Uit dit onderzoek is gebleken dat de emoties die voorkomen bij de ouders en hun kind variëren van bang, nieuwsgierig, zenuwachtig en onzeker. Dit zijn aspecten waarop geanticipeerd kan worden door zowel de artsen als de verpleegkundigen (Callery, 1997). Een goed ontvangst op de afdeling pediatrie en een goed gestructureerde uitleg voor zowel de ouder(s) en het kind kunnen hier een bijdrage in leveren.
Toch zal de voorbereiding van het kind en de ouder(s) gewijzigd moeten worden. Uit de interviews en de enquêtes blijkt immers dat ouder en kind vaak dezelfde voorbereiding krijgen. Als we hier tegenover de resultaten van het onderzoek zetten, stelt men duidelijk vast dat de noden van de ouder(s) en de kinderen te sterk van elkaar verschillen om hier geen onderscheid in te maken.
Ook moet er een betere communicatie zijn tussen de verpleegkundigen en de behandelende arts of chirurg. Zo kan beter ingespeeld worden op de emoties en de noden van zowel het kind als de ouder(s) (Trouillard, 2006).
Wel wordt hier enige weerstand verwacht van zowel de artsen als de verpleegkundigen (Caramico et al., 1998). Een goede voorbereiding van het kind neemt zo al veel tijd in beslag.
Wanneer de voorbereiding voor de ouder(s) en het kind gesplitst zou worden, zal dit nog meer tijd in beslag nemen. Een mogelijke oplossing hiervoor is om de orthopedagoge op de dienst pediatrie op te leiden om het kind en de ouders voor te bereiden. Dit kan eventueel een week of enkele dagen voor de operatie. Wanneer men hiervoor werkt met afspraken, zal dit gestructureerd verlopen.
Om te zien of het inschakelen van een orthopedagoge nuttig is, zal er eerst een analyse van de huidige werksituatie en de functie van de orthopedagoge nodig zijn. Vervolgens moet men gaan kijken of de orthopedagoge per ziekenhuis zal functioneren of per ziekenhuisnetwerk.
Een andere mogelijke oplossing om tot een betere voorbereiding te komen van het opgenomen kind is het herzien van de opleiding verpleegkunde. Er moet geëvalueerd worden of de opleiding verpleegkunde voldoende kennis meegeeft om patiënten op een degelijke en correcte manier voor te bereiden (Borba, et al., 2005).
Naar de toekomst toe zou een studie omtrent de zorgzwaarte op de afdeling en de kwaliteit van de voorbereiding aanbevolen kunnen worden. Zo kan onderzocht worden of de manier
Belangrijk is dat na het implementeren van een gestructureerde voorbereiding – voor zowel het kind als de ouder – het niveau van voorbereiding geëvalueerd wordt. Dit moet samengaan met het evalueren van de eventueel toegenomen werklast. Tenslotte moet men een instrument ontwikkelen dat de kwaliteit van dit voorbereidingsprogramma zal bewaken en op vaste tijdstippen zal evalueren.
6 Bedankingen
Deze masterproef behoort tot de vervolmaking van mijn opleiding tot Master in de Verpleegkunde en Vroedkunde. Ze kwam tot stand door de bereidwillige hulp van mijn promotor Prof. Dr. E. Vermeire en coördinator, Mevr. S. Vanlommel. Ook Prof. Dr. Elseviers bedank ik voor de feeback m.b.t. de statistische verwerking
Tevens wil ik ook mijn dank richten aan de Landelijke Jeugddienst vzw Factor 10 voor de vlotte samenwerking en financiële hulp en de wetenschapswinkel Antwerpen voor het sturen van de vergaderingen en feedbackmomenten.
Als laatste richt ik een woord van dank aan het Koningin Paola Kinderziekenhuis waar de interviews afgenomen werden. Ook zonder hun was dit niet mogelijk geweest.
7 Referenties
Borba R., Sabates A. Information received by parents during children’s hospitalization.
Revista Latino Americana de Enfermagem 2005; 13 (6) : 968 – 973.
Caldwell-Andrews A., Kain Z., Krivutza D., et al. Interactive Music Therapy as a Treatment for Preoperative Anxiety in Children: A Randomized Controlled Trial. Anesthesia Analgesia 2004; 98 (5):1260-1266.
