Verplichtingen van de overheid

147. De bepalingen in de verdragen omtrent de mensen- en kinderrechten wijzen de

overheden op hun verantwoordelijkheden om een context te scheppen waarin die rechten kunnen worden gerealiseerd.310 _{In de eerste plaats dienen overheden de nodige}

voorzieningen, zoals bijvoorbeeld onderwijs, te verschaffen en ouders in hun zorg voor hun kinderen te ondersteunen.311 _{Het uitgangspunt is het recht op maatschappelijke}

dienstverlening van ouders en van kinderen.312 _{Daarnaast kan de school ook ouders}

stimuleren om hun kinderen effectief naar school te laten gaan. Een voorbeeld hiervan is een school in Gent, waar verschillende kinderen van vreemde origine zijn ingeschreven. De

309 _{UN Committee on Economic, Social and Cultural Rights, General Comment No. 13 on the Right to Education,} E/C.12/1999/10, 8 december 1999, § 1.

310 _{B. VANOBBERGEN, Spelen in zwarte sneeuw, Leuven, Lannoo Campus, 2016, 12.} 311 _{A. DE BRUYCKER, “Het perspectief van de kinderrechten- NGO’s”, TJK 2010, afl. 5, 271.} 312 _{M. BOUVERNE-DE BIE, “Armoede en kinderrechten”, TJK 2005, afl. 3, 120.}

ouders kennen een cultuur waar het niet echt de gewoonte is om je kind dagelijks naar school te brengen. Om alsnog de aanwezigheid van de kinderen in de klas te stimuleren, kent de school een puntensysteem. Per dag dat een kind naar school wordt gebracht, krijgt de ouder een spaarpunt. Met die punten kan de ouder allerlei gerief (kledij, schoenen, handdoeken, speelgoed…) kopen in het winkeltje van de school.

148. De overheid fungeert hier als plichtenvervuller, omdat het haar verantwoordelijkheid is

om specifieke rechten ook voor mensen in armoede te verwezenlijken.313 _{Zelfs indien het}

volledige IVRK zou zijn geïmplementeerd, dan nog is de strijd tegen kinderarmoede niet gewonnen. Kinderrechten zijn immers geen doel op zich, maar een middel om sociale verandering en menselijke waardigheid te bereiken.314 _{Ouders kunnen ook ondersteund}

worden door de schoolkosten beperkt te houden. De toegang tot het lager onderwijs is tot op vandaag gratis in België, maar niet zonder kosten, ondanks dat de overheid reeds heel wat inspanningen levert om de kosten te drukken. Denk hierbij bijvoorbeeld aan de maximumfactuur (infra randnummer 151 en volgende). Voor heel wat mensen, in het bijzonder voor mensen met een lager inkomen, wegen onderwijskosten zwaar door. Om de schoolkosten betaalbaar te houden, is een kostenverlaging noodzakelijk.315 _Volgens

VANOBBERGEN stoelt dergelijke verlaging op de doelstelling van het Kinderrechtenverdrag om basisonderwijs gratis te maken. Net zoals de Commissie Zorgvuldig Bestuur meent hij alleszins dat het absoluut vermeden moet worden dat kinderen slachtoffer worden van onbetaalde schoolfacturen. Voorbeelden uit de praktijk bevestigen het omgekeerde, daar de onbetaalde facturen net wel de relatie tussen de school en de leerling schaden. Leerlingen worden te kijk gesteld voor de hele klas, de leerling kan geen warme maaltijd meer nuttigen, handboeken in het secundair onderwijs kunnen niet worden afgehaald zolang de rekening openstaat, het schoolrapport wordt achtergehouden als stok achter de deur.316

149. Artikel 8 Decreet Basisonderwijs sluit aan bij de doelstelling van het IVRK. Het artikel

stelt namelijk dat basisonderwijs zodanig wordt georganiseerd dat er in de school een opvoedings- en leeromgeving wordt gecreëerd waarin de leerlingen een ononderbroken

313 _{I. KHAN en D. PETRASEK, The unheard truth: Power and human Rights, New York, W.W. Norton & Company,} 2009, 25.

