De ANWB streeft naar een situatie waarin iedereen die deelneemt aan het verkeer verzekerd is. Een verzekering beschermt zowel de veroorzaker van een ongeval als het slachtoffer. Het slachtoffer krijgt zijn schade vergoed. De veroorzaker loopt een beperkt financieel risico. Dat is belangrijk want de kosten van een ongeval met letsel kunnen aanzienlijk oplopen (inkomstenderving, huishoudelijke hulp, smartengeld).
In ons voorstel wordt de regelgeving van lichte voertuigen (maximaal 35 kg) met een beperkte snelheid (maximaal 25km/u) gelijk getrokken met de e-bike. Door de beperkte massa en snelheid is de gevaarzetting ten opzichte van andere weggebruikers beperkt. Op basis van de informatie die wij nu hebben stellen we voor om fietsachtigen (lichte voertuigen met beperkte snelheid) te classificeren als “ongemotoriseerde voertuigen” en nader te onderzoeken of deze standaard verzekerd kunnen worden via de ‘Aansprakelijkheidsverzekering Particulieren’ (AVP). Daarnaast stellen we voor om te onderzoeken welke Nederlanders geen AVP hebben, hoe vaak en in welke mate dat problemen oplevert bij verkeersongevallen en of deze schade gedekt zou kunnen worden via een waarborgfonds.
Verzekeren
Huidige situatie: twee type verzekeringen dekken schade in het verkeer, waarvoor je wettelijk aansprakelijk kan zijn. Voor gemotoriseerde voertuigen geldt de (verplichte) Wet ‘Aansprakelijkheidsverzekering
Motorrijtuigen’ (WAM) en voor ongemotoriseerde de (onverplichte) ‘Aansprakelijkheidsverzekering Particulieren’ (AVP).
Voorstel: Alle gemotoriseerde fietsachtigen (met een max. snelheid tot 25km/u) worden uitgezonderd van de WAM-verzekeringsplicht.
Dit betekent dat gemotoriseerde fietsachtigen dezelfde uitzonderingspositie krijgen als de e-bike. Om dit te realiseren is een wetsaanpassing van de Wet aansprakelijkheidsverzekering motorrijtuigen (WAM) nodig15. Mogelijk is ook aanpassing nodig van de Wegenverkeerswet (artikel 1), waarin bepaald is welke voertuigen gezien worden als gemotoriseerd voertuig.
Hieronder staat toegelicht wat de verschillen, voor- en nadelen zijn van verzekeren van voertuigen/
verkeersdeelnemers via de WAM of AVP.
Wet Aansprakelijkheidsverzekering Motorrijtuigen (WAM)
Een WAM-verzekering dekt schade aan derden door een motorrijtuig. Deze verzekering is wettelijk verplicht voor motorrijtuigen, dus ook voor alle gemotoriseerde fietsachtigen. Een uitzondering geldt voor de e-bike.
Voordeel:
- Verzekering is verplicht, dus het slachtoffer krijgt altijd zijn schade vergoed en beschermt de veroorzaker tegen financieel risico.
- Alle motorrijtuigen zijn geregistreerd (kentekenplaat of verzekeringsplaat); er is daardoor controle op naleving van de verzekeringsplicht. Ook kan daardoor veroorzaker van het ongeluk worden achterhaald.
- Het slachtoffer kan met schadeclaim rechtstreeks naar de WAM- verzekeraar. Er is geen afhankelijkheid van de veroorzaker.
- Er is toegang tot het Waarborgfonds Motorverkeer. Bij onverzekerde of onbekende veroorzaker krijgt het slachtoffer een vergoeding uit het fonds.
15 De e-bike is vrijgesteld van de WAM bij Besluit van 28 augustus 2006, Staatsblad 2006 – 400. Deze vrijstelling zou dan moeten uitgebreid voor de gemotoriseerde fietsachtigen.
Nadeel:
- Kosten. Ieder voertuig moet een aparte WAM-verzekering hebben.
- Administratieve lasten consument. (Afsluiten verzekering en alles wat daarbij komt kijken).
- Kenteken of verzekeringsplaat is verplicht. Kopen en verkopen van vervoersmiddelen wordt moeilijker.
