volgens mij.
Waarom hij zo naar de vrouw kijkt is voor mij een raadsel, misschien kijkt hij wel net zo graag als ik. Ik krijg vaak genoeg een por in mijn zij van een vriendin, als ik zonder er erg in te hebben iemand aan het observeren ben. Hij schildert dus ook thuis, ik zou graag een keertje bij hem willen gaan kijken. Is het een idee om hem privé-les te gaan geven? De laatste dagen stel ik me steeds voor dat ik aan ga bellen en ga vragen of ik ze mag fotograferen. Ik zou hen dan alleen maar vragen om precies dezelfde beelden te maken als die ze zelf maken. Ik zou ze wat andere foto’s kunnen beloven, dat maakt het
voor hen ook aantrekkelijk. Ik kan voor meneer en mevrouw een portret maken waar ze samen op staan. Ze fotograferen tenslotte altijd alleen elkaar, op een keer na dan. Op één beeld staan ze samen, tegenover elkaar. De handen slapjes vast alsof ze met een dans beginnen. Ze kijken elkaar verliefd aan. Ze hebben de camera met zelfontspanner op het bed gelegd, dat zie je omdat de helft van het beeld gevuld is met het bed, wat niet opgemaakt is. Dit is het enige beeld wat ik ooit op de slaapkamer heb gezien.
20 December, KERSTKAART THUISZORG.
Ik ga langs bij mijn oma en bekijk haar kerstkaarten op de kast. Tussen de kaarten staat een groepsfoto met kerstgroet van de thuiszorg, die mijn oma komen helpen met de huishouding. Gelijk gaat er een belletje rinkelen, dan moet mevrouw B er ook tussen staan. En inderdaad ze staat er tussen. Links in het midden van de groep. Ze staat er vergeleken met haar collega’s zelfverzekerd op. Ze straalt het uit, ze voelt zich vast goed in de groep.
25 December, DINSDAGOCHTEND EERSTE KERSTDAG.
Ik mis haar vandaag het is eerste kerstdag. Ik ben niet op mijn werk en zij zal niet op het balkon zijn. Ik vier kerst met de familie bij mijn opa en oma in het dorp. Weer zie ik de kerstkaart van de thuiszorg op de kast staan. Zal ik hem met een smoesje.. of gewoon meenemen? Nee, dat kan ik écht niet maken. Het is familie. Ik vraag het wel aan mijn oma als ik alleen met haar ben. Het is nu 25 december dus moet ik snel zijn, als ik pech heb ruimt ze de kaarten gelijk na de kerst op.
Op de terugweg vraag ik mijn broer naar een adres te rijden. Ik zeg van tevoren niet waar en ook niet wat ik er wil gaan doen. Hij vind het goed, hij heeft waarschijnlijk toch niet veel beters te doen. Ik loods hem naar het appartement waar meneer en mevrouw wonen. Ik vraag me heel de dag al af wat zij doen met kerst. Een straat verwijderd van het appartement wordt het aardig druk op straat met mensen die uit de kerk komen lopen. Dezelfde kerk waar meneer en mevrouw ook gaan. Voor het appartement vraag ik mijn broer te stoppen zodat ik een foto kan maken, in de hoop dat ze langs zullen lopen. Bij het draaien van de auto achter in de straat zie ik de rode twingo van meneer en mevrouw staan. Ze kunnen dus niet ver zijn. Mijn broer is nogal ongeduldig en rijdt weer weg. Nu weet ik nog niet wat ze doen met kerst. Ze eten vast kalkoen met stoofpeertjes en aardappelpuree uit een pakje. Als toetje hebben ze griesmeel pudding met bessensaus en lezen daarna uit de bijbel het stuk van de geboorte van Jezus. Gaan ’s ochtends en ‘s avonds naar de kerk en vullen de rest van de dag met het lezen van een boek. Een televisie hebben ze niet.
