---DE ZILVEREN SCHOENGESPEN VAN WILLEM REYERSEN MET ---DE LETTERS W EN R, een forse diefstal te Eschoten, ampt Ede in 1792
Anton C. Zeven, lidnr. 1, Dassenboslaan 6, 6705 BT Wageningen.
Inleiding
In het Gemeente-archief Wageningen bevindt zich een enveloppe geadresseerd aan
Edele Erentfeste HoogGeleerde Wyse voorsienige en zeer discrete Heeren Burgemeester en Scheepenen en Raaden der Stad Wageningen.
Op de achterzijde bevindt zich een roodlakafdruk met het wapen Van Haersolte. Naast de enveloppe ligt de bijbehorende brief, geschreven en gedateerd Arnhem den 13 Octob. 1792 van de afzender A.F.R.E. van Haersolte, Verwalter Landrost van Veluwe.
De in onze hedendaagse ogen hoogdravende aanhef van de brief is
Edele Erentfeste wijse HoogGeleerde voorzienige en zeer discrete Heeren!
De brief luidt:
In den nagt tusschen den 24e en 25e Septembr. laestleeden is er in den Ampte Ede, Buurschap Eschoten, ten huijse van Willem Reyersen een inbraek en diefstal gepleegt, ver[ge]selt met [vast]binden van denselven en sijne suster. Den dienst der justitie vordert, dat geinquireert werd, off de gestolene goederen ontdekt kunnen werden, om langs dien weg de daaders te kunnen agterhalen.
Het is om die reeden, dat ik de vryheid neeme hier neevens UEde en agtb. in te senden eene lyst der gestolene goederen, met versoek, om bij de respective silversmeeden en lombardhouders binnen UEd. en Agtb. Stad te willen doen inquireren, off aldaer ook zodanige goederen als op de voors. lyst ervintelyk zyn, zyn verkogt, te koop off te verpanden gepraesenteert, en soo ja, door wie, off hoe die persoon off personen er uitzagen off gekleed waren, en wat voor taal die spraaken, en om, soo sodanige goederen alsnog te koop mogten werden gepraesenteert, dan die persoon off personen te willen doen aanhouden, en my daervan kennis te geeven; Sullende ik sulx bij alle occurrente gelegenheeden tot dienst der justitie reciproceren.
Hier meede sluijtende beveele ik UEd. en Agtb. in godes Hylige bescherminge.
Edele Eerentfeste Wyse, HoogGeleerde en zeer discrete Heeren!
UEd. en Agtb. Dienstwillegen Vriend.
Arnhem, den 13 (w.g.) A.F.R.E. van Haersolte Octob. 1792. VerWalter Landrost van Veluwe
Deze brief wordt vervolgd met een lijst van het gestolen goed. Bij sommige kledingstukken werd een staaltje meegezonden om te laten zien waaruit het vermiste had bestaan.
Copia
Lijst der gestole en vermiste goederen by Willem en Jantje Reyersen, door hun byde opgegeeven na beste weeten door Willem Reyersen zyn goed betreffende
1 groen en blaauw verschote damaste borstrok zoo als het Staaltje, met roode zeyde knoopsgaten, en met zilvere geribde knoopjes, na beste meening 26 [in aantal]. en demette voering
1 blaauwe Damaste dito met seyde uitgemonstert, en na beste mening met 26 zilvere geribde knoopen, en hilversomsche voering
2 zilvere hembdsknoopen
2 dito ronde schoengespen gem. WR (afb. 1)
Afb. 1. De notitie over de 2 ronde schoengespen gem(erkt) WR 1 ligt blaauw lakens camisool en broek
1 nieuwe swarte hoed 1 blaauwe slaapmutsje
1 hembd, gem. WR en vol Olij of Smeerselvlakken 1 scheermes
1 broodmes
Door Jantje Reyers opgegeven en van de goederen waer voor een kruysje [+]
staet de lapjes overgegeven, hebbende gelegen in de kast en 2 kisten.
1 blikke trom met een geldzak, daar in na beste weeten 140 enkele guldens, en een nette beurs ƒ 29-10-. zynde 17 daelers, een Zeeuwsche Ryxdaeler en een 28.
in haer Tas en zilvere beugel, allerly geld, dog weet niet hoe veel. met een zilvere snuyfdoos van binnen verguld, zynde uijtgeslagen met een
vrouwen-beeld en kinderen, een dito eau de la reine doosje waar op de vlugt van Maria en Joseph na Egypten, zynde agtkantig (afb. 2) hebbende gelegen in de kast.
1 zilvere gladde Punthaek, afgesneden van het Keurslijf.
