5: Analyse van de voorstellen
5.6 Voorkeuren voor oplossingen
Alvorens een voorkeur uit te spreken voor een van de oplossingen, is het van belang te belichten aan de hand van welke afweging dit gebeurd. In dit hoofdstuk is met name aandacht toegekomen aan de nadelige gevolgen die vanuit de literatuur worden aangevoerd bij de oplossingen. Bij de keuze voor een van de oplossingen wordt in deze masterscriptie een afweging gemaakt tussen enerzijds de beschreven nadelige gevolgen en anderzijds de gewichtigheid van de uitdagingen vanuit de digitaliserende economie. Met betrekking tot de omvang van de uitdagingen vanuit de digitaliserende economie, zijn in deze masterscriptie een drietal punten bod gekomen. Ondanks alle uitdagingen omtrent de digitaliserende economie relativeerde de TFDE de problematiek omtrent het vaststellen van nexus in de marktjurisdictie met de opmerking dat multinationals in het belang van kwaliteit toch vaak vestigingen hebben in de marktjurisdictie.100 Ook wees de TFDE erop dat de digitale economie geen unieke uitdagingen met zich meebrengt, maar de bestaande uitdagingen uitvergroot. Verder is de belastingdruk van digitale ondernemingen aan bod gekomen in paragraaf 2.3.4. In deze paragraaf is aandacht toegekomen aan een onderzoek dat werd aangehaald door de Europese Commissie. Over dit onderzoek is duidelijk geworden dat het zich niet leent voor een opmerking over de effectieve belastingdruk van digitale ondernemingen ten opzichte van traditionele ondernemingen. Het onderzoek van Bauer daarentegen indiceerde dat digitale
98 Nogueira, IBFD 2019/1, p. 13. 99 Nogueira, IBFD 2019/1, p. 10.
39
ondernemingen onderworpen zijn aan een hogere belastingdruk ten opzichte van traditionele ondernemingen.101
Gezien de bovenstaande drie punten wordt in deze masterscriptie geen voorkeur uitgesproken voor oplossingen die de digitale sector als zodanig nadelig behandelen ten opzichte van de rest van de economie. Het is immers niet gebleken dat de uitdagingen omtrent de digitaliserende economie van een dusdanige omvang zijn dat een dergelijke benadelende onderscheid op zijn plaats is. De voorstellen omtrent de bronbelasting, de equalization tax en de digital services tax hebben de potentie om een relatief zware belastinglast op te leggen aan digitale ondernemingen door de brutoheffing die plaatsvindt. De nadelige gevolgen hieromtrent zijn behandeld in paragrafen 5.4 en 5.5. De voorkeur van de auteur is derhalve gelegen in een uitbreiding van het vaste inrichtingsbegrip of een aanvullende vaste inrichtingsbepaling. Deze voorstellen zijn minder gevoelig voor de bezwaren omtrent de ring-fencing van de digitale economie indien zij gepaard gaan met een aanpassing van de huidige winstallocatieregels waarbij meer aandacht toekomt aan de vraagzijde van de economie. Een dergelijke verandering zou de digitale sector niet anders behandelen op het gebied van winsttoerekening.
101Bauer, ECIPE 2018/2, p. 13.
