Zin en onzin van herinneringseducatie
Kaat Wils, Onderzoeksgroep Cultuurgeschiedenis vanaf 1750 Hand-out Lessen voor de XXIste eeuw, 12 november 2012
Inleiding
• ‘Herinneringseducatie’: sinds 2010 opgenomen in de vakoverschrijdende eindtermen voor het secundair onderwijs in de Vlaamse Gemeenschap.
• Huidige context: grote maatschappelijke aandacht voor de Holocaust; voorbereiding herdenking 100 jaar Eerste Wereldoorlog
• Dit college: historische achtergrond & kritische reflectie bij dit fenomeen vanuit de vraag naar gelijkenissen en verschillen met geschiedenisonderwijs
1. Burgerschapsopvoeding en oorlogsherinnering: een historisch perspectief
• De Verlichting en het ontstaan van geschiedenisonderwijs als een vorm van burgerschapsopvoeding
• Onderwijs, natievorming en burgerschap in de 19de eeuw
• De dubbele erfenis van de Eerste Wereldoorlog
• De Tweede Wereldoorlog en de internationalisering van de blik • Experimenten en de druk van het heden
• Holocausteducatie en vredesonderwijs
2. Geschiedpolitiek en onderwijs
• Vlaamse eindtermen geschiedenis
• De invoering van ‘vakoverschrijdende eindtermen’ (1997-2002)
• Een tweede generatie vakoverschrijdende eindtermen (2010) en de introductie van ‘herinneringseducatie’
3. Herinneringseducatie en geschiedenisonderwijs
• De definitie van het Bijzonder Comité voor Herinneringseducatie • Academische geschiedbeoefening
• De positie van het heden • De ethiek van de geschiedenis • Empathie als doelstelling?
• Het verlangen naar activerend onderwijs
• Gedeelde spanningen, uiteenlopende doelstellingen
Tot slot
• De effecten van projecten
• De resistentie van emoties en oordelen • Als herinneren een plicht wordt
Examenvragen
- Het achttiende- eeuwse ideaal van geschiedenisonderwijs als een vorm van
burgerschapsopvoeding hield een interne contradictie in. Wat was die en in welke mate vind je die terug in latere burgerschapsopvoedende initiatieven en in het hedendaagse concept van herinneringseducatie?
- Geschiedenisonderwijs en herinneringseducatie delen een aantal uitdagingen, maar gaan hier anders mee om. Leg uit, en plaats die moeilijkheden waar mogelijk in een breder historisch perspectief.
- In welke mate vormt de huidige discussie over herinneringseducatie een voorbeeld van een breder fenomeen, dat met de term ‘history wars’ wordt aangeduid? Argumenteer.
