strategische agenda en
activiteiten
de verbeelding
en de macht
Inleiding: dwarsverbanden tussen kunst en wetenschap
Verwondering, fascinatie, nieuwsgierigheid, passie – voor zowel de wetenschapper als de kunstenaar zijn het onmisbare eigenschappen. Het zijn de motoren van creativiteit, drijfveren die leiden tot excel-lentie. Zowel voor de wetenschapper als voor de kunstenaar is prak-tisch nut niet per se noodzakelijk, oorspronkelijkheid wel. Kunsten en wetenschappen vertegenwoordigen beide in onze samenleving typisch democratische waarden als openheid, experiment en confrontatie. Beide disciplines worden gevoed door de wil om zich tot het onbekende te verhouden en doen daarbij een beroep op de creativiteit die nodig is om tot nieuwe inzichten te komen. Beide zijn een bron van innovatie, die alleen mogelijk is in een klimaat dat alle ruimte geeft aan onderzoek en aan de ontplooiing van creatieve vermogens. Beide, tenslotte, komen al-leen tot bloei als er voldoende rust en tijd beschikbaar is. In 1808 bracht koning Lodewijk Napoleon beide samen in een Koninklijk Instituut van Wetenschappen, Letteren en Schoone Kunsten, waaruit later de kunsten weer verdwenen. Het is bijzonder toe te juichen dat de band tussen wetenschap en kunsten nu weer wordt hersteld en dat er recht wordt gedaan aan de dynamische interactie tussen de twee.
Dialoog, samenwerking en onderzoek
Wij leven in een maatschappij waarin groei en economisch nut een onaantastbare positie hebben. Sinds enige tijd leggen beleidsmakers de nadruk op de kunsten als ‘middel tot’, als instrument, waarbij cultureel ondernemerschap het toverwoord is. Wij leven ook in een tijd waaruit de grote verhalen verdwenen zijn en de zoektocht naar identiteit – de per-soonlijke, de nationale, de Europese – steeds actueel blijft. De kunsten bieden ons een manier om de chaos van het leven te bedwingen door het vertellen van verhalen. Wie verhalen vertelt, stelt vragen, brengt een lijn aan, verwoordt beproevingen, uitdagingen en verleidingen waarmee we geconfronteerd worden. Wie over kunst spreekt, stelt tegelijkertijd de vraag ‘wie ben ik?’, maar hij denkt ook na over de vraag ‘wie is die an-der?’. Wie over kunst spreekt, begrijpt stap voor stap meer van zichzelf en van de wereld waarin wij leven. Een kritische blik is inherent aan de kunst en geldt evenzeer de kunsten als de kunstenaar zelf.
Menselijkheid, schoonheid, inzicht, begrip – die culturele en intellec-tuele waarden zijn voor de mens nog net zo cruciaal als eeuwen geleden. Zoals de Amerikaanse schrijver Henry Miller zei: kunst leert ons niets,
moeilijker maar noodzakelijker dan ooit om te beargumenteren waarom die waarden effectief en cruciaal zijn. Waartoe dienen de kunsten? Waarom worden ze zo vaak als een luxe gezien? En vooral: hoe kunnen ze overleven in een maatschappij die door economische factoren wordt geregeerd, in een samenleving die door de digitalisering in korte tijd fundamenteel is veranderd? Hoe kan de kunstenaar het verschil maken? Is hij in staat niet alleen een weergave van de werkelijkheid te geven, maar die ook te veranderen? De samenleving heeft baat bij debat, bij het wisselen van argumenten. Daarbij zal de Akademie van Kunsten de rol van vliegwiel vervullen.
Kunsten houden zich net zo min als de wetenschap aan grenzen van welke aard dan ook. Ze gedijen bij globalisering, leven van internatio-nale contacten, voeden zich met het vreemde en het onaangepaste. Zij ontregelen, stellen ongemakkelijke vragen en houden ons zo scherp en wakker. Het is kortom een fundamenteel gesprek dat de Akademie van Kunsten wil aangaan. Met u. Met het publiek. Met de wereld. En met elkaar.
Daarom zijn de sleutelwoorden voor de Akademie van Kunsten dialoog, samenwerking en onderzoek. De Akademie richt zich niet alleen op kunstenaars en wetenschappers, maar ook op het algemene publiek. Haar activiteiten zullen interdisciplinair zijn, verkennend, soms ingaan op de actualiteit en dan weer fundamentele vragen stellen die van alle tijden zijn.
Missie
Volgens haar statuut heeft de Akademie tot doel ‘de stem te vertolken van de kunsten in de Nederlandse samenleving (inclusief de politiek) en de interactie tussen de kunsten onderling, de kunst en de maatschappij en tussen wetenschap en kunst te bevorderen.’
Zij is dus een forum voor debat, reflectie en het wisselen van ideeën, zij neemt stelling, agendeert en initieert. Zij geeft de kunstenaar als individu een stem, zet zich in voor diens positie, geeft aan goede en zinvolle initiatieven een podium en draagt zo bij aan een optimale rol van de kunsten in de culturele en sociale ontwikkeling van de samenle-ving. De Akademieleden tonen wat hen bezighoudt, laten de ontwikke-ling van hun werk zien, entameren de dialoog met collega’s van over de hele wereld en reflecteren ook kritisch op de rol van de kunsten in de samenleving.
