Toegang tot gezondheidszorg 1. V ERZEKERBAARHEID

Sinds 1/7/97 werden een aantal maatregelen getroffen die de reïntegratie in het systeem van de sociale zekerheid beogen van al wie is uitgesloten van een broos inkomen (zo'n 100.000 personen) door de toegangsvoorwaarden voor de sociale zekerheid te versoepelen¹⁴⁴. Dit was een van de belangrijkste eisen van het Algemeen Armoederapport¹⁴⁵ (voorwaarden om die te genieten: ingeschreven zijn in het Belgische bevolkingsregister - komen dus niet in aanmerking: uitgeprocedeerde kandidaat-politiek vluchtelingen en illegalen):

• opheffing van de voorwaarde van 6 maanden verblijf en de wachttijd van 6 maanden, evenals van het (eventueel hernieuwde) recht op ziekte- en invaliditeitsverzekering;

• vermindering van het aantal regimes tot 2: algemeen en zelfstandigen.

144 Verslag van de Vorderingen: invoering van het A.A.R. - Armoedecel van het Centrum voor gelijkheid van kansen en voor racismebestrijding - mei 1998

145 A.A.R. - Koning Boudewijn Stichting , ATD Quart Monde, Union des villes et communes - 1995

2. TOEGANKELIJKHEID VAN ZORGEN 1. FINANCIËLE TOEGANKELI JKHEID

Op dezelfde manier neigen de financiële maatregelen naar een verbetering van de toegankelijkheid van zorgen:

• een nieuw, zogenaamd «verhoogde-interventiesysteem», dat een uitbreiding inhoudt van het WIGW -statuut (weduwen, invaliden, gepensioneerden, wezen) waardoor bepaalde categorieën van sociaal verzekerden een vermindering genieten van de eigen bijdrage voor medische of paramedische prestaties of in geval van hospitalisatie, onder bepaalde voorwaarden qua inkomsten: minimumloontrekkers en gelijkgestelden, begunstigden van een invaliditeitsuitkering, kinderen met een handicap die verhoogde kinderbijslag genieten (dit gaat over zo'n 300.000 personen);

• verlaging van de eigen bijdrage in geval van langdurige hospitalisatie voor langdurig werklozen en hun rechthebbenden.

Niettemin maken we uit vergelijkbare informatie van verschillende politieke bronnen of verenigingen gewag van weigeringen om onvermogende patiënten, met name van de kinderen, op te nemen:

• een interpellatie van de Minister van Sociale Zaken¹⁴⁶ toont de houding aan van bepaalde ziekenhuizen die patiënten de toegang weigeren tot een consultatie of een medische behandeling als ze niet kredietwaardig of niet verzekerd zijn en stelt de vraag naar de zorg voor illegale vluchtelingen, evenals naar de notie dringende zorgen.

• terzake bevestigt het Adviescomité voor Bio-ethiek van België¹⁴⁷ op basis van het Verdrag inzake de Rechten van het Kind: «dat het fundamenteel immoreel is medische zorgen te weigeren aan personen die die nodig hebben. Noch de ontoereikende kredietwaardigheid van de patiënt, noch het feit dat hij illegaal op Belgisch grondgebied verblijft, kunnen een dergelijke weigering rechtvaardigen.» Het betreurt wel «dat de sociale bijstand aan vreemdelingen die illegaal op het grondgebied verblijven, door de organieke wet op de OCMW's (KB van 12/12/96, en art. 57 van de wet van 8/7/1976) wordt beperkt tot dringende medische zorgen... » en is van mening «dat zelfs een expliciet ruimere interpretatie van het concept hoogdringendheid niet volstaat om te voldoen aan de ethische eisen van onvoorwaardelijke toegang tot medische zorgen. »

• een medische instelling uit Antwerpen steunt dat en verwerpt het idee om een

«embargo-label» aan te brengen op de dossiers van onvermogende of onregelmatig of illegaal in ons land verblijvende personen¹⁴⁸.

• op dezelfde manier werden tijdens de workshopdebatten van 20/11/98 verscheidene voorbeelden aangehaald: weigeringen om kinderen te verzorgen, omdat de ouders niet in orde waren met de mutualiteit of schulden hadden ¹⁴⁹ - kindvluchtelingen of kinderen die problemen hebben met de mutualiteit en aan wie het ziekenhuis... een medisch certificaat voor de staat van hoogdringendheid vraagt vooraleer ze hen willen verzorgen¹⁵⁰.

