• No results found

Bosbranden in de Amazone: Berichtgeving en framing

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share "Bosbranden in de Amazone: Berichtgeving en framing"

Copied!
26
0
0

Bezig met laden.... (Bekijk nu de volledige tekst)

Hele tekst

(1)

Bosbranden in de Amazone:

Berichtgeving en framing

Interdisciplinair onderzoek naar frames in verschillende politiek gekleurde

Amerikaanse kranten

Daan Rubens

11902892

Communicatiewetenschappen

Nils Boonstra

11784415

Kunstmatige Intelligentie

Nick van Olst

11323574

Politicologie

17 - 01 - 2020

Aantal woorden:

5738

Thema III domein:

Milieu & Beleid

Begeleidende docenten: Dhr. prof. dr. M.D. Davidson

Mw. V.O. de Jong

Abstract

In dit onderzoek wordt gekeken of links en rechts georiënteerde Amerikaanse kranten verschillende frames toepassen in de berichtgeving over de Amazone branden in de zomer van 2019.

Aan de hand van literatuuronderzoek zijn verwachtingen opgesteld voor acht verschillende frames die gebruikt worden in de inhoudsanalyse. Vervolgens zijn 85 artikelen geanalyseerd aan de hand van een inhoudsanalyse en een sentimentanalyse. Uit de inhoudsanalyse is gebleken dat linkse kranten significant meer gebruik maken van het responsibility frame en het human interest frame. Bij de overige frames is geen significant verschil gevonden. Uit de sentimentanalyse zijn geen significante verschillen tussen links en rechts gekomen. Hieruit is de conclusie te trekken dat er verschillen zijn in het gebruik van frames tussen linkse en rechtse kranten maar dat deze minder groot zijn dan gedacht.

(2)

Inleiding 3

Introductie 3

Onderzoeksvraag 3

Subvragen 4

Verantwoording interdisciplinaire aanpak 4

Opbouw verslag 4 Theoretisch kader 6 Methoden 13 Resultaten 15 Conclusie 16 Discussie 16 Literatuurlijst 17 Bijlagen 19 Integratie 19 Codeboek 19

Resultaten MANOVA en Tukey test 21

Inleiding

(3)

In de zomer van 2019 woedde in het Amazonegebied in Brazilië hevige branden. Door de hevigheid van deze branden was er veel verslaggeving over in de media. Verschillende artikelen over dezelfde casus kunnen verschillen in de aspecten van de bosbranden die het aankaart, en kunnen dus verschillende framing bevatten. Framing is een concept dat centraal staat binnen de communicatiewetenschappen, omdat frames kunnen beïnvloeden hoe mensen ergens over denken (Semetko & Valkenburg, 2000; De Vreese, 2005). Semetko en Valkenburg (2000) beschrijven framing als het vergroten van de aanwezigheid en de focus op bepaalde aspecten, met als doel bepaalde ideeën of realiteiten te promoten. Er is al veel geschreven over framing, en meer specifiek over media framing. Naar media framing en de implicaties daarvan is ook al een uitgebreid onderzoek gedaan door Semetko en

Valkenburg (2000) in de vorm van een inhoudsanalyse naar verschillende vastgestelde frames en in hoeverre deze aanwezig zijn in verschillende media. Semetko en Valkenburg (2000) onderzoeken daarin een specifieke casus.

Er is echter nog weinig bekend over het verschil in framing tussen linkse en rechtse kranten. Ook is er geen recent onderzoek naar framing gedaan. In dit paper wordt deze kenniskloof geprobeerd te overbruggen aan de hand van de recente casus over bosbranden in de Amazone in de zomer van 2019. Het verschil in gebruikte frames tussen linkse en rechtse kranten wordt onderzocht door te focussen op linkse en rechtse Amerikaanse kranten. Ook door het feit dat deze casus onderzocht wordt aan de hand van kranten, terwijl veruit het meeste onderzoek zich richt zich op analyse van sociale media, is dit een interessante toevoeging aan het onderzoek (Serrano-Guerrero, Olivas, Romero, & Herrera-Viedma, 2015).

Daarnaast wordt in dit paper over bosbranden in de Amazone een sentimentanalyse van de krantenartikelen toegepast. De relevantie van dit onderzoek naar framing van bosbranden in de Amazone zit dan ook in het feit dat het een nieuwe specifieke casus onderzoekt, met een uitgebreidere methode dan in voorgaand onderzoek. Dit is een recente gebeurtenis waar nog weinig onderzoek naar gedaan is en om deze reden is het nog steeds relevant in maatschappelijke zin om te kijken naar hedendaagse media framing.

Onderzoeksvraag

- Hoe worden de bosbranden van zomer 2019 in Brazilië geframed door de

verschillende politiek gekleurde Amerikaanse kranten, en passen deze frames binnen het verwachtingspatroon?

Subvragen

Om de onderzoeksvraag te beantwoorden zal eerst met behulp van literatuuronderzoek verder onderzocht worden wat (politieke) framing is en wat de verschillende politieke

oriëntaties van kranten zijn. Ook zullen er een paar deelvragen beantwoordt moeten worden voordat de hoofdvraag volledig beantwoordt kan worden. De eerste deelvraag heeft als doel om de frames te analyseren, en luidt:

- Welke verschillende frames kunnen vastgesteld worden in de verschillende kranten? Hierna zal worden geanalyseerd hoe de belangen en prioriteiten van de verschillende

kranten (volgens de theorie) overeenkomen met de resultaten:

- Wat zouden, theoretisch gezien, de sociale, politieke en economische belangen van de verschillende kranten zijn en hoe komen deze overeen met de resultaten?

(4)

Als afsluiting zal worden getracht om het sentiment in de artikelen te analyseren aan de hand van de vraag:

- Wat is het sentiment van de artikelen in de kranten?

De resultaten van de verschillende deelvragen kunnen vervolgens vergeleken worden om zo een overkoepelend antwoord te kunnen geven op de onderzoeksvraag.

Verantwoording interdisciplinaire aanpak

Om deze onderzoeksvraag te beantwoorden is kennis uit zowel de

communicatiewetenschappen als politicologie en kunstmatige intelligentie nodig. Middels theorieën uit de communicatiewetenschappen en politicologie kan framing uitgewerkt en uitgelegd worden en kan de link met politieke kleur gemaakt worden. Deze disciplines vormen daarmee geïntegreerd het theoretisch kader van dit onderzoek. Beide disciplines worden gebruikt in de vorm van relevante theorieën, en worden daarbij geïntegreerd gebruikt als theoretisch kader. Politicologie en communicatiewetenschappen hebben dus een

common ground, maar vullen elkaar ook aan. Hierbij wordt de framing theorie uit de

communicatiewetenschappen geïntegreerd met de politieke theorie, volgens de “connect” en “add” methode van Menken en Keestra (2016).

