NObel die coninc wert sere onstelt doe hi vanden conijn ende vanden roeke dese daghen ghehoert hadde Hi wert so gruweliken gryseliken an te sien sijn oghen die glimmeden als een vuyer. hi brijschede alsoe lude als een stier also dat alle dat hof van veruaernisse verstoerde Ten lesten sprac hi roepende. bi mijnre cronen ende bider trouwe die ic mijnre vrouwen gheloeft hebbe Ic sal dese misdaden alsoe hoghe wreken datmen daer langhe of te segghen sal weten. dat mijn gheleyde ende mijn ghebot aldus ghebroken is Ic was ouersot dat ic den scalck so lichtelic gheloefde die mi aldus versottet heeft. mit sijnre valscher gheueynsder spraken Hi seide mi. hi woude te roemen. ende van daen voert ouer tmeer Ic gaf hem palster ende male. ende maecte daer een pelgrym of. ende meende al waers Och wat can hi al valscher loser treken Hoe maecte hi die mouwe mit ons vol mit vlocken. mer dit dede mijn huysvrouwe altemael bi horen rade ist ghesciet Doch ick en ben des alleen niet die bider vrouwen rade bedrogen is. daer oec menige grote scade bi gheleden is. Ick bidde ende /3646-3701/ ghebiede. alle die ghene die mijn vrientscap ende mijn hulde begheren. sijn si hier of waer si sijn Dat si mit raede
ende mit wercken mi wel helpen wreken dese grote ouerdaet. so dat ic in eeren bliue ende ons dese scalck in spotte onser heerliker eeren niet meer en beroue Ic wil selue mitten liue al dat ic vermach al ter stont daer toe helpen
ISegrym ende bruyn die belacheden des conincs woerden wel. ende verhoepten hem te samen op reynert noch een deel te wreken. mer si en dorsten een woert niet spreken Die coninc die was so seer gestoert. also dat daer nyemant wel spreken en dorst Ten lesten sprack die coninghinne Syre pour dieu ne croes mye thoutechoses que on vous die et ne iures pas legierement Gheen man van eren en sal te licht ghelouen noch hoghe sweren eer hi die sake al wel claer weet Ende men sal oec die wederwoerden horen Die menighe claghet ende doet opten anderen waer hi daer bi hi soude des lichte wel verdraghen Audi alteram partem Die menighe claghet hi misdoet selue meest Ic hebbe seker reynert voer goet ghehouden Ende op dat hi ymmer gheen loesheyt en dochte. daer om halp ic hem al dat ic mocht. mer hoe dattet coemt of gaet. is hi quaet of is hi goet. om uwer eeren wille soude mi verduncken dat ghi v hier yet in op hem verhaesten soudet. dat soude v sere
mistaen. want hi en mach v doch niet ontvlyen Ghi en moecht hem vanghen of ontvlyen Ende hi moet v oerdel ende uwen toernighen wille doch wachten Doe sprac fyrapel die lupaert Here coninc mijn vrouwe die seit v waer doet wel ende volghet hoer ende neemt raet mit uwen wisen rade Ende vintmen hem inder misdaet sculdich also hier nv gheclaghet is. soe latet ons hoechelick op hem wreken Coemt hi niet eer dat hof sceidet ende /3702-3754/ doet sijn onscout hier of. alsoe hi van rechts schuldich is te doene. soe doet dan dat ghi te rade wert mer al waer hi noch so quaet so en woude ic daer niet toe raden datmen hem bouen recht yet dede Isegrym die sprac heer fyrapel. des volghen wi alle gader men can des niet verbeteren Op dattet minen here den coninc alsoe te wille si. mer al waer reynaert te hants hier. ende dat hi hem deser twyer claghe al ontsculdichde. so soude ic nochtans voert brenghen daer hi sijn lijf an verbuert heeft. mer ick wil nv swighen om dat hi hier niet teghenwoerdich en is Ende nochtans heeft hi bouen al dat den coninck enen schat ghewijst ligghende in hulsterloe bi cryekenput nye en wart meerre loeghen gheloghen Daer mede heeft hi ons allen bedroghen. ende hi heeft mi ende bruynen seer gheschent Ick dar daer mijn lijf bi hem setten dat
