Beinart, W: ~jeth-century South Africa. OPUS-reeks, Oxfu'd University Press, Oxfu'd, 1994, 293 pp., Appendix, Tabelle en Figure, Bibliografie, Indeks.
ekoocmiese geskiedenis, in vera! hoofstuk vyf (XI" die periaJe Van die depressic en meer in hoofstuk sewe (XI" ekoocmiese VtXISpocd in die 19ro's en 1970's. Die omvattende ekoo<miese dinamiek van die depressie, ineenstating van die Wall Street EffcktebeLn"S en daama die gaud standaard, wad net s<u in meeste algemene politieke gcskiedenisboeke, kailiks bccxI:dcel vanuit die impak ~ die politieke ~. Die ekoocmiese kragte ooderliggend daaraan, naamlik kapitaalvlug in Brittanjc cn in Suid-AfIika en die gevo1g1ikc mooetere krisis, wad aangesien. Dis ~ eens te begrype, want Beinart bet die mees gesaghcbbende wert (XI" die Suid-Afrikaanse ekoo<miese geskiedenis, nl. Stuart Jooes en An~ MUller: The South African &onomy, 1910-19rxJ. (MacMillan, 1992) Die eers geraadp1eeg Die. Beinart bet net 'n kcrtbegrip gegee van wat mede "oud"-revisirniste (XI" die pericxle geskryf bet. In sy bantering van die pericxle is dit dus 'n ka1soodige swaarkry hik vir die boere.
Beinart se nuutste publikasie is, ~ wat dit die geval is met vele ander onlangse publikasies, 'n poging om 'n samevatting te gee van die sogenaamde radikale hist£riografie cxr Suid-Afrika. Natuurlik wa-d ocic verwys na werke ~ die van Paul Mayiam, Ken Smith, Colin MWTaY, Merle Ilptoo en andere, wat Die as beha'ende td die radikale hist£rici geag w~ Die. Die ocrwig van die broonelys lees eintlik ~ 'n"wie is wie" in die radikale of 'n kcrtbegrip daarvan liberale debat, NP.
Die verblydende van Beinart se werk is dat hy aansienlik afgeskaal bet ~ die gebruik van die 00 materialisties deterministiese tenninologie ("jargoo") van die sewentigs en tagtigs. Beinart se eie nava-sing <Xr landelike gebiede bet daartoe bygedra dat die bock 'n ~l groter bestek aan ootwikkcling in landelikc gebicde wy. Bcinart vcrldaar aan die begin dat die werk esscnsieel polities ncmatief is, maar binne die kooteks van die landse ekoocmiese, ~iale en kulturele geskiedenis (V<x:IWCXrd) Hierdie vertrekpunt vcrteenWCX:l"dig reeds nremenswaardige verskuiwing van die aanvanklike radikale uitgangspunt dat veel groter klem gcplaas moot wocd ~ die ekoocmiese detenninante van ootwikkeling. Dwarsdeur die bock is die gebrekkige ekoocmiese ooderbou duidelik en versterk dit net die persepsie wat al in die vrtx:e: tagtigerjare by skeptici bestaan bet <Xr die radikale herinterpretasie, naamlik dat daar van ekooaniese tenninologie gebruik gemaak is, sooder dat die ekoocmiese ~es verstaan of as sOOanig, oodersoek is. Beinart se f<irus is ~ die verklaring van die uiteindelike politieke ootwikkelinge van die 1990's. In die ~s cm dit te verduidelik, wocd ~voerig aandag verleen aan die landelike lewenswyse en groodbesitpatIooe. Die fc*:us val dan ~ die oodermyning van die ooafbanklike bestaanswyse van tradisiooele gemeenskappe deur die geleidelike vestiging van kapitalistiese ekoocmiese verhoodinge. Baie aandag wocd vera! verleen aan die verksynscl van migrasie-arbeid. Die waarneming dat trekarbeid ootstaan bet beide as gevolg van die goodmyne se vraag na arbeid as die interne dinamiek van die Swart gemeenskappe (p. 30), dill op die tempering van die radikale wcrk wat Beinart dwarsdeur die bock bewerkstellig. Beinart se nuwe belangstelling in cmgewingsgeskiedenis wocd weerspieel in sy hoofstuk twee, waarin landbou binne die cmgewingsverband geplaas wocd.
