Opening
Jaap Sijmons opent de bijzondere algemene ledenvergadering en heet iedereen welkom. Hij verwijst naar de artikelen in Motief waarin de ontwikkelingen rond het Elisabeth Vreedehuis staan beschreven. Rik ten Cate zal als gespreksleider voor deze avond optreden.
Rik ten Cate begint de avond met het voorlezen van de grondsteentekst van het Elisabeth Vreedehuis. Vervolgens schetst hij de opzet van de vergadering. In het deel vóór de pauze zullen achtereenvolgens Jaap Sijmons, Stephan Jordan en Pim Blomaard de huidige situatie rond het Elisabeth Vreedehuis schetsen. Na hun presentaties kunnen er vragen ter verduidelijking gesteld worden. In het deel na de pauze houdt het bestuur zijn mond en zijn de leden aan het woord. Na afloop van de vergadering zal het bestuur zich gaan bezinnen op alles wat zij gehoord heeft.
Huidige situatie Elisabeth Vreedehuis
Jaap Sijmons memoreert dat de aankoop van het Elisabeth Vreedehuis met veel emoties gepaard gegaan is. Voor de sociale sectie is het zelfs aanleiding geweest een onderzoek naar de besluitvormingsprocessen in de vereniging te starten. Het is allemaal niet ideaal gegaan en daar zijn we ons als bestuur zeer van bewust. Niet iedereen was het met de aankoop eens en niet iedereen was gelukkig met het besluitvormingsproces. Hij hoopt dat we de onvrede vanavond achter ons kunnen laten. We staan nu hier en van hier moeten we verder. We hebben een drieledig doel met het huis. In de eerste plaats willen we dat het een huis is met een uitstraling naar buiten toe, een visitekaartje van de antroposofie. In de tweede plaats willen we dat het een huis van de vereniging is. In de derde plaats willen we ruimte van het huis aan externe huurders verhuren om daar de kosten van het huis mee te bestrijden.
Het pand is immers een duur pand. Hij verwijst verder naar het visiedocument voor het huis. Hij schetst vervolgens de juridische constructie waarin de AViN de
opdrachtgever voor de stichting STER is en waarin er een personele unie tot stand gebracht is tussen het bestuur van de AViN en het bestuur van de STER. Hij wijst erop dat de helft van het huis nauwelijks gebruikt wordt voor externe verhuur en dus helemaal voor verenigingsactiviteiten beschikbaar is.
Stephan Jordan geeft een beeld van de activiteiten die er de afgelopen periode in het huis hebben plaats gevonden. Hij laat onder meer een aantal financiële gegevens zien over de opbrengsten van de verhuur en de catering. Emma Vink vult het beeld aan en vertelt over de spanning die er is tussen de doelstelling van externe verhuur en de doelstelling van een huis voor de vereniging. In de afgelopen periode is er hard aan gewerkt om vormen te vinden die de spanning tussen beide doelstellingen
2
kunnen verminderen. Zij wijst erop dat het huis alleen een verenigingshuis kan zijn met hulp van vrijwilligers.
Pim Blomaard presenteert de financiële cijfers. De vereniging had 1,2 miljoen euro voorheen belegd in obligaties en nu in stenen van het Elisabeth Vreedehuis. Met de verbouw en bijdrage in de exploitatietekorten in de aanloopperiode erbij zal de vereniging uiteindelijk zo’n 1,5 miljoen in het huis geïnvesteerd hebben. De
wervingsactie die voor de aankoop georganiseerd is, heeft 100.000 euro opgeleverd.
De waarde van het pand is getaxeerd op 2 miljoen euro. Kijkend naar de potentiele opbrengsten van het huis vindt het bestuur dit een verantwoord risico. De grote vraag is wel: zitten we nu in een lekke boot of niet? De bijdrage van de AViN zal naar
verwachting in 2019 behoorlijk omlaag gaan maar de situatie is in financiële – en overigens ook in sociale zin – nog steeds fragiel. Er is absoluut potentie voor aantrekkingskracht voor niet-antroposofen maar dit moet nog wel waargemaakt worden.
De presentaties geven aanleiding voor een paar vragen.
Ida-Marie Hoek vraagt naar de financiële afspraken rond de verdeling van
verenigings- en niet-verenigingsactiviteiten. Emma Vink legt uit dat de opbrengsten van de externe verhuur naar de STER gaan en de opbrengsten van de
verenigingsactiviteiten (waarvoor vrijwillige bijdrage gevraagd wordt) naar de
vereniging. Zij wijst er nogmaals op dat voor het in exploitatie kunnen houden van het huis de inzet van vrijwilligers een absoluut noodzakelijke voorwaarde is. Het team van Stephan Jordan is met 1,5 fte daarvoor veel te klein.
