Waer in verscheyden Onderrechtinghen tot dese Oeffeninge der Siecken troost dienende, beschreven worden
IV. De tweede Benedictie over den siecken
DE benedictie van Godt den Vader, Godt den Sone, ende Godt den heylighen Gheest, der oneyndelijcker Drijvuldigheydt, ende onghedeylder Eenigheydt, zy over u N. ende blijve by u t'allen tijden. De benedictie der heyligher
menschwoordinghe ons liefs Heeren Iesu Christi, sijnder Gheboorte, Besnijdenisse, bitter Lijden, glorieuse Verrijsenisse, triumphante Hemelvaert, ende Sendinghe des heyligen Gheests, beware u nu ende inder eeuwigheydt. De benedictie des heylighen Cruys, ende der reynder Maghet Maria, met de bewaringhe van alle Godts Heylighen ende Enghelen, bevrijde u van alle sonden, trooste u in alle lijden, verstercke u in Goddelijcke begheerten, voordere u tot een saligh eynde, ende gheleyde u tot het eeuwigh leven. Amen.
Ghebedt.
O Alderbermhertighste Heere Iesu Christe, die u gheweerdight hebt voor ons aen het hout des Cruys de bitter doodt te sterven: wy bidden u, dat ghy al u lijden ende bitterheden uwen Vader wilt offeren, voor de saligheydt van desen siecken. Wilt hem nu in sijne krancheydt verlichten, ende van alle
menten ende pijnen, die hy door sijne sonden in sijn leven verdient heeft, verlossen; zijt, o Heere, ghenadigh, ende wilt hem in der eeuwigheydt sparen, ende in't ghetal uwer uytverkorene ontfanghen. Amen.
V.
Vers. Adiutorium nostrum in nomine Domini. Resp. Qui fecit caelum & terram.
Vers. Saluos fac seruos tuos. Resp. Deus meus sperantes in te. Vers. Domine exaudi orationem meam. Resp. Et clamor meus ad te veniat. Vers. Dominis vobiscum.
Resp. Et cum spiritu tuo.
Oremus.
REspice Domine famulum tuum infirmitate corporis laborantem & animam refoue, quam creasti, vt
castigationibus emendatus continuò se sentiat tua medicina saluatum. Per Dominum. Omnipotens sempiterne & misericors Deus, clementiam tuam humiliter imploramus, vt ad introitum humilitatis nostrae hunc famulum in hoc habitaculo festum iacentem visitatione salutifera visitare digneris; sicut visitasti Domine Tobiam & Saram & Socium Petri, puerumq́ue Centurionis; vt pristina sanitate animae & corporis recepta in ecclesia tua gratiarum tibi referat actiones. Per Dominum, &c.
O Iesu Verlosser deser wereldt, Woort des Vaders, begin ende eynde aller dinghen. Ghy zijt voor des menschen leven aen den cruyce ghestoruen. Wilt doch gedencken uwer liefden, waer door ghy u vrywillighlijck gheworpen hebt in de zee des bitteren Lijden, daer u
ligh lichaem doorslaghen is geweest vanden hoofde tot den voeten, dat daer niet geheel in en bleef. Dese selve liefde wil u dwinghen mijne voorleden sonden te vergeven, met oock mijnen verloren tijt, ende een salige ure verleenen te sterven in uwe opene wonden ende bebloeyde armkens; op dat mijne sonden daer inne verdroncken moghen blijven, ende ick weerdigh ghevonden magh worden nae dit leven door uwe doodt met u te regneren inder eeuwigheyt. Amen.
O Heylighe Gheest door uwe goedertierenheydt, comt ende wilt my stercken in die ure des doodts, ende en wilt my nimmermeer afgaen. Jck bevele u siel ende lichaem, leven ende sterven ende mijn gheloove. Jck bevele oock uwer soeter minnen ende overgroote goedtheydt die ure mijns doots, met mijnen uytganck: ende ick bidde u, door uwe minnelijcke goedtheydt, dat ghy door het Gheloove, Hope ende Liefde alsoo alle dingen in my wilt volbrengen,
dat ick de doot met alsulcker begeerten magh ontfanghen, als de Heere Iesus uyt liefde de doodt voor my aenden cruyce ghestorven is; op dat ick in een vast geloof ende goede hope ende volcomen liefde bevonden magh worden, ende eenen salighen uytganck uyt dese bedruckte werelt verkrijghen magh, ende eenen saligen inganck in uwer vreught, daer u alle Heylighe loven inder eeuwigheydt. Amen.