In die hoofstuk ocr die 1900's en 1970's val Beinart s<mmcr weg met die ekoocmiese anstandighOOe van die 1900's, maar docn geen ootleding van die ekoocmiese ootwikkeling tussen 1948 en 1900 nie. Trouens, nerens in die b<x:k wocd die verband tussen die depressie van die 1930's en V{XISpoed van die 1900's samehangend ootleed nie.
Die laaste gOOeelte van die bcek is dan die ~ van politieke ootwikkeling sedert die middel se~tigerjare. In hieltlie
deel vind mens 'n samevatting van die hoofmanente van politieke kooftootasie, massa-aksie en ooderhanelings. Teen die t)d dat Beinart ogpehou skryf he!, was dit 1992, met die gevolg dat die laaste Case van ooderhandelings en die ~ tot die duurste verkiesing, in die gesiedenis van Suid-Afrika, Die gedek is Die. Die laaste twee hoofstukke is ~ net politieke nanarief. In die laaste paragraaf vcrldaar Beinart: "But there is s<me ~~ of a freer society, a stable social <rder, and a relatively demcaatic system und« a majcrity black but noo-racial government". (p. 2ri» Dit bly Beinart se ~ugting, want min daarvan is die
werklikheid teen die einde van 1995.
Die ~k lees maklik en is cxrsigtelik geskl'yf. Dit is net ~nd dat Beinart nog Die verneem bet dat die damskema "Cah<ra Bassa" en Die "CalJ<ra" is Die (p. 170). Mens wooder (X:*;. cxr die feitelike kocrektheid daarvan dat Afrikaner bcere en
saken1anne in die 19(JO's boofsaaklik wit Mercedes Benz'e gek(:q' bet. (p. 174)
In hoofstuk drie is Beinart ~ die oobekende telTein van die 00 radikales -"the logic of the mines". -en sy gevolgtl'ekking is steeds dat "The South African war was essentially about the effects of gold" (p. 61) Hy eIken egter dat die aangeleentheid van politieke regte vir Swartmense wesenlik belangrik vir die boererepublieke was. In die vierde hoofstuk <XI" Swawrt reaksie en weerstand, wocd baie meeT klem geplaas ~ die ootwikkeling van Cl"ganisasies en rol van leierskap. Die dinamiese rol van nasiooalisme en die Christendcm in die ootwikkeling van Swart politiek wocd uitgelig, teen<XI" die sterk klasgedetermineerde ripe verklarings van die verlede (Vgl. pp. 101, 103) waar slegs ekoocmiese determinisme ~trede bepaal bet Die ripe sosiale geskiedenis waarmee Cbarles van Onselen begin bet, vind <X¥. sy neerslag in hierdie boofstuk met verwysings na die rol van vroue,
buiswerk, drankbereiding, die lewe in stedelike kcmpoogs, ens.
Histl:rici ~t Dog 'Q groodige algemene geskeidenis van Suid-Afrika Skryf een wat aIle perspektiewe verreken.
G. Verhoof Departement RAU
Plet Be~: 1JIe Religious Smuts. Human & R~, Cape Town and Johannesburg, 1994, 111 pp.
