Pharao den Coningh. Rey der Egyptenaren.
Hy, die na mynen tijdt zou Memphis Troon beklimmen En als een kleynen Godt dit Aerdtich Toneel beschimmen, Hy, die op 't hoog gestoelt van 's Konings Majesteyt Dees dobbel groote Kroon alree was toegeseyt,
Hy, die niet minder zou als zijn half-Godsch voor ouders In d'edel schoenen treen: en Athlas dese schouders Ontlasten vanden last, die mynen ouden dag Veel kommerlijcker valt dan sy te voren plag:
Diens opgang helder scheen alst licht der morgen-sonnen, Den middag grooter hitt' en klarigheyt te jonnen,
Diens rijpe jaren my veel heyls hadden belooft, Den eenen Pharao den and'ren is ontrooft.
Drymalen zy vervloeckt den nacht die met sijn veren Bespreet heeft Tisiphon, Alecton, en Megeren. Den Atropos die meer sterflijcken heeft ontzielt, Als Astren desen nacht om ons hebben gewielt: O Phoebus! had gy ons gewaerschout doch sorgvuldig Eer gy u blonde hooft en u paruycke guldich
Ter quader tijd vertrockt van onse Horizont, Geheel Egypten waer soo deerlijck niet doorwont In synen eersten slaep, dat alletijt met tranen
Zy desen nacht beschreyt, dat nimmer 't licht der Manen Syn duysternis doorstrael; dat nimmermeer 't gestert Verlicht met heuren glants sijn doncker zeylen swert.
O dieftelijcke doot! O pest die onghenadich Zijt op den boort van Styx oft Acheron beschadich, Onsaligh voortghebrocht; wiens pijlen met vermenght En doodelijck vergift venijnigh zijn besprenght.
Ons met een stille trom bekruypt wanneer wy slapen Den tijdelijcken slaep: En komt verkeeren straf De slapers in een Lijck, hun bedden in een graf.
Rey der Egyptenaren
Man.
Wy offeren ons leet, ons tranen aende voeten Van s'Konincx Majesteyt, om onsen druck te boeten Met ons verscheurde kleet, en ons verbleeckt ghelaet, Waer uyt ghy leest wat in ons hert gheschreven staet, Ons droeve klachten, laes! sijn hoogheyt niet en belgen, Den Hemel sal op 't lest ons t'eenemael verdelghen.
Dus langhe heeft hy steeds ons vleughelen ghekort, En d'een op d'ander mael den blixem neer ghestort Van sijne gramschap, ach! siet hoe ons velden schynen Niet dan een wildernis en doornige woestynen,
Ons bomen zijn niet meer met vruchten schoon bekleet, Noch d'aerde met geen groen tapyten meer bespreet, De bloemen zijn verwelckt, de kruyden en de loven Zyn met hun lieflijckheyt en soeten reuck verstorven, Waer op Aurora eer met 't kriecken vanden dag De tranen vanden dau te distilleren plag, Zephyrus voert niet meer op syne sagte vlogels Den blyden Echo van de sorgeloose vogels, Noch 't soet gelureluer van Pans veel gaetsche pijp In langen niet gehoort is in dit rondt begrijp, Het veltsche Beestiael is schielijcken gestorven, Den droeven Ackerman sijn velden siet bedorven, Sijn ploegen is vergeefs, sijn zaeysel is onnut, Sijn ackers liggen woest en mager uytgeput, Den Herder laet sijn vee, den Iager 't wout gehugtig, Den Bouwer syne ploeg, den Visscher 't net doorlugtig, Den Vogh'laer synen strick daer eertijds 't sorgeloos Wilt vogelken so dick sijn vryheyt in verloos.
Vrou.
42
De schaduw deses nachts, ontydelijck ons weckte, Een jammerlijck geschrey, als een die onder s'Leeuws
Grijp-klauwen sich alleen verweert met met veel geschreeuws; Wy vlogen al verbaest, ach! 't wert van tijt noch eeuwen Soo lange d'outheyt ons grijs-harig sal besneeuwen, Uyt ons gemoet gewischt, wy vlugen al verbaest Naer 't bedde van die ons op 't herte lagen naest, Te spade, eylaes! te spaed, de doot ons hier verraste; De pols was wech eer elck al bevende noch taste Naer 't leven van sijn kint, en yder moeder sag Soo haest als van de kaers scheen eenen lichten dag, In 't droefste vanden nacht, in eenen slaep te vaste Het wit yvooren beelt, het schepsel van albaste
Sijns kints in 't pluymig bed: elck kreesch, elck riep terstont Des spigels krystalijn op s'kints verbleecten mondt:
Maer ziel en leven was vervlogen met den aessem, Want 't glasige krystal bleef suyver sonder waessem, De roosen waren op de kaecxkens al verwelct, 't Corael waer met soo dick dees' borsten zijn gemelct, Was vande lippen weg, de stralen sonderlingen
Van d'ooghskens vriendelijck (die plagten te doordringen, Dit moederlijcke hert, ach! dat soo veel verliest)
En flickerden niet meer, maer waren al bevliest,
Van twee wijnbrauwen droef; dat liever noyt dees' ooren, En hadden 't soete woort van Moeder mogen hooren
Ach! ongevallig eynde! ontydelijcke doot!
