Voorlichting Resultaten

1. Wist u, voordat u de ziekte van Lyme had, hoe u een tekenbeet kon voorkomen?

(n=826)

48% wist niet hoe een tekenbeet kon worden voorkomen, 27% wist het wel en 25% wist het een beetje.

2. Wist u, voordat u de ziekte van Lyme had, hoe u een teek moest verwijderen? (n=824) 39% wist wel hoe een teek verwijderd moest worden, 38% wist het niet, 23% wist het een beetje.

3. Controleerde u, voordat u de ziekte van Lyme had, regelmatig op teken? (n=826) 62% controleerde zich nooit op teken, 15% soms, 10% regelmatig, 5% vaak en 8% (bijna) altijd.

Voor deze vraag is gekeken of mensen die zich vaker controleren, ook vaker een teken-beet hebben waargenomen (vraag A4). Dat blijkt het geval: van de mensen die regelmatig, vaak of (bijna) altijd controleerden (n=187) zag 71% de teek; bij de mensen die zich nooit of soms controleerden (n=639) heeft 60% van de mensen een tekenbeet of –beten opge-merkt.

“De problematiek is groot. De overheid schiet duidelijk te kort in het geven van info. Het Zuid Hollands Land-schap geeft brochures uit zonder te informeren over teken terwijl het Rockanjes Duin vol is met besmette teken. Een voorlichtingscampagne is noodzakelijk […]. Mijn idee, elke zomer een Pb 51 campagne!”

groep B, ouder met tienerzoon van 13 jaar met lyme

4. Wist u, voordat u de ziekte van Lyme had, dat het belangrijk is de teek zo snel mogelijk te verwijderen? (n=825)

48% van de geënquêteerden wist dat het belangrijk is de teek zo snel mogelijk te verwijder-den. 38% wist het niet en 14% een beetje.

Bij deze vraag is gekeken of de teek korter aangehecht is geweest wanneer men op de hoogte is dat het belangrijk is de teek snel te verwijderen (vraag A17). Er is geen verband.

Wel blijkt dat de mensen die op de hoogte waren over het snel verwijderen, vaker wisten hoe lang de teek gehecht was geweest (52% vs. 38% van degenen die niet wisten dat snel verwijderen belangrijk is).

7. Dit verband is ook gevonden voor de andere voorlichtingsvariabelen over hoe goed men op de hoogte was vóór men ziek werd. Mensen die meer op de hoogte zijn van de risico’s en symptomen van de ziekte van Lyme in het algemeen, zijn waarschijnlijk alerter op andere ziektesymptomen dan alleen de rode vlek of kring. In dit geval kan het percentage van 44% een indicatie geven hoeveel rode vlekken/kringen er überhaupt voorkomen (vergelijk Intermezzo); terwijl wanneer men niet alert is, de rode vlek of kring juist de eerste aanwijzing is, zodat het percentage vlekken en kringen in deze groep ook hoger is: 62%. Gemiddeld: 53%.

5. Zou u nu na elke tekenbeet om antibiotica (profylaxe) vragen? (n=823)

60% zegt nu na elke tekenbeet antibiotica te vragen. 21% zegt dat niet te doen en 19%

zegt dit misschien te doen.

“Uitstekend dat uw vereniging bestaat. Veel succes met uw belangenbehartiging en voorlichting, dat is hard nodig, want al teveel mensen kampen met deze ernstige ziekte. Ik heb zelf geluk gehad dat ik a. rode kringen kreeg, b. direct vermoedde wat er aan de hand was en c. dezelfde dag antibiotica kreeg voorgeschreven. In mijn geval blijkt hoe belangrijk voorlichting is.”

groep A, vrouw, 56 jaar

6. Wist u, voordat u de ziekte van Lyme had, dat een rode vlek kan ontstaan na een teken-beet? (n=824)

48% wist dat een rode vlek kan ontstaan na een tekenbeet. 42% wist het niet. 10% wist het een beetje.

