missie en werkgebied
De VKS richt zich op innovatie van de praktijk van het wetenschappelijk onderzoek. Er wordt bestudeerd hoe de dynamiek van het scheppen van kennis verandert in dit innovatieproces. Deze kennis is van belang om te weten hoe de toekomst van het onderzoek eruit kan gaan zien en welke prioriteiten gesteld dienen te worden bij het opzetten van nationale informatienetwerken en onderzoeksinstituten.
uitgelicht: alfalab
Alfalab is een samenwerkingsverband van zes KNAW-instituten: VKS, Huygens insti- tuut, Meertens instituut, DANS, iiSG en de Fryske Akademie. Alfalab geeft onderzoe- kers in de geesteswetenschappen toegang tot digitale tools, verspreidt kennis over deze digitale hulpmiddelen, verkent kansen en bedreigingen bij het gebruik hiervan en onderzoekt hoe deze hulpmiddelen de samenwerking in de geesteswetenschap- pen kunnen ondersteunen en bevorderen. Alfalab bestaat uit drie labs gericht op het gebruik van digitale hulpmiddelen voor respectievelijk de analyse van tekst (TextLab), in representaties van ruimte (SpaceLab), en voor vraagstukken in de sociale geschiedenis (LifeLab).
VKS-onderzoekers verrichtten veldwerk voor Alfalab om de onderzoeksprak- tijken, uitdagingen en onderzoeksrichtingen van digitaal geesteswetenschappelijk onderzoek in kaart te brengen. Door bezoeken op locatie, diepte-interviews en observaties belichtte hun onderzoek kwesties die van belang zijn voor een beter begrip hoe onderzoekers in de geesteswetenschappen digitale hulmiddelen in hun
dagelijkse werkzaamheden incorporeren. Zij bestudeerden de werkprocessen van onderzoekers in de geesteswetenschappen, in het bijzonder hun betrokkenheid bij digitale hulpmiddelen. Vervolgens analyseerden ze populaire hulpmiddelen, zoals Virtual Qumran (http://www.nelc.ucla.edu/qumran/), interviewden teams die digitale tools ontwikkelen en bekeken het gebruik van hulpmiddelen aan de univer- siteit. Ten slotte interviewden ze theoretici, beleidsmakers en subsidieorganisaties over hun benaderingswijzen en strategieën om huidige vraagstukken en problemen het hoofd te bieden in digitaal geesteswetenschappelijk onderzoek. Er werden zo- wel Nederlandse als buitenlandse experts uit Nederland geïnterviewd.
Vier belangrijke thema’s kwamen uit dit onderzoek voort:
1. Epistemologische en methodologische kwesties, zoals de manieren waarop het gebruik van digitale hulpmiddelen van invloed is op het samenwerken, op me- thoden om vragen te stellen en om wetenschappelijke resultaten te verspreiden. 2. Uitdagingen in het ontwikkelen van tools, data en infrastructuur voor geestes-
wetenschappelijk onderzoek, waaronder het dilemma om generieke dan wel disciplinegerichte tools te ontwikkelen en problemen die samenhangen met databehoud en -archivering.
3. Educatieve vraagstukken zoals het ontwerpen van universiteitsprogramma’s en diploma’s op het gebied van digitaal geesteswetenschappelijk onderzoek. 4. De toekomst van digitaal geesteswetenschappelijk onderzoek gekoppeld aan het
vraagstuk van infrastructurele en financiële duurzaamheid.
Meer informatie kan gevonden worden op: http://alfalablog.huygensinstituut.nl/ Eind 2010 is het vijfjarige programma van de VKS beëindigd (zie ook 3.1).