314 _{W. VANDENHOLE, “De versterking van de rechtspositie van kinderen en de uitbouw van een} kinderrechteninstrumentarium (1989-2009): van implementatie naar effectenbeoordeling?” in D. REYNAERT, R. ROOSE, W. VANDENHOLE en K. VLIEGHE (eds.), Kinderrechten: springplank of struikelblok? Naar een kritische

benadering van kinderrechten, Antwerpen, Intersentia, 2011, 8.

315 _{B. VANOBBERGEN, Spelen in zwarte sneeuw, Leuven, Lannoo Campus, 2016, 117.} 316 _{Klachten die het KRC ontvangt.}

leerproces kunnen doormaken. Bovendien is het basisonderwijs kosteloos en is de overheid, zoals hierboven uiteengezet in het wettelijk kader, verplicht om maatregelen te treffen opdat het recht op onderwijs van een kind wordt gewaarborgd.

150. Voor ouders die het financieel zwaar hebben, komt de overheid tussen met twee

soorten maatregelen. Enerzijds komt de overheid tussen door die ouders tegemoet te komen met een schooltoelage, anderzijds voorziet ze in een maximumfactuur (infra randnummer 151 en volgende). Om een schooltoelage te kunnen genieten, moet het gezin met een laag inkomen aan een aantal criteria voldoen.317 _{De criteria worden bepaald in het decreet}

betreffende de studiefinanciering, dat al een aantal keer werd gewijzigd.318 _{Artikel 6 Decreet}

Studiefinanciering bepaalt dat tegelijk aan de nationaliteitsvoorwaarde, de pedagogische, financiële en procedurele voorwaarden moet zijn voldaan. Ten eerste moet het kind, waarvoor de toelage wordt aangevraagd, de Belgische nationaliteit hebben. Indien het kind geen Belg is, moet het kind of zijn ouders onder een van de voorwaarden van paragraaf 2 voldoen, bijvoorbeeld als onderdaan van de Europese Unie gedurende minstens vijf jaar ononderbroken in België zijn.319 _{Daarnaast mag het gezinsinkomen niet te hoog zijn. Daarvoor}

wordt gekeken naar de leefeenheid van de betrokken leerling en het referentie-inkomen van die leefeenheid.320 _{Hiervoor worden zowel het loon, als uitkeringen en alimentatie}

meegenomen in de berekening.321 _{Ook het kadastraal inkomen van woningen, bestemd voor}

verhuur of buitenverblijven worden meegerekend. Ten derde moet het gaan om een erkende opleiding die door de Vlaamse gemeenschap wordt gefinancierd of gesubsidieerd.322 _Per

onderwijsniveau worden extra voorwaarden aan het derde criterium gekoppeld. Zo moet een kleuter voldoende aanwezig zijn op school en mag een kind uit het lager onderwijs maximaal 29 halve dagen ongewettigd afwezig zijn.323 _{Merk hierbij op dat de schooltoelage niet alle}

kosten dekt en slechts een hulpmiddel is.

317 _{VZW SOS SCHULDEN OP SCHOOL, Zonder schulden op de schoolbank. Omgaan met onbetaalde}

schoolrekeningen. Een inspiratiegids, Antwerpen, Garant, 2018, 22 – 23.

318 _{Decreet van 8 juni 2007 betreffende de studiefinanciering van de Vlaamse Gemeenschap, BS 19 juli 2007,} 38.879. (hierna Decreet Studiefinanciering).

319 _{Artikel 9 Decreet Studiefinanciering.} 320 _{Artikel 33 Decreet Studiefinanciering.}

321 _{Artikel 35 en volgende Decreet Studiefinanciering.} 322 _{Artikel 10 Decreet Studiefinanciering.}

323 _{VLAAMSE OVERHEID, Schooltoelage voor het basisonderwijs en het secundair onderwijs, via} https://www.vlaanderen.be/nl/onderwijs-en-vorming/schoolkosten/schooltoelage-voor-het-basisonderwijs-en-het- secundair-onderwijs; artikel 13 en 14 Decreet Studiefinanciering.