Verhouding Regeling weigerende observandi en het medisch beroepsgeheim

De Regeling weigerende observandi creëert een uitzondering op het medisch beroepsgeheim.130

Krachtens artikel 37a lid 6 Sr is de arts of gedragsdeskundige op verzoek van de multidisciplinaire commissie verplicht de persoonsgegevens van betrokkene aan de multidisciplinaire commissie te verstrekken. Het zijn persoonsgegevens over een mogelijke gebrekkige ontwikkeling of ziekelijke stoornis, ten aanzien waarvan de verdachte geen medewerking wil verlenen aan de verstrekking. Zoals in de vorige paragraaf aan de orde kwam kan het medisch beroepsgeheim worden doorbroken als het bij of krachtens de wet bepaalde daartoe verplicht. Dit is vastgelegd in artikel 7:457 lid 1 BW.

Tijdens de totstandkomingsgeschiedenis waren veel partijen kritisch over de wetswijziging van artikel 37a Sr. Adviesinstanties en meerdere fracties van de Tweede Kamer hadden twijfels over de noodzaak en proportionaliteit van de doorbreking van het medisch beroepsgeheim. Volgens het CBP brengt de nieuwe regeling een wettelijke verplichting mee tot het verstrekken van gegevens aan derden. Hierdoor wordt het medisch beroepsgeheim doorbroken. Dat de regeling met waarborgen is omkleed brengt hier volgens het CBP geen verandering in.131 Wat betreft de noodzaak wijst het CBP op het volgende. De wetgever is terughoudend geweest in het codificeren van wettelijke plichten tot doorbreking van het medisch beroepsgeheim. Het gaat het slechts om uitzonderlijke situaties. Over het algemeen kan worden aangenomen dat de uitzonderingen conflict van plichten en zeer uitzonderlijke omstandigheden hulpverleners voldoende mogelijkheden geven om het beroepsgeheim te

128 _{Hoge Raad 28 februari 2012, ECLI:NL:HR:2012:BU6088, r.o. 5.3.3.}

129 _{M. Buijsen e.a., Medisch beroepsgeheim in dubio: De verhouding van het medische beroepsgeheim tot}

zwaarwegende maatschappelijke belangen, Rotterdam: Erasmus Universiteit Rotterdam 2012, p. 57.

130 _{Kamerstukken II, 2012/13, 32398, nr. 24, p. 6.}

37

doorbreken, teneinde zwaarwegende belangen te beschermen. 132 De terughoudendheid van de wetgever is volgens het CBP ook zichtbaar in de jurisprudentie van de Hoge Raad. In strafzaken wordt telkens een afweging gemaakt tussen het medisch beroepsgeheim enerzijds en het belang van waarheidsvinding anderzijds. Volgens het CBP dient nader te worden gemotiveerd waarom het noodzakelijk is dat de regeling een uitzondering maakt op het medisch beroepsgeheim.133

Volgens het CBP is de inbreuk op het medisch beroepsgeheim disproportioneel. Het beroepsgeheim dient onder meer een maatschappelijk belang. Iedereen moet zich vrij kunnen voelen om hulp te zoeken, zonder te vrezen dat vertrouwelijke informatie met derden wordt gedeeld. Volgens het CBP raakt de regeling niet alleen weigerende verdachten, maar ook toekomstige patiënten die vanwege angst zorg uit de weg gaan. Een andere reden waarom de wetswijziging van art. 37a Sr disproportioneel zou zijn is dat de regeling verplicht om alle beschikbare gegevens aan de multidisciplinaire commissie te verstrekken. In de praktijk kan dit betekenen dat het gehele dossier moet worden overgedragen en dat ook gegevens van derden zichtbaar zijn.134

