Biologie van verouderen: iedereen gezond oud? overzicht lesstructuur
Verouderen = progressief, schadelijk, gemoduleerd (~gereguleerd) Maatschappelijke uitdaging: hoe gezond blijven op oude dag?
Steeds relevanter: bevolkingspyramide toren Kantlijn: eeuwig leven (stamceltherapie of virtueel) Wetenschappelijke visie op verouderen:
- tot 1983: random neveneffect van leven
- na 1993: intensief onderzoek in genetische aanleg en beïnvloeding van verouderen Merk op: algemeen aanvaarde kenmerken nodig om vergelijkingen tussen studies mogelijk te maken. Slechts enkele (pas in 2013 voorgesteld) kunnen op brede ondersteuning rekenen. Biogerontologie: (waarom en) hoe verouderen levende wezens?
1) Kunnen we trucs om gezond te verouderen afkijken bij andere dieren? - Evolutie is grotendeels blind voor verouderen
huidige, meest gangbare theorie van verouderen: hyperfunctietheorie - Dit kan handig gebruikt worden voor correlatie-analyses van nauw verwante
soorten: verschillen in DNA vs. diverse kenmerken van verouderen tussen zulke soorten
2) Gebruik van modelorganismen (~proefdieren): bestuderen en testen van genetische interventies en invloed van omgevingsfactoren (leefwijze, geneesmiddelen).
Case study: mitohormese en gezond verouderen in het modelorganisme C. elegans Relevantie van C. elegans als modelorganisme
Metformine: antidiabetesgeneesmiddel dat gezond verouderen lijkt te bevorderen in C. elegans, muis en mens
Hoe werkt dit? Metformine saboteert de mitochondriën: meer lekstroom in de cel
oude theorie van verouderen: oxidatieve stress theorie (maar niet volledig correct) Werking metformine = paradoxaal: hoe kan méér schade in de cel voor gezond verouderen zorgen?! Principe van hormese: lage dosis = goed, hoge dosis = schadelijk.
Mitohormese = hormese thv. de mitochondriën: lage dosis lekstroom wordt door peroxiredoxine ontdekt, en spoort daarop de cel aan om alerter te blijven voor verdere schade: een gewaarschuwde cel kan langer gezond blijven.
Is gezonde veroudering voor ieder een utopie? Eerste klinische studie ging van start in 2015 in USA.
