Bijlage 3: MDA-model Iteratie 1
Lesplan
Docent: Vincent van Goethem Datum: 25/11/2020 Tijd:
3de uur
Klas: V6ges8
Aantal lln:21
Lesonderwerp De appeasement politiek
Beginsituatie
Historische context over Duitsland tot en met WOII is al behandeld. Het begrip appeasement is dit schooljaar nog niet aan de orde gekomen. De vaardigheid causaal historisch redeneren is ook nieuw voor de klas
Leskern* Debat over de stelling: “De appeasement politiek is de
belangrijkste oorzaak voor de Tweede Wereldoorlog “.
40
onderbouwen van redenaties met bewijs”
(Examenprogramma geschiedenis vwo, Domein A: Historisch besef, punt 6).
Oorzaken en gevolgen appeasement politiek en de Tweede Wereldoorlog in verband brengen.
Docentdoelen
Oefenen met het begeleiden van een onderwijsleergesprek en een klassikale discussie.
Werken met de causaal historisch redeneren rubric
Boek (+ blz.) Memo Bovenbouw vwo, hoofdstuk 12.2 blz. 314-318.
Media, spullen, hulp PowerPoint, causaal historisch redeneren rubric
Tijd Lesfase* Leerdoel Wat ik doe en zeg Wat zij doen
(werkvorm)
Leeractiviteit * Noem de specifieke!
5min Voorkennis activeren Lesonderwerp
duidelijk maken
Ik vertel hoe de planning van de les uit ziet.
Ik vraag aan de klas naar uitleg over het begrip causaliteit en appeasement. Ik laat een spotprent over Chamberlain en de appeasement politiek zien. Met vingers aangeven wat je weet van de bron en wat je denkt wat deze bron zegt over het
lesonderwerp
Kennis ophalen, vragen stellen, memoriseren
41 10min Uitleg over
appeasement politiek Oorzaken en gevolgen appeasement politiek en de Tweede Wereldoorlog in verband brengen.
Aan de hand van mijn PowerPointpresentatie leg ik aan de hand van (hedendaagse) voorbeelden uit wat appeasement politiek is. Ik verwijs naar de stof in het boek en de kaartjes daar. Luisteren, vragen beantwoorden, kernbegrippen uitleggen. Luisteren, voorkennis ophalen 5min Instructie over de voorbereidende groepsopdracht over de stelling voor het onderwijsleergesprek met rubric Oefenen met de causaal historisch redeneren categorie “Het onderbouwen van redenaties met bewijs”
Ik geef uitleg over de voorbereidende groepsopdracht. Daarbij modelleer ik hoe de rubric gebruikt kan worden. Luisteren, vormen een groepje. Luisteren, toepassen nieuwe kennis
15min Groep werkvorm met
stelling en rubric Interactief oefenen met historische vaardigheden. Inhoudelijke stof koppelen aan vaardigheden in de rubric Ik loop rond, beantwoord vragen en houd orde. De leerlingen vormen groepjes met hun buur. Ze verdedigen of weerleggen de stelling. Discussiëren, beargumenteren, controleren elkaar. 10min Onderwijsleergesprek
Oefenen met het begeleiden van een onderwijsleergesprek
Ik heb een
begeleidende rol. Stel veel open complexe vragen die aanzetten tot kennisconstructie. Geef vragen terug aan
Leerlingen nemen deel aan de discussie met redeneringen die ze eerder Beargumenteren
42 de klas. Beoordeel antwoorden op correctheid, overzie de discussie. hebben gemaakt.
Bijlage 4: Leerstofanalyse/ uitwerking van het OLG Iteratie 1
VOORKENNIS LEERLINGEN BIJ DIT ONDERWIJSLEERGESPREK:
- Historische context over Duitsland tot en met WOII is al behandeld. Het begrip appeasement is dit schooljaar nog niet aan de orde gekomen. De les start met een uitgebreide uitleg over het concept appeasement en voorbeelden van de appeasement politiek in de jaren dertig. De vaardigheid causaal historisch redeneren is ook nieuw voor de klas.
DOEL VAN HET ONDERWIJSLEERGESPREK:
- De leerlingen kunnen redenaties onderbouwen met bewijs over het belang van de appeasementpolitiek voor het uitbreken van Tweede Wereldoorlog.
DE CENTRALE STELLING IS CAUSAAL, HISTORISCH EN EVALUATIEF VAN AARD
- De appeasement politiek is de belangrijkste oorzaak voor de Tweede Wereldoorlog.
DENKSTAPPEN
Gewenste antwoorden van de leerlingen zijn roodgekleurd.
