Vraghe.
Waer om laet ons dan God also scherp de thien Geboden prediken, dewijle sy in dit leuen niemandt houden en kan?
Antwoorde.
Ten eersten, op dat wy onse gantsche leuen lanck, onse sondelicke aerdt hoe langher d
1. Joan. 1. Psalm. 32.
hoe meer bekennend
, ende so veel des te begheerlicker vergheuinge der sonden, ende
a
Rom. 7.
gherechticheyt in Christo soeckena
. Daer na, dat wy sonder ophouden ons beulijtigen, ende God bidden om de genade des heyligen Geests, dat wy hoe langher hoe meer, tot dat Euenbeeldt Gods vernieuwet worden, tot dat wy dat
b
1. Cor. 9. Philipp. 3.
Perck der volkomenheyt na dit leuen verkrijghenb .
Van dat Ghebedt.
Vraghe.Waerom is den Christenen dat Gebedt noodich?
30v
c
Psalm. 50.
Daerom dat het dat voorneemste stuck der danckbaerheyt is, welcke God ons eyschetc . Ende dat God syne ghenade ende heylighen Gheest allen den ghenen wil gheuen, die hem met hertelicken suchten, sonder ophouden, daer om bidden, ende hem daer
d Matth. 7. Luce 11. Matth. 13. voor danckend . Vraghe.
Wat behoort tot een alsulcken Ghebedt, dat God behaecht, ende van hem verhoort wort?
Antwoorde.
Ten eersten, dat wy alleen den eenighen waren God, die hem ons in zijn woordt heeft a Joann. 4. b Rom. 8. 1. Joann. 5. c Joan. 4. gheopenbaerta
, om alle, dat hy ons te bidden beuolen heeftb
, van herten aenroepenc .
d
2. Paral. 20.
Ten anderen, dat wy onsen noodt ende elende, recht grondtlick bekennend , om
e
Psalm. 2. ende 34. Esaie 66.
ons voor dat Aenghesichte syner Maiesteyt te verootmoedigene
. Ten derden, dat
f
Rom. 10. Jacob. 1..
wy desen vasten gront hebbenf
, dat hy onse Ghebedt, niet aensiende dat wy het onweerdich zijn, nochtans om des Heeren Christi wille, ghewislicken wil
g Joann. 14 Daniel. 9. h Matth. 7. Psalm. 143. verhooreng
, als hy ons in zijn woordt beloeft heefth .
Vraghe.
Wat heeft ons God beuolen van hem te bidden?
31r
i
Jacob. 1. Parci 6.
Alle gheestlicke ende lichamelicke noodttrufti
, welcke de Heere Christus begrepen heeft in dat Ghebedt, dat hy ons seluest gheleert heeft.
Vraghe.
Hoe luydt dat selue?
Antwoorde.
a
Matth. 6. Luce 11.
ONse Vadera
, die du bist in de hemelen. Gheheylicht worde dyn Name. Dyn Rycke kome.
Dyn wille gheschiede, op Aerden als in den Hemel. Onse dagelicke broodt geeft ons huyden.
Ende vergheeft ons onse schuldt, als wy oock vergheuen onsen schuldenaren. Ende leydt ons niet in versoeckinge.
Maer verlost ons van den boosen.
Want dyn is dat Rycke, ende de kracht, ende de heerlickheyt in eewicheyt, Amen.
Vraghe.
31v
Antwoorde.
Dat hy voort stracx int beghin onses Gebedts, in ons verwecke de kintlicke vreese ende toeuersicht, ofte betrouwen teghen God, welcke de gront onses Ghebedts zijn sal: Te weten, dat God, onse Vader door Christum gheworden zy: ende wil ons veel weyniger weygheren waerom wy hem inden gelooue bidden, dan onse Vaderen ons a
Matth. 7. Luce 11.
aertsche dinghen weygherena .
Vraghe.
Waer om wordt daer by ghedaen: Die du bist in de hemelen?
Antwoorde.
b
Jerem. 23. Act. 17.
Op dat wy van de hemelsche Maiesteyt Gods, niet aertsch en ghedenckenb
, ende van
c
Rom. 10.
syne Almachticheyt alle noodttruft des lichaems ende der zielen verwachtenc .
Vraghe.
Wat is de eerste Bede?
Antwoorde.
Gheheylicht worde dyn Name.
a
Joann. 17. Matth. 16. Jacobi 1. Psalm. 119.
Dat is, gheeft ons eerst dat wy dy recht bekennena
, ende dy in allen dynen wercken (in welcke schijnet dyne almachticheyt, wijsheyt, goedicheyt, gherechticheyt, bermherticheyt, ende waerheyt) heylighen, beroemen, ende
32r
b
Psalm. 119. Rom. 11.
prijsenb
. Daerna oock, dat wy onse gantsche leuen, ghedachten, woorden ende wercken, daer henen richten ofte stellen, dat dijn Name om onsent wille niet
c
Psalm. 71. ende 115.
ghelastert, maer vereert ende ghepresen wordec .
