Hoe zeer het onderwys in 's Hemels Leer kan baaten; Wat voordeel dat het geeft
Aan all' wat reden heeft, In alderleïe staaten;
Vertoont het Zinnebeeld dat voor myne oogen zweeft. De holle middernacht is van de lucht verdweenen,
Lang zyn' gewoone baan Doch 't is eerst nieuwe maan; 't Gesternt is moê gescheenen;
En 't traage schem'ren komt van ver beneveld aan. Men kan nu ginds, doch flaauw, het Heiligdom beschouwen,
Dat waare Wysheit leert, Die met de deugd verkeerdt, 't Verhevenst der gebouwen,
By all' wat Reden volgt en echt vernuft geëerd. Het smal en glibbrig pad tot dien gewyden drempel,
Die reine zoekers wagt, Loopt langs een diepe gragt: Doch Yver voor Gods Tempel,
En Leergraag slaan op weg al is het by den nacht. Zy weten, dat wie ooit met wierook deeze altaaren
Voor dageraat en zonn' Bezoeken, uit de bron Van zegen, schatten gaêren,
Daar Ophir nimmer met zyn goud by haalen kon. De Vorst der Priest'ren, die dit Hoog Gebouw deedt stigten,
Weet welkeen zuivre gloed Hun beider geesten voedt; En zendt, om hen te lichten,
Een koorknegt met zyn' toorts die ed'len te gemoet',
De fakkel, waar zy komt, doedt alle nevels vlugten, Opdat de voet niet miss'.
Nu gaan hunn' treden wis En spoedig, zonder dugten,
Naa de overheldre Zonn' die in den Tempel is. Zo gaat het met den mensch. Eer hy den hemelluister
Der Waare Wysheit kent,
Staat, schoon de nacht zich wendt, Zyn hart nog in het duister;
Ten zy de Goedheit Gods hem gids en fakkel zend'. Dit 's Waerheits Leer en Geest: die ieder wil verzellen,
Wanneer geen vuige rust Van aardschgezinden lust, Het opstaan uit doedt stellen;
Of als geen wind van waan de toorts des Hemels bluft. All' wie zyn Schepper vreest, door Jesus liefde aan 't blaaken,
Of met een David zegt,
ô HEERE, leer uw knegt!
Zal by dat licht geraaken
Door alle duisterheit die op zyn' paden legt.
De vreeze en schrik des nachts verandert in vertrouwen; Hy treedt gemoedigd heên,
In Gods bestuur te vreên; En zal een glans beschouwen,
Die all' het licht verdooft dat ooit op aarde scheen. Dat geldt u, traage Ziel! ô Mogt dit beeld u trekken
Uit uwe onagtzaamheit, Waarvoor uw' wanlust pleit! Verzaakze, en laat u wekken
Tot Heilig Onderwys, van 's Heeren Gunst geleidt. En gy, die snorkt en blaast van sterk en schrander denken!
Die uwe redenskragt
Bevryd waant van den nacht!
Laat deeze prent uw wenken
Tot iet, waar op uw ziel nooit regt bezadigd dagt. Hoe zou het met ons gaan langs glibberige wegen,
By donker, zonder licht? ... Hoe ook? zoo we in 't gezigt Der ziel' geen toorts verkreegen
Van Hemels Onderwys, op 't pad van kunde en pligt? 't Zou alles struik'len, of te deerlyk verdwaalen;
Ligt viel men in den plas En smoorde in 't vuil moerasch Van zonde en bitt're kwaalen;
Zo niet dat Zielsbestuur voor 's menschen voeten was. Kan de eerste werelt dit den sterv'ling niet betoogen?
De vloed, die mensch en beest Verdorf, wiert niet gevreesd: Hoe dus? Men sloot zyne oogen
Voor 't heilig Onderwys, en twiste met Gods Geest. In welkeen duisternis, verdwaald van Deugd en Reden,
Zworf 't menschdom, buiten GOD, En 't licht van zyn gebod!
De snoodste uitsporigheden,
De domste afgodery, vergiftigden zyn lot. Wat drieste troschheit van Gewetens-dwinglandye,
Voor menscheliefde dood, Wat schaedlyk Bygeloof Der helsche Zielsharpye,
Woedde in de Kerk, toen zy haar schatten gaf ten roof! Zodra het zuiver licht der beide Testamenten
Verwaarloosd wiert, lei 't hart In 't net van twist verward, Of door den vloek van Trenten,
In zyn gedagte en doen, te jammerlyk benard. De kragt dier gruwelen waar' nimmermeer gebroken,
Had niet (gelyk voorheên Der Dalkerk' 't licht verscheen*
,
In't duister aangestoken,)
Hervorming ons hersteld in 't zien van 's Heeren reên. Dit dreef de misten weg van 't bygeloof en waanen;
Het bragt de waare Deugd Door 't Boetgeloof tot vreugd, In spyt van kruis en traanen;
En 't zegende de Kerk, als in haar eerste jeugd. Toont dus ervaarenis, wat bron van zegeningen
Het licht van 't Godd'lyk Blad In zynen kring bevat;
't Gebruik en de aart der dingen,
Spreekt voor de nuttigheid van dien onschatb'ren schat. In aardsche doeningen moet ons een regel leiden:
Hy is van slegt beraad, Die hier de lessen haat. Veel wyzer was de Heiden:
Hy prees de Wiskonst aan ten tegengift van 't kwaad. En waar is wisser konst dan in Gods wyze Leering?
