Vertaling naar de Capelse situatie

Uit de hiervoor besproken literatuur kunnen wij concluderen dat zowel Afghaanse als Somalische migranten en vluchtelingen in Nederland geconfronteerd kunnen worden met problematiek op diverse terreinen. Doordat de problematiek zich meestal niet beperkt tot een klein aantal terreinen, is de som vaak groter dan de delen bij elkaar. Dit lijkt iets sterker op te gaan voor de Somalische groep dan voor de Afghaanse groep; de eerste lijkt een grotere achterstandspositie te hebben op het gebied van onderwijs, arbeid, inkomen, voorzieningengebruik en culturele conflicten. De Afghaanse vluchtelingen blijken relatief vaker sociale contacten te onderhouden met andere leden uit de eigen gemeenschap en met autochtone bewoners; relatief veel Somaliërs leven daarentegen geïsoleerd.

Dit kan een belangrijke belemmering zijn in het volwaardig deelnemen in de samenleving.

De populatie van beide gemeenschappen in Capelle aan den IJssel is betrekkelijk klein, maar groeiende. Om de aantallen vanuit het bevolkingsregister nader te duiden, kunnen we kenmerken ontleend aan de literatuurstudie extrapoleren voor beide gemeenschappen in Capelle aan den IJssel als een indicatie van de mogelijke problematiek. We hebben geen specifieke achtergrondgegevens van de bewoners, maar vanuit de literatuur geredeneerd kunnen wij de bevolkingsgroepen nader duiden.

Duiding Afghaanse gemeenschap in Capelle aan den IJssel

Per 2010 wonen in totaal 449 Afghanen in geheel Capelle aan den IJssel, waarvan 362 Afghanen van de eerste generatie. Deze eerste generatie bestaat uit 184 mannen (51%) en 178 vrouwen (49%) (bron CBS, 2010).

Afgaande op de literatuur over opleidingsniveau, zal ongeveer 40 procent geen diploma hebben of slechts basisonderwijs hebben gevolgd. De arbeidsparticipatie is naar verwachting zeer laag, vooral onder 30- tot 50-jarigen. Onvoldoende beheersing van de Nederlandse taal zal bovendien een probleem zijn voor een groot deel van deze groep. Wanneer zij wel betaalde arbeid verrichten, zal dit voor een deel niet of slecht aansluiten bij hun opleiding.

Net als uit de literatuurstudie blijkt, bestaat de Afghaanse gemeenschap in Capelle aan den IJssel voor een relatief groot deel uit mensen jonger dan 20 jaar, maar liefst 35 procent. Een aanzienlijk deel hiervan is in Nederland geboren en/of gaat in Nederland naar school en beheerst de Nederland-se taal daardoor beter.

Voor wat betreft sociale contacten kunnen we in het algemeen stellen dat de Afghaanse bewo-ners in Capelle in meer of mindere mate contacten zullen onderhouden met leden uit de eigen gemeenschap en met autochtone Nederlanders.

Duiding Somalische gemeenschap in Capelle aan den IJssel

Per 2010 wonen in totaal 153 Somaliërs in geheel Capelle aan den IJssel, waaronder 104 van de eerste generatie. De Somaliërs van de eerste generatie bestaan uit 53 mannen (51%) en 51 vrouwen (49%) (bron CBS, 2010). Uit de literatuur blijkt dat de Somalische bevolking in Nederland (zeer) jong is. Dit zien we nog sterker terug in Capelle aan den IJssel: maar liefst 53 procent is jonger dan 20 jaar. Voor wat betreft huishoudensamenstelling zullen er veel eenoudergezinnen en eenpersoons-huishoudens in Capelle aan den IJssel zijn.

Naar verwachting is het opleidingsniveau van de eerste stroom Somalische asielmigranten hoger opgeleid dan latere asielstromen. Aangezien vooral Somaliërs jonger dan 35 jaar laag zijn opgeleid, zal dat ook zeker in Capelle aan den IJssel het geval zijn; de bevolking hier is immers erg jong. Ook zal er sprake zijn van voortijdige schooluitval bij een deel van de 16-24-jarigen Somaliërs in Capelle, mede als gevolg van een gebrek aan kennis en betrokkenheid van ouders bij het onderwijs van hun kind(eren).

Er wonen per 2010 76 Somalische vrouwen in Capelle aan den IJssel. De helft van hen is jonger dan 20 jaar. De arbeidsmarktpositie van de volwassen vrouwen in Capelle is als slecht te omschrij-ven. Niet alleen beheersen zij de Nederlandse taal in het algemeen slecht, ook blijkt uit de litera-tuurstudie dat minder dan tien procent van de Somalische vrouwen in Nederland betaalde arbeid verricht. Onder de vrouwen zal ook relatief veel uitkeringsafhankelijkheid voorkomen. Dat hangt samen met het feit dat zij vaak de zorg voor de kinderen en het huishouden alleen voor hun reke-ning nemen. Dit laatste komt voort uit de vaak nog geldende traditionele rollenpatronen.

Ook onder de mannen zal sprake zijn van een relatief slechte arbeidsmarktpositie. Ook schulden-problematiek en problemen op het gebied van de (psychische) gezondheid komen bovengemiddeld vaker voor.

Kwetsbaarheid door een cumulatie van achterstand

De hiervoor besproken duiding van de Capelse Somaliërs en Afghanen laat zien dat het in beide gevallen gaat om een kwetsbare groep, doordat zij te maken krijgen met achterstanden op diverse gebieden. Het gaat niet om afzonderlijke, individuele problemen, maar een opeenstapeling van problematiek. Deze cumulatie van achterstand is met andere woorden meer dan de som der delen en maakt de groep kwetsbaar in de Capelse samenleving. Dit geldt nog sterker voor de nieuw ingestroomde Afghanen en Somaliërs. Zij kunnen vragen en problemen tegenkomen of gebrekkige toegang hebben tot diensten, voorzieningen en sociale netwerken.

Om meer zicht te krijgen op de leefsituatie van Afghanen en Somaliërs in Capelle is het belang-rijk om sleutelfiguren en bewoners uit de gemeenschappen te spreken over hun ervaringen, wensen en behoeften op een aantal thema’s. In de volgende hoofdstuk bespreken we de uitkomsten van deze verkenning.

Verwey-Jonker Instituut