Onderscheiding wikkensoorten

Onderscheiding wikkensoorten

doorlrH.J.EGGINK

Rijksproefstation voor Zaadcontrôle te Wageningen

Wikken nemen in Nederland een gering oppervlak van het akker-bouwareaal in. De vraag, in hoeverre het van betekenis mag worden geacht de wikkenteelt uit te breiden, zal in het bestek van dit artikel onbeantwoord moeten blijven.

Olthoff en Mulder (in ,,Handleiding voor de Zaadteelt") nemen aan, dat de Nederlandse behoefte aan wikkenzaad 300 tot 400 ton per jaar bedraagt. Gedeeltelijk wordt in deze behoefte voorzien door eigen zaadproductie (Negrowikke, Cereswikke, Civiwikke en enkele landrassen, alle van de soort Vicia sativa). Bij eigen zaad-teelt, waarbij men dus over geselecteerd uitgangsmateriaal be-schikt, kunnen we aannemen, dat een voor Nederlandse omstan-digheden normaal zuiver product wordt verkregen. Gedurende de laatste jaren werd slechts een kleine oppervlakte voor veldkeuring opgegeven. Het is dan ook noodzakelijk, dat Nederland een groot gedeelte van zijn behoefte aan wikkenzaaizaad dekt door import. De soorten, welke in aanmerking komen, zijn de zomerwikke - Vicia sativa - en de winterwikke of zandwikke - Vicia villosa. De zomer-wikken kunnen geïmporteerd worden uit de Balkanlanden en Middellandse Zee-gebieden. De import uit Bulgarije neemt een zeer belangrijke plaats in. De winterwikke, welke overigens van weinig betekenis is, wordt o.a. betrokken uit Hongarije.

In deze geïmporteerde wikken worden veelal andere, niet soort-echte wikkensoorten, Lathyrus-soorten en soms Pisum-soorten, aangetroffen. De „andere wikkensoorten" vormen in het algemeen een kleinere plant met smalle bladeren en leveren een veel ge-ringere productie op. Het is dus begrijpelijk, dat men ze niet in partijen wikken wenst. Momenteel is het mogelijk, uit genoemde landen vrij zuivere wikken te betrekken. Een zuiverheid van 97 % mag als normaal worden beschouwd. Er moet gewaarschuwd worden tegen handel in zgn. trieurwikken, de afvalwikken van de geschoonde partijen. In ons land komen deze partijen niet veel meer voor.

De onderscheiding van de wikkensoorten aan de hand van zaad-kenmerken, vooral die van de verontreiniging met „andere wikken-soorten", is voor de leek moeilijk en levert soms ook op de Zaad-196

a-o a i u G il I — IJ —. M .J »S »i • S a •" • •S'3 3'3 I su .•=3 - c o 3 & N TS a a S JS 3 S .û a IS. 3& 3 g s -2 •s g •=3 S. i . _u

1

a o a : •0:3.

I

-*<5 $ S « a ** g-S s=~ a s a 3:=> rt 3 - *

M

s a 3 3 3 3 E 3 3 3 a s s E 3 3 •ÎSJS •I'S

l e

.y * .S g .9 S i .3 S u > <

a l

V .3 .a 3 * j ; i §

f i

J5-§ J E u -rt G « i l s. . 3 > .3

1 i i

o J2 J2 J-5 *a s

1-3

M. -3, a? 6 3 5 - 3 > M S -s * 3 £ -"13 .o •S s. « c 3 "O q 53 J'S •sa •as 3 Ê

11

!JB 3 S V > be •S 4 s i

I 1

s •o S

-i 4

T3 £.S

P

-S « .S'a 2S • H - * te » il •S'a Sa 5 2 i ^ - -S s ™ t a g? Is-l e l"5 : : ci 4 •a a •§ s i s 3 .a S ä 6 > 3 g > > •S 3

i

|

•S J •s J •s J

contrôlestations bezwaren op. De kenmerken van de in de geïm-porteerde partijen meest voorkomende soorten zullen hier samen-gevat worden. De lezer moet echter in het oog houden, dat alleen na enige practische ervaring en algemene kennis van zaden onder-scheiding van de soorten met behulp van deze kenmerken mogelijk is. Bij deze determinatie aan de hand van zaadkenmerken en veri-fiëring van de naamgeving is de aanwezigheid van een uitgebreide collectie zaden noodzakelijk.

Als belangrijkste zaadonderscheidingskenmerken worden bij de Vicia-soorten gebruikt: grootte en vorm van het zaad en kleur van

de zaadhuid, grootte, vorm en ligging van de navel en de chalaza.

De chalaza is de plaats, waar bij de ontwikkeling van het zaad de vaatbundel in de zaadknop verdwijnt, en die na afvallen vaak als gemerkte plaats op het zaad te zien is (,,knobbeltje").

O p de foto's is de navel zeer goed te onderscheiden. Het valt zeer duidelijk op, dat deze bij Vicia sativa zeer smal en bij Vicia villosa in verhouding breder is, terwijl deze navel bij Vicia hirsuta ook in verhouding breder is en vrij langgerekt.

In de tabel zijn de belangrijkste kenmerken van de meest voor-komende soorten schematisch samengevat.

Afb. I _{Afb. II}

Afb. Ill Afb. IV

Afb. I : Vicia sativa Afb. II: Vicia villosa Afb. I I I : Vicia hirsuta Afb. IV: Lathyrus aphaca Afb. V: Vicia tetrasperma