De AFM werkt sinds 2006 aan de verbetering van de kwaliteit van financiële dienstverlening aan consumenten. Het doel op de lange termijn is kwalitatief goede financiële dienstverlening in het belang van de consument. Dit betekent dat provisies worden vervangen voor directe beloning en dat de noodzakelijke gedragsverandering van productgerichte verkoop naar relatiegericht advies is gerealiseerd. Dit veranderproces vindt plaats in een sector die zich momenteel in een overgang bevindt naar een situatie zonder provisies. Vakbekwaamheidregels moeten gaan bijdragen aan betere advisering.
Als wordt gekeken naar de cijfers van het jaarverslag30 2011 blijkt dat de AFM voor de adviseurs en
bemiddelaars de volgende cijfers vrij geeft. De AFM heeft in 2011 1417 signalen ontvangen van mogelijke wantoestanden binnen deze groep en vervolgens zijn er 51 onderzoeken gestart. Dit is een duidelijke vermindering ten opzichte van het jaar ervoor, in 2010 waren er 2559 signalen en 121 onderzoeken naar adviseurs. Verder blijkt uit het jaarverslag dat naar aanleiding van de onderzoeken er 13 boetes en 97 vergunningintrekkingen zijn uitgedeeld in 2011. Het aantal vergunningintrekkingen is daarmee fors
toegenomen ten opzichte van 2010 aangezien er toen”slechts”28 intrekkingen plaats hebben gevonden (zie bijlage 8). Mogelijk oorzaak hiervan kunnen de verscherpte bekwaamheidseisen en vergunningseisen zijn die ervoor hebben gezorgd dat mening financieel dienstverlener zijn vergunning is kwijtgeraakt.
Voor de toekomst wordt verwacht dat de AFM minder boetes zal gaan geven aan de adviseurs/bemiddelaars. Dit komt omdat de markt de afgelopen jaren al te maken heeft gehad met een groot aantal onderzoeken en het merendeel van de zogenoemde “wanordelijkheden”al zijn aangepakt. In de komende jaren zal de AFM zijn aandacht meer gaan verleggen naar de controle op de accountancy om hier de rotte appels aan te pakken en het vertrouwen in de markt nog meer te verstevigen.
8.1 Jurisprudentie inzake AFM
Als wordt gekeken naar de jurisprudentie31 betreffende zaken die de AFM heeft aangespannen of zaken die
tegen de AFM zijn aangespannen vallen er een aantal dingen op32. Zo blijkt uit gegevens dat er een lichte daling
waar te nemen is in het aantal zaken ten opzichte van 2010. Dit kan onder meer komen doordat er ook minder boetes/vergunningintrekkingen zijn gedaan.
101 rechtszaken van de AFM in het jaar 2011 106 rechtszaken van de AFM in het jaar 2010
De meeste zaken waarin de AFM bij betrokken is betreffen bestuursrecht zaken. Hierbij gaat het hoofdzakelijk om het bemiddelen in producten zonder de hiervoor vereiste vergunning. Al deze zaken worden aanhangig gemaakt bij de rechtbank door de AFM om ervoor te zorgen dat de adviseur/bemiddelaar niet meer mag handelen in de financiële producten.
30 Autoriteit financiële markten (2012), Jaarverslag AFM, Geraadpleegd op 12 mei 2012,
http://www.afm.nl/nl/jaarverslag/jaarverslagen/jaarverslag-2011/afm-themas-2011/thema-2011/tz-marktmisbruik- zichtbaar/toezicht-marktmisbruik-meer-zichtbaar.aspx
31 Rechtspraak (2011), Jurisprudentie. Geraadpleegd 12 mei 2012, http://zoeken.rechtspraak.nl/detailpage.aspx? ljn=BU1355
9
Conclusie
Door de kredietcrisis is het toezicht op de financiële dienstverleners aangescherpt er zijn wetswijzigingen doorgevoerd om ervoor te zorgen dat het klantbelang weer centraal komt te staan tijdens de advisering. Deze wijzigingen in de regelgeving voor financieel dienstverlener zijn noodzakelijk. Dit komt onder meer door het dalende vertrouwen van de consument in de financiële markten. Door de invoering van de Wft en het strengere toezicht van de AFM op de financieel dienstverlener is er veel veranderd binnen deze branche. De consequenties van de invoering van de wettelijke maatregelen, van precontractuele informatieplicht tot dienstverleningsdocumenten, opleidingen en reconstrueerbare dossierplicht hebben een dermate grote invloed op de financiële draagkracht van de ondernemingen dat dit tot een onevenredige verhouding inkomsten versus kosten teweegbrengt. Hierdoor zal hoogstwaarschijnlijk in de toekomst het aantal financiële dienstverleners nog verder teruglopen.