hi niet een woert waers en seide Nv roeft hi ende moert mede op die heyde allent dat voerbi sinen huse hene gaet Niet daer bi heer fyrapeel soe wat den coninck ende v goet duncket dat is moghelick dat dat alsoe gheschiet. mer hadde hi hier willen comen. hi heeft die maer bi des conincs bode al vernomen Die coninck sprac. wi en willen hem anders oeck niet ontbieden hier te comen. mer ick ghebiede alle den ghenen die mijn eere gheerne saghen dat si hem reyden teynden desen ses daghen. ende hem wel te versien omme te oerloghen Alle die ghene die ghescut of boghen hebben. donrebossen of bombaerdsen. te paerde ende te voetganghen al totten besitte van malperduys. ic sal reynert te niet maken ben ic anders een coninc Ghi heren wat segdi hier toe ghi wilt dat al gheerne doen. ende si riepen alle ghemeenlic ia wi heer coninc wanneer dat ghi wilt so willen wi alle mit v varen
[Cap. XXVI.] Hoe grymbert die das reynert waerscuwede. want die
coninck op hem vertoernt was. ende hem doden woude
/3755-3799/
ALle dese woerden die hoerde grymbert die das. ende hi was so rouwich ende so toernich hadt baten moghen. hi liep heen den rechten wech tot maelperduys waert. hi en spaer\de
bosch noch haghe hi liep so seer dat hem dat sweet wt brac. hi kermede ende claghede om reynert sinen roeden oem in hem seluen O wi lieue oem in wat node sidi ghecomen waer suldi bliuen. sal ic u ymmer van lijf ter doot sien brenghen. of vten lande sien iaghen Soe mach ick waerlic wel rouwelike claghen want ghi sijt dat hooft van onsen gheslachte. ghi sijt wijs van rade. ghi sijt uwen vrienden bereet. als si uwer begheren. Ghi condt v redene soe schone segghen waer ghi spreket daer verwintmen. Mit dusdanighen claghenden woerden quam hi bi malperduys. ende vant reynert sine oem daer voer staen. die hadde gheuanghen twee ionghe duuen. also si ten eersten wt horen neste souden vlyeghen om te besien of si hem inder lucht behouden mochten Alsoe hore vederen aen hoer vloghelen te cort waren soe vielen si in onmachten ter aerden neder Alsoe reynert om prouande wt ghegaen was. soe wert hi des gheware. ende greepse beyde mit groter vroechden. ende is daer mede te huys ghecomen. mer nv hi grymbert vernomen heeft. nv verbeyde hi sijns ende sprac Willecome mijn liefste neue dien ick in onse gheslachte weet Ghi loept ommaten sere. ghi sijt besweet. hebdi yet nyewes vernomen Och lieue oem dat staet so
qualic mit v Ghi hebt v lijf ende v goet verloren. Die coninc heeft ghesworen dat hi v scandeliken doden sal. hi heeft ouer ses daghen al sijn volc heeruaert gheboden. /3800-3846/ scutte voetgangers luden te paerde ende te waghen Ende hi heeft bombaerdsen bossen tenten ende paulionen. ende toertsen laten laden Siet voer v ghi hebbes nv te doen. want ysegrym ende bruyn die sijn nv bet biden coninc dan ic bi v ben Alle dat si willen dat wort ghedaen. ysegrym heeft hem doen verstaen dat ghi een roeuer ende een moerdenaer sijt. hi heeft alte groten nijt tot v Hi wert merscalc in assant ghemaect dat lapreel ende corbant die roeck die hebben een grote claghe op v ghedaen Ic sorghe so seer voer v leuen dat mi van anxte gheen goet ghescien en mach Puf lieue neue. ist anders niet. si di hier so seer voer veruaert Reynert sprac set v te vreden Al hadde die coninc selue ende mede alle die in sinen houe hoert ghesworen Ic werde noch verheuen bouen hem allen Si moghen alle vast mede raeden. mer dat hof en doecht niet sonder mi
[Cap. XXVII.] Hoe reynert anderwerf te houe quam
LIeue neue laet dese onghenoecht varen ende coemt hier in ende siet wat ic v gheuen sal een paer goeder iongher vetter duuen Ick en
mach gheen spise bet Si sijn soe verduwelick men machse bi nae sonder biten swelghen die beenren sijn half bloet ende morch die laet ick al mede dore gaen Ick en beuole mi bi wilen in mijn maghe niet wel. daer om eet ick gheerne lichte spise Mijn wijf ermelijn die sal ons vriendelic ontfanghen mer en segt hoer niet van desen saken. want si soude hoer daer alte seer in verstoren. si is soe cranck van herten si mochte van verueernisse in onmachte vallen Een cleyn dinc dat gaet hoer seer na ende morghen vroe soe wil ic mit v gaen te houe Ende mach ick te sprake comen ick sal mijn saken /3846-3897/ soe verantwoerden dattet den sommigen te na gaen sal Neue suldi oec bi mi staen. als die een maech den anderen sculdich is te doen Iae ick lieue oem mijn lijf ende mijn goet dat is tot uwer behoef danc hebt neue dat is wel gheseit. mach ick leuen dat sal v vroemen Oem ende oec moechi wel comen voer alle die heren om v onscult te doen. men sal v niet vanghen of houden. alsoe langhe als ghi in uwe woerden sijt Dat hebben die coninghinne ende heer lupert also voersproken Reynert sprack. so ben ick vroe. so en sorghe ic voer nyemant een haer. ic sal mijn recht. dan wel bedwinghen Doe sweghen si van desen. ende sijn voert binnen den borch ghecomen Doe vernamen si