Frcm a technically academic point of view this is a bcd that }x)th rewards and frustrates. But as the bcrlc, with its ~-catching, full-coloor cover, was clearly not written primarily fa- a small groop ci technical, academic ~ it woold be unfair to review it £ran such a perspective alate. I shall thcrefoce do so with gcncra1 readers in mind, while also referring to the interests of the specialist scholar. Seen in this light, the rewards provided by the bcd are Hrewel Beinart aan die begin van die bce-k duidelik verklaar dat
dit 'n politieke namatief is, waag by bcm tog qJ die ten-ein van
CONTREE37/1995
greater than the frustratioos, and even the frustratioos have real value roc readers of a ma:e academic bent, as I shall explain later.
woold say no -but woold then battle to aIDe up with an agreed definition of what it means to be a Christian.
Written by a persoo who knew Smuts persooally and who had iml'(rtant, extended professiooal links with him over the last decade of his life as well as having had access to the great statesman's persooal CCITeS~dence with a key cl~e fri,end over a period of many~. the main reward of the book is precisely the sense of cl~css to Smuts' sool that it cooveys. No outsider could achieve that. But this advantage also involves a disadvantage in the fam of the dependence of the book 00 the autha's perceptioo of religioo. In CXher Wa'ds, immediacy involves limitatioo of perspective coocerning the key coocept aIWnd which the book turns. But that too -frustrating thoogh I foond it, has the benefit of whetting the appetite fa: further research 00 the religioos Smuts.
The absenre of what I woold see as a mcre nuanced handling of these anrepts means that Beukes interprets Smuts' ideas 00 religioo in ways that seem to me to ptXtl'ay him as mae crth<XkIX. a; anventiooal than the quaed ~ suggest. As mentiooed arove, Beukes is well read in the new physics but the bcx*:. shows little sign of much awareness of what axlld be called the new theology (apart fran a ~fcren~ to ~s philosq>her AN. Whitehead). But this new wave of ~ligioos thinking is at least as revolutiooary in its field as the new physics. It ~d be very interesting to see whether (as I suspect) Smuts' religioos ideas anticipated scme of these devel~nts in religioos phil~~hy. AlthOOgh Beukcs doos n<x satisfy this interest cxrept by means of hints and suggestioos. his bcx*:. has the impcrtant merit of ~ning the way fa: cxhers to cxplcre them. I think it is always a virtue when a bcx*:. generates new avenues of interest and investigatioo 00 a impcrtant subject, and Beukcs must be thanked fa: ~g this servi~ quite as much as fa: the many valuable things with which he doos deal.
Professa:
Martin
~
Department of Religioos Studies
University of Nata!
---Pietermaritzburg The txxic. has cther strengths than just its ability to ~n windows
into Smuts' sool. Beukes writes in a lucid, flowing way that is free of the often burdensane characteristics of ~!:'!!!1~c ~e. Fa: example. it dispenses with things like fcxKnaes, source references and even a bibliography, a IX>licy which make fa: easy, uninterrupted reading. Chapters are nct. too loog to put strains 00
the reader's interest na: too shat to ame over as flimsy. They deal with themes rather than pericxis in Smuts'life, themes such as the new physics Smuts' beliefs aixxlt Christ and aixxlt holism and GOO. Cooceming the new physics Beukes shows a g<Xxl knowledge of
writers like Stephen Hawking, David BOOm and Templeton Prim winner Paul Davies, who freely uses the term "holistic" which Smuts intIOOuced into 20th century dis<XXn'Se.
Robert ~ : Beyond the pale: essays on the history of colonial South Africa. Witwatersrand Press. Jooannesburg, 1994. 270 pp. Prys : R 70,00.
All this is very much to the gcxxi of the bIrlI:. and I have no doubt that fa: readers wanting an insight into the religioos side of Smuts' life and thooght, it will serve as a valuable, infocri1ative and intriguing stmre. Histcrians interested in Smuts will also find much here to interest coocerning a facet of his life which has nct been nearly as extensively exploced as his political and military career.
