worden veroorzaakt, en in welke mate dit specifieke verschillen betreft tussen het Verenigd Koninkrijk en Nederland.
Rol overheid
Gebleken is dat lokale overheden een geringe rol gespeeld hebben bij de onderzochte cases in het Verenigd Koninkrijk. Zij worden door niet publieke partijen op commerciële basis opgezet. Lokale overheden zorgen zo nodig voor aanvullend beleid. Deze parken zijn van belang voor de werkgelegenheid. De gemeenten zijn in de cases meer een ‘planning focused authorities’, zie tabel 6.1.
Opvallend is dat in alle drie de regio’s waar de science parks zijn gelegen, de groene omgeving een rol heeft gespeeld bij het type verschijningsvorm. Onder politieke druk krijgt vervuilende industrie weinig kans en wordt groen licht gegeven aan lichte industrie als de biotechnologie en computerindustrie. Science parks, met een parkachtige uitstraling passen goed in deze visie.
Nederlandse gemeenten zijn actiever gebleken bij de ontwikkeling van science parks. In het Nederlandse beleidsmodel hebben gemeenten meer bevoegdheden. Naast hun publieke taken zoals het verzorgen van infrastructuur, participeren zij in de organisatie. In alle gevallen behoren zij tot de initiators. Dit komt voort uit grondposities binnen science parks (privaatrechtelijke betrokkenheid) en beleidsmatig door de lobbyfunctie en het verstrekken van subsidies. Zij hebben tot doel om de stad en regio te profileren tot kennisstad.
Tabel 6.1: Vergelijking rol lokale overheid
Verenigd Koninkrijk Nederland
Beleid t.a.v. science park Passief Actief
Soort beleid ‘Planning focused
authorities’
Zowel privaat- als
publiekrechtelijk betrokken
Financiering Nee Investeerder door verkoop
van kavels op science parks Subsidieverlener Regionale afstemming werklocaties Nee Gedeeltelijk Ontstaan
Voor wat betreft de ontstaansgeschiedenis en doelstellingen voor beide landen is hier een divers beeld waar te nemen (tabel 6.2).
Tabel 6.2: Vergelijking ontstaan en doelstellingen
Verenigd Koninkrijk Nederland
Ontstaan Organisch gegroeid /
Conceptmatig ontwikkeld Organisch gegroeid / Conceptmatig ontwikkeld Doelstellingen Commerciële doelstellingen Gemengd beeld:
Regionaal economische (arbeids)groei en commerciële doelstellingen
In beide landen zijn parken organisch gegroeid en in zijn geheel als concept ontwikkeld. De parken in het Verenigd Koninkrijk zijn allen commercieel van aard, terwijl hier de Nederlandse parken ook regionaal economische groei als primaire doel hebben.
Organisatie
Wanneer de organisatiestructuur tussen beide landen vergeleken worden, treedt er ook een divers beeld op (figuur 6.3).
Tabel 6.3: Vergelijking organisatiestructuur
Verenigd Koninkrijk Nederland
Aansturende organisatie University Colleges
Institutionele belegger Universiteit
Universiteiten Gemeenten
Werkorganisatie Eigen parkmanagers
Vastgoedsector
Projectorganisaties Vastgoedsector
De aansturende organisaties in het Verenigd Koninkrijk worden gekenmerkt commerciële motieven. Een belangrijk verschil met Nederland, is de betrokkenheid van een institutionele belegger. Een ander verschil is de betrokkenheid van een vastgoedmanagement organisatie, dat operationeel management voert op het park. In Nederland komen universiteiten nadrukkelijk naar voren als aansturende organisatie. Gemeenten zijn ook vertegenwoordigd, maar lijken meer gericht op aanvullend beleid ten aanzien van de ontwikkeling. Er is een matige betrokkenheid van de vastgoedsector. Dit beperkt zich tot het afnemen van grond en de ontwikkeling ervan.
Concept
In dit onderzoek bestaat de vergelijking van concepten op de onderzochte science parks uit: doelgroep, faciliteiten, stedenbouw en gebouwen. De vergelijking voor beide landen op deze aspecten is bijeengebracht in tabel 6.4.
Tabel 6.4: Vergelijking concept
Concept Verenigd Koninkrijk Nederland
Doelgroep B1 Use Classes Order
Link universiteit Biotechnologie
Computer hardware en software ICT
Business / science Link niet noodzakelijk
Biotechnologie, kennisgebonden dienstverlening, R&D en bedrijven die relaties onderhouden met de universiteit
Faciliteiten Parkmanagement
Mindere focus op incubatie Leisure
Parkmanagement / ondernemersvereniging Focus op incubatie
Toekomst: meer leisure faciliteiten door functiemenging Stedenbouw Suburbaan Parkachtig Afgesloten gebied Eilandenstructuur
Ingedeeld in enkele zones
Suburbaan, binnenstedelijk Parkachtig, stedelijk
Gelegen in openbaar gebied Eilandenstructuur en gridstructuur Ingedeeld in groot aantal zones
Gebouwen ‘State of the art’ gebouwen
Duurzaam bouwen
Weinig ‘state of the art’
Zeer lage bebouwingsdichtheid Geen hoogbouw
Overwegend huur
Lage bebouwingsdichtheid Zowel laag- als hoogbouw Overwegend koop
Voor de science parks in het Verenigd Koninkrijk zijn B1 Use Classes Order van toepassing. Daarbij worden aanvullende selectiecriteria gesteld aan bedrijven, bijvoorbeeld de eis om actief te zijn in een bepaalde sector, of binding hebben met de universiteit of regio. Ook zorgt het ‘milieu’ op de parken voor een natuurlijke selectie. De Nederlandse cases zijn minder streng voor toetredende bedrijven en stellen de link met de universiteit niet nadrukkelijk vast als criterium. Ook de doelgroepen vertonen een grotere diversiteit.