De voorzitter van de multidisciplinaire commissie Robbert-Jan Verkes vindt de doorbreking van het medisch beroepsgeheim daarentegen wel proportioneel.135 Het biedt de mogelijkheid om tbs goed te kunnen onderbouwen. Volgens Verkes is het van belang dat een rapporteur over zoveel mogelijk informatie beschikt. De multidisciplinaire commissie heeft een filterfunctie. Alleen relevante informatie wordt teruggekoppeld.136 Wel is hij van mening dat de doorbreking van het medisch beroepsgeheim op zorgvuldige wijze moet plaatsvinden.137 De regeling raakt zowel het belang van de maatschappij als van de verdachte. Verkes noemt het “schrijnend voor slachtoffers dat er wel informatie beschikbaar is, maar dat deze niet mag worden gebruikt”.138

132 _{Advies CBP, p. 2, bijlage bij Kamerstukken II, 2012/13, 32398, nr. 24.} 133 _{Advies CBP, p. 2, bijlage bij Kamerstukken II, 2012/13, 32398, nr. 24.}

134 _{P.A.M. Mevis e.a., Wet forensische zorg: doelen, middelen en verwachte knelpunten, Boom juridisch}

Tijdschrift voor Gezondheidsrecht 2019, afl. 5, p. 368-369.

135 _{I. Kleijne, ‘Interview met Robbert-Jan Verkes: Doorbreek beroepsgeheim om tbs beter te onderbouwen’,}

Medisch contact 2019, afl. 11, p. 16.

136 _{I. Kleijne, ‘Interview met Robbert-Jan Verkes: Doorbreek beroepsgeheim om tbs beter te onderbouwen’,}

Medisch contact 2019, afl. 11, p. 16.

137 _{I. Kleijne, ‘Interview met Robbert-Jan Verkes: Doorbreek beroepsgeheim om tbs beter te onderbouwen’,}

Medisch contact 2019, afl. 11, p. 16.

138 _{I. Kleijne, ‘Interview met Robbert-Jan Verkes: Doorbreek beroepsgeheim om tbs beter te onderbouwen’,}

38

5.6 Tussenconclusie

Het medisch beroepsgeheim is niet absoluut en kan op verschillende wijzen worden doorbroken. Met de Regeling weigerende observandi wordt een uitzondering gecreëerd op het medisch beroepsgeheim. Op grond van deze regeling zijn artsen en gedragsdeskundigen onder bepaalde omstandigheden wettelijk verplicht de persoonsgegevens van een weigerende verdachte aan de multidisciplinaire commissie over te dragen. De meningen over de verhouding tussen de Regeling weigerende observandi en het medisch beroepsgeheim zijn verdeeld. Tijdens de totstandkomingsgeschiedenis van de regeling waren verschillende partijen kritisch. Gelet op de wetsgeschiedenis en de jurisprudentie van de Hoge Raad zou nader gemotiveerd moeten worden waarom het noodzakelijk is dat de wetswijziging van artikel 37a Sr een uitzondering maakt op het beroepsgeheim. Wat betreft de proportionaliteit zou de regeling niet alleen weigerende verdachten treffen, maar ook toekomstige patiënten die vanwege angst zorg uit de weg gaan. Daarnaast zou de verplichting om alle beschikbare gegevens te verstrekken betekenen dat het gehele dossier moet worden overgedragen en ook gegevens van derden zichtbaar zijn. Er zijn ook argumenten waarom de doorbreking van het beroepsgeheim wel proportioneel zou zijn. De multidisciplinaire commissie heeft een filterfunctie, waardoor alleen relevante informatie wordt teruggekoppeld. Het is van belang dat rapporteurs over zoveel mogelijk informatie beschikken. Doorbreking van het medisch beroepsgeheim helpt om tbs goed te kunnen onderbouwen. In het volgende hoofdstuk wordt de regeling vanuit mensenrechtelijk perspectief beschouwd, waarbij de regeling wordt geanalyseerd aan de hand van artikel 8 EVRM.

39

Hoofdstuk 6. De Regeling weigerende observandi vanuit mensenrechtelijk