- Kenteken of verzekeringsplaat is verplicht. Dit is onpraktisch of misschien zelfs onmogelijk bij kleinere voertuigen (omdat er weinig plek is om de plaat goed zichtbaar te bevestigen).
- Consumenten kopen voertuigen online en zijn zich niet bewust van de wetgeving of verzaken deze te volgen. Hierdoor zal er een groep rondrijden zonder WAM verzekering, waardoor ze onverzekerd zijn maar welk aansprakelijk zijn.
Aansprakelijkheidsverzekering particulieren (AVP)
De AVP dekt schade die aan anderen wordt toegebracht, behalve de schade veroorzaakt door een motorvoertuig. De AVP geldt voor schade in bredere zin (zoals ongelukjes in en om het huis) en in het verkeer wanneer het schade door een ongemotoriseerde verkeersdeelnemer (bijv. voetgangers, fietsers, e-bikers) betreft.
De AVP is niet wettelijk verplicht; het is een vrijwillige verzekering die 95-98 % van de Nederlanders heeft.
Hieronder de voor- en nadelen van een AVP, die de schade dekt die wordt veroorzaakt door een ongemotoriseerd voertuig.
Voordeel:
- Lagere kosten dan WAM-verzekering (meerdere gemotoriseerde fietsachtigen op één polis).
- Geen administratieve handeling bij aanschaf van een ongemotoriseerd vervoersmiddel.
- Geen kenteken of verzekeringsplaatje nodig.
- Consumenten die zich onbewust van de regels zijn, zijn automatische verzekerd als ze een AVP hebben.
Nadeel:
- Verzekering is niet verplicht, maar je kunt als veroorzaker van een ongeval met hoge kosten geconfronteerd worden of als slachtoffer de schade niet vergoed krijgen.
- Het voertuig van de veroorzaker is niet geregistreerd, dus de veroorzaker en eventuele verzekeraar zijn lastig te achterhalen.
- Wil het slachtoffer aanspraak kunnen maken op schadevergoeding, dan moet de veroorzaker meewerken. Dat wil zeggen dat hij/zij zich moet identificeren en de schade moet melden bij zijn verzekeraar of zelf een regeling treffen voor de vergoeding. Indien de veroorzaker niet meewerkt dan krijg je je schade niet vergoed.
- Er is geen waarborgfonds in geval van onverzekerde of onbekende veroorzakers.
Aansprakelijkheid
De huidige situatie is dat gemotoriseerde verkeersdeelnemers op grond van de Wegenverkeerswet16 risico aansprakelijk zijn ten opzichte van ongemotoriseerde verkeersdeelnemers. Dat wil zeggen:
gemotoriseerde verkeerdeelnemers zijn in principe aansprakelijk voor de schade die aan de ongemotoriseerde verkeersdeelnemers is toegebracht. Zie voor meer informatie en voorbeelden:
anwb.nl/juridisch-advies/aanrijding-en-dan/aansprakelijkheid/voetganger-of-fietser
Bij gemotoriseerde verkeersdeelnemers onderling of ongemotoriseerde verkeersdeelnemers onderling geldt die risicoaansprakelijkheid niet. Dan geldt de algemene regel dat bij een verkeersongeluk ieder zijn eigen schade draagt, tenzij je kunt bewijzen dat de ander aansprakelijk is. Je hebt dan dus alleen recht op schadevergoeding als je de onrechtmatige daad (in dit geval een verkeersfout) van de ander kunt bewijzen.
Voorstel: Alle gemotoriseerde fietsachtigen voor wat betreft de aansprakelijkheid hetzelfde behandelen als de e-bike.
16 Artikel 185 WVW
Dat wil zeggen dat ze als ongemotoriseerde “zwakke” verkeersdeelnemers worden gezien. Hierdoor zijn ze niet risicoaansprakelijk richting andere fietsachtigen en voetgangers. Ze worden dan ook beschermd t.o.v. andere gemotoriseerde verkeersdeelnemers (omdat die dan risicoaansprakelijkheid hebben richting hen).
Om dit te realiseren moet artikel 1 van de Wegenverkeerswet17 worden gewijzigd.
17 Artikel 1 lid 1 c WVW: bevat de definitie van het begrip ‘motorrijtuig’. In huidige definitie is (alleen) de e-bike uitgezonderd.
Gemotoriseerde fietsachtigen zouden dan ook moeten worden uitgezonderd.