Caldwell – Andrews A., Kain Z., Mayes L. Family – centered preparation for surgery improves perioperative outcomes in children: a randomized controlled trial. Anesthesiology 2007; 106 (1): 65 – 74.
Callery P., Caring for parents of hospitalized children: a hidden area of nursing work. Journal of Advanced Nursing 1997; 26(5): 992 – 998.
Caprilli, S., Messeri A., Robiglio A., et al. Clown Doctors as a Treatment for Preoperative Anxiety in Children: A Randomized, Prospective Study. Pediatrics 2005; 116 (4): 563-e567.
Caramico L., Z., Mayes L., Wang S., et al. Parental Presence during Induction of Anesthesia versus Sedative Premedication: Which Intervention Is More Effective? Anesthesiology 1998;
89 (5):1147-1156.
Carbo C., Jaquet G., Bezoekuur: alles over het ziekenhuis. Amsterdam: Ploegsma, cop. 2002;
77 p.
Czarnecki C, Davidson A., Gibson M., et al. A cohort study of the incidence and risk factors for negative behavior changes in children after general anesthesia. Pediatric Anaesthesia 2006; 16 (8): 846 – 859.
Felder – Puig, R., Using a children’s book to prepare children and parents for elective ENT surgery: results of a randomized clinical trial., Int. J. Pediatr. Otorhinolaryngol 2003; 67 (1):
35 – 41.
Glaser B. & Strauss, The Discovery of Grounded Theory: Strategies for Qualitative Research. Chicago, Aldine Publishing Company, 1967, pp. onb.
Ho Cheung W., Violeta L. Assessing children's emotional responses to surgery: a multidimensional approach. Journal of Advanced Nursing 2006; 53 (5):543-550.
Lam H., Li H. Peadiatric day surgery: impact on Hong Kong Chinese children and their parents. Journal of Clinical Nursing 2003; 12 (nr. onb.): 882 – 887.
Magai C., O’Neal CR., Do parents respond in different ways when children feel different emotions? The emotional context of parenting. Development and psychopathology 2005; 17 (2): 467 – 487.
Mahat G., Scoloveno M., Comparison of fears and coping strategies reported by Napalese school – age children and their parents. Journal of Pediatric Nursing 2005; 18 (5): 305 – 313.
Nys K., Een kader voor de plaatsbepaling van leerkrachten binnen het opvoedingsproces.
SPSS, 12, 2004.
Trouillard E. Is het gebruik van hulpmiddelen efficiënt in het reduceren van angst bij gehospitaliseerde kinderen tijdens de pre – en peroperatieve periode? Universiteit Antwerpen 2006, 22 pp.
Bijlagen
Bijlage 1: Interviews
Interview
Het interview dat ik als onderzoeker afneem zal een deel uitmaken van mijn onderzoek aan de Universiteit van Antwerpen. Uw gegevens worden geanonimiseerd zodat de privacy
gerespecteerd blijft.
Het interview dat ik u ga afnemen, moet mij als onderzoeker meer inzicht geven over hoe uw kind wordt voorbereid op de ziekenhuisopname en hoe uw kind de opname en het verblijf beleeft.
Het interview zal ca. 15 minuten duren en het is de bedoeling dat u zo correct mogelijk een antwoord geeft op de vraag.
Vraag 1
- Wie is er opgenomen?
Vraag 2
- Hoe reageerde U en uw kind op de ziekenhuisopname?
Vraag 3
- Heeft u (of iemand anders in uw gezin) uw kind thuis voorbereid op de ziekenhuisopname?
o (Indien ‘JA’) Heeft U hulpmiddelen gebruikt zoals boeken, poppen, ….?
(indien ‘JA’) Welke hulpmiddelen heeft u gebruikt?
Hoe heeft u de hulpmiddelen gebruikt?
• Vertelt of voorgelezen,
• Interactief (samen tekenen, kind laten vertellen),
• ….
Vraag 4
- Welke vragen heeft uw kind rond een ziekenhuisopname en/of operatie? En welke vragen heeft uzelf en welke noden en verwachtingen heeft uzelf bij een
ziekenhuisopname van uw kind?
o Heeft U aan de hand van hulpmiddelen voldoende kunnen beantwoorden aan de vragen en de noden van uw kind (als het angstig was of vragen stelde)?
o Welke hulpmiddelen zijn volgens U het meest doeltreffend om uw kind voor te bereiden?