146 Openbare vergadering van de Commissie voor Binnenlandse Zaken, Algemene Zaken en Ambtenarenzaken - 31/3/98 en interpellatie van mevrouw Mairesse

147 Adviescomité voor Bio -ethiek - advies van 13/7/98

148 «Kerststal-actie tegen embargo en uitsluiting» - 11/98; «Geen geld, geen hulp? » /Humo-20/1/98/De Standaard-17/12/98

149 Gemeenschappelijk Daklozenfront - straatanimatie - Oudergem

150 Ligue des Familles - regio Luik

• Artsen zonder Grenzen (AZG) betreurt eveneens de situatie van de illegalen zonder officiële papieren en zonder ziekteverzekering, die geweigerd worden in de ziekenhuizen, zelfs bij ernstige problemen.¹⁵¹

Anderzijds is er een studie van het ‘Forum de lutte contre la pauvreté’ van Brussel en Waals-Brabant ¹⁵² waaruit blijkt dat gemiddeld 10% van de Belgen een bezoek aan de huisarts uitstelt omwille van de kostprijs. In de provincies Waals-Brabant en Henegouwen is dat bijna 17%. In Vlaanderen stelt 10% om dezelfde reden een bezoek aan de specialist uit, 20% in Wallonië, 25% in de provincies Henegouwen en Waals-Brabant.

Ten slotte moeten we wijzen op de gebrekkige financiële steun van de Belgische Staat bij zware ziektes zoals leukemie, mucoviscidose of andere ziektes die zware kosten veroorzaken. Deze kosten zijn onontbeerlijk voor het overleven van het kind en vallen volledig ten laste van de ouders. Zo hebben kinderen met mucoviscidose een medische behandeling nodig die per maand zo'n 15.000 frank kost en die niet wordt terugbetaald¹⁵³.

Een belangrijk initiatief betreft de invoering door de Minister van Sociale Zaken van de Maximale Gezondheidsfactuur.

Dit systeem bouwt voort op het reeds bestaande systeem van sociale en fiscale franchise en impliceert dat een gezin afhankelijk van het gezinsinkomen nooit meer dan een bepaald vastgelegd plafond aan remgelden dient te betalen. Zeer belangrijk is evenwel dat de minister niet enkel een grens oplegt op gezinsniveau maar dat hij ook een maximaal remgeld vastlegt per kind met name van 26.000 BEF teneinde gezinnen met kinderen die bijvoorbeeld chronisch ziek zijn en bijgevolg hoogoplopende medische kosten hebben slechts een beperkte financiële weerslag te laten ondergaan.

De NGO’s zijn verheugd over deze kinddimensie in dit nieuwe systeem.

2. CULTURELE TOEGANKELIJKHEID

Volgens het A.A.R.¹⁵⁴, «liggen verscheidene factoren aan de basis van het weinig efficiënte gebruik van het zorgsysteem...: laag opleidingsniveau, gebrek aan kennis van het lichaamsschema, van de gezondheid, van ziekte; slechte beheersing van de taal; levensomstandigheden en druk van de dagelijkse problemen; gevoel van afhankelijkheid of minderwaardigheid tegenover het medische korps...»

Het probleem doet zich zowel voor bij buitenlandse asielzoekers als bij de hier wonende gezinnen met moeilijkheden.

C) STATISTIEKEN

De Christelijke Mutualiteit St. Michel stelt vast dat we ons op basis van «de momenteel beschikbare informatie... geen coherent beeld kunnen vormen van de staat van de gezondheid van de Belgische bevolking. De belangrijkste lacunes in onze informatie zijn de volgende: de gegevens gaan over slechts één aspect van de gezondheid tegelijk…; en de mogelijkheid om de gegevens onderling te vergelijken, is beperkt. Men richt zich elke keer tot een andere doelgroep; de inzameling gebeurt via verschillende kanalen, methodes en registratiesystemen…»¹⁵⁵

151 Feuille de conjoncture nr. 21 - ATD Quart Monde juli 96

152 Feuille de conjoncture nr. 21 - ATD Quart Monde juli 96

153 Bijdrage van de Kindercommissie van Amnesty International, juni 2001.

154 A.A.R. - Koning Boudewijn Stichting , ATD Quart Monde, Union des villes et communes - 1995 p. 132

155 Dossier Christelijke Mutualiteit St Michel - « Santé et inégalités sociales » 1996 p. 84/85

Het Adviescomité voor Bio-ethiek vraagt een witboek op te stellen «over zowel de kwantitatieve als epidemiologische, culturele en structurele aspecten van de toegang tot de gezondheidszorg.»¹⁵⁶

De NGO's adviseren een uniformisering van de toegankelijkheid van de gezondheidszorg, evenals de uitwerking van coherente statistische studies betreffende de gezondheid van de Belgische bevolking en in het bijzonder van kinderen.

B. Staat van het recht op gezondheid