ALLEN GHEMEYNTEN ENDE Dienaeren IESV CHRISTI, die onder die Tyrannie des Antichrists suchten ende klaeghen, wenschet PETRVS DATHENVS die onouerwinnelicke kracht des heylighen Gheestes, ende volstandicheit des gheloofs in een reyne conscientie doer Iesum Christum.
SEer gheliefde broeders ende methulpers in Christo Iesu, op dat V.L. een openbaer getuygenis myner goetherticheit t'uwaert hebben mochten, ende also bemercken, dat ick met mynen kleynen gaeuen niet weyniger en begęere die kercke Godes te helpen opbauwen, dan andere die van Godt hooghelick begaeft sijn: So hebbe ick die Psalmen Dauids, die ick op die Francoyslche melodien in Nederlantschen dichte gemaeckt hebbe V.L. willen toeschryuen ende daermet vereeren. Ende doe dit des te lieuer, op dat alle menschen hier wt vernemen mogen, die eenicheit die tusschen ons is in den saelichmaekenden ghelooue, ende dat het derhaluen ongegrond ende onwaerachtigh is, dat sommige voorgeuen, dat ick wat anders van die Roomsche kercke, ende van die gemeynschap in haere onreyne valsche Godsdiensten, soude geuoelen ende
toelaeten, dan V.L. doen. Want ick hebbe niet sonder groote droeffenisse verstaen, dat ettelicke, mynen naeme tot eenen deckmantel haerer dissimulatie misbruycken, segghende: Dat ick toelaete, dat men die kinderkens in die Roomsche kercke wel magh laeten doopen sonder sonde: Daer doer ettelicke een quaet vermoeden van my ghekreghen hebben. Maer ick betuyghe hier met opentlick, dat sy die sulcks wtgheuen, het sy dat se ryck ofte aerm sijn, dat se my onrecht doen, ende met onwaerheit ommegaen: Ende dat ick hier van noyt anders heymelick noch opentlick gheschreuen, noch mondelick geleert hebbe, dan euen also ick in een ghedruckt boecxken in Nederlandtsche spraeke, Anno 1559. in't langhe wtgheuoert ende bewesen hebbe. Dit ben ick by allen menschen bereydt te verantwoorden, sy moghen sijn wie sy willen. Maer dat men my sulckes opdichtet, en is niet te verwonderen, dewyle men in voortyden den heyligen Paulo heeft naegheseyt, dat hy leerde: Dat men soude quaedt doen, op datter goet wt quaeme, het welcke doch sijner leere stracks contrarie was,&c Dies bidde ick
le Christenen, wie sy oock sijn, dat sy sulcken naereden gheen ghelooue gheuen, maer die, als onwaerachtigh straffen willen. Nu gheliefde broeders, op dat ick weder keeren magh tot mynen propooste, tot een ghewis teeken onser ongeueynsder vrientschap ende eenicheit, schencke ick V L. desen mynen aerbeydt, met bidden ende beghęeren, dat ghy den seluen V.L. wilt laeten aenghenaem wesen. So jemandt segghen wilde, dat dese myne vereeringhe tot deser tydt (dewyle die Tyrannische Inquisitie ende grouwelicke veruolghinge nu voorhanden sijn, welcke meerder oorsaecke geuen tot suchten ende weenen, dan tot singhen) gaer ontydigh is, den seluen gheue ick tot een antwoorde: Eerstelick, datter een groot onderscheydt is, tusschen dat lichtuęerdigh singhen, daermet die węerelt omgaet, ende dat singen der Psalmen Dauids, daer in men niet alleen de stemme wterlick hoort, maer die woorden verstaet, daer doer dat herte ten hemel op gheheuen, ende in den ghelooue, godtsaelichheit ende gheduldicheidt ghestercket wert. Daerom kan gheen tydt tot sulck singhen onbequaem sijn.
Ten anderen, so vindt men hier niet alleyn vroylicke dancksegghinghen ende lofsanghen, maer oock heerlicke ghebeden ende klaeghliedekens, die oock in die hooghste benauwtheidt der kercken, dienelick sijn.
Ten derden, dewyle die heylighe Ionas in den waluisch, die metghesellen Danielis in den vierighen ouen, Dauid in sijn meeste gheuaerlickheden, CHRISTVS als hy nu den Ioden in den handen soude ouergheleuert werden, met Psalmen, klaeghen, ghebeden, lofsanghen, GODE ghesonghen, gheklaeght, hem aengheroepen ende ghepresen hebben, so konnen oock die Christenen in sulcken staete, des ghelycke doen. Dies verhop' ick dat myn aerbeyt tot deser tydt V.L. niet mishaeghelick wesen sal.