VI.
Vers. Dominus vobiscum. Resp. Et cum spiritu tuo.
Sequentia sancti Euangelij secundùm Marcum. Gloria tibi Domine.
IN illo tempore: Recumbentibus vndecim discipulis, apparuit illis IESVS, & exprobauit incredulitatem eorum & duritiam cordis, quia his qui viderant eum resurrexisse
non crediderunt; & dixit eis: Euntes in mundum vniuersum praedicate Euangelium, omni creaturae: Qui crediderit & baptizatus fuerit, saluus erit. Signa autem eos qui crediderint haec sequentur. In nomine meo daemonia eiicient, linguis loquentur nouis, serpentes tollent & si mortiferum quid biberint, non eis nocebit: super aegros manus imponent & bene habebunt. Et Dominus quidem IESVSpostquam locutus est eis, assumptus est in caelum, & sedet à dextris Dei: illi autem profecti praedicauerunt vbique Domino cooperante & sermonem confirmante sequentibus signis.
Ghebedt.
O Heere Iesu, Salighmaecker des werelts voor my aenden cruyce de bittere doodt ghestorven, heden bevele ick mijne arme siele in uwe
bloedige opene wonden, die ghy uyt minne voor my aenden cruyce hebt ontfanghen: en wilt toch die niet laten verloren gaen. O minnelijcke Heere Iesu, die niemant en verlaet die in u hopende is, heden bevele ick mijn arme siele in die onschuldighe bittere doot, die ghy uyt liefden voor my ghesmaeckt hebt, ende hebt daer mede mijnen peys ghemaeckt by uwen hemelschen Vader, ende zijt onsen middelaer gheworden. Jck sette u nu ende in de ure mijnder doodt als eenen onderpant tusschen Godts moghende rechtveerdigheydt ende mijne arme sondighe siele: als ick sal staen voor u oordeel, doet met my naer uwe grondeloose bermhertigheydt. O minnelijcke Vader ick offere u op siele ende lichaem tot eenen eeuwighen lof ende danckbaerheydt voor alle de weldaden, die ghy my gheweerdight hebt mijn leven gheduerende te jonnen. Jck offere u alle die inwendige begeerten mijns herten ende al dat ick hebbe ofte doen kan: alle de gheschapen creatueren
moeten u van mijnen t'weghen soo menighen lof ende danckbaerheydt gheven, als ghy dat weerdigh zijt, ende alsser sterren in den hemel ende druppelen waters in de zee zijn.
O Heere Iesu vergheeft my door uwe groote bermhertigheydt mijn quaet leven. Wilt doch een druppelken van u dierbaer Bloedt op mijn sondighe siele laeten daelen. Laet o Iesu u doodt mijn leven zijn, uwe doorne Croone mijn oorcussen, u Bloedt mijnen dranck, u heyligh Lichaem mijne spijse, uwe heylighe verdiensten mijn Bruyloftscleet in't Rijcke ws Vaders wesen nu en in der eeuwigheydt. Amen.
VII.
KYrie eleyson. Christe eleison. Kyrie eleyson.
Ora pro eo. S. Maria,
Orate pro eo. Omnes S. Angeli & Archangeli,
Ora pro eo. Sancte Abel,
Orate pro. Omnis Chorus iustorum.
Ora pro eo. S. Abraham,
Ora. S. Ioannes Baptista,
Orate pro eo. Omnes S. Patriarchae & Prophetae.
Ora pro eo. S. Petre,
Ora pro eo. S. Paule,
Ora pro eo. S. Andrea,
Ora pro eo. S. Ioannes,
Orate pro eo. Omnes S. Apostoli & Euangelistae,
Orate pro eo. Omnes S. Dicipuli Domini,
Orate pro eo. Omnes SS. Innocentes,
Ora pro eo. S. Stephane,
Ora pro eo. S. Laurenti,
Orate pro eo. Omnes SS. Martyres,
Ora pro eo. S. Syluester,
Ora pro eo. S. Augustine,
Orate pro eo. Omnes SS. Pontifices & Confessores,
Ora pro eo. S. Benedicte,
Ora pro eo. S. Francisce,
Ora pro eo. S.P. Ignati,
Orate pro eo. Omnes SS. Monachi & Eremitae,
Ora pro eo. S. Maria Magdalena,
Ora pro eo. S. Lucia,
Ora pro eo. S. Agnes,
Orate pro eo. Omnes SS. Virgines & Viduae,
Intercedite pro eo. Omnes Sancti & Sanctae Dei,
Parce ei Domine. Propitius esto,
Libera eum Domine. Propitius esto, Libera. Ab ira tua, Libera. Ab mala morte, Libera. A periculo mortis, Libera. A poenis inferni, Libera. Ab omni malo, Libera. A Potestate diaboli, Libera. Per Natiuitatem tuam,
Per Crucem & Passionem tuam, Libera eum Domine. Per mortem & sepulturam tuam, Libera eum Domine.