Theorieën en modellen vanuit communicatiewetenschappen en kunstmatige intelligentie worden daarna apart van elkaar ingezet als methode van analyse volgens de “add” methode van Menken en Keestra (2016). Kunstmatige intelligentie is nodig voor het vaststellen van sentiment en ter verdere verwerking van de onderzoeksresultaten. Om de frames vast te stellen maken we gebruik van modellen uit kunstmatige intelligentie (sentimentanalyse) en communicatiewetenschappen (inhoudsanalyse). Zo is sentimentanalyse een veelgebruikte methode in politiek onderzoek en wordt inhoudsanalyse vaker gebruikt in onderzoek naar framing. Door deze twee methodes te combineren hopen we sneller frames te kunnen vaststellen dan bij het gebruik van een enkele methode, en daarnaast kunnen de twee methodes elkaar aanvullen en worden vergeleken om tot een genuanceerder beeld te komen van frames in krantenartikelen. Naast dat de methodes verweven zijn, is ook het theoretische deel dat toegevoegd wordt vanuit de politicologie discipline een rode draad in dit onderzoek dat functioneert als voorspelling en verklaringsmodel. De politieke theorie vormt dus als het ware een verwachtingspatroon waarop getest wordt of deze overeenkomt met wat empirisch gevonden wordt in dit onderzoek.

Opbouw verslag

Nu het onderwerp geïntroduceerd is en het doel van dit onderzoek verduidelijkt is zal de structuur van dit verslag kort doorgenomen worden. Allereerst volgt er een theoretisch kader waarin het concept framing gedefinieerd wordt en er wordt gekeken naar hoe dit in de media tot uitdrukking kan komen. Ook wordt er een achtergrond van politieke theorie geschreven om te voorspellen hoe verschillende politiek gekleurde kranten in theorie zich zouden

moeten profileren qua gebruikte frames. Deze theoretische onderbouwing zal vervolgens als een verwachtingspatroon fungeren en zal dus een referentie zijn voor de gevonden

resultaten in de analyse. Na de hypothese zullen de twee verschillende gebruikte analysemethoden worden uitgelegd en zal worden ingegaan op de relevantie van deze methoden. Ook worden de keuzes in kranten hier gelegitimeerd. Vervolgens zal in de resultaten besproken worden wat de verschillende analyses hebben opgebracht. In de discussie zullen de (mogelijke) tekortkomingen van dit onderzoek genoemd worden en gereflecteerd worden over hoe dit in vervolgonderzoek wellicht beter gedaan kan worden. Ten slotte zal er in de conclusie een bespreking komen van de antwoorden van de

(5)

verschillende deelvragen en zal een synthese leiden tot een zo volledig mogelijke beantwoording van de onderzoeksvraag.

Aan het einde van het verslag staat een literatuurlijst waarin alle gebruikte literatuur vermeld wordt. Onder het kopje bijlagen is de integratie te vinden, evenals het codeboek voor de inhoudsanalyse en de visualisatie van de resultaten.

Theoretisch raamwerk

Inleiding

Het theoretisch raamwerk zal dienen om het concept framing vast te stellen en uit te leggen hoe deze in politieke context gebruikt kan worden. Vervolgens zal de politieke context van de VS ontleed worden in de verschillende actoren en zal politieke theorie gebruikt worden om een verwachtingspatroon op te stellen van hoe de verschillende stemmen in de Amerikaanse politiek zullen denken over specifieke politieke kwesties en dus ook in welke frames ze mogelijk zullen denken en handelen met betrekking op de situatie in de Amazone. Ten slotte zal uitgelegd worden hoe de gekozen kranten gelegitimeerd worden.

(6)

In dit onderzoek staat de framing van berichtgeving centraal. Framing is een belangrijke theorie binnen de communicatiewetenschappen en wordt beschreven als het vergroten van de aanwezigheid en de focus op bepaalde aspecten, met als doel bepaalde ideeën of

realiteiten te promoten (Semetko & Valkenburg, 2000). Semetko en Valkenburg (2000) geven in hun onderzoek ook een aantal voorbeelden van frames. Als aanvulling hierop geeft De Vreese (2005) in zijn onderzoek aan dat er twee verschillende soorten frames zijn, namelijk generic frames en issue frames. Generic frames gaan over genres en brede onderwerpen, terwijl issue frames gaan over specifieke gebeurtenissen. De frames uit het onderzoek van Semetko en Valkenburg (2000), die later in dit Thema 3 onderzoek genoemd zullen worden, zijn generic. Ook de zelf opgestelde frames, waar in de methodesectie op teruggekomen zal worden, zijn generic frames. Aangezien dit onderzoek (politieke) tendensen op macroniveau tracht te analyseren zijn de meer brede generic frames in de verwachting meer van

toepassing om resultaten mee te vinden die enigszins generaliseerbaar zijn.

Politieke framing

Verder is het belangrijk om te bespreken hoe deze frames zich in de realiteit in de media kunnen manifesteren en hoe ze gepolitiseerd kunnen raken. Dit houdt in dat frames als ‘’tools’’ door politieke actoren gebruikt kunnen worden voor eigen doeleinden. Het kunnen herkennen van deze frames is cruciaal in het bepalen van vragen (vanuit eerder gedaan onderzoek) voor de analyse en het eventueel toevoegen van eigen opgestelde vragen die relevant zijn voor de casus. Op deze manier kunnen de vragen optimaal gesteld worden om achter verschillende politieke, sociale en economische belangen van de krant te komen en te kijken of deze overeenkomen met de theorie. Dit wordt gedaan aan de hand van de tekst van Entman, Matthes & Pellicano (2009) over de aard en effecten van framing in het nieuws. Vooral in politieke context is er veel onenigheid over de eenheid van analyse als men het heeft over frames. Dit onderzoek van Entman, Matthes en Pellicano (2009) spitst zich toe op dit geaggregeerde macroniveau, waarin politiek-economische strategieën in de samenleving als ‘’tools’’ van framing gezien kunnen worden (Entman, Matthes & Pellicano, 2009). De verstrekking van nieuwsberichten in kranten is meestal niet vanzelfsprekend objectief van aard en moet dus kritisch benaderd worden aangezien frames van allerlei verschillende strategieën zich kunnen nestelen in de vorm van woordgebruik, bevooroordelingen en het overdrijven of opzettelijk weglaten van informatie of context (Entman, Matthes & Pellicano, 2009). Uit onderzoek blijkt dat veel media-frames een politieke lading dragen (Entman, Matthes & Pellicano, 2009). Om deze reden moet altijd goed onderzocht worden waar deze bronnen van afkomstig zijn en wat de belangstellenden willen bereiken in de gebieden van economie en politiek en verdere ideeën over de samenleving, zoals culturele of religieuze overtuigingen en principes (Entman, Matthes & Pellicano, 2009). Entman, Matthes & Pellicano (2009) stellen dat het ontrafelen van grootschalige georganiseerde politieke framing nog steeds moeizaam is en er een geïntegreerde theorie ontwikkeld moet worden die zich focust op de constructie van frames, de verspreiding ervan en ook de impact die ze hebben om de wereld en politiek beleid dat gevoerd wordt. De oorzaak van verduisterde frames ligt bij de beperkte communicatie tussen de elites, media en het volk en de discrepantie van macht en invloed tussen deze groepen (Entman, Matthes & Pellicano, 2009).