15 Januari, 14:27.
Ik loop nog rond met één vraag: waar ga ik dit dagboek laten printen? Er zitten twee goede printshops in het dorp, maar stel dat de dame die het dan voor mij print, alles leest? Ik ken haar en haar moeder ook, die werkt bij de krant ‘t suffertje. Haar vader zit bij de SGP en fotografeert voor zijn hobby. Ze weten wie ik ben. Ik wil hier weg. Weg uit dit dorp!
31 December, DE LAATSTE DAG VAN HET JAAR.
Samen met een vriend heb ik oliebollen gebakken, waarvan ik er ook wat bij mijn oma breng. Op de kast staat nog steeds de groepsfoto. Ik pak hem en vraag haar of ik hem mag kopiëren voor een verzameling. Niet helemaal gelogen, alleen heb ik haar niet alles verteld. Toch voelt het rot, ook al wordt ze vergeetachtig en zal ze het mij nooit kwalijk nemen.
Meneer en mevrouw vieren samen oud en nieuw. Op de tafel staat een bordje van het servies, daarop twee appelflappen en twee oliebollen met wat poedersuiker. Als het twaalf uur is, zoenen ze elkaar op de wang een voorspoedig 2008. Binnen achter het raam kijken ze naar het vuurwerk van andere mensen uit de straat. Om half één gaan ze naar bed.
Hier in het dorp zijn er genoeg mensen die zonder het zelf door te hebben, heel de dag informatie verzamelen van Jan en alleman. “Goh, de buren hebben de kerstboom al vroeg staan” of “waarom staat de auto van Pietje zo vaak bij Jolanda? Zij is toch getrouwd met Jeroen?” De sociale controle is erg groot. Als ik bij de groenteboer kom, zien ze mij niet aan voor Agnes van Noorloos, nee ik ben de kleindochter van ‘Sas de slager’. Mensen weten van alles over je, zonder dat ze het jou gevraagd hebben. Ik weet nog dat ik twee jaar een relatie met een jongen had en dat ging over. Ik hoorde van een collega dat iemand tegen haar gezegd had, dat ze het wel sneu voor me vonden omdat ik een kind van hem had! Echt te gek voor woorden, ik heb helemaal geen kind. Ze horen hier wat en vullen het zelf verder in.
Soms is het best gênant om aan mensen informatie te vragen. Ook al wil je het nog zo graag weten, het voelt niet altijd goed. Het is ook maar de vraag of de informatie die je van een ander krijgt op waarheid berust. Ik ga liever zelf op onderzoek uit, of het moet zo zijn dat het om de waarheid van de ander gaat. In mijn werk had het een oplossing kunnen zijn om de waarheid van dit dorp te vertellen. Dan was het waarschijnlijk anders afgelopen met meneer en mevrouw. Ik heb respect voor ze, ook al vind ik ze wat vreemd. Het geeft niet wie en hoe ze zijn, ze zijn een bron van inspiratie. Het adresboekje van de Franse kunstenares Sophie Calle is een voorbeeld van de waarheid van de ander. Ze heeft het boekje gevonden en door mensen uit het boekje te interviewen over de persoon van wie het boekje is, creëert ze een geloofwaardig personage. De eenvoud siert haar werk. Zij is de Queen in het volgen van mensen, maar achtervolgt alleen vreemden, maakt zonder dat ze het merken een foto,
noteert de bewegingen en vergeet ze weer. Ze speelt met de informatie en verlegt haar grenzen om die te onthullen. Is het wel de waarheid wat ze verteld vraag ik me af, het lijkt een verlangen naar. Ik zal meneer en mevrouw nooit vergeten. Het voelt dwangmatig, iedere dinsdagochtend naar het balkon turen of ik mevrouw B nog zal zien. Ik kan op het moment niet anders, steeds weer trekt het balkon mijn aandacht. In Re-Magazine herfst 2002, ditmaal gewijd aan de hoofdpersoon John, die er voor heeft gekozen om plotseling te verdwijnen, vult John na de verdwijning zijn dagen met willekeurig mensen achtervolgen, heerlijk lijkt me dat. Je wordt wakker, je gaat de straat op en je neemt een bepaalt persoon of je kijkt wel wie je tegen komt om te achtervolgen. Zou je daar ooit nog mee kunnen stoppen? Zeker als het niet uitmaakt wie het is? John laat zijn eigen gewoonte achter en gaat op in die van de ander. Het lijkt een droomwereld. Jezelf opgeven daarin, alleen die wereld telt nog. Je bent een vreemdeling in die wereld. Onzichtbaar. Als ik aan meneer en mevrouw denk, zal ik mijn dagen goed kunnen vullen
met het achtervolgen van een van de twee. Nu speelt de toeval een grote rol. Ik vraag me af of dat ook niet veel spannender is. De kick als je ze opeens tegen komt en dan moet besluiten wat te doen. Een combinatie is boeiend.
