ouderen die thuis wonen?
Opnieuw staat elke balk voor het aangegeven aantal verhalen en de stippellijn voor de mediaan.
Familieleden vonden overwegend dat ze te weinig ondersteuning konden bieden, en zorgverleners dat ze veel extra ondersteuning moesten bieden.
We namen enerzijds de verhalen uit de woonzorgcentra (en assistentiewoningen) en anderzijds de verhalen over zorgbehoevende ouderen die nog thuis wonen elk apart onder de loep, en vergeleken de kijk van familieleden/mantelzorgers met die van de professionals.
1 4 In mijn verhaal heb ik, in vergelijking met vóór de crisis...
Familieleden en mantelzorgers (n = 59) 12%
25% 14%
38%
Professionele zorgverleners en vrijwilligers (n = 39)
Veel te weinig ondersteuning kunnen geven aan de oudere
Veel te weinig ondersteuning kunnen geven aan de oudere Veel meer ondersteuning
moeten geven aan de oudere
Veel meer ondersteuning moeten geven aan de oudere
Zijn moraal staat onder nul. Hij is boos, gefrustreerd, verdrietig. Niemand doet echt moeite om daar extra aandacht aan te besteden. Echt niet te begrijpen. De pandemie moet bestreden worden, dat begrijp ik ook wel, maar het moet menselijk blijven toch? Er zijn geen positieve testen uit hun onderzoek gekomen, waarom mag papa dan niet bij mama. Ze zitten beiden al 11 weken in quarantaine. Ik hoop uit de grond van mijn hart dat er HEEL snel versoepeling komt. Terug menselijkheid voor de korte tijd dat mijn ouders nog te leven hebben. Ze zijn 88 en 90 jaar. Is dit een waardig einde van hun leven?
Is het dit allemaal waard???
(kind van zorgbehoevende ouders die in een wzc en naburige assistentiewoning wonen)
Is het dit allemaal wel waard?
Zorgbehoevende ouderen die in een woonzorgcentrum of assistentie-woning wonen
Rode draad is het gebrek aan fysiek contact, eenzaamheid en isolement. Ook gevoelens van kwaadheid, angst en onmacht omdat ze niet meer de nodige ondersteuning kunnen bieden (zie grafiek op pagina 14, zone in blauw aangeduid).
Deze gevoelens komen nog sterker naar voren als er verteld wordt over mensen met dementie.
In veel verhalen maakt men de afweging tussen enerzijds het risico op besmetting en anderzijds het mogelijks vroeger overlijden in warme omstandigheden, door in contact met familie te kunnen blijven.
In de verhalen van familieleden, mantelzorgers en vrienden van zorgbehoevende ouderen kwamen volgende thema’s terug:
Het tekort aan personeel wordt regelmatig aangehaald. De crisis heeft dit versterkt:
door het wegvallen van vrijwilligers, familieleden, animatie, komen al deze taken en rollen nu ook te liggen bij de (reeds te krappe) personeelsbezetting.
Hierdoor is het bijvoorbeeld niet meer mogelijk om bepaalde ogenschijnlijke details op te merken die belangrijk zijn om het weinige contact tussen ouderen en hun familieleden (online) toch nog goed te laten verlopen: bv. batterijen in hoorapparaten vervangen.
Zowel familie/mantelzorgers als
professionelen vertellen in verschillende verhalen over de zichtbare achteruitgang van bewoners (zowel fysiek als mentaal).
In weinig verhalen spreken mensen expliciet over hoe ze ondersteuning ervaren. Het “blijf-in-je-kot” krantje van de Vlaamse Ouderenraad werd heel erg geapprecieerd, alsook de kaartjes die door verenigingen worden opgestuurd.
1 6
“Ik moest me registreren bij de assist-organisatie of ik mocht niet meer binnen! […] Ik leerde haar in die tijd veel beter kennen. Ik zocht voor haar nieuw vrijwilligerswerk nl. het stikken van
mondmaskers voor de stad en de zorginstellingen in de buurt. Dit zorgde voor een leuke tijdsinvulling, maar vooral het zich nuttig voelen en iets kunnen bijdragen in onze samenleving vooral voor haar eigen buurt. Ik ging regelmatig langs voor een praatje met al dan niet het drinken van een lekker biertje. De persoonlijke gesprekjes (voordien beperkter door mijn drukke agenda) van bijna elke dag beurden ons beiden op in deze Corona-tijd. Ik kreeg zelf een ontsnappingsroute uit mijn eigen
(leef)bubbel. […] Ze was ontzettend blij met elke brief of kaart die als antwoord terug in de
brievenbus te vinden was. En zo bouwden we samen aan een 'nieuw' soort samenzijn. Misschien willen we er niet meer vanaf wijken????:):)”
(kind van zorgbehoevende oudere))
Een nieuw samenzijn, waar we niet vanaf willen?