daer ermelijn sittende bi horen ionghen ende si spranc mitter haest op ende ontfincse beide vriendelic Grymbaert die groetede sijnre moeyen ende die kinder mit schonen vriendeliken woerden. men bereyde daer die twee ionghe duuen ter maeltijt die reynert brocht Elcker die at daer of dat hem ghebueren mochte nochtan en waren si niet sat Al hadden si daer elcs noch een gehadt daer en bleef niet oeuer Reynert sprac Lieue neue hoe behaghen v mijn kinder roesel ende reynerdijn Si sullen onse gheslachte meerren Si beghinnen hem alrede te gheneren die een die vanget wel een hoen. die ander een kuyken Si konnen oeck wel duyken int water nae kiuitten. ofte nae enden Ick soudese dicke wt seynden om prouande. mer ick wilse eersten leeren hoe si hem voer die stricken hoeden sullen. ende voer die iaghers. ende voer die honden Waren si al soe verre ghecomen dat si des wijs waren. ic waer daer dan wel op ghemoedt. si souden ons dan dicwijl van menigherhande spise onsen lust wel boeten. die wi van node nv deruen moeten Ende si slachten mi seer wel want si spelen al al grymmende Ende die ghene die si haten /3898-3951/ vriendelijcken te ghelaten. op dat si hem te min hoeden. Soe brenghen sise onder die voeten. ende byten hem die kele ont\tween
dit is den aert van reynerdus speel Si sijn ter greep seer snel dat behaghet mi oec herde wel
OEm ghi moghet v wel verbliden dat ghi dusdanighe vrome kinderen hebt ende ic verblijts mi mede dat icse in mijn gheslachte weet Grymbert neue ghi hebt ghesweet ende ghi sijt moede dat waer hoghe tijt dat ghi op v ruste waert Oem wildijt hebben soe duncket mi dat oec goet Doe ghinck hi neder legghen op een lytier ghemaket van stroe Reynert sijn wijf ende sijn kinderen die ghinghen oeck slapen Mer reynert dien waren die sinnen also swaer dat alle den nacht lach ende suchtede. ende sorghede ende bedacht raets hoe dat hi hem seluen ontsculdighen mochte Des morghens vroe doe ruymde hi mit grymbaert sijn hof. mer hi nam eersten oerlof aen vrouwe ermelijn sinen wiue ende sijn kinderen Ende hi seide laet v niet verlanghen ic moet ymmer te houe gaen mit grymbert minen neue ende of ic yet te langhe bleue ick en wilt niet veruaert wesen Ende hoerdi oec enighe lede mare die wilt al ten besten slaen mer ymmer sijt op v hoede. ende bewaert uwe casteel ende onse veste wel Ick sal ghinder dat beste vorderen nae dien dat icket daer ghescapen sie Och reynert hoe hebdi dit aldus nv begre\pen
dat ghi daer nv weder wesen wilt ghi hebt daer laest werf in so groter vresen geweest dat ghi mitten liue nauwe ontquaemt Ghi hadt doch gheseyt dat ghi daer niet weder en wout: Vrouwe die auentuere is menichuout ende si gaet bi wylen wt ghissen die menige die waent dat te hebben. hi moetet varen laten Ick moet daer nv ymmer wesen. weest te vreden dat is alle sonder anxte Ick hope ick come ten alren langhesten binnen vijf daghen weder Hier /3952-4011/ mede sceyde hi Ende grymbert ende hi die ghinghen tsamen te houe wert Ende doe si op die heyde quamen doe seide reynert Neue sint dat ic leste teghen v biechte. sint so hebbe ic misdaen wilt mi doch daer van nv horen van allen dat ic quaets ghedaen hebbe Ick dede bruynen een grote wonde ende een male wt sijnre siden snyden Ende den wolf ende sijn wijf die schoen van hoeren voeten villen Ic dede die coninck sinen toern tot miwaert sincken ende maecte hem te vreden mit schonen loghenen Ick seide hem dat bruyn ende ysegrym na sinen liue stonden. ende dat si hem verraden wouden Aldus soe maecte ick dat buten horen schulden dat hem die coninck hert wert Oeck so wijsde ic den coninck enen scat dies hem niet te bet en was. want ic loech al dat ic seide Ic leyde bellijn den ram mit mi ende