Wat breekt meer 't boos vergift Der onbetoomde drift? Wat werkt meer zielsbekeering?
Dan 't Kragtig Onderwys van 's Heeren Geest en Schrift. Die in de maatschappy een nuttig lid zal strekken,
Vliedt aller dwaazen klap, En volgt de wetenschap Die 't spoor hem kan ontdekken,
Ter vord'ring zyns geluks, of tot den eeren-trap: En zou men dan het hart van leerzugt wederhouden
Door 't schimpen, zonder klem, Op 't stil Jerusalem,
* De Zinspreuk van de Kerk der Waldensen, voorloopers van de Hervorming.
Alsof zy te ydel bouwden,
Die kunde, en heil, en eer' verwagten van Gods Stem? Neen, neen! de Wysheit zelv', daar zy haar' echte kindren
Tot kennis spoort en tucht, Belooft de schoonste vrugt, Door nood nog dood te hind'ren,
Aan al die naa haar licht van harten zoekt en zugt.
‘Ai hoor toch, myne Zoons! (dus vriendlyk zyn haar woorden,) En neemt myn reden aan:
Ik leer u wyze paên, En houde, aan zyde koorden,
By geestverheugend licht, u op de regte baan. Volg myn' getrouwe les: zy zal uw leven rekken;
Omdat ze uw ziele en zin Van dwaaze wereltminn' En wellust af zal trekken;
U leidende, op myn wenk, tot Gods gemeenschap in. In uw bedaarden tred zal vrede en ruimte blinken;
En dringt uw werk tot spoed, Zoo zal uw vlugge voet Nooit zwikken, nimmer hinken:
Daar u myn zegen helpt in alles wat gy doedt. Vat myne tucht des aan, en laat ze u nooit begeven;
Bewaart dien held'ren glans, Die eere en roem een 's mans; Zy is en blyft uw leven,
En voert myn Leerlingschaar' door aller sterren trans*
.’ Zo is 't. Gods wys Gebod, zyne Euangeliewetten,
Zyn voor ons zielsgezigt Een' heldre lamp en licht; De regel, dien zy zetten,
Is ons een levensweg, die altyd leert en stigt.
* Spreuken IV.vers10, 11, 12, 13.
Volyvrig dan ô Jeugd! werkt, werkt volwassen' Jaaren! Gryshairige Oude! kom
Volhard, schoon oud en krom, In 't hemelsch schatvergaêren,
By 't Onderwyzingslicht van 't Bybelheiligdom. Zo zal der Zonnen Zon, onsterfflyk u beschynen,
In de eindelooze eeuwigheit; Daar JESUS Majesteit All' 't duister doedt verdwynen.
Welzalig! dien Gods Geest en dierbaar Woord geleidt!
Toezang.
Stemm. De liefde voortgebragt, enz.
Of: Hoe groot de vrugten zyn, enz.
I.
Geen grooter schat en vreugd, Niets dat ons meer kan eeren,
Dan vroeg bestierde deugd Naar 't Onderwys des Heeren.
Zo heeft van kindsbeen aan Timotheüs gezeten
By 't lezen van Gods Blaên, En 't Heilig Woord geweten, geweten,
geweten geweten. II.
Dit kon zyn hart, geleid
Tot CHRISTUS, vuurig blaaken, En hem ter Zaligheit
Wys, door t'geloove, maaken.
Grootmoeder Loïs gaf
Dien zegen aan zyn' Moeder; Eunike*
schonk dien staf
Hem tot zyn jeugds behoeder, behoeder, behoeder, behoeder.
III.
En zeker! wel te regt, De Schrift is ingegeeven
Van GOD; en wat zy zegt Leidt ons naa 't Eeuwig leven:
Zy is ter Leering nut; Weêrlegt de valsche gronden;
Verbetert ons; en stut
Het licht der Twee Verbonden, Verbonden, Verbonden, Verbonden,
IV.
Opdat de Mensche Gods, De Christen, op zou groeïen,
En staan, gelyk een rots. In 't bulderen en loeijen
Der Hell', des Hemels lust: Tot alle Goede Werken
Volmaaktlyk toegerust;
Daar hem Gods Geest zal sterken, zal sterken, zal sterken, zal sterken.
* Men leest in de Nederduitsche Vertaling 2 Timoth.I.5 doch niet volgens de Grieksche uitspraak, Eunice.