De Amerikaanse kunstenaar Vito Acconci achtervolgt in zijn werk Following Piece 1970, voorbijgangers op de straat tot ze in een privé ruimte verdwijnen. Vito Acconci heeft een grote fascinatie voor de grenzen tussen privé en publieke ruimte. Nul interesse in de mens die hij achtervolgt, het gaat hem puur om het
achtervolgen en weer verdwijnen in een privé ruimte. Hij noteert alleen fysieke acties en feiten, het bewegen in de ruimte. De foto’s die bij het werk Following Piece horen, zijn pas later van de straat in New York gemaakt. Hij was bang dat hij te veel op zou vallen met een camera tijdens de achtervolging. Het verschil zit tussen het achtervolgen wat Vito Acconci doet en het volgen van een persoon, wat mij meer aanspreekt. Het zijn meneer en mevrouw B die ik juist zo bijzonder vind en daarom wil volgen. Het is de interesse voor hen die mij het laat doen. Er alles van willen weten, tot in het kleinste detail analyseren. Het vergelijken met dat van mezelf. Het kruipen in de huid van de ander. Telkens als meneer en/of mevrouw B in een publieke ruimte zijn, voel ik me vrij om te doen wat ik wil. Zodra ze in een privé-ruimte verdwijnen is dat over, maar stijgt de drang naar het onwetende. Het bewegen in die publieke ruimte is wat me aanspreekt in het werk van Vito Acconci.
Wie ben ik, die mij dat allemaal laat doen. Heb ik zelf nog een plek in die wereld? Het is mijn wereld geworden, dat ben ik. ‘Wie ben ik?’ Dat waren ook de woorden waar de surrealist Andre Breton zijn boek Nadja mee begon. Breton zet in een dagboekvorm zijn avonturen met Nadja op papier. Het wordt door vele een van de surrealistische boeken ooit genoemd, terwijl Breton altijd heeft beweert dat alles uit het boek waarheid is. Het maakt mij niet uit of het fictief is of niet. Als het zijn waarheid is, is het de waarheid toch? Ik wil het niet eens weten, dat maakt het minder leuk. Het is verslavend, het verzuipen in een andere wereld. Jouw wereld. Geobsedeerd zijn door die wereld. Breton geeft met Nadja een voorbeeld, van hoe het leven van iemand (Nadja), die haar eigen wereld inlevert voor het andere. Een wereld construeren en er naar leven. Het surrealistische streven. Hij schrijft over het spreekwoord: ‘zeg me wie je vrienden zijn en ik zal vertellen wie je bent’. Wat in het Frans ( Dis-moi qui tu hantes, je te dirai qui tu es) ook de betekenissen spoken en obsederen heeft. Spoken ja! Het is in feite spoken wat je doet. Onzichtbaar zijn of willen zijn. De vraag ‘wie ben ik’ zal blijven bestaan.