kyewert die hase dien ic sijn leuen nam Ende ic seynde bellijn met kyewerts hooft den coninck te lede weder om Ende ic duwede dat lampreel soe tusschen sijn oren alsoe dat ick hem bi nae dat leuen ghenomen hadde want mi was leet dat hi ontquam hi was mi te cloeck die roeck mach oec mit rechte op mi wel claghen want ick verslant vrouwe scarpenebbe sijn wijf Ende oec lieue neue soe hebbe ic mi van enen dinghe bedocht dat ic vergat doe ic laesten te biechten was een alten groten hoersscheyt dat wil ick v mede segghen Ic quam mitten wolf gaen tusschen houthulst ende
eluerdinghe. daer saghen wi gaen een roede merye. ende si hadde een swart volen bi haer van vier maenden. dat vet ende goet was Isegrym was bi nae van groten hongher ghestoruen. ende badt mi dat ick totter meryen ghinghe. ende vraghede hoer of si hoer volen vercopen woude Ic liep haestelick totter meryen ende vraghede hoer dat Si seyde. si woudet om scat vercopen Ick vraghede hoe si dat gheuen woude Si seide Reynert die staet recht after onder mijn voet ghescreuen. sidi een cloeck clerck ic laet /4011-4066/ v sien of lesen Doe hoerde ick wel waer si wesen woude Ic seide. neen ic trouwen. ick en can niet lesen. ende oec so en begheer ic v kint niet te copene
ysegrym die heeft mi hier ghesent ende hi wiste hier gheerne bescheyt of Die merye seide Laet hem dan selue hier comen Ic sals hem wel wijs maken Ic seide ic sal ende mitter haest liep ic tot ysegrym ende sprac Oom wildi sat van desen volen eten. soe loept gheringhe totter merrien si verwacht uwer. si heeft den coop alsoe si dat gheuen wil onder horen voet ghescreuen Si wout mi hebben laten lesen dat en hadde niet ghedient. want ick en kenne een letter niet des mi alte dicke rouwet. dat ick niet ter scholen ghinck Oem wildi dat volen copen kundi lesen soe moechdijt hebben O wi neue iae ic wel wat soude mi letten Ick can wel walsch. latijn. ende duytsch Ic hebbe terfforden ter scholen ghegaen Oec heb ic mit ouden wisen meesters vander audiencien questien. ende sentencien ghegeuen ende was in loeyen ghelycenceert Soe wat scriften datmen versieren mach die can ick soe reede lesen als mijn naem Ick wil tot hoer lopen. ick sel den coep wel gheringhe vernemen Waen v reynaert . waer toe bistu goet dattu niet lesen of scriuen en conste Ende hi seide dat ic sijns verbeyden soude Ende hi liep hene totter meryen Ende hi vraghede hoer hoe si hoer volen gheuen woude of houden Si seide. die somme vanden ghelde die staet after
onder mijn voet ghescreuen. hi seide Laetse mi lesen Si sprac. ic doet ende si hief op horen voet die mit enen nyewen yser ende mit ses stercke naghelen al vorsche beslaghen was Ende si sloech harde toe ende si en ghinc niet te misse. ende sloech hem voer sijn hoeft dat hi daer neder viel. ende was bi nae doot Men soude wel een mijle ghereden hebben eer hi weder op stont Die
/4066-4120/ merye liep sere mit horen volen hoere straten Ende si liet ysegrym daer seer mismaect ende ghewont. hi lach ende hi bloede seer. ende hi huylde als een hont Ic ghinc tot hem ende seide Heer ysegrym lieue oem hoe staet mit v. sidi al sat vanden volen. hoe en gheuet ghi mi niet want ic dede doch die boetscappe: Hebdi v eten verslapen Segget mi dat onder der meryen voeten stont. waer wast. prose veers vocael of ryme. ick wistet gheerne. ick meent cantum was men hoerde v so verre ick wistet gheern. want ghi waert des soe wijs dattet nyemant bet lesen en mochte dan ghi O wi o wi reynert ic bid v dat ghi v spotten laet. ic ben also swaerlic begaet dat mocht enen stenen hart iammeren Die hoere mitten langhen benen die had enen yseren voet. ic waende die naghelen die daer in stonden letteren gheweest hadden Ende si sloech mi ten eersten slaghe ses groter wonden in mijn hooft. soe dattet bi nae ghespleten is:
Ende dat ic oec alsodanighe letteren nymmermeer en gheer meer te lesen
LIeue oem ist oec waer dat ghi mi segget dat heeft mi alte groet wonder want ic hielt v voer een die wijste die nv leeft Nv hoer ic dat waer is datmen mi welneer gheseit