Enquête zorgaanbieders 2.2.5
3 Beleidslogica en theorie over zorginkoop
3.2 Zorginkoop: theoretische overwegingen en het MSU+ model
Het is niet alleen van belang om te kijken of de gecoördineerde zorginkoop zoals beschreven in 3.1. wordt uitgevoerd conform het plan, maar ook om te toetsen of de zorginkoop voor de GBM voldoet aan theoretische voorwaarden voor goede zorginkoop. Dit is een randvoorwaarde om aan de doelstelling: realiseren van een landelijk dekkend aanbod te kunnen voldoen.
Zorg wordt in Nederland al langere tijd ingekocht, maar door strikte wet- en regelgeving is deze inkoop nooit echt geprofessionaliseerd. Sinds een decennium verandert de inkoop van zorg, waardoor zorginkoop zich ontwikkelt richting een (eigen) professie. Hierbij wordt uiteraard
aansluiting gezocht bij de bestaande inkooptheorie. Maar: zorginkoop (een verzekeraar of overheid die voor zorgconsumenten behandelingen inkoopt) verschilt van reguliere inkoop (bijvoorbeeld: een bedrijf dat voor zichzelf grondstoffen of schoonmaakdiensten inkoopt).
Significant (2008) noemt de volgende verschillen17:
In de zorgsector heeft degene die bestelt in de regel veel meer keuzevrijheid voor de leverancier dan in de reguliere inkoop (bijvoorbeeld bij de inkoop van goederen en schoonmaak), waarbij veelal alleen uit gecontracteerde leveranciers kan worden gekozen. Zorginkopers hebben ook te maken met een maatschappelijk belang dat dient te worden
behartigd.
Een belangrijke rol van de wetgever en toezichthouders (vanwege het publieke belang), en een – daarmee samenhangende – nog steeds gereguleerde situatie, waarin prijsplafonds, budgetafspraken en vrije tarieven door elkaar heen lopen.
Marktwerking langs drie assen (zorgverzekeringsmarkt, zorginkoopmarkt en zorgverlenersmarkt), die elkaar beïnvloeden.
Veel zorgaanbieders met wie zaken moeten worden gedaan, vanwege de spreiding van de verzekerden.
Invloed van koepels en belangenverenigingen.
Uit deze zes verschillen komt naar voren dat zorginkoop complexer is dan reguliere inkoop door het bedrijfsleven. Het aantal belanghebbenden is groter en door het publieke belang is bovendien sprake van een grotere mate van regulering. Door deze verschillen ziet een goed inkoopproces voor zorg er anders uit dan een goed inkoopproces in het bedrijfsleven. Een keuze voor een inkooptheorie met een focus op publieke inkoop ligt om deze reden voor de hand.
Het onderzoeksprogramma Purchasing Excellence Publiek (PEP) heeft geleid tot het MSU+ model, welke specifiek is ontwikkeld voor de publieke inkooptaak. Bij de inkoop van gedragsinterventies voor de GBM is namelijk sprake van inkoop door een overheid in het publieke maatschappelijke domein. Wij hebben het MSU+ model gekozen als toetsingskader voor de inkoop door DForzo. Het MSU model is een inkoopmodel waarmee inkooporganisaties met elkaar vergeleken kunnen worden. MSU staat voor Michigan State University. De ‘+’ van MSU+ is een Nederlandse aanvulling op het inkoopmodel door het programma ‘Purchasing Excellence Publiek (PEP)18. Het programma PEP is opgezet en uitgevoerd door de Nederlandse Vereniging voor Inkoopmanagement (NEVI) en de Projectdirectie Professioneel Inkopen en Aanbesteden (PIA) van het Ministerie van
Economische Zaken.
Het MSU+ model beschrijft acht strategische processen voor de inkoopfunctie en zes voor de ondersteunende processen. Ieder proces heeft tien volwassenheidsniveaus (van niveau 0 tot en met niveau 10). Met behulp van de daarbij behorende criteria zijn auditors in staat de
inkooporganisatie te meten. Tijdens de analyse wordt het huidige inkoopvolwassenheidsniveau van de inkoopfunctie van de aanbestedende dienst bepaald en vergeleken met het te bepalen
ambitieniveau.
Het MSU+ model stelt dat de volgende strategische processen alle goede mate van professionaliteit of ontwikkelingsniveau moeten hebben:
1 Nemen van een besluit over inbesteden (zelf doen) of uitbesteden 2 Ontwikkelen van een strategie per inkooppakket
3 Optimaliseren van het leveranciersbestand
4 Ontwikkelen en managen van de leveranciersrelatie
5 Optimaliseren van product-/procesinnovatie en -ontwikkeling 6 Integratie van leveranciers in het orderrealisatieproces
7 Het verbeteren van de leveranciersprestaties en het bewaken en vergroten van de kwaliteit 8 Strategisch kostenmanagement
Naast de strategische processen zijn de volgende ondersteunende processen van belang voor effectieve en doelmatige inkoop voor publieke doelen:
1 Vaststellen van plannen en beleid voor inkoop 2 Inrichting van de inkooporganisatie
3 Ontwikkelen van inkoopprocedures 4 Prestatie-indicatoren voor Inkoop 5 Informatietechnologie voor Inkoop 6 Human Resource Management (HRM)
Het MSU+ model is zeker bruikbaar voor de inrichting of beoordeling van inkoopprocessen, maar heeft - ondanks de vertaling naar het publieke domein - onmiskenbaar nog de basis van een regulier inkoopproces, dus van goederen in de maakindustrie. Om deze reden hanteren wij het model niet met als doel het volwassenheidsniveau vast te stellen, maar beperken wij ons tot het beoordelen of en hoe de strategische en ondersteunende processen plaatsvinden en geven we in hoofdstuk vijf ook een beschrijving van hoe deze processen in het kader van de inkooppilot GBM plaatsvinden.
