Zwakke punten

- Ondanks de economische betekenis van het glastuinbouwcomplex, is er sprake van een lage investeringsgroei van het glastuinbouwbedrijfsleven. Daarmee drukt zij zwaar op de economische prestaties (kracht) van de ge- meente Pijnacker-Nootdorp als totaal. Historisch gezien is de glastuinbouw een belangrijke werkgever. De trend lijkt echter een dalend aantal arbeids- plaatsen op de primaire bedrijven. Circa 13% van de plaatselijke beroepsbe- volking is werkzaam in de tuinbouwsector.

58

- De glastuinbouw in Pijnacker-Nootdorp is vooral goed vertegenwoordigd middels de productiebedrijven. Aanverwant bedrijfsleven als toeleveranciers, handelsbedrijven en transporteurs zijn minder vertegenwoordigd en vinden we vooral terug in buurgemeente Lansingerland. De verwachting is dat de productiefunctie in de economische betekenis van de Greenport Westland- Oostland zal afnemen ten gunste van de handel en distributiefunctie. Voor het vestigen van laatstgenoemde bedrijven worden in Pijnacker-Nootdorp beperkte mogelijkheden geboden middels de nieuw te ontwikkelen bedrijven- terreinen.

- Glasgroenteproductie neemt in areaal zeer sterk af, terwijl dit landelijk licht stijgt. Het aantal glasgroentebedrijven neemt ook sneller af dan lan- delijk. Belangrijk is de constatering dat het gemiddelde glasgroentebedrijf met 2 ha achterblijft bij het landelijk gemiddelde van 3 ha. Voor kleinere glasgroentebedrijven is het moeilijk om te investeren in innovaties, zoals een wkk, omdat dit pas rendabel wordt bij grotere oppervlakten. Voor pot- plantenbedrijven geldt dat zij in areaal minder snel stijgen dan het landelijk gemiddelde.

- De duurzame glastuinbouwgebieden zijn bestaande locaties, die grotendeels zijn volgebouwd. Hierdoor zijn er beperkte mogelijkheden tot schaalvergro- ting, tenzij naastliggende bedrijven worden overgenomen. Gelet op de 'jonge' leeftijd van de ondernemers en de opvolgingssituatie zal normaliter onvoldoende ruimte beschikbaar komen. Een herstel van de marktsituatie kan wat verlichting geven als glasgroentebedrijven vanwege schaalvergro- ting naar andere locaties (buiten Pijnacker-Nootdorp) verplaatsen.

- Hoewel aan de ontsluiting van de glastuinbouwgebieden wordt gewerkt, is dit op korte termijn nog niet optimaal met een minder goede doorstroming en verkeershinder voor de locale bevolking.

- De economische crisis en de ontwikkeling van energieprijzen hebben effect op de ontwikkeling van glastuinbouwbedrijven in Pijnacker-Nootdorp. De crisis zorgt al geruime tijd voor zeer slechte prijsontwikkelingen waardoor sommige bedrijven zelfs genoodzaakt zijn om te stoppen. Aanhoudende la- gere energieprijzen zullen ertoe leiden dat minder zal worden geïnvesteerd in duurzame energieoplossingen.

59 4.4 Kansen

- De plannen voor de aanleg van een rondweg rondom Pijnacker vergroten de bereikbaarheid en de snelle doorstroming van het tuinbouwgebied. Een deel daarvan is zelfs al in uitvoering! Snelle reactietijden/doorlooptijden worden van steeds groter belang voor tuinbouwproducten.

- Glastuinbouwbedrijven ontwikkelen zich steeds meer tot ultramoderne, pro- fessioneel geleide bedrijven met behoefte aan diverse expertises en midden- kader. Dit geeft meer mogelijkheden voor hoger opgeleide arbeidskrachten (mbo/hbo) uit Pijnacker-Nootdorp.

- De herstructurering van de vier aangewezen duurzame glastuinbouwgebie- den biedt kansen om in te spelen op een wensenpakket uit de samenleving: - duurzaam te produceren met voordelen voor de locale bevolking/

gemeente. Denk hierbij onder andere aan mogelijke warmtelevering en wateropslag;

- attractief in de omgeving inpassen van het bedrijf (onderdeel van groen/ blauw). Concrete voorbeelden kunnen zijn recreatie tussen de bedrijven in allerlei vormen of het verzorgen van educatie in relatie tot tuinbouw. De ervaringen vanuit het project 'FES Oostland/Groenzone' kunnen aan- knopingspunten opleveren voor een integrale ontwikkeling van de andere duurzame glastuinbouwgebieden.

- Het langzaam verdwijnen van glasgroentebedrijven uit de gemeente Pijnacker-Nootdorp zorgt voor ontwikkelingsruimte van sierteeltbedrijven (bloemen/planten). Sierteeltbedrijven zijn meer dan glasgroentebedrijven gebaat bij een vestiging in de nabijheid van een belangrijk logistiek centrum, zoals Bleiswijk.

- Hoewel bij de ontwikkeling van bedrijventerreinen in Pijnacker-Nootdorp be- perkte ruimte wordt gecreëerd voor glastuinbouw verwante bedrijven (logis- tiek, dienstverlening, enzovoort) kan dit niettemin interessant zijn wanneer deze bedrijven aanvullend zijn op wat zich in Lansingerland manifesteert. - De komende decennia zal de ontwikkeling van belangrijke groeimarkten voor

de afzet van tuinbouwproducten buiten Europa plaatsvinden. Dit biedt kansen voor het Nederlandse tuinbouwbedrijfsleven, waaronder die gevestigd in Pijnacker-Nootdorp. Hiervoor is een proactieve internationaliseringstrategie nodig, dat zich richt op een versterking van de internationale centrum- en regievoedersfunctie. De regievoerdersfunctie is breder dan alleen de sterke fysieke internationale ‘draaischijffunctie’.