Gy treft met uwen flits die eerst uyt s'moeders schoot, Beschouden s'Hemels licht, eylaes! voor al de smerte En pijn, wats mynen loon? niet dan 't doorschoten herte Van myn verkoren bloet: ach! eer gy oyt verreest. Had beter s' moeders buyck u doncker tomb geweest: Hoe is dus mynen troost, hoe is dus mynen roeme Op eenen nacht verwelckt gelijck een dorre bloeme.
Man.
Dees wiens liefde in myn hert begraven lag soo diep, Die letterlijcken stondt in myn gemoet geschreven, De Sonne van myn vreugt, de Ziele van myn leven, Den rechten erfgenaem, en d'aldernaesten oor Van al myn rijcke haef, van 't gout in myn thresoor, Ia 't beelt mijns aengesichts, de wortel die de vruchten Myns zaets beloofden voort te brengen met genuchten ‘Wat is ons leven? ach! wat is ons leven oock? ‘Een lieffelijcke bloem, bel, bobbel, damp en roock ‘Oft smoock, die inde locht verblaesen en verswenen ‘Gelijck een schauw verstuyft, en ydel vliegt daer henen: ‘Het duert een wyle maer een tydeloosen eeuw,
‘En smelt weer lichter als een wit-gevlocte sneeuw, ‘Oft als een ysen beelt, 't welck spoedig overwonnen ‘Syn statua verliest met stralen eender Sonnen,
‘'T is als een blixems licht, dat nauw om schynen poogt ‘En mist sijn heerlijckheyt met dat het sich vertoogt, ‘Een torts die duerig schynt en smeltet al besweken, ‘Met dat heur lemmet sparct, met dat sy is ontsteken: ‘Hoe vlien ons dagen weg, als waren sy gevlerckt, ‘Ons uyren zijn bestemt, en onsen tijdt beperckt, ‘Ons wiege wert ons graf, ons leven is verloren,
‘Wanneer wy naulijcx zijn uyt s' moeders schoot geboren.
Vrou.
Dus schreyden d'ouders vast in sulcken harden proef, Ons oogen vloeyden, laes! als twee fonteynen droef, De suster op heur sus, de broeder op syn broeder Riep, oft noyt uyt den schoot van een verkooren Moeder Wy beyd' waren geteelt, och! oft wy noyt met smert En pijn hadden gedruckt een selfde Moeders hert; Och! waren wy noyt beyd' uyt eenen bloet geronnen, Noch noyt door eenen rinck geraeckt in 't ligt der Sonnen, Noch van een Vader noyt in sijne liefde soet
Gewonnen op een Koets, noch met de melck gevoedt Die uyt een ader vloot, noch t'samen opgevoestert,
44
Noch in een wanckel wieg met pijnen opgekoestert; Soo'n had u droevig eynd, alst ommers wesen most Ons soo veel suchten (laes!) noch tranen niet gekost, Wat hebdy meer misdaen als wy, dat s' doodts verstaelden Gescherpten schicht met een dees borsten niet doorstraelden? O! helschen Atropos, Wie dacht, wien hadt gedacht.
Dat gy huns levens draet sout korten desen nacht? Wy hadden uwe komst wel vlijtig waer genomen, En niet den sachten slaep roet Lethes laten stromen, Op ons gesloten oog, en noch voor 't laest adieu Dees wangen eens gekust, eer uwe vlimme hieu, En scheyden ziel en lijf wraeckgierig vanden and'ren, Voor eeuwig hadden wy noch eens omhelst malkand'ren. Ach! saliger ist Lyck 't welck hier ligt uytgestreckt Dat nu den rouwe met heur vleugelen bedeckt, Als wy, die treurig om dees droefheyt te versachten Ons over stelpen in ons tranen en ons klachten.
Man.