3.3 Toetsingskader
Op basis van de theorie over zorginkoop en de beleidslogica komen we tot het volgende toetsingskader voor de pilot Zorginkoop GBM. De criteria uit het MSU+ model hebben we geherformuleerd zodat ze relevant zijn voor de situatie van de zorginkoop voor de GBM.
Activiteit Actor Criterium
Voorwaarde erkende interventies
Erkende gedragsinterventies zijn onderdeel van de GBM
Raad/NIFP jeugdreclassering OM
ZM
De Raad/NIFP nemen erkende
gedragsinterventies op (in het merendeel van) de adviezen GBM op basis van het haalbaarheidsonderzoek van de jeugdreclassering.
Het OM neemt erkende
gedragsinterventies op (in het merendeel van) de eisen GBM.
De rechter neemt erkende
gedragsinterventies op in (het merendeel van) de vonnissen GBM.
Gecoördineerde zorginkoop conform model
De inkoop wordt uitgevoerd conform het gecoördineerd zorginkoopmodel
kerndepartement DForZo
Landelijke Projectgroep GBM Regionale ketenpartners
De taken en verantwoordelijkheden ten aanzien van de inkoopprocessen worden vormgegeven zoals bedoeld, wat betreft het besturingsproces en de strategische, tactische en operationele
inkoopprocessen.
Criteria goede zorginkoop
Besluit: inbesteden of uitbesteden?
kerndepartement De keuze voor het beleggen van de inkoopfunctie bij DForZo is bewust gemaakt, alternatieven zijn overwogen. Inkoopstrategie per segment DForZo De in te kopen zorg is verdeeld in
pakketten, per segment is een inkoopstrategie opgesteld. Optimaliseren
leveranciersbestand
DForZo Per arrondissement is minimaal een zorgaanbieder gecontracteerd binnen de vier segmenten
Managen leveranciersrelatie DForZo Er wordt actief contact gezocht en onderhouden met zorgaanbieders. De relatie met de leveranciers overstijgt duidelijk de juridische dimensie van het inkoopcontract.
Product- en procesinnovatie Landelijke Projectgroep GBM Kerndepartement
Gekozen voor de inkoop van bewezen effectieve interventies. Tevens wordt onderzoek gedaan naar de effectiviteit. Integratie van
orderrealisatieproces
Kerndepartement DForZo
Landelijke Projectgroep GBM
De juridische en logistieke belemmeringen in het proces van GBM oplegging en uitvoering worden actief gemonitord en zo mogelijk opgelost of verminderd. Prestatie- en
kwaliteitsverbetering
DForZo De prestaties van zorgaanbieders worden gemeten en er wordt gestuurd op het verbeteren van deze prestaties.
Strategisch kostenmanagement Kerndepartement/DForZo De kosten van de inkoop zijn inzichtelijk en worden beheerst.
Vaststellen inkoopplannen en -beleid
Kerndepartement/DForZo Het is duidelijk wat er moet worden ingekocht, voor wie en bij wie. Er is voldoende kennis van product, afnemer en leveranciers
Inrichting de inkooporganisatie DForZo De inkoop wordt uitgevoerd door een professionele inkooporganisatie, op basis van een duidelijke inkoopopdracht met duidelijke inkoopdoelen.
Ontwikkelen inkoopprocedures DForZo Er zijn duidelijke inkoopprocedures opgesteld, die leiden tot een ordentelijk proces.
Prestatie-indicatoren voor Inkoop
Kerndepartement DForZo
Het behalen van de inkoopdoelen is meetbaar gemaakt, zodat het succes van de inkoop kan worden vastgesteld en verbeteringen in het inkoopproces kunnen worden doorgevoerd.
Informatietechnologie voor Inkoop
DForZo Het inkoopproces wordt met een ICT systeem ondersteund, zodat bijvoorbeeld de monitoring van leveranciersprestaties goed kan plaatsvinden.
Human Resource Management (HRM)
DForZo De inkoop wordt uitgevoerd door
professionele inkopers.
Kennisverspreiding (beschikbaarheid) erkende gedragsinterventies
Kennisverspreiding over (beschikbaarheid) erkende interventies Zorgaanbieders (licentiehouders erkende interventies) Landelijke Projectgroep GBM
Zorgaanbieders (en licentiehouders erkende interventies) verspreiden kennis zodat jeugdreclassering, Raad en NIFP weten welke interventies beschikbaar zijn in de regio.
Projectgroep verspreidt kennis over het beschikbaar aanbod binnen hun organisatie.
Stimuleren gebruik erkende interventies
Raad
jeugdreclassering NIFP
Er wordt meer gebruik gemaakt van erkende interventies in alle strafrechtelijke kaders.
Output
Er is een landelijk dekkend aanbod van interventies in de vier onderscheiden segmenten
DForZo zorgaanbieders
In alle arrondissementen is per segment minimaal een zorgaanbieder
gecontracteerd. Er worden meer GBM opgelegd
(met erkende interventies)
Het aantal opgelegde GBM (met erkende interventies is toegenomen).