40
Conclusie
In deze masterscriptie stond de volgende hoofdvraag centraal: Waarom voldoet het huidige vaste inrichtingsbegrip niet meer in een digitaliserende economie en wat zijn de oplossingen hiervoor? Deze hoofdvraag is in deze masterscriptie in twee delen behandeld. In het eerste deel, dat bestaat uit het tweede en het derde hoofdstuk, is ingegaan op de uitdagingen vanuit de digitaliserende economie. Hieruit bleek dat de vaste inrichting als aanknopingspunt zijn beperkingen kent. Deels hangen deze beperkingen samen met de functie van het begrip. Het vaste inrichtingsbegrip is immers bedoeld om in het geval van een nauwe verbondenheid met de economie in een aanknopingspunt voor de belastingheffing te voorzien. Door veranderende bedrijfsmodellen wordt niet altijd voldaan aan deze eis van nauwe verbondenheid. De digitaliserende economie kan immers steeds meer worden gekenmerkt door eigenschappen als grensoverschrijdende schaal zonder massa, gebruik en afhankelijkheid van immateriële vaste activa en het belang van data en gebruikersparticipatie. Hier komt nog eens bij dat ook bij de aanwezigheid van de vaste inrichting nog niet vaststaat dat daaraan een betekenisvolle winstaandeel kan worden toegerekend. De problematiek in deze masterscriptie bestond derhalve niet louter uit de uitdagingen omtrent het formuleren van een geschikt aanknopingspunt maar ook uit het toebedelen van een betekenisvolle winstaandeel hieraan.
Vervolgens is in het tweede deel van de masterscriptie, dat bestaat uit hoofdstuk vier en vijf, aandacht toegekomen aan de oplossingen van de bovengenoemde problematiek. De oplossingen van de TFDE bestonden uit een uitbreiding van het vaste inrichtingsbegrip bij een significant economic presence, een bronbelasting op digitale diensten en een equalization tax bij digitale diensten. Deze voorstellen zijn uiteindelijk niet aangeraden door de TFDE. Hiernaast werden ook de voorstellen van de Europese Commissie bestaande uit de significant digital presence en digital services tax behandeld. Na de behandeling van deze voorstellen is in deze masterscriptie een stap verder gezet en is in hoofdstuk 5 ingegaan op de bezwaarpunten bij deze voorstellen. Een van de bezwaarpunten richt zich op de afzondering van de digitale economie van de rest van de economie (ring-fencing). De voorstellen hebben in het gemeen dat zij in verschillende maten leiden tot de ring-fencing van de digitale ondernemingen die onder de reikwijdte van de voorstellen vallen. Dit bezwaarpunt werd in de literatuur genuanceerd indien de afwijkende behandeling van een willekeurige economische activiteit gestoeld is op principes binnen het internationale belastingregime.
Bezien vanuit de bezwaarpunten lijken de significant economic presence en de significant digital presence de meeste potentie te bezitten als voorstellen. Echter is ook bij deze
41
voorstellen van belang de negatieve gevolgen in ogenschouw te nemen bij de ontwikkeling van een aanknopingspunt dat recht doet aan de uitdagingen vanuit de digitaliserende economie. Hierbij kan gedacht worden aan de kritiekpunten omtrent de mogelijke ring-fencing van online diensten, de behandeling van ondernemingen die zowel een digitale als een fysieke aanwezigheid hebben en de verhouding tussen de nieuwe bepalingen omtrent de digitale economie en de traditionele principes van het internationale belastingregime. Al met al zullen deze kritiekpunten dienen te worden geadresseerd bij de definitieve oplossing van de TFDE in het finale rapport van 2020. Zo niet, dan zou de oplossing meer vragen teweeg kunnen brengen omtrent de aanpak van de digitaliserende economie dan dat ze oplost.
42 Literatuurlijst masterscriptie
Boeken
Raad e.a. (online) 2019
C. van Raad, Cursus Belastingrecht, Internationaal Belastingrecht (online).
Potgens e.a. (online) 2019
P.F.G. Potgens, Cursus belastingrecht, Internationaal Belastingrecht (online).
Marres e.a. 2017
O.C.R. Marres e.a. (red.), Hoofdzaken belastingrecht, Amsterdam: Boom Juridische uitgevers 2017.
Wilde (online) 2017
M.F. de Wilde, ‘Sharing the Pie’; Taxing multinationals in a global market, Deventer 2015.
Kobetsky 2011
M. Kobetsky, International Taxation of Permanent Establishments, Cambridge University Press 2011.
Artikelen
Wilde, MBB 2015/10
M.F. de Wilde, heffingsjurisdictie in een digitaliserende economie; waarom ‘online profits’ zo ongrijpbaar zijn, MBB nr. 10, oktober 2015.