Manon Wolfert vraagt of zij goed begrepen had dat de kosten voor onderhoud, gas/water/licht 100.000 euro bedragen. Dat wordt door Jaap Sijmons bevestigd. Dat betekent dus dat bij een bijdrage van ca 35 euro per lid van de 3000 leden die de vereniging telt het gebouw dus vrij zou zijn en dat we niet meer afhankelijk zouden zijn van externe verhuur. Stephan Jordan wijst er in dit verband na de pauze op dat het volstrekt onmogelijk is een gebouw als dit alleen te runnen met vrijwilligers. Je zal dus altijd betaalde krachten nodig hebben om het gebouw te onderhouden, in ieder geval gedeeltelijk te exploiteren en te zorgen dat er een continuïteit is in de bezetting.
Marga Goossens vraagt naar de achtergrond van de doorgevoerde verlaging van de personeelskosten. Jaap Sijmons legt uit dat bij de zoektocht naar de vormen om de spanning tussen verenigingsactiviteiten en niet-verenigingsactiviteiten te
verminderen, besloten is dat het team van Stephan zich alleen nog maar bezig houdt met niet-verenigingsactiviteiten. Dat betekende dat het bestuur bij deze
taakvermindering ook een formatie vermindering heeft doorgevoerd.
Dirk Schuurman vraagt of Stephan ook met vrijwilligers werkt. Stephan bevestigt dat.
3
Nico Landsman geeft aan ook graag wat te willen horen van de ledengroep uit Den Haag. Elisabeth Appenrodt vertelt dat de Haagse leden 4000 euro aan de AViN betalen voor het gebouw.
Paul Heldens merkt op dat de boot misschien te zwaar beladen is.
Christina van Tellingen vraagt naar de bezettingsgraad. Stephan Jordan geeft aan dat het niet mogelijk is om op hetzelfde tijdstip meer dan twee muzikale activiteiten te huisvesten. Dat is wel een beperking van het gebouw. Dit in aanmerking nemend is de bezettingsgraad voor het onderste verdiepingen – bestemd voor externe verhuur – in het weekend tussen de 60 en 70%. Doordeweeks is de bezettingsgraad voor verenigingsactiviteiten tussen de 60 en 70%.
Ad Planken stelt een vraag over de financiële gegevens die Stephan liet zien.
Stephan geeft aan dat het cijfers betroffen van de opbrengsten van verenigings en niet-verenigingsactiviteiten.
Rik ten Cate kondigt vervolgens de pauze aan.
De vragen van het bestuur aan de leden
Rik ten Cate memoreert in dit tweede deel van de vergadering de vragen die het bestuur graag aan de leden wil stellen:
1. Kunt U het beleid tav het Elisabeth Vreedehuis ondersteunen?
2. Zo niet: welke suggesties heeft U hoe het dan wel zou moeten?
Reacties van de leden Robert Jan Kelder
Voor deze ledenvergadering heb ik een concept motie ingediend waarin ik er voor pleit om de statuten van de AViN in overeenstemming te brengen met de letter en de geest van de statuten van de Kerstbijeenkomst 1923. Ik beveel het bestuur
vervolgens aan een organische scheiding te maken tussen de gebieden van
vormgeven of beheer. De vereniging moet vrijgesteld worden van alle administratieve verplichtingen zodat zij zich kan bezighouden met levende begrippen en een schaal kan vormen voor de geestelijke wereld.
Paul van Panhuys
4
De schoonheid van het gebouw zorgt voor aantrekkingskracht. De werkelijke aantrekkingskracht moet echter in het programma gaan zitten. Nu gaan er veel antroposofische activiteiten naar andere plekken in de stad en dat is jammer. Ik roep iedereen op antroposofische activiteiten zo veel mogelijk te laten plaatsvinden in het Elisabeth Vreedehuis. Als we dat doen hebben we misschien veel minder externe verhuur nodig.
Adriana van Beek
Ik ben voorzitter van de Ioanna stichting. Vertrouwen van de geestelijke wereld kan je veroveren en dan kan je risico’s gaan nemen. We zijn bezig met het herdenken van de sterfdag van Rudolf Steiner en het is opvallend dat daar vrijwel geen antroposofen aan deelnemen. Ik waarschuw ervoor niet voorbij te gaan aan waar je de krachten vandaan moet halen.
Henk Kuipers
Ik ben contactpersoon van de ledengroep Ede-Wageningen. Wij waren unaniem tegen de aankoop van het gebouw. Nu het er echter toch is, vinden we dat er een periode afgesproken moet worden waarbinnen het huis zich financieel moet gaan bedruipen. Het bestuur zou een datum aan moeten geven wanneer dit het geval moet zijn. Als dat op die datum niet gehaald wordt, moeten we de stekker eruit trekken.
Dirk Schuurman
Ik heb met veel mensen uit het Noorden gesproken. Veel van hen vinden dat het geen landelijk huis is maar een Haags huis. Dat zit ons dwars. Net als de vorige spreker wil ik onderstrepen dat er een termijn afgesproken moet worden.
Willemjan Guthschmidt
Ik ondersteun het betoog van Pim Blomaard dat het risico niet al te groot is. Het gebouw kan altijd weer verkocht worden. Als ik naar de cijfers kijk, dan gaat er bij de catering iets verkeerd. Dat moet echt beter kunnen en ik spreek uit eigen ervaring.