Onder andere de invoering van regels omtrent de eisen die worden gesteld bij het verstrekken van een vergunning en de vakbekwaamheidseisen voor de financieel dienstverlener zijn aangescherpt. De wet eist verder ook dat die vakbekwaamheid actueel blijft (door middel van permanente educatie: PE).
Hierdoor wordt het voor financieel dienstverleners noodzaak om ervoor te zorgen dat zij zorgen voor een adequate bijscholing, doen zij dit namelijk niet kan de vergunning worden ingetrokken of volgen er sancties in de vorm van boetes. Deze bijscholing moet er voor zorgen dat het advies dat de klanten ontvangen correct is en aan alle vereisten voldoet.
Vervolgens moet er door de financieel dienstverlener tijdens het adviesgesprek richting de klant voldoende informatie worden verstrekt. Deze informatie moet onder meer de consument in staat te stellen een weloverwogen oordeel te kunnen vormen over het product en/of de dienst.
Informatieverstrekking helpt de consument bij het vaststellen van de risico’s die aan een product verbonden zijn en bij het beantwoorden van de vraag of het product/dienst in zijn behoeften voorziet. Het is hiermee de bedoeling dat de financieel dienstverlener de klant goed op hoogte brengt van wat de maandelijkse lasten zullen worden en wat het product inhoudt.
Al de gegevens die tijdens het adviestraject worden gebruikt en de producten die worden afgesloten moeten door de financieel dienstverlener worden bewaard in een klantdossier. Dit klantdossier moet door de financieel dienstverlener minimaal een jaar worden bewaard na afronding. De financiële dienstverlener moet kunnen aantonen dat hij op correcte wijze tot zijn advies is gekomen. Hiervoor dient hij in zijn dossier de relevante informatie over de consument te bewaren. Tevens moeten de gegevens over het aanbevolen en/of verkochte product in het dossier aanwezig zijn.
Voor al zijn werk gedurende het advies/bemiddelingstraject wordt de financieel dienstverlener beloond. Per 1 januari 2013 is het voor de financieel dienstverlener niet meer mogelijk om deze beloning te laten geschieden doormiddel van provisie. Vanaf deze datum zal de dienstverlener het liefst per uur door de klant moeten worden betaald voor zijn advies. Veel klanten weten namelijk niet dat het afsluiten van een verzekering of hypotheek geld kost. Dit lijkt voor de klanten namelijk gratis, feit is echter dat de tussenpersoon hier vaak een vergoeding voor krijgt (provisie). Het doel van de invoering van dit provisieverbod is om ervoor te zorgen dat het voor de klant inzichtelijk wordt wat de verdiensten voor de financieel dienstverlener zijn.
Uit het onderzoek is gebleken dat Estateplan met betrekking van de dossiers goed aansluit bij de huidige eisen gesteld door de AFM/Wft. Hierbij moet wel rekening worden gehouden dat het zeker nu er een kredietcrisis heerst door het kabinet veel wijzigingen worden doorgevoerd om het vertrouwen in de markt te herstellen. Estateplan zal er dus voor moeten zorgen dat zij goed op de hoogte blijven van de recente ontwikkelingen op dit gebied, gelukkig komt de AFM regelmatig met nieuwsbrieven waarin deze worden aangekondigd. Estateplan heeft voor zijn klanten een verdienmodel gecreëerd die gebaseerd is op een uurtarief. Deze vorm van beloning
sluit naadloos aan bij de nieuwe eisen die per 1 januari 2013 van kracht zijn. Hieruit blijkt dat Estateplan al goed heeft ingespeeld op de aankomende wijzigingen binnen de branche.