Frames kunnen dus als ‘’tools’’ gebruikt worden om doeleinden na te streven. Hier komt uiteraard competitie tussen actoren die verschillende frames gebruiken bij kijken. Over mogelijke competitie van frames die kan ontstaan in de media met betrekking tot beleid voorkeuren in de politieke, economische en sociale sectoren wordt geschreven door Strömberg (2004). Deze competitie gaat vooral op voor het feit dat mensen stemmen voor

(7)

een beleid, gebaseerd op basale politieke ideeën, waarbij ze belangen hebben. Wat hierbij komt is het feit dat de informatie vooral door media zoals kranten worden voorgelegd aan het volk om deze ideeën vorm te geven (Strömberg, 2004). Dit zou dus betekenen dat er

parallellen zijn tussen de politiek en de media in de zin dat beide onderlinge concurrentie kennen en dat beide invloed hebben op beleid. Op medianiveau betekent dit dat de informatie, politiek gekleurd en overeenkomend met de gewenste politieke ideeën en idealen, concurreert met oppositionele ideeën (met andere politieke kleur) in andere media (Strömberg, 2004).

Om duidelijk te maken hoe dit zich in de realiteit manifesteert biedt het onderzoek van Robbins (2018) inzicht door zijn analyse van de discours competitie in de Ierse media, waarbij gekeken werd hoe de meest prominente actoren proberen hun eigen agenda te realiseren via een zekere vorm van klimaat framing. Ten eerste blijken de mediaberichten vooral politiek van aard (Robbins, 2018). Ook wetenschappelijke, morele en ethische frames blijken prominent, terwijl sceptische argumenten en zelfs economische argumenten minder prominent blijken. Aan de ene kant lijken de overheid en ministers het klimaatprobleem vooral te framen via economische communicatiestrategieën en verantwoordelijkheid, terwijl journalisten, aan de andere kant, het eigenlijk altijd politiek lijken te framen. De laatste groep stelt efficiëntie, beleid en bestuurlijke oplossingen centraal (eco moderne politieke

perspectieven), waarbij de opkomst van nieuwe technieken steeds meer een rol gaat spelen (Robbins, 2018). Door de continu veranderende aard van klimaat discoursen, door o.a. de vergrote politisering ervan, moeten frames flexibel van aard zijn en zich telkens aanpassen aan de hedendaagse situatie (Robbins, 2018). Dit maakt frames nog verder strategische gespecialiseerde wapens waar we waakzaam voor moeten zijn. Door de complexiteit van hedendaagse politiek hebben we besloten een aantal frames (eerder in het theoretisch kader genoemd) te willen analyseren.

Politieke systeem VS

Nu er besproken is hoe (mogelijk gepolitiseerde) frames zich in de media kunnen uiten, zal er een achtergrond geschetst worden van het politieke spectrum in de Verenigde Staten om zo een verwachtingspatroon te koppelen aan de (door ons vastgestelde) frames (worden later benoemd en uitgelegd). Dit wil zeggen dat er vanuit de politieke theorie en de

specifieke casus van de VS een verwachting zal worden opgemaakt naar hoe links en rechts zich zullen profileren in de nieuwsgeving over de Amazone. Cruciaal voor het analyseren van dit onderwerp is bespreken hoe de meest prominente Amerikaanse politieke stemmen zich uitspreken in verschillende prominente sociale, economische en politieke vraagstukken die vaak terugkomen in de media. Op deze manier wordt er een theoretisch onderbouwde hypothese voorgesteld waarmee later de resultaten van de inhoudsanalyse mee vergeleken zullen worden.

De eerste stap hierin is uiteraard kort bespreken hoe het politieke systeem van de Verenigde Staten in elkaar steekt, aangezien dit aanzienlijk verschilt van het Nederlandse model. In plaats van een evenredige representatie en een groot aantal politieke partijen is er namelijk sprake van een districtensysteem per staat (ook wel: meerderheidsstelsel), waarin slechts een van twee hele prominente partijen altijd de stem pakt voor een hele staat (= district) (Hague & Harrop, 2004). Deze twee partijen zijn de Democratische Partij en de

Republikeinse Partij, twee partijen die in de VS worden vaak gezien als radicale tegenpolen van elkaar met hele sterke tegenovergestelde idealen. De Democraten in de VS zijn over het algemeen links en progressief, terwijl de Republikeinen rechts en conservatief zijn (Hague & Harrop, 2004).

(8)

Theorie politieke oriëntatie

Volgens politieke theorie houdt dit in dat over het algemeen de Democraten beschreven kunnen worden als politieke actoren die het kern ideaal nastreven van het gelijktrekken van de sociale verhoudingen (gelijkheid) binnen eigen staat. Ze stellen dat de overheid

verantwoordelijk is voor het opkomen voor de gemarginaliseerde groepen en het in toom houden van de hogere sociale klassen om een gezond sociaal economisch balans te verwezenlijken waarin de welvaart eerlijk verdeeld wordt (Pestritto, 2011). Ze zullen hierin ook een actieve rol aannemen (Pestritto, 2011). De verzorgingsstaat die als ideaalbeeld geschetst wordt beroept zich op een morele verplichting tegenover ‘’zwakkere’’ groepen die niet zonder de hulp van de staat zich op kunnen werken zonder uitgebuit te worden

(Stromquist, 2010). Ook zijn de Democraten progressief (vooruitstrevend) van aard, wat betekent dat de stroming oog heeft op de veranderlijke aard van de hedendaagse wereld en daarom beleid steeds (in hun eigen ogen) optimaal aanpast aan de wereld van de toekomst (Stromquist, 2010). Hele recentelijk drukke thema’s zoals klimaatverandering en preservatie van de natuur staan daarom hoog op de agenda (Purdy, 2010).