Tweemael vijf straffen wy, eylaes! hebben gevoelt, En worden altijt meer van droefheyt noch bespoelt, Den Hemel even streng houdt zijnen boog gespannen, Dies bidden wy verlaet d'Isralijtsche mannen,
Verlatet den Hebreen, ontsluyt Egyptenlandt, Op dat sy hunnen Godt voldoen sijn Offerhandt, Ontslaetse doch van 't Iock van al haer slavernyen, En wilt ons alle voor een grooter straf bevryen.
Phar.
Sy vluchten metter ijl van daer het morgen root Verrijst, tot daer het licht neerdaelt in Thetis schoot, Voor Pluto trecken sy soo wijt ter hellen neder, Tot daer sy nimmermeer en keeren herwaerts weder, Sy reysen naer 't besneeuwt en 't kout behyselt noort, Tot daermen nimmermeer van hun vertrecken hoort, Sy laten dan den Nijl die overvloeyt van 't goede, Tot daer hun al gelijck moet drucken d'arremoede: 't Weerspannigh slaefs gedrog, sy loopen al hun best,
Die ons gesont Climaet omsteecken als een pest, Sy nemen al hun Vee, sy nemen al hun have, En werden op het velt een spijse voor de rave, Sy ruymen 't gantsche Rijck, sy loopen na hun doodt, En erven Plutoos nest voor eenen sachten schoot.
Binnen.
Den Reye der Israeliten singhen.
HEbreen speelt s'Hemels lof Nu op u luyte schoone, Adieu Misraijns Hof, Adieu Memphidis Throone.
Adieu Egypten-land, Adieu Rijcx-staf en Kroone Die Nylus sandig strandt Beheerscht door Pharaone.
Adieu tyrannigh jock, Adieu dienstbarig Gosen Waer uyt de Heer ons trock Door Aaron en door Mosen.
Israel wil 't belooft Canaan nu gelucken, Daer Juda syn voorhooft Sal met een Kroone drucken,
Daer Iuda onder 't licht En 't wanckel rondt der Manen Syn Stoel en Setel sticht By 't stroomen der Iordanen.
Gy Philistinen haest, En gy ô Iebusiten! Met Amaleck verbaest
Maeckt plaets met d'Ammoniten. De Koning Iuda komt
Preuts in u schoenen treden, O luyster! hoe hy tromt, En naerdert met syn schreden.
Dat dynen hoogmoet daelt Voor die syn Rijck wil vesten Gelijck den blixem straelt Van 't Oosten tot den Westen.
V Grentzen open sluyt Voor onsen Prins personigh En laet tot roof en buyt V melck en uwen honingh.
Iordaen die vanden 't sop Der heuvelen komt bruysschen, Steeckt u blau hoorenen op, En laet u bobbes tuysschen,
Golft in d'azure Zee, Segt d'Oceaensche baren Hoe Iuda op u Ree
Komt synen Throon pilaren. Sinai maeckt dy ree, Want op u hoogte steylig
Wil smoocken doen d'Hebree Syn brant-offeren heylig.
Dat Horeb eewig staet Geresen onder 't Maenschijn, En tuygt wie heeft gedwaet De tranen van ons aenschyn.
Menschen stappen sullen eer Des Hemels Circkel meten, Dan hunnes Coninghs eer Israel sal vergeten.
Den Engel maeckt het spoor, O laet ons niet verslappen Ons Leyds-lien treden voor, Wy volgen hunne stappen.
Pharao den Coninck. Albinus Velt-hooftman met sijn Heir-legher.
Phar.
Die niet ontsiet den roem sijns Scepters te bevlecken, Mach doen als Pharao, en laeten henen trecken De Slaven van sijn Rijck, die onder s'Hemels wiel Den Koning eygen zijn met lichaem en met ziel, Die steets gehouden zijn den Koning toe te wyden De vruchten van hun sweet, en honger selfs te lyden. Die Slaef die s'Princen hooft met een gemarmort dack Moet overwelven s'daegs, en onder 't Hemel-vlack Self slapen al den nacht, en dobbel wert vergouden, Wanneer by synen loon hy 't leven mach behouden, Oft rekent synen Heer hem 't schuymsel vander aerdt, En is hy op de helft nau soo veel eeren waert,
Geen vryheyt komt hem toe, ten zy hy 't mach verwerven Door synes Konincx gonst, oft eyndelijck door sijn sterven.
Vast hebben dees Hebreen verdobbelt sno en valsch 't Iock van hun dienstbaerheyt geschoven van den hals, Door toverkonst huns Gods, die 't scheen ons sou verdelgen En heel Egypten in sijn toornigheyt verswelgen.
Soo nu sijn rechte hant verlamt is noch verkort, Hy neemt den hantschoen op die hem geboden wort.
