V OELBERIN GIN G -
DEEL 2
Vir buitestaanders lyk persone wat voels bering baie na aan gek. Hulle is al ewig doenig by rioolplase,
staan halflyf in stinkende vleie, beur deur
doringbosse of staan in die middel van die nag op om hulle nette op ’n verlate strand oop te m aak wanneer die gety inkom. M aar w aarom is d a a r tog so baie persone wat beringing as ’n stokperdjie beoefen? ’n D ran g na kennis sal ’n mens tog nie tot sulke uiterstes dryf nie. D a a r is beide sentimentele en wetenskaplike redes w aarom steeds meer en meer voelberingers jaarliks meer en meer voels bering. Die wetenskaplike redes is natuurlik voor die hand liggend. W anneer ’n voel hanteer word, kan sekere inligting bekom word wat natuurlik nie m oontlik is wanneer die voel slegs op ’n afstand waargeneem word nie. D a a r kan byvoorbeeld gesien word of die voel besig is om te verveer, die voel se massa kan bepaal word, eksterne parasiete kan versamel word en die vlerk, bek, stert en pootlengte kan gemeet word om byvoorbeeld die geslag vas te stel. As so ’n voel dan bering, vrygelaat en m oontlik weer later gevang word, kan d a a r vasgestel word hoe ver die ververing gevorder het. Ook kan die tem po van ververing vasgestel word, dalk globaal vir die spesie. Baie belangrike basiese biologiese inligting in verband met verskeie voelspesies het voortgevloei uit beringing deur am ateurs wat oor ’n lang periode inligting versamel het, sonder dat hulle ’n spesifieke projek in gedagte gehad het. Eensklaps was daar genoegsame d a ta en ’n wetenskaplike publikasie was die resultaat.
Sentimentele redes dien as motivering vir persone om voels te bering. Die eerste rede is dat ’n mens die geleentheid kry om voels te hanteer wat ’n mens
a n d e rsin s baie selde sien of wat moeilik
identifiseerbaar is. Die opgewondenheid wat heers wanneer ’n naguiltjie in ’n net gevang word, wat eintlik bedoel was vir swaeltjies, moet ervaar word om w aardeer te kan word. Die tweede rede is dat die mens ’n jagtersinstink het wat totaal deur die vangs, beringing en vrylating van die voels bevredig kan word. D a a r is min dinge wat by ’n mens dieselfde gevoel van tevredenheid kan wek as wanneer ’n Blouvalk neerswiep op die muislokaas in die roofvoelval wat jy so pas uitgegooi het of wanneer jy sien hoe ’n swerm waadvoels peil in die rigting van die net wat jy presies op die regte plek gestel het. Die
R.A. Earle
derde rede is dat dit ’n mens ’n gevoel van betrokkenheid gee. Om die regte plekke te soek om valle uit te stel, die voels te vang, d a ta van hulle te versamel, te ring en weer vry te laat gee ’n mens die gevoel dat jy betrokke is by die n atu ur sonder dat jy die n a tuu r verwoes.
Hoe word voels gevang? D a a r is baie maniere om voels te vang - w aarvan ek slegs ’n paar wil noem. Die meeste klein voeltjies en waadvoels word met misnette gevang. Dit is fyn nylonnette wat tussen pale teen ’n d o n ke r agtergrond gespan word, soos byvoorbeeld bome. Die voels vlieg dan daarin vas en raak verstrengel. As ’n mens weet hoe, kan die voels maklik ongedeerd uit die net verwyder word vir beringing. Roofvoels word weer meestal gevang met ’n ‘Bal-chatri’-val waarin ’n muis gewoonlik as lokaas gebruik word. G ro o t getalle seevoels, soos Malgasse, word jaarliks bering deur die jo n g voels met die hand te vang net voor hulle kan vlieg.
M i s n e t t e w o r d t u s s e n t w e e p a l e g e s p a n t e e n ’n d o n k e r a g t e r g r o n d e n v o e l s v l u g d a n d a a r i n v a s e n r a a k v e r s tr e n g e l. H i e r si e n u ’n a a n t a l v o e l s in s o ’n net, w a t b y n a o n s i g b a a r is, h a n g net v o o r d i e b e r i n g e r h u l l e v e r s i g t i g v e r w y d e r .
