Voorstel voor randvoorwaarden

Herhaaldelijk is ter sprake gekomen dat er systemen zijn met een leeftijdsgebonden keuring en systemen zonder leeftijdsgebonden keuring. Een belangrijk argument om een seniorenkeuring te hanteren, is dat zich met het stijgen der jaren veel ouderdom gerelateerde medische aandoeningen voordoen die gevolgen kunnen hebben voor de rijgeschiktheid. Ook blijven die aandoeningen vaak onopgemerkt, omdat ze geleidelijk ontstaan. Het is dan ook zeker aan te bevelen om aan dat probleem aandacht te besteden.

De motivatie voor een keuring, en daarmee ook voor een seniorenkeuring, is in de eerste plaats het waarborgen van de collectieve verkeersveiligheid. Daarnaast kan een andere overweging zijn dat een keuring kan dienen om mensen ‘tegen zichzelf in bescherming’ te nemen (naar analogie van de veiligheidsgordel en de bromfietshelm). Dat is echter een argument dat in moreel opzicht moeilijk ligt: waar houdt het domein van de overheid op? Ten slotte kan een medische beoordeling in dienst staan van het doel om mogelijke rijgeschiktheidsproblemen tijdig te onderkennen en te onderzoeken of daar door middel van hulpmiddelen of anderszins iets aan te doen. Uitgangspunt is dan om mensen zo lang mogelijk mobiel te houden met de wijze van vervoer die zeker op oudere leeftijd het veiligste is. Hieronder stellen we enkele voorwaarden voor waar een systeem van medische rijgeschiktheids- beoordeling zou moeten voldoen, daarbij een onderscheid makend tussen het al dan niet hanteren van een seniorenkeuring.

Randvoorwaarden waaraan een systeem van rijgeschiktheidsbeoordeling zou moeten voldoen Voorwaarden bij een seniorenkeuring

1. Als leeftijd een criterium is om een medische beoordeling verplicht te stellen, vanwege het stijgen van de prevalentie van medische aandoeningen met de leeftijd, dient dat criterium ook consistent te worden toegepast. Dat wil zeggen dat ernaar gestreefd moet worden dat iedereen op dezelfde leeftijd beoordeeld wordt. Dit geldt des te meer hoe hoger de leeftijd is waarop gekeurd wordt. 2. Een leeftijd gerelateerde medische beoordeling zou zich moeten beperken tot screenen op

aandoeningen die sterk leeftijd gerelateerd zijn. Vanuit het oogpunt van efficiëntie zou de aandacht gericht moeten zijn op aandoeningen met een hoge prevalentie en/of een hoog relatief risico. Vanwege de hoge prevalentie komen dan vooral degeneratieve oogaandoeningen en beginnende dementie in aanmerking.

Voorwaarden die voor elk systeem zouden moeten gelden

1. De screening op deze aandoeningen moet optimaal kosteneffectief zijn. Er moet voor gewaakt worden dat onnodig onderzoek wordt gedaan. Dit brengt niet alleen kosten met zich mee voor de keurling, maar het belast ook het reguliere gezondheidszorgsysteem. In het bijzonder geldt dat voor de oogheelkundige zorg, gezien het huidige (en structurele) tekort aan oogartsen. 2. Ook vanuit het aspect van efficiëntie moeten er goede screeningsinstrumenten zijn met goede

sensitiviteit en specificiteit.

3. Heldere regels zijn nodig om te voorkomen dat er sprake kan zijn van belangenverstrengeling bij de keuring, zoals financieel voordeel afhankelijk van het resultaat van een beoordeling. Bij een keuring die tot doel heeft de verkeersveiligheid te waarborgen, zijn ook duidelijke regels nodig om te voorkomen dat een keurend arts ook een behandelend arts is, vanwege de vertrouwensre- latie tussen arts en patiënt.

4. De doelstellingen en uitgangspunten van een medische beoordeling dienen duidelijk te zijn. Is het alleen het bewaken van de verkeersveiligheid? Of moet ook meewegen dat geprobeerd wordt mensen zo lang mogelijk mobiel te laten zijn, op de voor ouderen meest veilige manier, namelijk in een auto?

5. Is het systeem er echter meer op gericht ouderen zo lang mogelijk mobiel te houden, dan is informatie van behandelende artsen soms juist essentieel en bevorderlijk voor een goede advisering. Wel moet dan heel goed geregeld worden dat dit nooit kan leiden tot een verstoring van de arts-patiëntrelatie. De arts mag dus nooit informatie geven zonder toestemming van de patiënt of door druk op de patiënt. Daarnaast kan overwogen worden om betaalbare rijtesten in te voeren waarbij men rijgeschikt blijft met een medische beperking.