Vraghe.
Wat is de anderde Bede?
Antwoorde.
Toekome dyn Rycke.
Dat is, Regeert ons also door dijn woordt ende Geest, dat wy ons dy hoe langher d
Matth. 6.
Psalm. 119. ende 143.
e
Psalm. 51. ende 122.
hoe meer onderworpend
: ondehoudt ende vermeert dijn Kerckee
, ende verstoort de wercken des Duyuels, ende alle gheweldt dat hem tegen dy verheft, ende alle
f
1. Joan. 3. Roman 16.
boose raedtslagen die tegen dijn heylige woordt bedacht wordenf
, tot dat de g Apocal. 22. Rom. 8. a 1. Cor. 15.
volkomenheyt dynes Ryckes hier toekomeg
, daerin ghy sult alles in allen zijna .
Vraghe.
Wat is de derde Bede?
Antwoorde.
Dynen wille gheschiede op Aerden, als inden Hemel.
b
Marci. 16. Tui 2.
Dat is, verleent, oft geeft, dat wy ende alle menschen, ons eyghen wille afleggenb , ende dynen goeden wille alleen, sonder
32v
c
Luce 22.
alle teghenspreken gehoorsaem zijnc
, dat also een yeghelick zijn Ampt ende
d
1. Cor. 7.
Beroepinghe so ghewillich ende ghetrouwelick wtrichted
, ghelijck de Enghelen e Psalm. 103. inden Hemele . Vraghe.
Wat is de vierde Bede?
Antwoorde.
Gheeft ons heyden ons daghelicse broodt.
f
Psalm. 104. ende 145. Matth. 6.
Dat is, wilt ons doch met alle lichamelicke noodttruft versorgenf
, op dat wy daer
g
Act. 14. ende 17.
door bekennen, dat ghy de eenighe oorspronck alles goedts zijtg
, ende dat sonder
a
1. Cor. 15. Deut. 8. Psalm. 37.
dynen seghen, noch onse sorghe ende arbeydt, noch dyne gauen ons en ghedijena : ende wy daeromme onse betrouwen van alle Creatueren af trecken, ende alleen
b
Psal. 55. ende 62.
op dy settenb
Vraghe.
Wat is de vijfste Bede?
Antwoorde.
Vergheeft ons onse schuldt, als oock wy vergheuen onsen schuldenaren.
Dat is, wilt doch ons arme sondaers alle onse misdaet, oock dat boose, dat ons c
Psalm. 51. ende 143. 1. Joan. 2.
noch altoos aenhanght, om des bloedts Christi willen niet toerekenenc
: ghelijck oock wy des ghetuyghenisse
33r
dyner ghenaden in ons beuinden, dat onse gantsche voornemen is, onsen Naesten d
Matth. 6.
van herten te vergheuend .
Vraghe.
Wat is de seste Bede?
Antwoorde.
Ende leydt ons niet in versoeckinge: maer verlost ons van den boosen.
Dat is, dewijle wy wt ons seluen so swacke zijn, dat wy niet een ooghenblic bestaen a Joann. 15. Psalm. 103. b 1. Petri 5. Ephes. 6. en konnena
, ende daerbeneuen onse afgheseyde openbare vyandt, de Duyuelb , de c Joan. 15. d Rom. 7. Galat. 5. wereltc
, ende onse eygen vleeschd
, niet af en laten ons aen te vechten: so wilt ons doch onderhouden, ende stercken door de kracht dijns heyligen Gheests, op dat wy haer meugen stercken tegenstandt doen, ende in dese geestlicken strijdt niet
e
Matth. 26. Marci 13.
onder en ligghene
, tot dat wy eyndtlick, de victorie oft ouerwinninge volkomelic
f
1 The. 3. ende 5.
behoudenf .
Vraghe.
Hoe besluyt ghy dit Ghebedt?
Antwoorde.
Want dyn is dat Rycke, de kracht, ende de heerlickheyt in eewicheyt.
Dat is, sulckes alles bidden wy daerom van dy, om dat du, als onse Koninck, ende g
Rom. 10 2. Pet. 2.
aller dingen machtich, ons alle goedt geuen wilst, ende kanstg
33v
h
Joann. 14. Psalm. 115.
daer door niet wy, maer dijn heylighe Name eewich sal ghepresen wordenh .
Vraghe.
Wat beduyt dat woordeken Amen?
Antwoorde.
Amen heet, dat sal warachtich ende ghewis zijn: Want mijn Ghebedt veel gewisser