1. Was de appeasement politiek de belangrijkste oorzaak van de Tweede Wereldoorlog? (Causaal redeneren) Leerlingen geven argumenten die ze in de groepsopdracht hebben voorbereid zoals: Ja, want deze
houding van de geallieerden gaf Hitler tijd om economisch en militair machtig te worden. Nee, want de agressieve houding van Hitler t.o.v. buurlanden, het nationalisme en antisemitisme waren ideologische drijfveren die hoe dan ook tot oorlog hadden geleid.
2. Wat is de ambitie en buitenlandse politiek van Duitsland in de jaren 30? (Reproductie)
43 3. Wat waren oorzaken hiervoor? (Begrijpen)
Arbeid, trots, imago, krachtige leider, Verdrag van Versailles/verlies Eerste Wereldoorlog
4. Adolf Hitler stelt zich agressief op tegenover buurlanden, Hoe kan het dat hij daarmee wegkomt? (Hogere orde denken)
Frankrijk, GB hebben geen zin in weer een conflict of oorlog in Europa. Fascisme en nationalisme spelen in andere landen ook op zoals in Italië
5. Welke redenen hebben Frankrijk en GB om niet te reageren op het agressieve gedrag van Duitsland? (Causaal redeneren)
Economie, angst voor weer een oorlog, communisme is een groter gevaar dan nazisme.
6. Waarom werd de appeasement politiek in de jaren 30 als succes voor Chamberlain gezien? (Begrijpen/ causaal redeneren)
Chamberlain wendde oorlog af.
7. Als de appeasement politiek de belangrijkste oorzaak is, ligt de schuld dan dus bij de geallieerden? (Hogere orde denken)
Ja want het was een actieve en bewuste politiek, de schaal van de oorlog had wellicht voorkomen kunnen worden. Nee want wanneer de geallieerden eerder hadden ingegrepen naar aanleiding van de acties van Hitler, was dezelfde oorlog eerder uitgebroken.
8. Wat denken andere leerlingen? (Causaal redeneren) Andere argumenten voor of tegen.
9. Hoe zag de appeasement politiek er uit (Reproductie) Waarom was dat zo denk je? Hitlers acties in Oostenrijk, Sudetenland en Tsjecho-Slowakije worden gedoogd. 10. Wat waren nog andere oorzaken van de Tweede Wereldoorlog? (Reproductie)
Verdrag van Versailles, antisemitisme, Hitler breekt pact met Sovjet-Unie over Polen.
11. Als de appeasement politiek niet de belangrijkste oorzaak is voor WOII, wat dan wel? (Causaal redeneren) Verdrag van Versailles, antisemitisme, Hitler breekt pact met Sovjet-Unie over Polen.
44
12. Na deze vraag kunnen dezelfde vragen herhaald worden rondom een andere oorzaak voor WOII, zoals antisemitisme.
De appeasement politiek gaf de ruimte aan het antisemitisme om in Duitsland door te dringen in het gedachtegoed. Antisemitisme was een wijdverspreid probleem dus wellicht zagen andere landen niet in dat het kon leiden tot de holocaust.
13. Stel, jij staat in de schoenen van Chamberlain in 1938. Wat zou jij dan doen? (Hogere orde denken) Appeasement toepassen. Dat was het meest veilig gezien de economische en financiële middelen. Of juist wel ingrijpen en eerder een grens trekken waarover Hitler niet mag gaan. Ook als dat oorlog zou
betekenen. Moreel handelen.
49
Bijlage 6: Transcript interview na Iteratie 1
Woensdag 25 november 2020, 4de uur Duur: 4:47 minuten
Deelnemers zijn geanonimiseerd: Docent: Vincent van Goethem L1 (V)
L2 (M) L3 (M)
Codes: Stofinhoud - voorbereidende opdracht – deelname – onderwijsleergesprek – perspectieven D: Nou nieuwsgierig, wat vonden jullie van deze les?
L1: Ik vond het wel een nuttige les, aangezien ook dat je [uhm] zeg maar niet de vragen uit het boek alleen behandeld maar ook zelf soort van vragen stelt die u denkt [uhm] dat relevant zijn. -stofinhoud-
50 L1: uhm ja.
L2: Het was ook wel afwisselend, het is zo’n dik boek. Het is ook wel leuk als je effe een keer wat anders doet. Er anders over na gaat denken of zo. -stofinhoud-
L3: En gewoon de discussie op het eind en zo, dat vond ik, dat was wel gewoon goed om te zien dat ook meerdere visies zijn van andere mensen en zo. -onderwijsleergesprek-
D: Oké, en wat voegde dat toe precies, die discussie? Dat gesprek?