Waren deze beschikbaar?
(Indien ‘JA’) Langst welke weg heeft u deze verkregen? (via instantie of eigen middelen)?
Zijn hulpmiddelen volgens u leeftijdsgebonden of is het de uitleg die erbij gegeven wordt bepalend?
Vraag 5
- Hoe werd er omgegaan met de emoties tijdens de opname (hoofdvraag) - Indien niet voldoende informatie:
o Welke emoties waren bij uw kind merkbaar tijdens de opname in het ziekenhuis?
Angstig, benieuwd, onzeker, ….
o
o Hoe heeft u gereageerd of geanticipeerd op de emoties van uw kind?
Gebruik gemaakt van hulpmiddelen, … o Welke vragen had uw kind bij de opname?
Vraag 6
- (Ik zie dat u het moeilijk heeft om hierover te praten, maar) heeft u dan eventueel nog enkele suggesties naar de toekomst om beter te anticiperen op de emoties van uw kind?
o Geen antwoord: suggesties opsommen:
Boek, video, ….
Bijlage 2: De enquête
Enquête
Totaal aantal gezinsleden (moeder, vader, broers, zussen)………..
Leeftijd moeder:………..……….
Leeftijd vader:………..………
Leeftijd van opgenomen kind………..
Geslacht van het opgenomen kind………
Moeder
Beroep moeder (slechts 1 antwoord aankruisen)
0 geen beroep 0 werkzoekend
0 arbeider 0 werkonbekwaam / invalide
0 bediende 0 gepensioneerd
0 zelfstandige 0 niet gekend
0 kader / vrij beroep
Werkregime van de moeder (slechts 1 antwoord aankruisen) 0 Voltijds
0 Parttime (<80 %) 0 Niet van toepassing
Wat is het hoogst behaalde diploma van de moeder (slechts 1 antwoord aankruisen)
0 Geen diploma 0 Hogeschool
0 Lager onderwijs 0 Universitair
0 Secundair onderwijs (ASO, TSO, BSO, andere) 0 Niet gekend
Vader
Beroep vader (slechts 1 antwoord aankruisen)
0 geen beroep 0 werkzoekend
0 arbeider 0 werkonbekwaam / invalide
0 bediende 0 gepensioneerd
0 zelfstandige 0 niet gekend
0 kader / vrij beroep
Werkregime van de vader (slechts 1 antwoord aankruisen)
0 Voltijds
0 Parttime (<80%) 0 Niet van toepassing
Wat is het hoogst behaalde diploma van de vader (slechts 1 antwoord aankruisen)
0 Geen diploma 0 Hogeschool
0 Lager onderwijs 0 Universitair
0 Secundair onderwijs (ASO, TSO, BSO, andere) 0 Niet gekend
Heeft u als ouder angst om met uw kind over de operatie te praten?
Vindt u als ouder dat er thuis over de operatie gepraat moet worden?
0 ja, er moet over gepraat worden 0 neen, er moet niet over gepraat worden
Welke emoties had uw kind de dag van de operatie? (slechts 1 antwoord aankruisen) 0 angstig/bang 0 rustig
0 zenuwachtig 0 nieuwsgierig
Welke emoties had uw kind vlak voor de operatie (tijdens de voorbereidingen)? (slechts 1 antwoord aankruisen)
0 angstig/bang 0 rustig 0 zenuwachtig 0 nieuwsgierig
Welke emoties had u als ouder de dag van de operatie? (slechts 1 antwoord aankruisen) 0 angstig/bang 0 rustig
0 realistisch 0 zenuwachtig
0 nieuwsgierig
Waarvoor had uw kind voor de operatie het meeste angst? (slechts 1 antwoord aankruisen)
0 Angst om in slaap gedaan te worden voor de operatie en angst om niet meer te ontwaken
0 Angst voor de dokter of verpleegkundig personeel 0 Angst voor spuitjes
0 Angst voor pijn
0 Angst dat ze niet weten wat er zal gebeuren
Aan welk element hechte uw kind het meeste belang? (slechts 1 antwoord aankruisen) 0 de anesthesie (verdoving)
0 het nuchter zijn en niet mogen eten 0 of ze naar huis mochten of niet
0 vlot verloop van de voorbereiding en de operatie
Aan welk element hechtte u als ouder het meeste belang? (slechts 1 antwoord aankruisen)
0 de verdoving
0 het nuchter zijn en dat het kind niet mocht eten 0 of ze na afloop naar huis mogen
0 het vlot verloop van de voorbereiding en de operatie
Kan de ervaring van andere kinderen nuttig zijn om uw kind voor te bereiden (bijvoorbeeld: vriendjes die al eens geopereerd zijn)?