De catering prognose moet ook veel beter onderbouwd kunnen worden. Verder beveel ik aan te onderzoeken of er vaste huurders binnen gehaald kunnen worden.
Ook vind ik de personeelskosten erg hoog als ik dat vergelijk met de opbrengsten uit de verhuur. Ik adviseer het bestuur een werkgroepje in te stellen met een
ondernemer, een boekhouder en een bankier om te onderzoeken hoe een en ander verbeterd kan worden. Tot slot vind ook ik dat er een deadline gesteld moet worden.
Manon Wolfert
Als het gebouw vrij gemaakt is zoals ik voor de pauze bepleit heb, dan hoef je niet zo krampachtig op zoek te gaan naar huurders.
En wat betekent de stekker eruit trekken? Is dat uit de STER of uit het gebouw?
Geantwoord wordt dat dat uit het gebouw is.
5 Nico Landsman
Wat zijn we toch een rijke vereniging met al deze ideeën die ingebracht worden. Ik ben heel blij met de inzet van het bestuur en de inzet van Stephan Jordan. Ik zou zo graag nog wat ideeën willen horen over hoe we antroposofie in de samenleving zouden kunnen brengen.
Ida-Marie Hoek
Ik ben het niet eens met de uitspraak dat het Elisabeth Vreedehuis alleen een Haagse lokaliteit zou zijn. Het is een landelijk centrum. De vereniging is hier gestart.
Lievegoed is daarna in het centrum van het land begonnen met een ander soort antroposofie met veel meer nadruk op het werken in de wereld. Aan het huis zijn zoveel herinneringen verbonden. We moeten niet willen dat we het huis kwijt zouden raken. In dit huis moeten we onze eigen scholingsweg, de antroposofie zelf en de impuls van Lievegoed bij elkaar proberen te houden.
Verder heb ik een vraag aan het bestuur. Dit is aangekondigd als een buitengewone ledenvergadering. Wat is echter de juridische status ervan? Rik ten Cate antwoordt dat het bestuur deze avond bedoeld heeft als het vragen om raad aan de leden.
Floor vd Voet
Het gebouw aan de Riouwstraat heeft een bijzondere waarde. Na de oorlog was het het eerste echte eigendom van de vereniging. Het bezit van de vereniging van voor de oorlog was in de oorlog allemaal onteigend. Ik weet nog hoe trots we allemaal waren destijds. Ik was erbij. Het was een echt verenigingshuis. Met de huidige aankoop ben ik heel erg gelukkig. We moeten er alles aan doen om er een landelijke verenigingshuis van te maken.
Bob vd Ploeg
Ik ben een ervaringsdeskundige van het van Damhuis in Haarlem. Vanuit die Haarlemse ervaring heb ik problemen met de gekozen financiële struktuur. De combinatie AViN – STER gaat niet werken. Ik bied het bestuur aan suggesties te delen van hoe we het in Haarlem gedaan hebben.
Marijke Faber
Ik kom uit Zutphen en voor mij voelt Den Haag als heel ver weg. Met de constructie van personele unie van het stichtingsbestuur en het verenigingsbestuur hebben we in Zutphen vervelende ervaringen opgedaan. Er zitten veel hybride vormen in de huidige constructie. Ook vind ik dat de grondsteen ons centrum zou moeten zijn. Ik heb veel over geld gehoord en weinig over antroposofische substantie. Mijn
suggestie is: kijk er een keer naar vanuit antroposofisch perspectief.
Rob Steinbuch
Ik begrijp goed de problemen van mensen uit gebieden buiten Den Haag. In
Driebergen houden we financieel gezien onze eigen broek op. Ik wijs erop dat veel landelijke activiteiten niet in het Vreedehuis plaats vinden. Aan de andere kant is het
6
wel zo dat het Elisabeth Vreedehuis inderdaad iets speciaals is. We hebben nog te weinig zekerheid over de structurele financiële gezondheid. Mijn vraag is wanneer kunnen we daar wel zicht op hebben? Ik dring er bij het bestuur krachtig op aan om nog een keer een financiële wervingsactie in gang te zetten.
Afsluiting
Pim Blomaard vat kort samen wat hij allemaal gehoord heeft. Hij bedankt de mensen die tot nu toe geld of energie geschonken hebben aan het realiseren van Elisabeth Vreedehuis. Hij geeft daarbij ook aan dat er nog geen nieuwe wervingsactie gepland is. Meerdere leden hebben een termijn bepleit. In de plannen is die termijn op dit moment bepaald op 2023 maar het bestuur zal onderzoeken of dat niet naar voren gehaald moet worden. Luisterend naar ieders inbreng heeft hij het beeld dat we het Elisabeth Vreedehuis met zijn allen een kans willen geven maar dat daar wel een termijn aan verbonden moet worden.
Jaap Sijmons sluit met een woord van dank voor ieders inbreng af. Hij doet een appèl om mee te werken aan het programma voor het huis en kondigt aan dat het bestuur er bij de ledenvergadering op terug zal komen.
Rik ten Cate leest ter afsluiting de grondsteentekst van het Elisabeth Vreedehuis voor.