De rechtse Republikeinen streven daarentegen naar een staat waarin individuele vrijheid voorop staat. Individuen hebben een gelijke kans bij geboorte, maar hebben een individuele verantwoordelijkheid om zich te ontwikkelen en zich te plaatsen in een zeker sociale klasse (Laborde & Maynor, 2009). Deze individuele ontwikkeling wordt veelal geframed in termen van economische waarde van het individu (Sellers, 1994). De rol van de staat in het bemoeien met verhoudingen in de samenleving is niet groot, de staat leidt enkel de grote macroprocessen die de economie sturen, maar vervult verder vooral de, meer passieve, rol van nachtwaker (ook wel ‘’The Invisible Hand’’ van Adam Smith) (Dagger, 2006). Ook is conservatisme een centraal punt in de ideologie. De Republikeinen proberen vaak snelle verandering, door links, tegen te gaan uit angst dat juist de goede aspecten van het verleden verdwijnen uit het wereldbeeld (Sellers, 1994).

Gebruikte frames

Nu de basisprincipes zijn vastgesteld zullen de verschillende frames geïntroduceerd worden die gebruikt gaan worden voor de inhoudsanalyse (uitgelegd in de methode (methode I)). Hoe deze frames precies samengesteld zijn zal verder ook worden toegelicht in de methode. Nadat deze frames benoemd zijn, zal er een verwachtingspatroon worden opgesteld voor de specifieke casus van de bosbranden in de Amazone vanuit een politiek theoretische

onderbouwing per frame. Dit zal dus een soort hypothese zijn die later empirisch getest gaat worden aan de hand van analyse.

Gebruikte frames

● Responsibility frame ● Human Interest frame ● Conflict frame ● Morality frame ● Economic frame ● Political frame ● Nature frame ● Science frame

(9)

De theoretisch onderbouwde voorspellingen per frame zijn als volgt. De verwachting is dat het responsibility frame significant verschillend zal scoren in zowel linkse als rechtse kranten, en dat de score bij links hoger zal liggen. Dit zou moeten komen door het feit dat de

algemene consensus in mainstream media op eerste gezicht over de Amazone branden is dat het veroorzaakt is door wanbeleid van de Braziliaanse overheid. Het feit dat linkse ideologie de actieve rol van de overheid zo benadrukt doet vermoeden dat veel framing over verantwoordelijkheid over de crisis zal komen vanuit de linkse hoek (Pestritto, 2011). Het feit dat de Braziliaanse overheid een rechtse partij aan de macht heeft, zal het alleen maar waarschijnlijker maken dat linkse kranten de verantwoordelijkheid van de rechtse overheid (en mogelijk wanbeleid) zullen aankaarten (Strömberg, 2004). Rechtse kranten zullen wellicht ook wel verantwoordelijkheid van bepaalde andere betrokken actoren aankaarten, maar de verwachting is dat dit minder zal gebeuren omdat ervan uit rechts vanuit eerste indruk minder makkelijk een ‘’scapegoat’’ (zondebok) aan te wijzen is om te politiseren. Het human interest frame lijkt het meest abstracte frame, dus zal eerst even uitgelegd moeten worden. Het frame heeft vooral betrekking op het benoemen van persoonlijke kwesties in berichtgeving. Dit kan bijvoorbeeld gaan over persoonlijke verhalen en

sentimenten. De verwachting is dat dit frame in beide ideologische opzichten niet heel veel tot uiting zal komen door het feit dat de grote kranten vaak objectiviteit als hoofdwaarde hebben en informatie zo accuraat mogelijk proberen te portretteren via verhalen over het macroniveau in plaats van het microniveau van menselijke verhalen. Het is echter wel te verwachten dat links toch hoger zal scoren dan rechts door de nadruk die gelegd wordt op bescherming van individuen, zeker gemarginaliseerde individuen (Pestritto, 2011). Normaal gesproken zou er een goede claim zijn voor rechts om dit frame te gebruiken om de rol van individuen te benadrukken, maar in het geval van deze casus is de verwachting dat het vooral zal gaan over de verhalen van de gedupeerden van de crisis. Zij zullen dan toch hoogstwaarschijnlijk via linkse media hun verhaal kunnen doen.

Bij het conflict frame is de verwachting dat er geen significant verschil zal zijn, aangezien volgens de theorie verschillende oppositionele stromingen vaak schuld zullen schuiven naar de ander. De geschiedenis heeft ook al vaker laten zien dat beide linkse en rechtse

ideologieën vaak tot grootschalige conflicten hebben geleid, en dat regeringstype hier van grotere invloed was dan de daadwerkelijke ideologie (Maoz & Abdolali, 1989). Hieruit kunnen we dus niet de ene politieke stroming de voorkeur geven boven de ander. Er is echter wel een claim te maken voor de meer recente rol van progressief links in de politiek die meer doelt op gezamenlijke oplossing in tegenstelling tot vroeger (Stromquist, 2010). Deze ontwikkeling vindt plaats terwijl conservatief rechts nog steeds vaak wordt verweten te spreken in vijandbeelden en conflict van interesses, alhoewel dit in de praktijk niet is bewezen (Laborde & Maynor, 2009).

Het volgende frame betreft de aanwezigheid van ‘’morality’’ in de berichtgeving en dus in welke mate de krant hier beroep op doet. De verwachting is dat de linkse kranten hoger zullen scoren bij het morality frame, omdat de linkse ideologie meer aandacht besteedt aan de morele kant van politiek bedrijven als het gaat om gevolgen voor gemarginaliseerde individuen en groepen (Stromquist, 2010). Behalve dit zal de linkse ideologie ook met oog op gevolgen voor het milieu handelen (Purdy, 2010). Door de specifieke casus van de Amazone branden zal het beroep waarschijnlijk gedaan worden op natuurbescherming om morality te framen.

(10)

Het economic frame zou theoretisch gezien het meest gebruikt worden door rechts gedreven ideologie door de nadruk op de rol van economische status, verhoudingen en gevolgen in het analyseren van het wereldbeeld (Sellers, 1994). Er zal naar verwachting veel geframed worden in termen van (mogelijke) winsten en verliezen en hoe dit invloed heeft op het toekomstbeeld (Dagger, 2006). Echter zou een goede aanwezigheid van gebruik van dit frame vanuit de linkse hoek ook niet uit te sluiten zijn. Links legt namelijk we de focus op mogelijke economische ongelijkheden en uitbuitingen die benoemd kunnen worden als het gaat om deze crisis in Brazilië (Stromquist, 2010).