Vroemen, TMIJ 2018/12
E. Vroemen, Taxation of Global Business Models: Restore Confidence in the System? A More Balanced Approach Please!, Tax Management International Journal 2018/12.
Nogueira, IBFD 2019/1
J.F.P. Nogueira, The Compatibility of the EU Digital Services Tax with EU and WTO Law: Requiem Aeternam Donate Nascenti Tributo, International Tax Studies, IBFD 2019/1.
Olbert, Spengel, Werner, Intertax 2019/1
M. Olbert, C. Spengel & A.-C. Werner, Measuring and Interpreting Countries' Tax Attractiveness for Investments in Digital Business Models, 47 Intertax 2 2019/1.
43 M. Bauer, Digital Companies and Their Fair Share of Taxes: Myths and Misconceptions, European Centre for International Political Economy, ECIPE 2018/2.
Smit, OR 2019/5
D.S. Smit, Belastingheffing bij digitale ondernemingen, Ondernemingsrecht 2019/5.
Vey Mestdagh & Burgers, MBB 2014/9
C.N.J. de Vey Mestdagh & I.J.J. Burgers, International tax governance uitgedaagd door de interneteconomie:
een paradigmaverandering?, MBB 2014/9.
Olbert & Spengel, WTJ 2017/2
M. Olbert & C. Spengel, International Taxation in the Digital Economy: Challenge Accepted?, 9 World Tax J. 1, Journals IBFD 2017/2.
Schön, BFIT 2018/3
W. Schön, International/OECD - Ten Questions about Why and How to Tax the Digitalized Economy, Bulletin for International Taxation, 2018 (Volume 72), No. 4/5.
Blum, BFIT 2015/6
D.W. Blum, Permanent Establishments and Action 1 on the Digital Economy of the OECD Base Erosion and
Profit Shifting Initiative – The Nexus Criterion Redefined?, Bulletin for International Taxation 2015/6.
Collier & Vella, WTJ 2019/5
R. Collier & J. Vella, Five Core Problems in the Attribution of Profits to Permanent Establishments, World Tax Journal 2019/5.
Olbert & Spengel, ITS 2019/4
M. Olbert & C. Spengel, International - Taxation in the Digital Economy – Recent Policy Developments and the Question of Value Creation, International Tax Studies 2019/4.
Lamensch, ET 2019/5
M. Lamensch, Digital Services Tax: A Critical Analysis and Comparison with the VAT System, European Taxation, 2019/5 (Volume 59), Nr. 6.
44 OESO, 2010 report on the attribution of profits to permanent establishments.
OESO, Addressing the Tax Challenges of the Digital Economy, Action 1 - 2015 Final Report
OESO, Tax challenges arising from digitalisation – interim report 2018: inclusive framework on BEPS OESO, Programme of Work to Develop a Consensus Solution to the Tax Challenges Arising from the Digitalisation of the Economy.
OESO, Public Discussion Draft BEPS Action 1: Address the Tax Challenges of the Digital Economy, 24 maart 2014 – 14 april 2014.
Europese Commissie, Proposal for a Council Directive laying down rules relating to the corporate taxation of a significant digital presence, 21 maart 2018.
Europese Commissie, Commission Staff Working Document Impact Assessment Accompanying the document Proposal for a Council Directive laying down rules relating to the corporate taxation of a significant digital presence and Proposal for a Council Directive on the common system of a digital services tax on revenues resulting from the provision of certain digital services, 21 maart 2018. OESO, ‘Commentaries on the Articles of the Model Tax Convention’.
Jurisprudentie
HR 15 juni 1955, nr. 12 369, BNB 1955/277: Kunstogenarrest. Hof ’s‑Gravenhage 26 maart 1973, nr. 16/1973, BNB 1974/127.