zijn er te veel om op te noemen. Wat ook helemaal niet gek is, het is heerlijk om beeld te verzamelen. Het werkt bij mij namelijk verslavend. Maar de vraag: wat mag en kan je er allemaal mee doen? Houd je ze thuis in een laatje, ga je ze exposeren of laat je ze in een boekje drukken. Als je een boekje maakt, komt er dan tekst bij of blijft het alleen bij de beelden die het verhaal moeten vertellen. Moet het wel een verhaal vertellen of is het alleen al het genot om naar het onbekende te kijken? Is het dan in veel gevallen het authentieke wat aanspreekt of zeggen de beelden op zich ook genoeg? Het maakt bij een interessante verzameling allemaal niet uit volgens mij. Als je het geluk hebt dat iemand een doos vol met moois in je schoot werpt en jij met je liefde-voor-beeld-blik er het juiste uit weet te halen, ben je een rijk mens op het moment. Found footage is ‘hot’ en dat is helemaal terecht. Heel veel is al gemaakt en gedaan dus waarom zou je het niet met de beelden doen die al bestaan? Op mijn werk zie ik nogal wat foto’s voorbij komen, soms ben ik in staat om bij de mensen aan te bellen of ik misschien een printje van het negatief mag maken. Want foto’s van negatieven blijven voorlopig nog de beste. Daar is over ieder beeld meer nagedacht als dat is bij de digitale fotografie. Wat niet goed is kan toch over, dus waarom zou je niet gelijk op de ontspanknop drukken. Ik heb het gevoel dat mede daarom veel fotografen zich bezig houden met het verzamelen van beeld. In de toekomst is het bijna allemaal digitale fotografie en die is al gaat het over de kiekjes minder interessant om te verzamelen. Maar stel dat ik een goede verzameling beelden heb en er iets mee zou willen doen. Wie is dan de auteur van het beeld? Oké, ik ben degene die met de liefde-voor-beeld-blik heeft gezien wat de auteur niet heeft gezien. Oftewel ik kan met de beelden iets doen, terwijl de (amateur)auteur het in een album zou plakken of dat het inderdaad in het laatje verdwijnt. Maar, dat maakt mij nog geen auteur van het beeld. Een verzamelaar van Droste-blikjes heeft ze toch ook niet zelf gemaakt? Nee, die dankt de chocolademaker voor zijn mooi bedrukte blikjes. Je bent een gebruiker van het beeld, de auteur van het werk wat je ervan maakt. Lang leve de amateur-fotograaf!
Waar ben ik? Is de vraag die nog bij me opkomt. Enthousiast over hoe het dagboek is verlopen. Nieuwsgierig naar hoe het met meneer en mevrouw B verder zal gaan. Er is geen rede te stoppen daarin te schrijven. Er blijven nog steeds vragen opborrelen, die gaande weg misschien nog interessanter worden ook. Objectief om willen gaan met de feiten en toch met de suggestie van hoe het zou kunnen bezig zijn, geeft een spanning die lekker voelt. Begonnen met de vraag ‘wat toegestaan is voor mezelf’, tot de conclusie gekomen dat ik het ben, het is mijn fascinatie voor dit moment. In de huid kruipen van de ander. Het onzichtbaar zijn in die wereld. Het is toegestaan.