Sy sijn wel uyt 't gesicht, maer noch niet uyt mijn handen, Noch uyt hun slaverny, al schynense uyt de banden
Van 't slaefsche Iock te zijn: Sy werden na gedraeft, En eer den vluggen tijdt de bleecke Son begraeft, Sie ick hun achterhaelt en onversiens bedrogen, Gelijck de vogel 't net wert over 't hooft getogen, En als in 't bladig bosch soo schielijck 't bloode Hert Beschreyt sijn vryheydt, alst in stricken is verwert, Soo sal oock al betraent 't Heyr-leger der Hebreeuwen Hun vryheyt sien berooft voor allen tijde en eeuwen.
47
Tsa Hooftman, waerwaerts ist dat sy getogen zijn?
Hooft.
Ontsiende 't bloedig stael des preutschen Philistijn, Heer Koningh, al verbaest begaf sich desen swerme Daer 't rood Arabisch Meirs gekromden woesten erme Dit Rijck ten deel omvangt, en de woestijne dreygt, Gewapent naulijcx, sy om stryden niet geneygt En schenen, noch bequaem ten minsten hun vyanden Het half ghelaet te bien, ick late staen hun tanden Te breken met gewelt: indien gy desen Rey
Vervolgt, genadig Vorst! voort oorloogs velt-geschry. Sy raken inde vlucht, en reppen t' saem hun zolen, Als Schaeps-kud die de Wolf het herte heeft ontstolen, Om geen beschermer denckt, maer van een bende haest Wel hondert benden maeckt, en vluchtig al verbaest.
Phar.
Wel aen de Rossen toomt om geenen tijdt versuymen.
Hooft.
Sy briesschen, en 't gebit huns breydels doen sy schuymen, En zijn met strydtschen moedt gespannen in 't 't gareel, De wagens toegerust, en 't Leger al geheel
Gehelmt, gestockt, gestaeft, vierkantig in slag-orden Verlangt wanneer den tocht sal aengevangen worden.
Phar.
Soo treedt de Koning voor, op trommel en trompet, De wapen-roovers noodt tot 't bloedige banckt, Dat elck sijn hielen licht, 't is geenen tijdt om hincken, Nu in bestoven velt Mars synen schilt doet blincken, Krijght onder zijn banier, hy leydt u aenden dans, Des overwinners hooft omvlecht den Lauwer-krans, Den weg is al gebaent, dus laet ons niet verslappen, Soo verr' te vinden is het spoor van hunne slappen.
Binnen.
C H O O R .
DIe den Hemel derf bekrygen, Sal wel voor een wijl opstijgen, Even als Neptunus vocht Worpt sijn baren na de locht, Die van selfs in korter stonden, Weder vallen in d'afgronden,
Oft gelijck een vlam geswint, Licht op na den Hemel klimt,
Diemen wederom sig zelven En syn asschen siet bedelven:
Want de groote goetheyt Godts Latet wel den Koning trots Op het hoogste en even dolle Woeden, doch wanneer hun rolle,
Is ten uytersten vol-speelt, Op 't Theatrum getoneelt, En wanneer hy met berommen Meynt ten hoogsten zyn geklommen,
Stoot den Godlijcken Monarch Hem afgrijsigh vanden Berg, Hoe hy was den Hemel naerder Hoe den val hem is te swaerder,
Hoe hy meerder opwaerts steeg Hoe hy dieper valt om leeg, Hoe hy meerder rees verkorselt Hoe hy platter valt vermorselt.
Dit blijckt aen Pharao straf, Die soo blind'ling loopt na 't graf, Die in s' Heeren straffe tydig Blijft verstockt, versteent partijdig
Daer een yeder toe als vrient Hem tot beteringhe dient: Want de strengheyt Godts ten lesten Yder een kastijdt ten besten,
En syn geessel al begrijft Op een grooter roede wyst. Wie dan in der Sonnen luyster Sluyt syn oogen in het duster,
Wie d'aenkloppers van 't gemoet S'herten deur niet open doet, Wie soo vele donderslagen Luyden laet voor ydel vlagen,
Op het onversienste balt S'Heeren blixem overvalt: Gelijck desen Koning prachtig Die geen teeckenen aendachtig Mochten leyden uyt den tret Van syn opstinaet opset. Dies de Heere t' eenemalen Hem ontreckt de helder stralen
Van syn Hemelsch aengesicht, En verdustert hem int licht, In verkeertheyt overgheven, Tot hy eyndelijck ghedreven
Even als een roerloos schip, Dryft al blind'ling op de klip Van syn overgheven boosheyt, Van syn stoute Goddeloosheyt,
Indien afgrondt en 't verleyt, Van syn overgeventheyt.