6. Het proces van beoordeling en de gehanteerde criteria moeten transparant zijn voor de gekeurde. 7. Resultaten van medische beoordelingen en aantallen verkeersslachtoffers dienen goed en

De belangrijkste vraag is echter of en hoe een dergelijk systeem bekostigd kan worden.

Ten slotte dient nog vermeld te worden dat er manieren zijn waarop het huidige systeem verbeterd kan worden, bijvoorbeeld door een opleiding van keuringsartsen, het stroomlijnen van het keuringsproces, het verder ontwikkelen van screeningsinstrumenten voor in het bijzonder oogaandoeningen en cognitieve achteruitgang, en het opzetten van een goed registratiesysteem.

Uit de geschetste alternatieven blijkt er niet één zonder meer toepasbaar op de Nederlandse situatie. In het kader hierna worden randvoorwaarden voorgestel waaraan een systeem van medische keuringen met aparte aandacht voor ouderen zou moeten voldoen.

4.5.3 Voorstel voor randvoorwaarden

Herhaaldelijk is ter sprake gekomen dat er systemen zijn met een leeftijdsgebonden keuring en systemen zonder leeftijdsgebonden keuring. Een belangrijk argument om een seniorenkeuring te hanteren, is dat zich met het stijgen der jaren veel ouderdom gerelateerde medische aandoeningen voordoen die gevolgen kunnen hebben voor de rijgeschiktheid. Ook blijven die aandoeningen vaak onopgemerkt, omdat ze geleidelijk ontstaan. Het is dan ook zeker aan te bevelen om aan dat probleem aandacht te besteden.

De motivatie voor een keuring, en daarmee ook voor een seniorenkeuring, is in de eerste plaats het waarborgen van de collectieve verkeersveiligheid. Daarnaast kan een andere overweging zijn dat een keuring kan dienen om mensen ‘tegen zichzelf in bescherming’ te nemen (naar analogie van de veiligheidsgordel en de bromfietshelm). Dat is echter een argument dat in moreel opzicht moeilijk ligt: waar houdt het domein van de overheid op? Ten slotte kan een medische beoordeling in dienst staan van het doel om mogelijke rijgeschiktheidsproblemen tijdig te onderkennen en te onderzoeken of daar door middel van hulpmiddelen of anderszins iets aan te doen. Uitgangspunt is dan om mensen zo lang mogelijk mobiel te houden met de wijze van vervoer die zeker op oudere leeftijd het veiligste is. Hieronder stellen we enkele voorwaarden voor waar een systeem van medische rijgeschiktheids- beoordeling zou moeten voldoen, daarbij een onderscheid makend tussen het al dan niet hanteren van een seniorenkeuring.

Randvoorwaarden waaraan een systeem van rijgeschiktheidsbeoordeling zou moeten voldoen Voorwaarden bij een seniorenkeuring

1. Als leeftijd een criterium is om een medische beoordeling verplicht te stellen, vanwege het stijgen van de prevalentie van medische aandoeningen met de leeftijd, dient dat criterium ook consistent te worden toegepast. Dat wil zeggen dat ernaar gestreefd moet worden dat iedereen op dezelfde leeftijd beoordeeld wordt. Dit geldt des te meer hoe hoger de leeftijd is waarop gekeurd wordt. 2. Een leeftijd gerelateerde medische beoordeling zou zich moeten beperken tot screenen op

aandoeningen die sterk leeftijd gerelateerd zijn. Vanuit het oogpunt van efficiëntie zou de aandacht gericht moeten zijn op aandoeningen met een hoge prevalentie en/of een hoog relatief risico. Vanwege de hoge prevalentie komen dan vooral degeneratieve oogaandoeningen en beginnende dementie in aanmerking.

Voorwaarden die voor elk systeem zouden moeten gelden

1. De screening op deze aandoeningen moet optimaal kosteneffectief zijn. Er moet voor gewaakt worden dat onnodig onderzoek wordt gedaan. Dit brengt niet alleen kosten met zich mee voor de keurling, maar het belast ook het reguliere gezondheidszorgsysteem. In het bijzonder geldt dat voor de oogheelkundige zorg, gezien het huidige (en structurele) tekort aan oogartsen. 2. Ook vanuit het aspect van efficiëntie moeten er goede screeningsinstrumenten zijn met goede

sensitiviteit en specificiteit.

3. Heldere regels zijn nodig om te voorkomen dat er sprake kan zijn van belangenverstrengeling bij de keuring, zoals financieel voordeel afhankelijk van het resultaat van een beoordeling. Bij een keuring die tot doel heeft de verkeersveiligheid te waarborgen, zijn ook duidelijke regels nodig om te voorkomen dat een keurend arts ook een behandelend arts is, vanwege de vertrouwensre- latie tussen arts en patiënt.