Vervolgens wordt een wellicht moeilijk te voorspellen frame geanalyseerd, namelijk het political frame. Dit frame onderzoekt in welke mate de krant het nieuws politiseert door het specifiek benoemen (of zelfs negatief bejegenen) van politieke affiliaties als het spreekt over een persoon, groep, partij, regering of land of de acties van deze actor bijvoorbeeld. Elk niveau van aggregatie kan in zekere mate gepolitiseerd worden. Het politiseren heeft vaak als doel om een (politieke) oppositie te scapegoaten(Strömberg, 2004). De politiserende partij gebruikt het als een ‘’tool’’ om de eigen ideologische positie te versterken ten koste van de ander (waar dus de fout ligt) (Robbins, 2018). Theoretisch gezien zouden kranten van beide ideologische kampen veel politiseren jegens de ander, wat dus hoge scores op dit frame zou betekenen (dus geen significant verschil) (Strömberg, 2004). Echter is de verwachting dat in deze specifieke casus, waarin de overheid al veelal schuldig verklaard wordt in de internationale politiek, linkse politisering makkelijker en subtieler de objectieve media in kan slippen dan rechtse politisering, wat links wellicht een hogere score zou moeten geven in dit frame.

Het nature frame meet in welke mate er wordt verwezen naar de natuur en de natuur

gevolgen die de crisis met zich mee brengt. De verwachting dat links hoger scoort, omdat er in links progressieve ideologie meer aandacht is voor het grote belang van het behoud van natuur en de gevolgen van bosbranden voor de natuur (Purdy, 2010). Deze blik op de toekomst en de urgentie van handelen als het gaat om klimaatverandering wordt in theorie niet in grote mate teruggevonden bij conservatief rechts relatief tot progressief links (Laborde & Maynor, 2009).

De verwachting is ten slotte dat het science frame, dat meet in welke mate er beroep wordt gedaan op wetenschappelijke data en wetenschappelijk bewijs in de argumentering, groot zal zijn voor beide kanten. Als het gaat om berichtgeving zal er empirisch bewijs gegeven moeten worden om een punt te versterken, dus elke professionele krant zal hier beroep op moeten doen. Als het echter gaat over bosbranden en natuurlijke gevolgen blijkt het in de praktijk vaak dat progressief linkse ideologie veelal wetenschap gebruikt om hun punt, de urgentie van handelen met betrekking tot het klimaat, te versterken (Purdy, 2010). Dit alles terwijl conservatief rechts vaak deze ‘’echte’’ wetenschap ontkent (Hansson, 2017). Het is echter wel mogelijk dat rechts nog steeds hoog zal scoren in dit frame, maar of dit echt wetenschappelijk of ‘’pseudowetenschappelijk’’ is moet uiteraard ook in het achterhoofd gehouden worden bij het verklaren van de resultaten.

Proces kiezen van kranten

De keuzes voor welke Amerikaanse kranten zijn geselecteerd voor de analyses in dit onderzoek zullen eerst worden gerechtvaardigd voordat ze worden gebruikt. Deze

legitimering zoeken we in eerder gedaan empirisch onderzoek naar de politieke oriëntatie van Amerikaanse kranten. In Figuur 1 is een voorbeeld van een onderzoek waarin volgens een puntensysteem verschillende Amerikaanse kranten geordend staan op politieke

(11)

oriëntatie (An, Cha, Gummadi, Crowcroft & Quercia, 2012). Vervolgens zijn er grenzen gesteld om de verschillende kranten vanuit de schaal onder te verdelen onder de labels van ‘’Left’’, ‘’Centrist’’ en ‘’Right’’, zie Figuur 2 (An, Cha, Gummadi, Crowcroft & Quercia, 2012). Verderop, in de methode, benoemen en legitimeren we de keuze van kranten die we gaan analyseren en hoe we dit willen doen.

Figuur 1. Politieke oriëntatie Amerikaanse kranten

(12)

Methoden

Dit onderzoek zal naast literatuuronderzoek bestaan uit twee verschillende methodes van analyse. Een voor de analyse van de frames, en een voor de analyse van sentiment in de artikelen. Met behulp van sentiment analyse en een inhoudsanalyse zal worden gekeken wat de sentimenten en gebruikte frames in krantenartikelen zijn, om zo op een interdisciplinaire manier te onderzoeken of er bepaalde frames worden toegepast en of er een verschil is in sentiment in de berichtgeving van verschillende types kranten over de bosbranden in het Amazonegebied. De resultaten zullen daarna worden gecombineerd en vergeleken met elkaar om met politieke theorie tot een antwoord op de onderzoeksvraag te komen.

In totaal zullen vier kranten gebruikt worden voor dit onderzoek, twee politiek linkse kranten en twee politiek rechtse kranten. De keuze voor vier kranten is gebaseerd op het feit dat één krant per richting werd beoordeeld als te weinig om een conclusie op te baseren. Meer dan twee kranten paste echter niet binnen de ‘time and scope limitations’ van dit onderzoek. De vier gekozen kranten zijn Fox News en The Washington Times voor rechts en New York Times en NPR voor links. Deze keuze is gebaseerd op het artikel van An, Cha, Gummadi, Crowcroft en Quercia (2012), waaruit blijkt dat deze vier kranten de uiterste kranten zijn aan de rechter en linker krant op de links-rechts schaal in Figuur 1. Uit het artikel van Budak, Goel en Rao (2016) blijkt ook dat New York Times links wordt ingedeeld en Fox News rechts.

(13)

Allereerst zijn de krantenartikelen geanalyseerd aan de hand van een inhoudsanalyse, vergelijkbaar met de methode van het artikel van Semetko en Valkenburg (2000), om op deze manier gebruikte frames te identificeren. Voorafgaand aan deze analyse zijn 26 vragen opgesteld die enkel met ja of nee beantwoord kunnen worden. Elk van deze vragen duidt op een specifiek frame. Deze frames zijn voor een groot deel afkomstig uit het artikel van Semetko en Valkenburg (2000), maar er zijn ook frames eigenhandig opgesteld. Hier zal later in de methode op teruggekomen worden. Een voorbeeld van een vraag die voor het nature frame gebruikt is, is: “Does the article contain an illustration of a natural

consequence?” Een ander voorbeeld van een vraag die het economic frame aanduidt is: “Is there a mention of financial losses now or in the future?”. Wanneer het antwoord ‘ja’ is, wordt er een 1 ingevuld en wanneer het antwoord ‘nee’ is een 0. Aan de hand van deze vragenlijst, ook wel codeboek genoemd zijn alle artikelen elk geanalyseerd door drie codeurs. De data die hieruit volgt, gaat vervolgens worden geanalyseerd met behulp van de juiste statistische toetsen.