So veel die nuttichheit der Psalmen Dauids aenghaet, wie kan die wt spreken ofte ghenoeghsaem beschryuen? Die bewyset CHRISTVS IESVS wel, Luc. 24. daer hy den Discipulen dat verstandt opent, op dat sy wt den schriften Mosis, der Propheten, ende wt den Psalmen hem leeren kennen. Die
wysen die Apostelen ouer al, die met so veel heerlicke ghetuyghenissen wt Dauids Psalmen, haere leeringhe beuestighen. Die bewyst die leraer Athanasius in sijn boecxken ad Marcellinum, Daer hy toont, dat een yder boeck des ouden Testaments een besondere materie tracteert ende verhandelt, maer dat het alle t'saeme in den Psalter Dauids te vinden sij. Item, dat alle die Articulen onses Christelicken gheloofs, naemelick, van dat eenigh, eewigh, oneyndelyck, goddelick wesen, Van die drievuldicheit der persoonen, Van die waere goddelicke ende menschelicke natuere CHRISTI, Van sijn lyden, steruen, begraeuen, nederdaelen ter hellen,&c. in den Psalmen Dauids grondelick ende klaerlick gheleert, ende bestetighet werden Daer in vindt ghy GODTS wonderwercken ende oordeelen, die hy beyde in't troosten ende verlossen sijner kinderen, ende in't straffen ende plaeghen der godtloosen bewesen heeft. Daer vindt ghy, hoe Godt doer sijn voorsichticheit, hemel ende ęerde, alle Creaturen, maer in sonderheit sijn kercke, regiert ende bewaert. Daer vindt ghy schrickelicke dreyghementen,
ende heerlicke vertroostinghen, klaeghredenen ende lofsanghen, dancksegghinghen ende ghebeden, ende met wat wederwęrdicheit dat ghy belaeden sijt, daer vindt ghy troost ende medecyne. Summa, wat tot den rechten ghelooue, tot een oprecht, godtsaeligh leuen, tot ghedult ende lydtsaemheit van nooden is, dat vindt ghy in Dauids Psalter, die derhaluen met rechte een kleyne Bibel magh ghenaemt wesen.
Dewyle nu V.L. eenen deel der benawtheden Dauids proeuen, ende daeghelicks smaeken, ende met veele Sauls, Doeghs, Absalons ende Achitophels strijden ende kampen moet, Ouerleeft, singht, ghebruyckt des heylighen Dauids Psalmen. Want gelyck Chrysostomus seyt: Also een groen zyden doecxken die ooghen ende t'gesichte verquickt, als sy hen dat altyt vooren stellen die quaede ooghen hebben: Also wert die ooghe des ghemoets verquicket, ende in lydtsaemheit ghestercket, als die mensche in sijn wederwęrdicheidt, Dauid (die als goudt in den vyere des kruyses is beproeft ende gheloutert gheweest) hem voor ooghen stelt.
Dat ick desen Psalter op deser wyse in dichte ghestelt hebbe, en is niet gheschiet, om den aerbeyt van andere, die daer in haer beste gedaen hebben te misprysen, ofte om my eenigher konst te beroemen, maer dewyle dat wy met den Euangelischen kercken in Vranckryck, in der leere, ende ceremonien eendrachtigh sijn, so hebbe ick van herten begęert, dat wy in den sangh der Psalmen, hen oock mochten ghelyck sijn, die in die spraeke seer lieuelick ende klaer ouerghesettet sijn, de welcke ick so naeghevolght hebbe, als't my moeghelick gheweest is, ende onse spraeke heeft konnen lyden. Ten anderen daerom, dat die Psalmen alle (mynes wetens) noyt bequaemelick sijn ouerghesettet geweest, om stichtelick in der Ghemeynten te singhen: ende om dat sy, die de Psalmen eensdeels ouergesett hebben, wtdruckelick ende ernstlick begęert hebben, dat men haer werck soude blyuen laeten, ende so daer jemant waere, die wat maeken wilde, dat hy dat van nieuws doen soude. Om desen ende derghelycken Christelicken oorsaeken, hebbe ick dit te handen ghenomen, ende doer Godts ghenaede so wyt ghebracht.
Op dat oock die Christelicke leser een volkommen handtboecxken hebben mochte, hebbe ick den Christelicken Catechismum, ende den voornaemsten deel der kercken ordeninghe, ende der ghebeden, so die by ons ghebruyckt sijn, tot den Psalmen laeten drucken, alles tot beteringhe der kercken Christi. Daer om is eyndelick noch eenmael myn vriendelick beghęeren aen V.L. seer beminde broeders, dat V.L. dit danckelick willen ontfanghen, ende met aendachtighen herten ghebruycken. Godt altyt voor ons met vierighen herten biddende, wy willen oock V.L. altydt gedachtigh sijn, ende met smeeken ende bidden, tot Godt aen houden, dat hy V.L. met sijnen gheest stercke ende regiere, met sijn krachtighe handt bescherme ende bewaere, op dat V.L. den loop volloopen, den strydt volstryden, dat ghelooue behouden, ende also die kroone der heerlickheit hiernae onfanghen moghen, Amen. Tot Franckenthal den 25. Martij 1566.
V.L willighe Dienaer ende metbroeder
PETRVS Dathenus.