Ambitie
In de komende twee jaar, 2015 en 2016, heeft de Akademie van Kunsten de ambitie om:
1. de stem van de kunsten te laten horen in het maatschappelijk debat; de politiek te informeren, daar waar het relevante onderwerpen op het gebied van de kunsten en de samenleving betreft; en zo een be-langrijke en inspirerende gesprekspartner te worden voor politici, de media en maatschappelijke organisaties van uiteenlopende aard. 2. dwarsverbanden tussen de wetenschap en de kunsten; en
samenwer-king tussen de kunsten onderling te bevorderen.
3. het belang van kunst in het onderwijs over het voetlicht te brengen, breed te agenderen en het belang van dit thema in de vorm van veler-lei activiteiten te illustreren.
4. een actief en betrokken netwerk van Akademieleden te creëren die onderling intensief samenwerken en daarbij ook wetenschappers, politici en het bredere publiek betrekken.
Activiteiten
Daartoe ontwikkelt de Akademie een aantal specifieke activiteiten. 1. Zij stelt de Akademie van Kunstenlezing in, waarbij zij een gast vraagt
te reflecteren op de stand van de kunsten. De lezing wordt gehouden in het najaar en zal worden ingebed in een grotere activiteit.
2. Projecten
Onderzoek en experiment zijn basis ingrediënten voor ontwikkeling in de kunsten. Leden van de Akademie van Kunsten kunnen bij het bestuur een aanvraag indienen voor een financiële bijdrage voor een specifiek project. Het gaat daarbij om projecten waarin zij verbindin-gen legverbindin-gen vanuit de eiverbindin-gen praktijk met andere personen of organi-saties uit de kunsten, de wetenschap, het onderwijs, maar ook met andere ambachten, middenstand of een maatschappelijke partij.
Show and tell – hoe werkt onderzoek in de kunsten?
Aan deze projecten is een openbare reeks gekoppeld, waarin de Akademieleden inzicht geven in de dynamiek en verloop van deze projecten. Hoe verloopt die samenwerking? Welke route wordt er afgelegd?
3. Uit de kunst
In een maandelijkse reeks presenteren de leden van de Akademie van Kunsten zichzelf en hun werk. Wat houdt hen bezig? Hoe zag hun parcours eruit? Wat waren sleutelmomenten in hun professionele le-ven? Met welke wetenschapper zouden ze graag samenwerken? Welke vaardigheden zijn onontbeerlijk en wat geven ze door aan de nieuwe generatie?
4. Wunderkammers
De Akademie zet een project op onder de naam Wunderkammers, waarbij honours-studenten van universiteiten en kunstacademies samen presentaties maken en essays schrijven over wat zij zelf in hun vakgebied van een verpletterende schoonheid vinden.
5. Datingwebsite – kunstenaar zoekt wetenschapper en vice versa De Akademie van Kunsten ontwikkelt in samenwerking met De Jonge Akademie een virtuele ontmoetingsplaats die kruisbestuiving in wetenschappelijk en artistiek onderzoek vergemakkelijkt. Een schat-kamer voor wetenschappers en kunstenaars die op zoek zijn naar samenwerking.
6. Opinievorming en debat
De Akademie zal, gevraagd en ongevraagd, in samenwerking met part-ners, reageren op actuele ontwikkelingen, in de vorm van schriftelijke statements en/of activiteiten. Doel daarbij is steeds verder te komen dan de simpele constatering, maar daadwerkelijk partners samen te brengen en hun standpunten uit te diepen. Het gaat uiteindelijk om het verkrijgen van beter inzicht in kwesties van uiteenlopende aard. Daar waar mogelijk en wenselijk zal de Akademie een standpunt innemen.
7. Residenties
Het Netherlands Institute for Advanced Study in the Humanities and Social Sciences (NIAS-KNAW) en de Akademie van Kunsten stellen een fellowship in, waarbij een lid van de Akademie vijf maanden in het NIAS kan verblijven, of om een talent van buiten de Akademie voor te dragen om een project te realiseren dat concreet bijdraagt aan het bevorderen van de kruisbestuiving tussen kunst en wetenschap. Akademieleden kunnen ook andere kunstenaars voordragen voor dit
Akademieleden kunnen een studieverblijf aanvragen in het Koninklijke Nederlandse Instituut te Rome. Voor beide residenties kan een lid een aanvraag doen bij het bestuur.
8. Communicatie
Om de missie en de activiteiten van de Akademie van Kunsten goed over het voetlicht te brengen en een breed draagvlak te vormen voor de kunsten, is een actief communicatiebeleid nodig. Daarbij spelen ook de Akademieleden een actieve en persoonlijke rol.
De Akademie van Kunsten wordt mede mogelijk gemaakt door een bijdrage van het ministerie van OCW en de cultuurfondsen
Contact:
Akademie van Kunsten
Annelies ten Have, ambtelijk secretaris avk@knaw.nl
020 551 0746
Op de hoogte blijven van de activiteiten van de Akademie van Kunsten? Volg ons op Twitter: @de_AvK
Of meld u aan voor onze mailings. Meer informatie: knaw.nl/blijfopdehoogte
Zie voor het overzicht van de activiteiten van de Akademie van Kunsten de rubriek ‘beeld en geluid’ op akademievankunsten.nl.