10
Aanbevelingen
Naar aanleiding van het onderzoek zijn er een aantal punten die zijn opgevallen binnen Estateplan. Deze punten zullen hieronder een voor een worden benoemd en waar nodig worden toegelicht.
Estateplan is een eenmanszaak gevestigd in Middelburg aan een eenmanszaak zijn rechten & plichten verbonden. Zo is tijdens het onderzoek naar voren gekomen dat de eigenaar van een eenmanszaak ook privé aansprakelijk is bij een eventueel faillissement van het bedrijf. Een aanbeveling voor Estateplan om dit te voorkomen in de toekomst indien gewest is om over te stappen naar een andere bedrijfsstructuur bijvoorbeeld de BV. De eenmanszaak wordt vaak omgezet naar BV indien het bedrijf sterk is gegroeid of om
belastingvoordeel te halen. Het is namelijk zo dat bij een eenmanszaak inkomstenbelasting betaald dient te worden en dat bij een BV vennootschapsbelasting betaald wordt dit kan voordelen opleveren. Het hangt echter samen met de winstcijfers van de onderneming of het daadwerkelijk financieel aantrekkelijk is om deze overstap te maken. Buitenom de eventuele voordelen zitten er uiteraard ook nadelen aan de overgang naar een BV. er komt namelijk bij de overgang ook nog een kostenpost kijken van €3000,- . Verder moet de vergunning opnieuw worden aangevraagd om de wijziging naar een BV te kunnen maken. Of het voor Estateplan noodzakelijk is om over te gaan richting een BV blijft in het midden, waarschijnlijk moet er eerst een dermate groei binnen het bedrijf plaatsvinden om een overgang daadwerkelijk aantrekkelijk te maken, toch blijft het iets voor de toekomst om in de gaten te houden.
Het volgende aandachtspunt dat opviel tijdens het onderzoek is de klachtenprocedure. Daar Estateplan een eenmanszaak is worden de klachten van de klanten door eenzelfde persoon behandeld als degene die de klant heeft geholpen. Dit kan voor de klant lijken alsof de klachtbehandeling niet objectief wordt gedaan en kan enig verwarring veroorzaken. Tijdens het onderzoek is gebleken dat Estateplan een ZZP’er inhuurt ter controle van de dossiers. De klachtbehandeling zou indien mogelijk ook door deze persoon gedaan kunnen worden zodat er objectief naar de klacht wordt gekeken, en met een andere frisse blik kunnen eventuele onrechtmatigheden worden afgehandeld naar volle tevredenheid van beide partijen.
Uit de nieuwe regelgeving die per 1 januari 2013 ingaat (zie bijlage 4) voor financieel dienstverlener blijkt ook dat het dienstverleningsdocument op de website geplaatst dient te worden. Aangezien dit bij Estateplan momenteel nog niet het geval is moet dit nog voordien gebeuren om volledig aan de regelgeving te voldoen. Ten slotte valt bij de klantdossiers, welke digitaal worden bewaard door Estateplan, op dat er bij de dossiers moeilijk kan worden vastgesteld wat er daadwerkelijk is gebeurd. Hierbij moet worden gedacht aan een korte inleidende pagina in ieder dossier. Op dit formulier komt kort samengevat te staan welke stappen zijn doorlopen, welke producten zijn afgesloten en welke afspraken zijn gemaakt. Dit formulier moet het eenvoudiger maken om naar verloop van tijd de dossiers in te lezen en meteen op de hoogte te zijn van de producten van de klant. Zodoende wordt het ook eenvoudiger om nazorg te leveren aan de klant en de klantdossiers overzichtelijker te maken.