Bij deze vraag is gekeken of, wanneer men op de hoogte is dat een rode vlek of kring kan ontstaan, men dan ook vaker of meer vlekken waarneemt (vraag A21). Dit is het tegenover-gestelde als verwacht: als men op de hoogte is heeft 44% een rode vlek of kring gezien;

als men niet op de hoogte is heeft 62% een of meerdere rode vlekken gezien (gemiddeld 53%)⁷.

Ook is gekeken of degenen die op de hoogte waren van het mogelijk ontstaan van een rode vlek of kring na een tekenbeet, ook vaker naar de huisarts gingen met hun rode vlek of kring (vraag A23). Dat blijkt het geval te zijn (87% vs. 60%, zie de volgende tabel, gemid-deld is het 70%).

Tabel 4.12: Effect van het op de hoogte zijn van de rode vlek (n=819)

Op de hoogte van de rode vlek? Ja Een beetje Nee Totaal

395 77 347 819

Rode vlek gezien? Ja Nee Ja Nee Ja Nee

173⁺

222

42

35

214⁺⁺

133 Met rode vlek(ken) naar de huisarts? Ja Nee Ja Nee Ja Nee

151* 22 24 18 129** 85

+(173/395)x100=44%; ⁺⁺⁽214/347)x100=62%; *(151/173)x100=87%; **(129/214)x100=60%

Zoals ook in paragraaf 4.1 vermeld bij vraag A24, herkende vervolgens 32% van de huisart-sen de vlek wel (dit hangt niet samen met de kennis van de respondent) en 68% niet.

7. Wist u, voordat u de ziekte van Lyme had, dat deze vlekken ook na lange tijd kunnen ontstaan? (n=823)

79% van de mensen wist niet dat ook na lange tijd nog een rode vlek kan ontstaan. 14%

wist het wel en 7% een beetje.

8. Wist u, voordat u de ziekte van Lyme had, dat deze vlek(ken) bij 50% van de besmettin-gen niet ontstaat? (n=822)

87% wist niet dat bij de besmetting door de ziekte van Lyme bij de helft van de besmettin-gen geen vlekken ontstaan. 13% wist het wel.

9. Van wie kreeg u voorlichting over bescherming van de darmen bij antibioticagebruik?

(meerdere antwoorden mogelijk, telt niet op tot 100%)

48% van de 833 respondenten heeft geen voorlichting gehad over de bescherming van darmen bij het gebruik van antibiotica. 22% heeft zelf informatie opgezocht. Een zelfde per-centage 22% heeft de informatie gehoord van een vrijgevestigde arts. 11% kreeg de infor-matie van de huisarts, 9% van de specialist, 5% van de apotheek en 3% kreeg de informa-tie van een specialist of kliniek in het buitenland.

Conclusie en discussie

1. Bijna de helft van de ondervraagden wist niet of een beetje, voor men ziek werd met de ziekte van Lyme, hoe men een tekenbeet kon voorkomen. Eenzelfde aantal wist niet hoe je een teek moest verwijderen of wist het een beetje. Bijna de helft wist wel dat het belangrijk is de teek zo snel mogelijk te verwijderen.

2. Meer dan de helft wist niet of een beetje dat een rode vlek kan ontstaan na een teken-beet. Bijna niemand wist dat de ziekte van Lyme niet altijd gepaard gaat met een rode vlek (87%) of dat de vlek later nog kan ontstaan (80%).

3. Meer dan 60% van de mensen controleerde zich nooit op tekenbeten.

Meer kennis bij patiënten voor men ziek werd, laat verwachte en onverwachte effecten zien. Een opvallend resultaat is dat wanneer men beter op de hoogte was voor men ziek werd, er relatief minder rode vlekken waargenomen werden, gemiddeld door 44%. Men gaat dan wel vaker naar de huisarts indien men een rode vlek heeft. Een grotere bottleneck dan het wel of niet op de hoogte zijn, is de huisarts die de rode vlek of eerste lymeklachten veelal niet herkent (zie ook paragraaf 4.1).

De gegevens over voorlichting laten ook zien dat ondanks dat ongeveer de helft van de mensen op de hoogte was van het voorkómen van tekenbeten, (snel) verwijderen van teken en van rode vlekken, en men om die reden de kans heeft gehad op tijdige diagnose en behandeling, men toch chronische Lyme kan krijgen.