Per krant worden minstens 20 artikelen geanalyseerd, soms enkele meer als er veel

artikelen te vinden waren. De artikelen zijn gezocht via de zoekterm van “ ‘betreffende krant’ + amazon fires” of een vergelijkbare zoekterm. De krantenartikelen komen allemaal uit de zomer van 2019 (augustus - september), omdat de branden simpelweg rond deze tijd woedde en er veel verslaggeving over was.

De gebruikte vragen zijn te vinden in de bijlage onder de naam ‘Codeboek’ (zie bijlage). Zoals eerder vermeld komen deze vragen grotendeels uit het artikel van Semetko en Valkenburg (2000). Enkele vragen zijn weggelaten omdat deze niet relevant zijn voor dit onderzoek naar de Amazone branden, of omdat deze vragen beoordeeld werden als te subjectief. Een voorbeeld van een vraag die is weggelaten vanwege mogelijke subjectiviteit is: “Does the story contain visual information that might generate feelings of outrage,

empathy-caring, sympathy, or compassion?”. Deze vraag gaat over de opwekking van gevoelens, wat beoordeeld als iets wat kan verschillen per persoon en dus per codeur. Om deze reden is deze specifieke vraag, afkomstig van het artikel van Semetko en Valkenburg (2000), in dit onderzoek weggelaten.

Naast de aanwezige frames (responsibility frame, human interest frame, conflict frame, morality frame en economic frame) uit het artikel is er een political, nature en science frame toegevoegd op basis van de onderzoeksvragen. De aanwijzende vragen voor deze zelf opgestelde frames zijn ook zelf opgesteld, en hebben dezelfde vorm als de vragen in het onderzoek van Semetko en Valkenburg (2000). Voor deze zelf opgestelde aanwijzende vragen zijn allereerst een aantal krantenartikelen gescand om te analyseren welke vragen passend zouden zijn bij de zelf opgestelde frames. De gebruikte frames, en aanduidende vragen voor deze frames, zijn dus een combinatie van een inductieve en deductieve methode. De frames zijn, zoals eerder genoemd, allemaal generic frames (De Vreese, 2005).

Methode II

De tweede methode bestaat uit een sentimentanalyse. Een onderdeel van kunstmatige intelligentie is het verwerken van taal, natural language processing (NLP). Met behulp van KI kunnen teksten worden geanalyseerd op onder andere sentimenten. Een sentiment analyse wordt door Pang en Lee (2008) beschreven als het classificeren van een tekst op positiviteit en negativiteit. Het wordt ook breder opgevat als de computationele verwerking van opinie, sentiment en subjectiviteit in een tekst (Pang & Lee, 2008). Met behulp van NLP kan er op

(14)

een eenvoudige manier grote hoeveelheden teksten worden doorzocht op sentiment, wat van pas komt bij het vaststellen van de gebruikte frames in deze teksten.

Hutto en Gilbert beschrijven in hun paper uit 2014 hoe zij met het VADER model kunnen bepalen hoe positief of negatief een tekst waarschijnlijk wordt ervaren. Dit model is een combinatie van analytische algoritmes en empirisch onderzoek. Een tekst wordt opgesplitst in losse woorden en elk woord krijgt een score. Deze scores opgeteld bepalen de sentiment score van de tekst. Een score van -1 is de meest negatieve score die een tekst kan krijgen, 1 de meest positieve.

Deze combinatie werkt volgens de auteurs beter dan 7 andere sentiment analyse modellen waarmee werd vergeleken. Vooral bij het analyseren van sociale mediaberichten werd hoog gescoord, zelfs hoger dan menselijke beoordelaars doordat het model emoticons beter kon interpreteren. Ook bij het analyseren van krantenartikelen scoorde het VADER model hoger dan de tot dan toe meest gangbare modellen. Het model is online beschikbaar gesteld waardoor het toegepast kan worden in dit onderzoek. Het VADER model zal worden

toegepast op elk krantenartikel, en de gevonden sentiment scores zullen vervolgens samen met de resultaten van de informatieanalyse worden verwerkt.

Resultaten

De gecodeerde artikelen zijn geanalyseerd met een MANOVA test. Voor een analyse met meer dan twee uitkomstvariabelen (dit zijn in dit geval de vier kranten) blijkt dit een goed model te zijn (French, Macedo, Poulsen, Waterson, & Yu, 2008). Uit deze analyse blijkt dat er een significant verschil is in de uitkomsten tussen de vier kranten F(24,215) = 0.36, p < .05. De gehele resultaten zijn te vinden in de bijlagen onder het kopje ‘Resultaten MANOVA en Tukey test’, Figuur 4.

Er is ook een significant verschil gevonden tussen de linker en rechter kranten, F(8,76) = 0.68, p < .05. Daarna is er een Tukey post hoc test uitgevoerd om te achterhalen waar de significante verschillen zitten tussen de kranten.

Hieruit kwam dat er een significant verschil zit tussen links en rechts bij het human interest frame, met een p waarde van 0,003 waarbij 0,05 significantie aantoont. Een volgende analyse per krant toonde aan dat er een significant verschil was tussen Fox News en NPR en tussen Fox News en New York Times bij dit frame, met p waardes van 0,001 en 0,03. Ook is er een significant verschil gevonden bij het responsibility frame, met een p waarde van 0,04. Hier was een significant verschil tussen Fox News en New York Times, met p waarde van 0,01. De sentiment scores bleken niet significant te verschillen tussen de kranten of tussen links en rechts. Wel is uit de correlatie gebleken dat sentiment een

positieve correlatie heeft met het scientific frame, en een negatieve correlatie met het nature, responsibility, conflict, en political frame in deze volgorde van grootte van correlatie.

Het responsibility frame heeft bij de linkse kranten een significant hogere score, wat

overeenkomt met de genoemde verwachting. Ook het human interest frame heeft, in lijn met de genoemde verwachting, bij de linkse kranten een significant hogere score.

Voor het conflict frame is geen significant verschil gevonden, wat overeenkomt met de verwachting. Bij het science frame is geen significant verschil gevonden, wat ook met de verwachting overeenkomt.

(15)

Echter zijn niet alle resultaten significant in lijn met de verwachting bevonden. Zo is bij het morality frame geen significant verschil gevonden terwijl de verwachting lag bij een

significant hogere score voor links.

Bij het economic frame is de verwachting dat deze significant meer wordt gebruikt door de rechtse kranten, dit verschil is echter niet gevonden.