10
itDi e v o e l b e r i n g e r het n o g 'n baie b e l a n g r i k e t a a k o m te v o l t o o i n a d a t die voels g e v a n g , b e r i n g en v r yg el a a t is en dit is o m al die inl i gt i ng w a t v e r s a m e l is, neer te skryf. Vir elke i nd i v i d u e l e voel w o r d die r i n g n o m m e r . die d a t u m w a n n e e r die i n d i v i d u b er in g is. die s o o r t \ o e l . die o u d e r d o m , geslag. m a s s a , v er v e r i n g en die presi ese plek w a a r die voel b e r i n g is,
a a n g e t e k e n . H i e r d i e i n l i g t i n g w o r d o p
r e k e n a a r v o r m s ingevul en een m a a l p e r j a a r na die S u i d - A f r i k a a n s e V o e l b e r i n g - e e n h e i d ( S A F R I N G ) by die Uni ver si t e i t v a n K a a p s t a d g e s t u u r w a a r dit o p 'n r e k e n a a r g e s t o o r w o r d . Me t al h i er di e i nl igting b e s k i k b a a r vir elke i n d i vi du e l e \ o e l wa t b e r i ng is. k a n d a a r d u s , w a n n e e r die s pesi f i e ke i n d i v i d u e weer
t e r u g g e v i n d w o r d , d o o d o f l e wendi g. presies
v a sgest el w o r d h o e ver hy b e w e eg het, h o e o u d hy is en o f hy v a n m a s s a v e r a n d e r het.
M e t di e s e n s i t i e w e t r e k s k a a l w o r d di e m a s s a v a n e l k e v o e l w a t g e v a n g w o r d b e p a a l . D i e v o e l w o r d in ’n g e k l e u r d e p l a s t i e s e s a k g e p l a a s o m h o r n t e k a l m e e r
O m voels te k a n v a n g vir b e r i n g i n g het ’n m e n s n a t u u r l i k 'n p e r m i t n o d i g wa t d e u r die A f d e l i n g N a t u u r b e w a r i n g v a n elke p r o v i n si e u i t ge r e ik w o r d . ' n K o r i n g v o e l \ e r s t r e n g e l in ' n m i s n e t H i e r d i e \ o e l is r e e d s \ r o e e r g e \ a n g e n d r a t w e e p l a s t i e s e k l e u r r i n g e a a n s\ e e n p o o l O m so ’n p e r m i t te b e k o m m o e t ’n m e n s die b e r i n g i n g s t e g n i e k b e m e e s t e r het a s o o k 'n g r o n d i g e k e n n i s v a n voel s he. Die eni gst e m a n i e r o m die b e r i n g i n g s t e g n i e k e te b e m e e s t e r is o m dit p r a k t i e s by 'n a n d e r b e r i n g e r te leer. Na so 'n l e e r p e r i o d e beveel die l e e r m e e s t e r g e w o o n l i k a a n da t die l eerl i ng sy eie p e r mi t , r inge en b e r i n g i n g s a p p a r a a t m o e t b e k o m . R i n g e en b e r i n g i n g s a p p a r a a t k a n g e k o o p w o r d by S A F R I N G wa t dit slegs a a n p e r s o n e v e r s k a f wa t in besit v a n ’n b e r i n g i n g s p e r m i t is. D a a r is ’n r o m a n t i e k v e r b o n d e a a n die g e d a g t e d a t die E u r o p e s e S w a e l t j ie wa t j y as b e r i n g e r h a n t e e r het, net ’n p a a r m a a n d e l at er h o n g e r i g e k u i k e n s v oe r in ’n o u s k u u r in S k o t l a n d , o f d a t die B r u i n J a k k a l s v o e l wa t h o m so m a k l i k in die ha r t j i e v a n die K a r o o l aat v a n g het, l a t e r t we e wit eiers sal u i t b r o e i in die T u n d r a v a n R u s l a n d .
D a a r is ’n p l e k k i e in die s o n vir elke p e r s o o n wa t g r a a g b e t r o k k e wil r a a k by v o e l b e r i n g i n g o m sy deeltjie by te d r a en die n a t u u r ten voile te e r v a a r en
te geni et d e u r deel d a a r v a n te wees. m