- In het verlengde van het vorige punt schept het streven naar een integrale duurzame productie- en distributiewijze extra kansen. Uitgaande van de triple

60

P-gedachte (People, Planet & Profit) zal de focus op de P van Planet moeten liggen, omdat dit een belangrijke voorwaarde is voor een ‘license to operate’ van het glastuinbouwcomplex. De P’s van Profit en People moeten daarbij zeker niet uit het oog worden verloren.

- Vanuit het verwachtingspatroon dat gemeente Pijnacker-Nootdorp relatief kleinschaliger glastuinbouwbedrijven zal blijven houden, kan de gemeente samen met andere partijen het voortouw nemen om gezamenlijke voorzie- ningen te ontwikkelen, zoals duurzame energie en waterberging. Een voor- beeld is de aardwarmtekring Vrijenban, waarin de gemeente is betrokken.

4.5 Bedreigingen

- De gemeente streeft naar 325 ha nettoglas in de 4 duurzame glastuinbouw- gebieden in 2025. In 2008 was het areaal in deze gebieden 230 ha netto- glas en het areaal cultuurgrond 270 ha. De totale oppervlakte van de 4 gebieden besloeg 675 ha bruto/bruto. Het is onduidelijk of de 325 ha nettoglas daadwerkelijk kan worden gerealiseerd bij verdichting van de gebieden en rekening houdend met de herstructurering van de bestaande bedrijven.

- De aanwezigheid van vooral productiebedrijven in het glastuinbouwcomplex en het toenemende belang van de handel en distributiefunctie kan ertoe leiden dat gemeente Pijnacker-Nootdorp binnen Greenport Westland- Oostland een kleinere rol gaat spelen.

- De groei van de bevolkingsomvang en de beroepsbevolking in Pijnacker- Nootdorp betreft veel instroom. Er zijn relatief weinig mensen uit deze groep werkzaam in het glastuinbouwcomplex. De wensen van deze inwoners over de leefomgeving zijn waarschijnlijk anders (meer behoefte aan groen en recreatie). De affiniteit met en het draagvlak voor de glastuinbouw zal naar verwachting in de toekomst afnemen.

- De ruimte voor grootschalige productie is in Pijnacker-Nootdorp beperkt. Ook het beleid, waarin als uitgangspunt wordt genomen dat kavels van gemiddeld 2 ha afdoende zijn voor toekomstige productie, is niet in over- eenstemming met wat er in de sector plaatsvindt vandaag de dag. Vooral glasgroentebedrijven en ook steeds meer sierteeltbedrijven hebben behoef- te aan schaalvergroting om concurrerend te kunnen zijn en te voldoen aan de steeds hogere eisen van retailers. Kleinere bedrijven zullen over het al- gemeen meer moeite hebben om grootschalige investeringen te doen

61 die nodig zijn om een glastuinbouwbedrijf op langere termijn rendabel te

laten draaien.

- Het inpassen van de duurzame glastuinbouwgebieden in haar omgeving door het realiseren van groenblauwe verbindingsaders tussen glastuinbouw en groen kan de toekomstige bedrijfsontwikkeling (schaalvergroting) in de weg staan als deze groenblauwe aders niet doordacht worden gekozen. - De gemeente wil zwaarder in zetten op de versteviging van de economische

structuur en verbreding van het werkgelegenheidsaanbod. Dat is goed voor de gemeente Pijnacker-Nootdorp, maar dat kan in de praktijk betekenen dat de glastuinbouw mogelijk meer 'concurrentie' krijgt van andere econo- mische sectoren. Kortom, meer belangen, meer strijd om voorkeursposities bij diverse gemeentelijke thema's en minder vanzelfsprekendheden voor het tuinbouwbedrijfsleven.

- De planologische onduidelijkheid over de tuinbouwgebieden aan de Dwars- kade, Rijskade en Overgauw is op termijn ongewenst. Het naar 2025 uitstel- len van de beslissing of hier definitief woningbouw gaat komen zorgt voor onzekerheid en is niet goed voor de ondernemendheid van de glastuinders uit dit gebied. Dit kan leiden tot stilstand in investeringen en uiteindelijk ook effect hebben op de uitstraling van een dergelijk kassengebied (verpaupe- ring). Een besluit over de transformatie na 2025, betekent dat het plano- logisch en financieel zeker stellen van de 2e fase van de noordwestelijke randweg nog voorlopig op zich zal laat wachten.

- Een vitaal glastuinbouwcomplex in Pijnacker-Nootdorp zal moeilijk in stand blijven als er geen wenkend perspectief is voor een internationaal vitaal glas- tuinbouwcluster in 2040. Het is belangrijk de kansen te verzilveren en de aanbevelingen aan te grijpen, die commissie Nijkamp heeft aangereikt: ver- sterken/verankeren netwerk van kernclusters en satellieten, ontwikkelen proactieve internationaliseringstrategie, ontwikkelen integrale duurzame productie- en distributiewijze, verstevigen kennis- en innovatiekracht en bun- delen van krachten binnen Greenport Holland.

62

5 Beleidsaanbevelingen

De SWOT-analyse heeft een aantal sterke en zwakke punten opgeleverd en kan- sen en bedreigingen voor de toekomst gesignaleerd, die bouwstenen zijn voor onderstaande opsomming van aandachtspunten voor het beleid. De gemeente Pijnacker-Nootdorp wordt aanbevolen om de beleidsaandachtspunten mee te nemen in de in 2010 op te stellen structuurvisie. De beleidsaanbevelingen zijn hierna cursief aangegeven.