Wetenschappelijke kengetallen VKS 2008 2009 2010 Wetenschappelijke publicaties 31 34 40 Promoties 2 2 0 Onderzoeksinzet – fte’s 9,7 8 8,9 Leerstoelen 4 4 4 Personeel en financiën 2008 2009 2010
Totale formatie – fte’s 9,2 12,9 10,4
Aandeel wetenschappelijk personeel (UFO-indeling) – % totale
formatie 89 80 80
Aandeel tijdelijk wetenschappelijk personeel (wp)- % totale wp 20 44 35
Promovendi (aio’s) – fte’s 0 0 0
Gerealiseerde baten – k€ 1.220 1.119 1.356
Aandeel tweede geldstroom (NWO-subsidies) – % 7 0 0
Aandeel derde geldstroom (subsidies van derden) – % 1 2 1
3.2.19 Waddenacademie
missie en werkgebied
De Waddenacademie heeft drie taken. Op de eerste plaats het ten behoeve van de duurzame ontwikkeling van het waddengebied identificeren van domeinoverstij- gende kennisleemtes en het articuleren van voor het gebied relevante onderzoeks- vragen. De tweede taak is het bevorderen van een samenhangende onderzoeks- programmering op regionaal, nationaal en internationaal niveau. Tenslotte stelt de academie zich ten doel de informatievoorziening aan en kennisuitwisseling tussen kennisinstellingen, overheid, bedrijfsleven en maatschappelijke organisaties te
bevorderen. in dat kader is in 2010 met de Waddenvereniging en Uitgeverij Unie- pers het boekje Waddenwijsheid uitgebracht, waarin de waddenwetenschap in al haar verscheidenheid wordt belicht op een voor ieder toegankelijke wijze. De Wad- denacademie heeft de ambitie het waddengebied zich te doen ontwikkelen tot een kraamkamer van breed toepasbare, integrale kennis over duurzame ontwikkeling van het kustgebied, waar natuurwaarden centraal staan en een dragend onderdeel vormen van de lokale en regionale economie.
uitgelicht: de international graduate and research school (igrs)
De provincie Friesland heeft in samenspraak met de gemeente Leeuwarden beslo- ten om de komende vier jaar ruim 18 miljoen euro te investeren in de versterking en uitbreiding van het academische netwerk in Friesland. De provincie kiest hierbij voor het innovatieve concept van een academische netwerkorganisatie: de zoge- heten University Campus Fryslân (UCF). De UCF stelt zich tot doel de hele Friese kennisketen te versterken: van voorschoolse educatie en een ‘leven lang leren’ tot excellent wetenschappelijk onderzoek en innovatief ondernemerschap. De UCF is primair een koppeling van binnen bestaande instituten aanwezige kennis en kunde en secundair gericht op het in wisselende allianties genereren en ontsluiten van nieuwe kennis. De drie programmalijnen:
onderwijs (overdacht van kennis); •
onderzoek (kennisontwikkeling en co-creatie) •
maatschappelijke valorisatie (ontsluiten van kennis voor de samenleving). •
De Waddenacademie is gevraagd als trekker te fungeren voor de programmalijn onderzoek. Zij heeft in dit verband, samen met de Fryske Akademy, het projectvoor- stel international Graduate and Research School (iGRS) opgesteld en op 1 oktober 2010 aangeboden aan prof. dr. Taede Sminia, voorzitter van de Stuurgroep UCF. Met de iGRS is over een periode van vier jaar zo’n 8 miljoen euro gemoeid.
Kerntaak van de iGRS is het genereren van voor Fryslân relevante hoogwaar- dige nieuwe kennis op vier Friese hotspots (leefbaarheid, meertaligheid, duurzame energie en groene life sciences) en het overdragen van deze kennis naar de Friese sociaaleconomische infrastructuur en de Friese samenleving. Onderwijs, onderzoek en valorisatie komen binnen de opzet van de iGRS in gelijke mate aan bod. Het is de ambitie per 1 september 2011 met de iGRS te beginnen. Zo’n twintig veelbelovende jonge wetenschappers zullen met hun promotieonderzoek starten, onder bege- leiding van internationale tophoogleraren. De kandidaten voor de eerste lichting van de iGRS worden regionaal, nationaal en internationaal geworven. De selectie geschiedt door een selectiecommissie, waarin wetenschap, regionale overheid en bedrijfsleven zijn vertegenwoordigd.
Wetenschappelijke kengetallen Waddenacademie 2009 2010
Wetenschappelijke publicaties 0 0
Promoties 0 0
Onderzoeksinzet – fte’s 0 0
Personeel en financiën 2009 2010
Totale formatie – fte’s 3.4 3,5
Aandeel wetenschappelijk personeel (UFO-indeling) – % totale formatie 23 28 Aandeel tijdelijk wetenschappelijk personeel (wp)- % totale wp 100 100
Promovendi (aio’s) – fte’s 0 0
Gerealiseerde baten – k€ (1) 1.237 1.057
(1) Wordt vrijwel geheel gefinancierd uit het Waddenfonds