Zorgbehoevende ouderen die in een woonzorgcentrum of assistentie-woning wonen
als het gaat over hoe het contact en de communicatie met familieleden
georganiseerd werd
m.b.t. kennis en opleiding van personeel om met de situatie om te gaan
tussen wzc die in nauw contact staan met een ziekenhuis of niet
in transparantie in de communicatie naar zorgverleners: soms kwam men pas na lang aandringen te weten dat bewoners positief getest hadden of zelfs dat iemand overleden was.
Ook in de verhalen van professionals komen de thema’s van pagina 18 terug. Daarnaast
merkten we grote verschillen op tussen de verhalen/woonzorgcentra
Leidinggevenden van wzc (slechts 2 verhalen) claimen evenveel respect voor hun personeel als voor de zorgverleners in ziekenhuizen. Ze willen gehoord worden.
In één verhaal komt het gebrek aan
‘wendbaarheid’ van een vereniging aan bod: de organisatie zet personeelsleden op technische werkloosheid, net op een moment dat
vrijwilligers en mantelzorgers steun zoeken.
Nochtans ervaren ouderen net de verbinding met plaatselijke organisaties als een
meerwaarde.
1 8
Maar als mantelzorger stonden we er helemaal alleen voor tijdens deze crisis, buiten de thuisverpleging en huishoudhulp. Over mantelzorgers werd nooit gesproken, het was alsof we niet bestaan en nochtans zijn de meesten van ons erin geslaagd om de zorg vol te houden. Door de lockdown waren er ook minder ontspanningsmogelijkheden, waardoor je niet of minder er even tussen uit kon. [...]
Ik heb geprobeerd om dingen via collect and go of thuislevering aan te kopen, maar er waren geen slots meer beschikbaar, soms moest je anderhalve week wachten. Daar heb je niks aan.”
(mantelzorger van zorgbehoevende oudere die thuis woont)
Onzichtbaar
Zelf slaagden de mantelzorgers er moeilijk in om de praktische ondersteuning goed te organiseren o.w.v. contactverbod en/of de afstand.
2 0
“Deze zelfreddende , stoere oorlogsoverlever was helemaal emotioneel toen ze me zelf belde om te melden dat ze nog niet vergeten was door de maatschappij! In tranen vertelde ze dat een jong meisje haar, uit naam van de Gemeente, had opgebeld.
Ze contacteren alle 80+ers en informeren hoe ze het stellen.... en zo lief dat die was, niet te doen!”
(kind van zorgbehoevende oudere die thuis woont) Zorgbehoevende ouderen die thuis
wonen
Niet alleen de zorgbehoevende ouderen voelden zich plots geïsoleerd, maar ook de mantelzorgers zelf. In vele gevallen behoren zij ook tot de risicogroep.
Mantelzorgers voelen zich niet erkend en niet ondersteund voor het werk dat ze doen.
We merken grote verschillen in de aan- of afwezigheid van gezinsondersteundende diensten (Familiehulp, Familiezorg,
poetshulp, maaltijdbezorgers,…) tijdens de corona-crisis: in sommige verhalen bleven deze diensten doorwerken (en werd dit heel erg geapprecieerd), en andere verhalen viel alle externe hulp weg.
In de verhalen van familieleden, mantelzorgers en vrienden kwamen volgende thema’s terug:
-
In 6 van de 23 verhalen werd expliciet beschreven dat de zorgbehoevende ouderen niet begrepen waarom ze geen boodschappen meer mochten doen, waarom hun familieleden niet meer
mochten langskomen, waarom externe hulp niet meer aan huis kwam, etc. Het ging hierbij niet alleen om ouderen met (beginnende) dementie.
Door dit onbegrip lazen we in sommige verhalen dat familierelaties ook
veranderden: het vertrouwen in
kinderen/mantelzorgers werd op de proef gesteld.
Twee van de 23 verhalen hebben een positievere toon: ze gaan over een oudere die in kangoeroewoning woont met haar kinderen, en kranige dame die zelf haar kind van haar rol als mantelzorger ontslagen heeft.
In de verhalen van thuisverplegers en andere professionele zorgverleners lijkt de nadruk iets meer te liggen op de praktische zorg en eigen veiligheid/gezondheid. Er zijn echter te weinig verhalen (6) om verdere conclusies uit te trekken.
John Twohig - Flickr/CC
In mijn verhaal heb ik het meeste ondersteuning ervaren van…