ze meteen halen, ben erg nieuwsgierig wat hij voor elkaar heeft gekregen. Op één beeld staat een telefoon op het asfalt gefotografeerd. Niets bijzonders zou je zeggen, het is een saai beeld. Thuis heb ik ingezoomd op het schermpje om te zien of de telefoon nog aan stond bij het maken van de foto. NL Telfort 21
apr. 10:20, 10:19 staat er op het scherm. Dat betekent dus dat de telefoon tien minuten en negentien seconden aan het bellen was. Maar naar wie? Leeft de eigenaar(es) nog of is de telefoon bij het krijgen van een nekschot op de grond gevallen? Als dat zo is heeft degene die gebeld werd alles gehoord. Gister op het politiebureau was ik enthousiast over de beelden die ze voor me uit hadden gezocht. Ik had wel gevraagd om beelden waar absoluut geen bloed op te zien zou zijn, maar goed ik was er blij mee dus dat was het ergste niet. Toen ik thuis kwam en de beelden nog eens goed bekeek, vond ik ze eng, luguber. Was het dit nou waar ik al die tijd zo nieuwsgierig naar was geweest? Stefan vertelde dat bijna alle beelden van zaken waren met een dodelijke afloop, oftewel ernstige misdrijven of zelfdoding. Als ik met dat gegeven naar de beelden ga kijken, wil ik ze niet eens meer zien. Ik vul bij het zien van bloedspetters op de vloerbedekking of lamellen de rest van het verhaal zelf in, ook al wil ik dat niet. Ik hoef geen bloed te zien! Toch zijn de beelden boeiend gefotografeerd, de eenvoud van het registreren is wat me aanspreekt. De fotograaf is niet door de knieën gegaan om een close-up te maken van iets wat op de grond ligt. Hij zet bij het maken van de close-up ook een kastje of tafelpoot in beeld, dat maakt dat het gevoel van de werkelijkheid om hoog komt en je absoluut niet bij het zien van de bloedspetters op de gedachte komt dat het ketchup zou kunnen zijn. De beelden maken iets los, ze laten met weinig informatie je het verhaal zelf verder invullen. Dat is wat me boeit. Tot slot vroeg Stefan of hij het stuk van mijn scriptie mocht lezen wat ik over hen geschreven had. Omdat zij heel wat uren in het krijgen van de foto’s voor mij hebben gestoken, vond hij dat ik toch maar eens moest vertellen waar mijn scriptie precies over gaat. Ik heb dus met mijn impulsieve hoofd verteld dat ik mensen aan het achtervolgen ben, op het politiebureau, aan een agent nog wel! Terwijl ik het vertelde wist ik meteen dat ik er spijt van zou krijgen. Er werd gelijk met een vinger gewezen en verteld dat ik me op glad ijs bevond, wat natuurlijk terecht is vanuit zijn oogpunt. Het laatste wat ik erover gezegd heb was de vraag: “Wat maakt het uit of ik een foto neem van het huis van meneer en mevrouw B. of van het huis van de buren?”
23 Januari 2008.
Op de laatste nipper belde gister Stefan B van de politie Tilburg. Hij heeft twintig foto’s voor me uitgezocht. Ik ga
Literatuurlijst
Andre Breton, Nadja, Meulenhoff Nederland, 1973 Sophie Calle, Het adresboekje, Libération, Paris 1983 Sophie Calle, M’as tu vu(e)?, Did you see me?, Prestel Publishing, London 2003
Vito Acconci, vito Hannibal acconci studio, MAC/BA Barcelona Cristian Boltanski, Reconstitution, publicatie Stedelijk van Abbemuseum, Eindhoven 1990
Re-magazine John, Amsterdam, herfst 2002
Gunter Metken, Spurensicherung , DuMont Buchverlag, Köln 1977 Miriam Missana, Rik Suermondt, Plaats Delict Amsterdam,
Amsterdam 2006
Buiten Beeld, Het auteursrecht van fotografen, Haarlem 2007 Julian Germain, For every minute you are angry you lose sixty seconds of happiness, Steidl Mack, Gottingen 2005
Linda Maria Birbeck, Bijou Angel, autres directions, Amsterdam 2005.
Useful Photography #006 e.a. Oktober 2006
Het L.P. Polhuis archief: een gewoon familie-album, Nederlands fotomuseum/ Artimo, Rotterdam/Amsterdam 2004
Kesselskramer, Wonder, Amsterdam, april 2006
Hannes Walrafen, Onvoltooid verleden, Galerie pennings, Eindhoven 1999
Colofon
Tekst:
Agnes van Noorloos Beeld:
Agnes van Noorloos, archief politie Tilburg Ontwerp:
Agnes van Noorloos Oplage:
10
Met dank aan:
Meneer en mevrouw B, omdat ze zijn wie ze zijn.
Amy Krock, Teus Ippel, Bas van der Schoot, Mario van Noorloos, Annelies Verschoor, Rik Suermondt, Stefan Baars