Ook bij het political frame is geen significant verschil gevonden. De verwachting was dat linkse kranten een hogere score zouden behalen.

Hetzelfde geldt voor het nature frame, waar linkse kranten hoger werden verwacht maar waarbij geen verschil is gevonden.

Conclusie

Om de onderzoeksvraag: “Hoe worden de bosbranden van zomer 2019 in Brazilië geframed door de verschillende politiek gekleurde Amerikaanse kranten, en passen deze frames binnen het verwachtingspatroon?” te beantwoorden zijn in het theoretisch kader

verschillende verwachtingen opgesteld. Er zijn twee verschillende methodes gebruikt om tot resultaten te komen, een inhoudsanalyse voor het analyseren van de frames en een

sentimentanalyse. Uit de bovenstaande resultaten kan men concluderen dat er een

significant verschil is tussen linkse en rechtse kranten. Verder zijn er bij verschillende frames significante verschillen gevonden, maar de resultaten komen niet geheel overeen met de verwachting.

Uit de resultaten is gebleken dat bij het responsibility en human interest frame een significant verschil gevonden is (linkse hebben een significant hogere score), en bij het conflict en science frame is geen verschil gevonden tussen de verschillende types kranten. Deze vier frames komen overeen met de verwachting in het theoretisch kader.

Voor de overige frames geldt dat er tegen de verwachting in geen significante verschillen gevonden zijn. Hieruit blijkt dat linker en rechter kranten minder verschillen in hun

framegebruik dan verwacht, en dat er bovendien geen significant verschil in sentiment is gevonden. Hieruit kan geconcludeerd worden dat gebaseerd op de berichtgeving over de Amazone branden de linkse en rechtse kranten meer op elkaar lijken dan verwacht werd maar dat er wel verschillen zijn te vinden.

Discussie

Zoals eerder vermeld zijn in dit onderzoek per krant minstens 20 artikelen geanalyseerd. In totaal zijn dit 85 geanalyseerde artikelen. Vergeleken met soortgelijke onderzoeken is dit een relatief laag aantal. Het onderzoek zou dus verbeterd kunnen worden door meer artikelen te analyseren. Dit was voor ons echter simpelweg niet haalbaar in verband met beperkte tijd en beschikbaarheid van artikelen over de bosbranden in de Amazone.

(16)

een bepaalde manier geframed is. Zo zou de selectie van frames, aanwijzende vragen en artikelen bepaalde perspectieven extra kunnen belichten of juist uitsluiten. Bij de selectie van frames is geprobeerd deze bias zoveel mogelijk te vermijden door zowel frames te

selecteren uit voorgaand onderzoek (Semetko & Valkenburg, 2000) als zelf frames op te stellen. Voor toekomstig onderzoek zou het interessant zijn om bij de verschillende kranten eventueel andere frames te analyseren, of dezelfde frames aan de hand van meer specifieke aanwijzende vragen.

Bij de sentimentanalyse is gebruik gemaakt van een algemene woordenlijst voor het bepalen van sentiment scores. Omdat niet alle woorden hierin voorkomen werkt deze lijst niet perfect, en zou de werking van de analyse kunnen worden verbeterd door handmatig de veel

voorkomende woorden in de gebruikte krantenartikelen toe te voegen.

Ook kan het wetenschappelijk relevant zijn om onderzoek te blijven doen naar media framing om te kijken of er bepaalde tendensen veranderen in de hedendaagse wereld.

(17)

Literatuurlijst

- An, J., Cha, M., Gummadi, K., Crowcroft, J., & Quercia, D. (2012, May). Visualizing media bias through Twitter. In Sixth International AAAI Conference on Weblogs and Social Media. - Antonio, R. J., & Brulle, R. J. (2011). The unbearable lightness of politics: Climate change

denial and political polarization. The Sociological Quarterly, 52(2), 195-202.

- Budak, C., Goel, S., & Rao, J. M. (2016). Fair and balanced? quantifying media bias through crowdsourced content analysis. Public Opinion Quarterly, 80(S1), 250-271.

- Dagger, R. (2006). Neo-republicanism and the civic economy. Politics, Philosophy & Economics, 5(2), 151-173.

- De Vreese, C. H. (2005). News framing: Theory and typology. Information Design Journal & Document Design, 13(1).

- Entman, R. M., Matthes, J., & Pellicano, L. (2009). Nature, sources, and effects of news framing. In The handbook of journalism studies (pp. 195-210). Routledge.

- French, A., Macedo, M., Poulsen, J., Waterson, T., & Yu, A. (2008). Multivariate analysis of variance (MANOVA). San Francisco State University.

- Hague, R., & Harrop, M. (2004). Comparative government and politics (Vol. 6). Basingstoke: Palgrave Macmillan.

- Hansson, S. O. (2017). Science denial as a form of pseudoscience. Studies in History and Philosophy of Science Part A, 63, 39-47.

- Hutto, C. J., & Gilbert, E. (2014, May). Vader: A parsimonious rule-based model for sentiment analysis of social media text. In Eighth international AAAI conference on weblogs and social media.

- Islas, P. V., & Vergara, D. G. (2012). Perceived visual landscape changes in a fire prone environment: A multi-method approach. Journal of Environmental Psychology, 32(2), 144-157. - Laborde, C., & Maynor, J. (Eds.). (2009). Republicanism and political theory. John Wiley &

Sons.

- Liu, B., & Zhang, L. (2012). A survey of opinion mining and sentiment analysis. In Mining text data (pp. 415-463). Springer, Boston, MA.

- Maoz, Z., & Abdolali, N. (1989). Regime types and international conflict, 1816-1976. Journal of Conflict Resolution, 33(1), 3-35.

- Menken, S., & Keestra, M. (Eds.). (2016). An introduction to interdisciplinary research: Theory and practice. Amsterdam University Press.

- Pang, B., & Lee, L. (2008). Opinion mining and sentiment analysis. Foundations and Trends® in Information Retrieval, 2(1–2), 1-135.

- Purdy, J. (2010). The politics of nature: climate change, environmental law, and democracy. The Yale Law Journal, 1122-1209.

(18)

- Pestritto, R. J. (2011). Founding Liberalism, Progressive Liberalism, and the Rights of Property. Social Philosophy and Policy, 28(2), 56-73.

- Robbins, D. (2018). Game of frames: the competition to establish the dominant framing of climate change among journalists, ministers and political advisors (Doctoral dissertation, Dublin City University)

- Sellers, M. N. (1994). American republicanism. In American Republicanism (pp. 217-246). Palgrave Macmillan, London.