In het Verenigd Koninkrijk richten faciliteiten zich naast incubators, op leisure faciliteiten, zoals kinderopvang, health, beauty en fitnessruimten. Op Nederlandse parken is meer aandacht voor incubators en ondersteunende faciliteiten. Door de versnipperde eigendom op Nederlandse parken, voert een ondernemersvereniging vaak aanvullende faciliteiten en voorzieningen voor leden.
De onderzochte science parks in het Verenigd Koninkrijk zijn allen gelegen in suburbaan gebied. Ze maken geen deel uit van het openbaar gebied. De parkachtige omgeving is ingedeeld in een eilandenstructuur waarbij het groene karakter een grote rol speelt. Elk park kent drie zones voor grote, middelgrote en kleine bedrijven.
De Nederlandse science parks komen echter ook voor in stedelijk gebied. De groenstructuur als functioneel onderdeel van het concept wordt in mindere mate als succesfactor beschouwd. Daarbij kennen zij meer zones en zijn meer functies op het park gemengd. Ook zijn zij gelegen in open gebied.
Gebouwen op science parks in het Verenigd Koninkrijk zijn als ‘state of the art’ aan te merken. Ieder gebouw is uniek ontwikkeld en past in de opzet van het park. Wat opvalt, is de zeer lage bebouwingsdichtheid en de afwezigheid van hoogbouw. De science parks zijn echter bijna volgebouwd, wat tot beperkte uitbreidingsmogelijkheden leidt. Er wordt tot slot overwegend bedrijfsruimte gehuurd. Koop / erfpacht is echter alleen in uitzonderlijke gevallen mogelijk.
Veel gebouwen op de Nederlandse science parks zijn niet aan te merken als ‘state of the art’. Dergelijke gebouwen zijn ook waar te nemen op gemengd terreinen en business parks. Daarbij is de bebouwingsdichtheid laag te noemen, maar wordt er aanmerkelijk meer hoogbouw ontwikkeld. Anders dan in het Verenigd wordt er meer gekocht dan gehuurd.
Netwerken
De samenwerking tussen universiteiten met het bedrijfsleven heeft voor universiteiten als voornaamste doel het commercialiseren van wetenschappelijke kennis. Bedrijven zijn geïnteresseerd in academische kennisinfrastructuur en het rekruteren van topstudenten. De rol die science parks hierbij spelen verschilt per universiteit in beide landen (tabel 6.5).
Tabel 6.5: Vergelijking netwerken
Verenigd Koninkrijk Nederland Universiteit
en
bedrijven
Niet altijd een innovatiestructuur met rol science park
Gemengd beeld links bedrijven op science park
Technology Transfer Office (TTO) belangrijke rol bij incubators op science park
Hoge regionale concurrentie incubators
Universiteit richt zich op meerdere incubators op verschillende locaties
Niet altijd een innovatiestructuur met rol science park
Gemengd beeld links bedrijven op science park
Technology Transfer Office (TTO) belangrijke rol bij incubators op science park
Lage regionale concurrentie incubators
Universiteit richt zich op incubator eigen science park
Bedrijven onderling
Hosten netwerkevenementen Internationaal clusternetwerk Gezamenlijke faciliteiten als ontmoetingsplek
Gezamenlijke faciliteiten als ontmoetingsplek
Netwerkborrels / evenementen
Slechts enkele universiteiten in beide landen hebben een innovatiestructuur opgesteld waarin de rol en meerwaarde van science parks beschreven staat. De link met het bedrijfsleven is divers, al spelen in alle gevallen het Technology Transfer Office van de universiteit en incubators een belangrijke rol. Het gaat hier vooral om spin-offs, al dan niet afkomstig van de universiteit.
Science parks in het Verenigd Koninkrijk hebben op incubatiegebied concurrentie van onder meer business park. Zij bieden vaak ook plaats voor R&D en hightech bedrijven en beschikken daarom vaak over een incubator. Bij de Nederlandse science parks worden de incubators juist op science parks aangetroffen. De universiteiten hier leggen de nadruk op startende bedrijven die door kunnen groeien op het park en zo behouden kunnen blijven voor de regio.
Daarbij spelen science parks uit het Verenigd Koninkrijk allen een rol bij het hosten van netwerkevenementen, in het bijzonder in Oxford en Cambridge. Op Cambridge Science Park bestaat de mogelijkheid om te participeren in internationale clusternetwerken. De Nederlandse science parks zijn minder actief in het hosten van netwerkbijeenkomsten en deze vinden dan mindere mate plaats.