Per gloriosam resurrectionem tuam, Libera eum Domine. Per admirabilem ascensionem tuam, Libera eum Domine. Per gratiam Spiritus sancti Paracliti,
In die iudicij, Libera eum Domine. Peccatores, Te rogamus audi nos. Vtei parcas. Te rogamus audi nos.
Kyrie eleyson. Christe eleyson. Kyrie eleison.
Oremus.
DEus humani generis benignissimem conditor & misericordissimè reformator, qui hominem inuidia diaboli aeterna felicitate deiectum vnici filij tui pretioso Sanguine redemisti; viuifica hunc famulum tuum & iacenti manum porrige salutarem, ne Ecclesia tua aliqua sui corporis portione vastetur, ne grex tuus detrimentum sustineat,
ne de familiae tuae damno inimicus exultet. Reple eum omni gaudio & laetitiá spirituali, repelle ab eo omnes hostiles insidias, & mitte ei medium salutis angelum pacis, qui eum in angustiis positum consolationibus suis foueat, quibus in praesenti consequatur auxilium & aeterna remedia comprehendat, Per Dominum, &c.
Deus qui pro nobis Filium tuum crucis patibulum subire voluisti, vt inimici à nobis expelleres potestatem, concede huic famulo tuo, vt & patientiae ipsius habere documenta & resurrectionis consortia mereamur. Per eumdem Dominum, &c.
Benedicat tibi Dominus & custodiat te. Amen.
Conuertat Dominus vultum suum ad te, & det tibi pacem. Amen. Dominus IESVSChristus, apud te sit, vt te defendat. Amen.
Intra te sit, vt reficiat. Amen.
Circa te sit, vt te confortet. Amen. Ante te sit, vt te deducat. Amen. Post te sit, vt te, comitetur. Amen.
Super te sit, vt te undique munitum in miserationibus coronet. Amen.
& Benedicat te qui in Trinitate perfecta viuit & regnat in saecula saeculorum. Amen.
Benedictio Dei omnipotentis, Patris & Filij, & Spiritus sancti descendat super te & maneat semper.
Amen.
Het VI. Capittel.
Van de t'samensprekinghen, die de besoeckers der siecken met de siecken Godtvruchtelijck moghen houden.
DJe eenighe siecken besoecken, sullen hen wachten van die iet te segghen, dat hen can beswaren oft verijdelen: maer van soodanighe dingen met hen spreken, die hen ter saligheydt konnen vermaecken. Als zijn dese navolghende.
Ten eersten: Van de conditie des stervelijcken lichaems: dat wy hier ballingen zijn van ons vaderlandt: ende dat onse siele in het lichaem is, als in eenen kercker.
Ten tweeden: Dat de kranckheyt eene lieffelijcke besoeckinghe Godts is, waer mede hy ons vermaent, dat wy ons met hem souden versoenen tot sijne komste ghereedt houden, ende door patientie (die alle
den volmaeckt) onse verdiensten vermeerderen.
Ten derden: Om den loon, die ons te verwachten staet: die soo groot is, dat den Apostel seght, dat die noyt ooghe en heeft ghesien, noch oore ghehoort, noch eens menschens herte begrepen.
Ten vierden: Vande genaede Godts, is't dat den krancken cleynmoedigh is; want dese vergheeft alle sonden, door het berou ende door de biechte. Oft oock vande rechtveerdigheydt Godts, indien hy vermetigh is, want dese soo strenghe is, dat sy oock de Heylighen doet beven.
Ten vijfden: Vande liefde Godts die ons sijnen beminden Soon ghesonden heeft, om voor onse sonden te lijden, ende door sijne bittere doodt onse saligheydt te besorghen.