L3: Nou meer van, in je eigen groepje heb je het dan echt zo over één oorzaak of en dan hoor je ook weer andere groepen, dat zij ook een goed argument hebben. -perspectieven- -stofinhoud-
D: Voelde jullie je comfortable genoeg of vrij genoeg om deel te nemen aan het gesprek?
L3: Jawel ja. -deelname-
L1: Ja -deelname-
D: Hoe kwam dat denk je?
L2: Is altijd wel zo denk ik.
L1: Je wordt ook niet echt afgerekend op wat je zegt of zo. -deelname-
D: Ja ja. Ik gaf jullie natuurlijk ook eerst even wat tijd om er zelf over na te denken. [Uhm] om eerst even in een klein groepje dat gesprek aan te gaan. Als je dat nou vergelijkt met dat we in één keer die stelling op het bord klassikaal zouden bespreken.
L1: Ja dan zou er misschien wat minder loskomen.
L2: Dan krijg je misschien minder diepte in je discussie. -onderwijsleergesprek-
L1: En ook als je… [onderbroken door L3].
L3: Je kan er gewoon meer over nadenken en gewoon goed argumenten vormen en daarop beetje structuur aanbrengen. -voorbereidende opdracht-
L1: Als je al van andere mensen hoort dat ze ook dat vinden dan ben je misschien ook wat zelfverzekerder daarover ofzo dan wanneer je het zelf moet bedenken. -deelname- -voorbereidende opdracht-
51
D: Oké oké ja. Zou je die voorbereidingsopdracht misschien nog anders willen zien? … Hebben jullie meteen een idee van; als je het zó zou voorbereiden op het gesprek, dan wordt de discussie nog beter?
L1: [uhm] Nou ik vond het eigenlijk wel goed zo. Eerst gewoon uitleg, dan overleg en dan met de klas in discussie gaan.
L3: Ja ik weet niet echt goed [onderbroken door L2].
L2: Ja langer de tijd maar… of dat dan echt wat toevoegt? [L3: ja precies].
D: Jullie vinden dit dus wel voldoende tijd voor de groepsopdracht?
L3: Ook niet te lang want dat wordt het misschien [uhm] saai. -voorbereidende opdracht-
D: Zijn er dan nog ideeën waarvan jullie denken, daardoor krijg je nog meer deelname?
L1: [uhm] Nou, zeg maar de opdracht om een hele verdediging of weerleggen schrijven, ik vind het altijd een beetje moeilijk me daar dan toe te zetten [of zo]. Of dan echt te gaan schrijven, weet je wel. Dan heb ik liever dat mensen met elkaar gaan praten in plaats van schrijven en dat als mensen dat zien dat ze denken van: ach laat maar, denk ik.
-voorbereidende opdracht-
D: Dus de opdracht: bespreek het in de groep en bereid je voor op het groepsgesprek, werkt dat beter voor jou?
L1: Ja dat is misschien een beetje breed maar ja, schrijven doe ik niet snel tijdens de les. -voorbereidende opdracht-
L2: Ja zou kunnen inderdaad.
D: Tegelijkertijd, ik vond dat alle groepjes het wel goed hadden voorbereid dus jullie hadden wel allemaal wat gedaan.
L2: Ik denk dat geen groepje ook echt heeft geschreven. -voorbereidende opdracht-
D: Het groepje van [naam leerling] achterin dan wel, maar zij waren inderdaad de enige die aantekeningen maakten. Het idee van schrijven is dat dat naast overleg een andere manier is van leren en dingen onthouden.
52
L3: Wij hadden ook wel iemand die typte maar dan gewoon [uhm] steekwoorden. Als hij dat dan zegt dan. -voorbereidende opdracht-
D: Oké, nog een andere vraag dan. Wat hebben jullie nou geleerd tijdens deze les?
L3: Wat appeasement politiek nou eigenlijk inhield [L1: ja]. We hadden dat wel eens eerder gehad maar nu wel echt dieper en zo. Meer wat daar echt de gevolgen van waren. -stofinhoud-
L1: En ook een beetje hoe je de oorzaak kan herkennen. Zeg maar dat niet alle dingen van WOII, alle aspecten oorzaken waren maar gevolgen van eerdere oorzaken zeg maar. -onderwijsleergesprek-
D: Oké top. Iemand anders nog? Of nog andere opmerkingen over het verloop van de les?
L2: Ha ha, nou ga zo door meneer. Ik vind het wel prima.