- Semetko, H. A., & Valkenburg, P. M. (2000). Framing European politics: A content analysis of press and television news. Journal of communication, 50(2), 93-109.

- Serrano-Guerrero, J., Olivas, J. A., Romero, F. P., & Herrera-Viedma, E. (2015). Sentiment analysis: A review and comparative analysis of web services. Information Sciences, 311, 18-38.

- Strömberg, D. (2004). Mass media competition, political competition, and public policy. The Review of Economic Studies, 71(1), 265-284.

- Stromquist, S. (2010). Reinventing “The People”: The Progressive Movement, the Class Problem, and the Origins of Modern Liberalism. University of illinois Press.

- Taylor, D. E. (2000). The rise of the environmental justice paradigm: Injustice framing and the social construction of environmental discourses. American behavioral scientist, 43(4),

(19)

Bijlagen

Integratie

Voor het beantwoorden van de onderzoeksvraag is het gebruik en de integratie van

meerdere disciplines nodig. Zowel politicologie als communicatiewetenschappen zijn nodig voor het beantwoorden van de onderzoeksvraag over politieke frames. Kunstmatige

intelligentie is nodig voor het vaststellen van sentiment en ter verdere verwerking van de onderzoeksresultaten.

Politicologie kan in dit onderzoek interessante inzichten geven over de werking van machtsdynamieken op het politieke speelveld en hoe verschillende actoren hun eigen discoursen en hun eigen belangen proberen na te streven en hoe zich dit uit in de realiteit. Communicatiewetenschappen draagt bij aan het theoretisch kader over framing. Politicologie en communicatiewetenschappen worden gebruikt als theorieën, en worden daarbij

geïntegreerd gebruikt als theoretisch kader.

Theorieën en modellen vanuit communicatiewetenschappen en kunstmatige intelligentie worden daarna apart van elkaar ingezet als methode van analyse. Zo is sentimentanalyse een methode in politiek onderzoek. Veel onderzoek richt zich op analyse van sociale media. Omdat er veel minder onderzoek gedaan is naar deze analyse van krantenartikelen is dit een interessante toevoeging aan het onderzoek (Serrano-Guerrero, Olivas, Romero, & Herrera-Viedma, 2015).

De resultaten van deze analyse willen we vervolgen gaan interpreteren aan de hand van politieke framing theorieën.

Code boek

Attribution of responsibility

1. Does the story suggest that some level of gov’t has the ability to alleviate the problem? 2. Does the story suggest that some level of the government is responsible for the issue/problem? 3. Does the story suggest solution(s) to the problem/issue?

4. Does the story suggest that an ind. (or group of 1 people in society) is resp. for the issue-problem? 5. Does the story suggest the problem requires urgent action?

Human interest frame

6. Does the story provide a human example or “human face” on the issue?

7. Does the story employ adjectives or personal vignettes that generate feelings of outrage, empathy-caring, sympathy, or compassion?

8. Does the story emphasize how individuals and groups are affected by the issue/problem? 9. Does the story go into the private or personal lives of the actors?

Conflict frame

10. Does the story reflect disagreement between parties-individuals-groups-countries? 11. Does one party-individual-group-country reproach another?

12. Does the story refer to two sides or to more than two sides of the problem or issue? 13. Does the story refer to winners and losers?

(20)

14. Does the story contain any moral message?

15. Does the story offer specific social prescriptions about how to behave?

Economic frame

16. Is there a mention of financial losses or gains now or in the future? 17. Is there a mention of the costs/degree of expense involved?

18. Is there a reference to economic consequences of pursuing or not pursuing a course of action?

Political frame

19. Are any political actors and/or political opinions mentioned in the title? 20. Are any governments mentioned in the article?

21. Are the political opinions of these governments mentioned? 22. Are any politicians mentioned in the article?

23. Are the political opinions of these politicians mentioned?

Nature frame

24. Does the article contain an illustration of a natural consequence? 25. Does the title mention a natural consequence?

Science frame

(21)

Resultaten MANOVA en Tukey test

Figuur 1: gemiddelde scores per frame gesplitst op links en rechts uit de gecodeerde artikelen

Figuur 2: gemiddelde scores per frame gesplitst per krant

(22)

Figuur 4, MANOVA test tussen de vier kranten

Figuur 5, Tukey test responsibility frame tussen linker en rechter kranten

Figuur 6, Tukey test responsibility frame tussen de vier kranten

(23)

Figuur 8, Tukey test human interest frame tussen de vier kranten

Figuur 9, Tukey test conflict frame tussen linker en rechter kranten

Figuur 10, Tukey test conflict frame tussen de vier kranten

(24)

Figuur 12, Tukey test morality frame tussen de vier kranten

Figuur 13, Tukey test economic frame tussen linker en rechter kranten

Figuur 14, Tukey test economic frame tussen de vier kranten

(25)

Figuur 16, Tukey test political frame tussen de vier kranten

Figuur 17, Tukey test nature frame tussen links en rechts

Figuur 18, Tukey test nature frame tussen de vier kranten

(26)

Figuur 20, Tukey test responsibility frame tussen de vier kranten

Referenties

GERELATEERDE DOCUMENTEN

• nagłówek ramki frame relay zawiera 10 bitowy numer, zwany DLCI (identyfikator połączenia łącza danych), numer PVC o znaczeniu lokalnym, określający sieć

de wet verderven als een werkverbond. En dan de wet der liefde, en het levengevend gebod des Evangelies, op haar puinhopen oprichten. Het gebod van Sion en het gebod

noch zal de gelukkige bezitter daarvan ooit genade vinden in de ogen der wereld of in de ogen van vleselijke belijders. Ik heb iemand gekend te Thames Ditton, die een grote

Nu, wanneer een mens met zijn zonde in zulk een staat is, dat er een heimelijk welgevallen van die zonde, die de meester in zijn hart speelt, bij hem gevonden wordt en dat

Uit dit alles besluit ik, dat liegen en de leugen lief te hebben; dat alle bedrieglijkheid en leugenwonderen; alle verachting en woede tegen God en zijn

Het leven, handelen en wandelen van een begenadigde ziel, gelijk het een voorwerp van Gods verkiezing en gekochte door het bloed van de Zaligmaker betaamt, betonende

Hij die spreekt over liefde tot alle mensen, die zegt dat God de mens nooit gemaakt heeft om hem te verdoemen, maar dat alle mensen zalig zullen worden door de algemene verzoening,

Wanneer de herindeling gezien wordt in het licht van de ontwikkeling van de stad Groningen, levert dit een andere blik naar de aangevoerde argumenten op dan wanneer de herindeling