Ten sesten: Dat het goedt is te vlieden tot den bergh van myrrhe, dat is, tot de passie Christi, ende die aendachtelijck te overpeysen: want uyt Christi lijden, doodt, ende verdiensten, spruyt onse versoeninghe met
Godt. Dat het oock saligh is onse siele te bevelen in de handen der ghenaden Christi, ende ons lijden met sijn lijden te vereenigen, ende daer in vastelijck te betrouwen.
Ten sevensten: Van de tentatien vromelijck te wederstaen, ende cloeckelijck te strijden; want den tijdt ons levens cort is: oock vande remedien, die daer toe bequaem zijn.
Ten achtsten: Van het leven der Heylighen; van hunne deughden ende mirakelen, van de biechte, van het H. Sacrament des Autaers, van het heyligh Olijssel; ende van meer andere dierghelijcke dinghen, nae den state ende noodt der siecken.
Het VII. Capittel.
Geestelijcke vermaninghe tot troost der siecken, die gheschieden connen vande bewaerders oft besoeckers der siecken.
1. DEn Heere zy ghebenedijdt N. dat hy u niet en vergeet; maer
komt u als sijn lief kindt besoecken: waer af dese uwe biechte een seker teecken is. Hoort hoe dat hy spreeckt door sijnen heylighen Propheet Dauid Psalm. 90. Ick ben met hem inde tribulatie. Hy moet u dan willecom zijn: ende ghy moet u
verduldighlijck, ende danckbaerlijck in sijne komste ende teghenwoordigheydt draghen.
2. Ghy moet weten, dat Godt om de groote liefde die hy ons draghende is, hem uytnemende in ons welvaren verblijdt. Maer wanneer meyndy varen wy wel? sonder twijfel dan, als wy met der herten, wille, ende ghedachten met Godt vereenight zijn. Dese volmaecktheyt gebreeckt ons ghemeynelijck, als wy gesondt van lichame zijn: want wy dan lichtelijck Godt ende onse saligheydt vergheten. Daerom komt u Godt den Heere uyt liefde nu besoecken, om dat ghy sijns beter soudt gedencken, uwe kranckheydt leeren kennen, ende uyt der herten tot hem in uwen noodt uwe toevlucht
men, ende tot uwen troost sijne gratie versoecken.
3. Ghy moet weten, dat onse sielen, tot nu toe, veel gebreken, die Godt in ons mishagen, onderworpen zijn geweest: hy siet dat wy luttel neerstigheyts doen om die te beteren; soo komt hy, ende hy gheeft ons selve eene salighe medecijne: want de sieckten des lichaems zijn bequame medecijnen voor de ghebreken der sielen: want door sieckte komt den mensch op sy-selven te letten, sy-selven te kennen, sy selven te verootmoedigen, ende sijne traegheyt, ondanckbaerheyt, ende andere ghebreken te belijden: hy krijght begeerte om hem te beteren, hy aenroept vierighlijck de hulpe Godts, ende gebruyckt met meerder profijt de heylighe Sacramenten. Dit zijn de salige vruchten van dese medecijne. Alle medecijne is wat bitter; maer sy wordt bemindt om de ghesontheydt, die men uyt die verhoopt: het selve moet ghy verhopen van uwe sieckte, is't dat ghy dit van de
handt Godts ontfanght, ende door die Godt soeckt te behaghen.
4. Let op de weerdige exempelen van Godts lieve Heylighen, die in alle droefheden, ende ghedurigh verdriet van dit ellendigh leven verduldigh zijn gheweest, ende hebben dat toecomende eeuwigh leven met stercke begheerten verwacht. Daerom danckten sy Godt, als sy door eenighe sieckte vermaent wierden van verlost te worden, ende derwaerts te reysen; verblijdende hen in de aenstaende doodt, die de deure is van het eeuwigh leven. Danckt ghy oock Godt, dat hy hem geweerdight u de selue oeffeninge van lijdtsaemheydt te gheven, om u door die behaghelijck in sijne ooghen te maken: ende dat hy u sijne voorboden sendt van sijnen saligen wille, u vermanende dat hy u corts sal roepen uyt dit dal der tranen, tot de blijdschap des hemels; toonende dat hy verhoort heeft u daghelijcks ghebedt: Heere ons toekome u Rijck. En vreest dan de doodt niet, want sonder haer en
kondt ghy tot het Rijck Godts niet gheraken: maer houdt u ghereedt met de vijf wijse maeghden, teghen sijne komste: gheerne al dat tijtlijck is, om hem verlatende, op dat ghy de eeuwighe glorie door hem sekerlijck mooght verkrijghen.
