De Duitse bondskanselier Angela Merkel. © AFP
Vluchtelingendeal EU-Turkije
ARTIKEL Nee, het principeakkoord met Turkije over het stopzetten van de illegale vluchtelingenstroom heeft niets te maken met de Duitse deelstaatverkiezingen van komend weekend. En het plan kwam helemaal alleen van de Turken, niet van ons. De Duitse kanselier Angela Merkel zei dat maandagnacht rond 01.00 uur in een schemerig perszaaltje dat zich vulde met scepsis. Iedereen wist dat zij hier op zijn minst om de waarheid heen trippelde.
Het is het gedrag van een leider-in-nood. Sinds Merkel vorig jaar de deur openzette, kampt Europa met een enorme vluchtelingenstroom. In 2015 kwamen er ruim een miljoen naar Duitsland, het land staat onder spanning, de Europese Unie ruziet, rechtspopulisten floreren en haar positie is wankel geworden. Zondag wacht de eerste electorale test met verkiezingen in Baden-Württemberg, Rijnlandpalts en Saksen-Anhalt, bij elkaar 12,7 miljoen kiezers. Merkel staat onder grote druk en handelt navenant.
Op tijd voor verkiezingen
Vorige maand kwam zij tot veler verrassing met het idee om anderhalve week voor de reguliere Europese topconferentie van 17 en 18 maart een speciale top met Turkije te beleggen. Vervolgens werd maandag op deze top afgesproken dat de Turken alle vluchtelingen zullen terugnemen die via hun grondgebied naar Griekenland komen. De afspraken moeten nog worden afgehamerd, maar in elk geval is er nu het perspectief geopenddat de vluchtelingenstroom nog voor de lente tot nul wordt teruggebracht. Precies op tijd voor de deelstaatverkiezingen.
“Toeval, zegt Merkel, maar ze heeft de schijn tegen”
Dat is toeval, zegt Merkel dus, maar ze heeft de schijn tegen. Net zoals bij haar bewering dat er geen Duits-Turks een-tweetje is geweest. Er zijn onbevestigde berichten dat de Duitsers vooroverleg hebben gehad met de Turken, waarbij ze aandrongen op verregaande toezeggingen. Zeker is dat de kanselier samen met premier Rutte
zondagavond zes uur lang met de Turkse premier Ahmet Davutoglu heeft gesproken, waarna maandag de overige Europese leiders met een voor hen nieuw voorstel werden overvallen.
Hoog spel
Merkel speelt hoog spel in een poging zich uit haar benarde positie te bevrijden. Haar onderhandelingen met de Turken zijn een oefening in Realpolitik. Zij acht Turkije onmisbaar bij het bezweren van de vluchtelingencrisis. Maar het is een partner met twijfelachtige geloofspapieren. Davutoglu heeft met zijn vriendelijke voorkomen en glimlach nog iets aaibaars, maar dat geldt niet voor sterke man Recep Tayyip Erdogan. De Turkse president ontwikkelt zich tot een neo-Ottomaanse potentaat, die vlak voor de Europees-Turkse top in Brussel actie ondernam tegen oppositiekrant Zaman. Als het al geen provocatie was, was het een blijk van botte onverschilligheid.
“Haar onderhandelingen met de Turken zijn een oefening in Realpolitik”
Normaal houdt Merkel zo iemand het liefst op gepaste afstand. Dat kan ze nu niet. Zij heeft hem nodig en hij vraagt daarvoor een hoge prijs. Niks afstand houden, Europa's poorten moeten open voor Turkije ende Turken. In het principeakkoord wordt nu beloofd dat de onderhandelingen over een Turks EU-lidmaatschap worden versneld en dat de visumplicht voor Turken eerder wordt opgeheven.
Die toezeggingen vielen meteen slecht bij politici in Merkels eigen christendemocratische achterban. De Beierse CSU-leider Horst Seehofer heeft 'ernstige bedenkingen' tegen de visumversoepeling. De minister van Verkeer in Merkels regering, CSU'er Alexander Dobrindt, vreest dat de 'basis wordt gelegd voor nieuwe illegale
immigratie'. Een andere CSU'er: 'Turkije speelt kat en muis met ons'. Ook uit Merkels CDU komt kritiek. De minister-president van Saksen-Anhalt is er niet voor dat de oplossing van de vluchtelingencrisis gekoppeld wordt aan de Turkse EU-toetreding. Het zijn 'twee paar schoenen'.Deze christendemocraten vrezen dat de kanselier de duivel met Bëelzebub wil uitdrijven.
“Merkel is naar verluidt ronduit chagrijnig over de geluiden uit Wenen”
Jaloers kijken sommigen vanhen naar de Oostenrijkers, die eigenwijs het voortouw namen bij het afsluiten van de westelijke Balkanroute voor de vluchtelingen, waarvan nu ook de Duitsers profiteren gezien het dalend aantal vluchtelingen. De Oostenrijkse premier Werner Faymann, een sociaaldemocraat, sprak maandag in Brussel opvallend klare taal: 'Als het gaat om de bescherming van de grenzen moet de EU alleen op zichzelf vertrouwen. Samenwerken met de buren kan het gemakkelijker maken, maar het moet ook zonder buren kunnen.' Lees voor buren: Turkije.
Bondskanselier Angela Merkel in gesprek met de Turkse premier Ahmet Davutoglu en premier Mark Rutte in aanloop naar de EU-Turkije-top.
© AFP
Merkel is naar verluidt ronduit chagrijnig over de geluiden uit Wenen, dat de EU voor de keus lijkt te stellen: het model-Oostenrijk of het door de kanselier bepleite model-Turkije? De vraag is nu hoe dit alles gaat uitpakken in de verkiezingen van zondag. Een peiling van het onderzoeksbureau Forsa wees woensdag uit dat de steun voor Merkel weer iets stijgt. Maar haar CDU profiteert niet. Zoals in Slowakije bleek afgelopen weekeinde (waar neonazi's in het parlement werden gekozen), zijn verkiezingen in het huidige klimaat hachelijke exercities. Naar verwacht zal de rechtspopulistische AfD het goed doen.