0 ja
0 neen
Wenste u als ouder (bij de 1ste ziekenhuisopname) een voorbereidingspakket van het ziekenhuis om uw kind voor te bereiden op de operatie of was de ziekenhuiskoffer (van mutualiteit) voldoende?
0 Ziekenhuiskoffer was voldoende 0 Ziekenhuiskoffer was niet voldoende
Vindt u als ouder dat uw kind recht heeft op informatie tot het echt alles weet (tot verzadiging van informatie)?
0 ja
0 neen
Wat is volgens u als ouder het beste moment om uw kind voor te bereiden? (slechts 1antwoord aankruisen)
0 de dag zelf van de operatie,
0 de dag van de operatie, bij aankomst in het ziekenhuis 0 de dag voor de operatie
0 de week voor de operatie
0 meer dan een week voor de operatie
Wat is het beste moment van opname voor uw kind?
0 de avond voor de operatie 0 de dag zelf van de
Via welk kanaal heeft u vernomen dat de ziekenhuiskoffer bestaat? (slechts 1 antwoord aankruisen)
0 ziekenfonds 0 ziekenhuis
0 vrienden / kennissen 0 andere ………
0 reclame
Welke hulpmiddelen zijn het meest efficiënt voor uw kind om hem/haar voor te bereiden op de ziekenhuisopname? (Meerdere antwoorden mogelijk)
0 voorleesboek 0 bezoek aan het ziekenhuis
0 dokterstasje met stethoscoop, 0 opdrachtenboek (tekenen, kleuren,…) spuitje, … 0 internetsite voor kinderen (met virtueel 0 CD – rom (interactief) bezoek aan het ziekenhuis)
Welke hulpmiddelen zijn het meest efficiënt voor u als ouder om uw kind voor te bereiden op de ziekenhuisopname?(Meerdere antwoorden mogelijk)
0 voorleesboek 0 bezoek aan het ziekenhuis
0 dokterstasje met stethoscoop, 0 opdrachtenboek (tekenen, kleuren,…) spuitje, … 0 internetsite voor kinderen (met virtueel 0 CD – rom (interactief) bezoek aan het ziekenhuis)
Worden de hulpmiddelen het best aangepast aan de leeftijd van het kind?
0 ja
0 neen
Wat moeten hulpmiddelen volgens u zeker bevatten? (slechts 1 antwoord aankruisen) 0 uitleg over enkel de operatie
0 uitleg over de voorbereiding
0 uitleg over de periode na de operatie
0 uitleg over het ganse verloop (zowel voor, tijdens, als na de operatie) Wat is volgens u het beste voor uw kind?
0 een knuffel van het ziekenhuis met attributen en dergelijke
0 een pakketje met een hoedje, masker en plakkertje om aan te doen bij de knuffel van het kind Als ouder vind ik informatie over het
verloop belangrijk.
Als ouder vind ik de zorg na de operatie belangrijk.
Als ouder ik een vlot verloop van de voorbereiding, operatie en nazorg belangrijk.
Als ouder vind ik een snelle diagnose belangrijk.
Als ouder vind ik het belangrijk dat mijn kind snel terug op de kamer is.
Als ouder vind ik het belangrijk dat ik van de arts een duidelijke uitleg krijg op de dag van de operatie.
Het ‘ziekenhuiskoffertje’ dat ik gekregen heb van Factor 10 is volledig.
Het ‘ziekenhuiskoffertje’ dat ik gekregen heb van Factor 10 is aangepast aan de leeftijd van mijn kind.