4. De doelstellingen en uitgangspunten van een medische beoordeling dienen duidelijk te zijn. Is het alleen het bewaken van de verkeersveiligheid? Of moet ook meewegen dat geprobeerd wordt mensen zo lang mogelijk mobiel te laten zijn, op de voor ouderen meest veilige manier, namelijk in een auto?

5. Is het systeem er echter meer op gericht ouderen zo lang mogelijk mobiel te houden, dan is informatie van behandelende artsen soms juist essentieel en bevorderlijk voor een goede advisering. Wel moet dan heel goed geregeld worden dat dit nooit kan leiden tot een verstoring van de arts-patiëntrelatie. De arts mag dus nooit informatie geven zonder toestemming van de patiënt of door druk op de patiënt. Daarnaast kan overwogen worden om betaalbare rijtesten in te voeren waarbij men rijgeschikt blijft met een medische beperking.

6. Het proces van beoordeling en de gehanteerde criteria moeten transparant zijn voor de gekeurde. 7. Resultaten van medische beoordelingen en aantallen verkeersslachtoffers dienen goed en

gedetailleerd geregistreerd te worden voor een goed inzicht in de effecten op verkeersveiligheid. Randvoorwaarden waaraan een systeem van rijgeschiktheidsbeoordeling zou moeten voldoen

Voorwaarden bij een seniorenkeuring

1. Als leeftijd een criterium is om een medische beoordeling verplicht te stellen, vanwege het stijgen van de prevalentie van medische aandoeningen met de leeftijd, dient dat criterium ook consistent te worden toegepast. Dat wil zeggen dat ernaar gestreefd moet worden dat iedereen op dezelfde leeftijd beoordeeld wordt. Dit geldt des te meer hoe hoger de leeftijd is waarop gekeurd wordt.

2. Een leeftijd gerelateerde medische beoordeling zou zich moeten beperken tot screenen op aandoeningen die sterk leeftijd gerelateerd zijn. Vanuit het oogpunt van efficiëntie zou de aandacht gericht moeten zijn op aandoeningen met een hoge prevalentie en/of een hoog relatief risico. Vanwege de hoge prevalentie komen dan vooral degeneratieve oogaandoeningen en beginnende dementie in aanmerking.

Voorwaarden die voor elk systeem zouden moeten gelden

1. De screening op deze aandoeningen moet optimaal kosteneffectief zijn. Er moet voor gewaakt worden dat onnodig onderzoek wordt gedaan. Dit brengt niet alleen kosten met zich mee voor de keurling, maar het belast ook het reguliere gezondheidszorgsysteem. In het bijzonder geldt dat voor de oogheelkundige zorg, gezien het huidige (en structurele) tekort aan oogartsen. 2. Ook vanuit het aspect van efficiëntie moeten er goede screeningsinstrumenten zijn met goede

sensitiviteit en specificiteit.

3. Heldere regels zijn nodig om te voorkomen dat er sprake kan zijn van belangenverstrengeling bij de keuring, zoals financieel voordeel afhankelijk van het resultaat van een beoordeling. Bij een keuring die tot doel heeft de verkeersveiligheid te waarborgen, zijn ook duidelijke regels nodig om te voorkomen dat een keurend arts ook een behandelend arts is, vanwege de vertrouwens- relatie tussen arts en patiënt.

4. De doelstellingen en uitgangspunten van een medische beoordeling dienen duidelijk te zijn. Is het alleen het bewaken van de verkeersveiligheid? Of moet ook meewegen dat geprobeerd wordt mensen zo lang mogelijk mobiel te laten zijn, op de voor ouderen meest veilige manier, namelijk in een auto?

5. Is het systeem er echter meer op gericht ouderen zo lang mogelijk mobiel te houden, dan is informatie van behandelende artsen soms juist essentieel en bevorderlijk voor een goede advisering. Wel moet dan heel goed geregeld worden dat dit nooit kan leiden tot een verstoring van de arts-patiëntrelatie. De arts mag dus nooit informatie geven zonder toestemming van de patiënt of door druk op de patiënt. Daarnaast kan overwogen worden om betaalbare rijtesten in te voeren waarbij men rijgeschikt blijft met een medische beperking.

6. Het proces van beoordeling en de gehanteerde criteria moeten transparant zijn voor de gekeurde.

7. Resultaten van medische beoordelingen en aantallen verkeersslachtoffers dienen goed en gedetailleerd geregistreerd te worden voor een goed inzicht in de effecten op verkeersveiligheid.