2 Bybels met zilvere krappen, en de schoengespen uitgewerkt in langwerpig 1 blaauwe Damaste rok, opgenaaijt en boven ingeslagen
+1 Donker zwart en wit Jak met klyne bloemetjes, gevoert met een ligt ge-streepte voering
+2 Swart en witte Jakken groot van bloem +1 Rood bont Oostindisch Chits Jak
+1 Engelsch Chits Jak
1 nieuw rood en wit gestreept Jak 1 rood en wit Jak met gele bloemen +1 Jak paarse bloem en gele streepjes +1 Nagt Jak met Streepjes
1 ligt blaauwe Lakense Schoudermantel; 2 Catoene dito; 1 bruijn dito +1 dito wit en blaauw
2 swarte Voorschoten; 2 dito linnen
1 rood Oostindische met een dubbele tuijt met blaauw; 1 Vriesche dito
Ongeveer 20 mutsen met kant, batiste en Camerdoek deels gemerkt J:R:
deels ongemerkt
1 paar blaauwe koussen 1 nieuw witte gestreepte rok 6 hembden gemerkt J:R:n.9
2 dito met toeborsten en handboordtjes 1 rood Catoene halsdoek
1 heel groot laken om over een pars te hangen
3 fyne lakens gemerkt met kroontjes, na gedagter alle eenige grove lakens 2 Tafellakens oogjes goed
6 dito Servietten
3. a 4. andere onbepaeld
Ongeveer 20. handdoeken, damaste en anderen Ongeveer 10 fyne Sloopen, zommige met Letters Eenige dito in Soorten voor grote en klyne kussens 3 à 4. thedoekjes
2 paer witte catoene handschoenen 1 paer paarsche dito
1 paar gryse dito 3 paar moffen 4 Waayers
afb. 2. Een gedeelte van het verlies van Jantje Reyers.
1 Lapje Catoen lang ruym 3½ Elle rode grond, bloem en rankje +1 rok rood gestreept Catoen
+1 dito blaauw en wit gestreept en met een blaauwe + en wit geruyte voering +1 paars rouwjak en baye voering
+1 de nagtgrond, en bruyn hilversomsche voering 1 swart regenkleed, gem.J:R:
eenige borstrokken en broeken
1 Spermacete Snuyfdoos met een goud randtje 1 paar boordmouwen gem. J:R:6
3 Speldekussens, en een hartje geschilvert 1 Ivoire naaldekoker
eenige kastdoeken met en zonder kant 1 groot Catoene witte
2 dito met roode bloemtjes
1 kinderdeken aen de eynden gestreept
1 Lap nieuwe roode baay
+1 groene zeyde gestikte rok met donker bast gevoert
Aldus opgegeven voor het geven der annexe Condschap d. 26 7br.
(=september) 1792. (Onderstond) quod testor
(Was geteekend) E.J.Ammon. Scholtis tot Ede.
Slot
Broer Willem en zuster Jantje Reyersen zaten er warmpjes bij, en het is de vraag of zij iets van haar ontstolen goederen hebben teruggekregen. Het zal wel de bedoeling van de rovers geweest zijn om zo snel mogelijk buiten Gelderland te komen om daar de spullen te verkopen. Het meeste materiaal is vergankelijk. Maar de knoopjes, de snuifdoos, de ivoren naaldenkoker en dergelijke kunnen bewaard gebleven zijn. Deze zijn echter niet herkenbaar, als ooit behorende tot de beide Reyersen. Het enige dat bewaard gebleven kan zijn en herkenbaar is, zijn de zilveren schoengespen met de letters W en R van Willem Reyersen. Zouden die nog in een collectie (museum, particuliere collectie) bewaard worden?
Bron: Gemeente-Archief Wageningen, Oud-Archief 108: Ingekomen stukken 1797 november 26 - 1798 april 2.
---CLARA VAN SPARWOUDE EN HAAR NALATENSCHAP: een aanvulling en een vraag
Anton C. Zeven, Dassenboslaan 6, 6705 BT Wageningen.
In VG 24 (1999): 307-311 schrijft K.H.C. van Ginkel over Clara van Sparwoude en haar fonds. Hij refereert hierbij naar de publicatie van J.W.
Beyen. 1968. Het spel en de knikkers. Een kroniek van vijftig jaren.
Rotterdam. Aanvullende gegevens zijn te vinden in J.F. Jacobs. 1999. Het Sparwoudefonds en zijn stichtster. Oud Rhenen 17: 5-19, met genealogische gegevens van Clara, en ook enige Rhenense gegevens.
Er zullen wel meer gegevens gepubliceerd zijn, bv. naamlijsten van alle begunstigden. Daarom zocht ik op de steekwoorden Sparwoude, Clara, fonds in de bibliotheek van de TUDelft, omdat Clara van Sparwoude in Delft woonachtig was. Maar ik vond geen publicatie. Misschien zijn dergelijke lijsten 'verstopt' in tijdschriften of nooit gepubliceerd. Wie weet hier meer van, en dan vooral wat de Veluwe betreft.
LIJST VAN PAARDEN, TWEE EN EEN SPANNIGE VRAGT WAGENS IN