Hierdie bcx:k is 'n versamelwerk van elf van R~s, wat vcral bekendheid verwerf bet met sy mooografie cxr die Griekwas (Adam Kcic's Griquas. A study in the devel~ent of stratificatioo in Sooth Africa. Cambridge, 1976) se ~telle ged1n"ende die afgel~ twee dekades. Hierdie Britsgeb<xe histaikus wat aan Cambridge ~gelei is se belangstelling uit die Kaapse kolooiale geskeidenes spruit waarskynlik uit die feit dat by in diens van die Rijksuniversiteit leiden in Nederland staan waar by Afrika-geskiedenis heer en dat Nederlandse broone dus vir ban toeganklik is.
There are however also &<me gaps and technical shcrtcanings in the bcd,especially roc a reader who is seeking an ~demic type of ~ntatioo. The main technical problem fcr this type of reader is the absence of detailed soorce references. Beukes, as has been mentiooeci, relies 00 persooal aITespondence and other primary soorces fcr impcrtant parts of his stay, and I foond it frustrating to be unable to establish exactly where and how these might be ~sed fcr further study. One of the things I greatly like about this bcxic. is precisely the way it whets the appetite roc further investigatioo into Smuts' religious phil~hy -but withoot giving the detailed f<XXnotes cr other soorce references, duly caTelated with a bibliography, which coold take the enquiry further. However, not all readers will want this kind of apparatus, and clearly the bcxic. was written with their interests primarily in mind.
As versamelwcrk spreek dit eintlik vanself dat dit in sy geheel me <x:I"Sprooklike werk is me. Trooens, slegs vyf van die elf ~telle wocd bier vir die eerste keer gepubliseer, hoowel die ses wat reeds vante~ gepubliseer is volgens die~ outeur groodig hersien en q>gOOateer is.
s~ verwag koo wCId. ~nbaar hierdie werk dieselfde leemtes as die meeste S<x:Itgelyke werke en wet in 'n gebrek &an eenheid en s1l11knlur. Die outeur bet die werk in vyf afdelings van twee boofstukke elk, benewens die inleiding, verdeel Afdeling een bandel <XI" die ekooanie en klasseVtmling &an die Kaap; afdcling 2 <XI" ideologiee en rassestratifikasie, spesifiek die OCI"Sproog van blanke ~pergesag; afdeling 3 <XI" die bevolkingsgrooi en gesinsVtmling; afdeling vier <XI" die kolooiale regstelsel en afdeling vyf <XI" intellektuele geskiedenis. Die saambindende faktcr, volgens die outeur self, is dat dit handel <XI" klassevcnning en dcminansie &an die Kaap. Hrewel dit waar mag woos vir die meeste van die ~telle, is dit uiters mreilik cm byvarbeeld die ~tel <XI" die OCI"Sproog van die Suid-Afrikaanse histcriografie en lXXIald Moodie se rot daarin alder hierdie sambreel in te dwing. Wat wet waar is, is dat al hierdie ~telle handel <XI" die pre-industriele Kaapkolooie en miskien is dit die sentrale tema van die
werk.
Mcre inten:sting,in the judgement of the present reviewer, is the questioo raised by Beukes' interpretatioo of the religioo of Jan Smuts fa- anybody with a different (and perhaps mcre <x:mprehensive) understanding of religioo than that shown in these pages by Beukes. "Being religious" is a highly wnplex and axttested coocept. making it no simple matter to apply to anybody, least of all to a thinker and public figure as canplex as Smuts. Fa-example, doos it necessarily involve belief in a GOO? If so, then much of east Asian and scme of Indian religioo becanes irreligious. lXx:s it necessarily involve ritual observances like pra~, wmhip a- attendance at places like chln"Ches on holy days? That would make scme kinds of mysticism irreligious. And what doos it mean to be a Christian? ~ admiratioo fa- the ethical teachings and persooal example of Christ enough? M~t churches
Alhoowel die aanspraak in die advertensiemateriaal van die uitgewer wat R~s beskIyf as "... the focem~t histaian of the early