5. Lijdt ghewillighlijck tot uwe saligheydt, dat ghy soudt moeten lijden
ongewillighlijck, met meerdere pijne, ende sonder verdienste. Zijt seker, dat, al creunt het vleesch tegen het lijden, den Heere nochtans u niet meer toe-senden en sal, als ghy verdient en hebt , oft als ghy verdraghen en kondt, ende dan het u saligh is. Andere lijden al meer dan ghy, ende hebben nochtans min ghesondight. Dus lijdt verduldighlijck: rust op de groote bermhertigheydt Godts, ende betrouwt, dat hy, die u nu verootmoedight door sieckte, hier naemaels in glorien u sal verheffen.
6. Nu is 't tijdt, om rijpelijck, ende met danckbaerder herten, Godts weldaden, die hy, ghedurende den
loop van dit verganckelijck leven, u ghedaen heeft, te overleggen: namentlijck, dat hy u nae sijn beeldt ende ghelijckenisse uyt niet gheschapen heeft, een Christen mensch ghemaeckt heeft, met sijn dierbaer bloet verlost ende ghekocht heeft, met sijn Vleesch ende Bloedt soo menighmaels in het heyligh Sacrament ghespijst heeft, ende nu met dese sieckte soo minnelijck komt nooden tot sijn Rijck. Van dese ende alle andere weldaden moet ghy nu Godt dancken: soo suldy hier leeren ende beginnen te doen het ambacht des hemels, het welck is den Heere loven. Ende aldus suldy u bequaem maecken, om nae dit leven onder het hemelsch gheselschap te moghen komen.
7. En steunt niet op uwe verdiensten met den hoveerdighen Phariseus: op dat Godt, om uwe vermetelijckheydt, u niet en versteke. Maer betrout vastelijck op de
bermhertigheydt Godts, ende op de verdiensten Christi, die, soo den
lighen Bernardus leert, dobbel recht heeft tot het Rijck der hemelen; Jnden eersten, het Rijck der hemelen behoort IESVStoe, om dat hy den eenighen ende naturelijcken Soon is van den hemelschen Vader. Ten tweeden, om dat hy dat met sijne doodt verdient heeft, ende met sijnen Bloede ghekocht heeft. Het een is ghenoech voor hem: het ander schenckt hy u, ende alle de ghene, die in hem ghelooven, ende hem met liefde aenhanghen.
8. Den heylighen Augstinus seght: De voorleden sonden en hinderen niet, behaghen sy niet. Hebt dan eenen goeden wille, om u te beteren, mooghdy noch blijven leven: soo suldy wel staen met Godt, die belooft door sijne Propheten Esaias ende Ezechiel, dat, in wat ure den sondaer uyt der herten voor sijne sonden versucht, ende Godt wilt dienen, dat hy hem in ghenade ontfanghen sal. Ende al is't dat u den tijt van beteringhe onttrocken wordt, soo suldy uwen troost nemen in het
ghene dat den heylighen Gregorius leert: Godt croont den goeden wille, daer de macht ontbreeckt om dien te volbrenghen. Ende dat niet sonder reden; want soo den heylighen Chrysostomus schrijft: Js't dat Godt straft de quade ghepeysen ende den quaden wille, veel meer soo loont hy de goede gepeysen, ende den goeden wille: want hy meer gheneyght is tot bermhertigheydt, als tot straffe: ende meer tot croonen, als tot verdoemen.
9. Seght met den heylighen Augustinus: Alle mijne hope is in de doodt mijns Heeren Iesu Christi, die sy-selven in de handen sijnder vijanden, om my uyt de slavernije der sonden te helpen, ghelevert heeft: sijne doodt is mijn toeverlaet, mijne verdiensten, mijne heyligheyt, mijn leven, mijne verrijsenisse: want mijne sonden en konnen dese goetheydt niet verwinnen.
10. En gheeft den moedt niet verloren, al is't dat uwe vijanden machtigh zijn: want ghy noch
gher zijt als sy, met Godt die u versterckt; anders soudt ghy door uwe
kleynmoedigheyt, dien almogenden Godt, die met u strijdt ende in u verwinnen moet, ongelijck doen. Hoort wat den heyligen Job seydt, cap. 17. Stelt my Heere ontrent u: ende elck die wil, vechte dan teghen my. Soo oock David, Psal. 26. Al stonde daer