S Bach (1685-1750) se tjellosuites is grotendeels gedurende sy werktyd in Köthen (1717-1723) gekomponeer Die oorspronklike manuskrip in Bach se

handskrif het verlore geraak. Alle uitgawes van die werke is op die taamlik vlugtig geproduseerde afskrif van Anna Magdalena Bach, sowel as ʼn tweede afskrif van die orrelis, J. P. Kellner (1705-1772) gebaseer. In die afskrif deur Anna Magdalena Bach is daar onnoukeurighede soos byvoorbeeld bygevoegde of weggelate artikulasieboë en ook verskeie skryffoute. Die Kellner-afskrif is ook nie heeltemal volledig nie. Hy het artikulasie aanduidings verander en ornamente soos appoggiaturas en trillers bygevoeg. Twee verdere kopieë van die werke stam uit die 18de eeu. Net soos in die vorige twee genoemde gevalle is hier ook heelwat versierings bygevoeg (Grützbach, 1993:11).

ʼn Belangrike verwysingsbron is die manuskrip van die Suite vir luit in g-mineur, BWV 995. Hierdie Pieces pour la Luth à Monsieur Schouster par J. S. Bach is ʼn verwerking van die c-mineur suite, nr.5, wat in ongeveer 1730 in Leipzig deur Bach gemaak is. Die twee weergawes van die werk verskil soms deurdat die luit-suite groter meerstemmigheid en ryker ornamentiek bevat. Daar is ook individuele tone wat verskil (Grützbach, 1993:11).

Alle uitgawes van die suites is op die vier 18de _{eeuse kopieë van die werke wat in}

die eerste paragraaf genoem is, gebaseer. In die meeste gevalle is die tipiese Barok-eienskappe van die styl verwaarloos of misken, daarom dat die werke, veral wat artikulasie, vingersettings en tempo-aanduidings betref, volgens die beskouings van die latere klassieke en romantiese stylperiodes geredigeer is. Vele redigerings van die suites toon bewyse van die onkunde ten opsigte van die objektiewe basis van die musiek en ʼn oorbeklemtoning van ʼn meer subjektiewe, gevoelvolle uitvoeringstyl (Grützbach, 1993:12).

3.1 Die melodiese styl van die suites

23

ooreenkoms in die sin dat hulle vir melodie-instrumente geskryf is. Die musiek beweeg dus primêr horisontaal sodat die melodiese beweging as sulks op die voorgrond staan. Die melodiese styl soos dit in sy verskillende verskyningsvorms in die suites voorkom, verteenwoordig die kulminasie van ʼn lang ontwikkeling van die Barok-styl, en kan in ʼn sekere sin as ʼn hoogtepunt beskou word. Hoewel algemene Barok-kenmerke die basis van die styl vorm, toon dit egter ook ʼn bepaalde individualiteit en kenmerke wat eie aan Bach se persoonlike styl is. Hoewel die styl van die suites uitgaan van die spesifieke melodiese moontlikhede van die tjello, toon dit egter ook ʼn sterk ooreenkoms met stylelemente wat in sy ander instrumentale werke aangetref kan word, veral die klaviatuurwerke (orrel en klavesimbel) en musiek vir blasers. Soortgelyke melodiese gestaltes kom ook hier voor.

Aangesien die suites uit versamelings danse bestaan, spreek dit vanself dat karakteristieke eienskappe van die verskillende danse in die melodiek neerslag vind. Hiertoe behoort onder andere simmetriese frase-konstruksies, terug- kerende en herhalende ritmiese en melodiese motiewe en ʼn duidelike dansritme wat alles tipiese eienskappe van die motoriese raammelodiek (kyk 3.1.4 hieronder) is. In teenstelling met ander melodietipes in die suites is hierdie melodieë helderder omlyn, eenvoudiger en meer oorsigtelik. Danse uit die suites wat veral deur die raammelodiek, dit wil sê, herhalende of terugkerende kort ritmies/melodiese motiewe gekenmerk word, toon dus ʼn duideliker danskarakter as danse met ander melodietipes.

Uit die aard van die musiek vind die omlyning van die toonaarde in die eerste plek melodies, dit wil sê, horisontaal plaas. Deur verhoging of verlaging van melodienote word die gang na ʼn nuwe toonaard aangedui. Hierdie gebruik van lei- en oplossingstone verleen aan die melodiese gang en ontwikkeling ʼn bepaalde dinamiek waardeur die bewegingselement in die musiek versterk word. In die melodiek van Bach is daar ook ander elemente wat die bewegingsimpuls versterk. Hiertoe behoort byvoorbeeld die aaneenskakeling van sekwense en die motoriese ritmiese stuwing. Die ontwikkeling in die melodiese beweging hang

24

ook nou met die golfbeweging in die melodiek saam waarin daar na sekere spitstone beweeg word. Die bewegingsimpuls is nog sterker as die spitstone byvoorbeeld ʼn stygende tendens toon.

Die tipes melodiese gestaltes wat in Bach se suites geïdentifiseer is, word op Bence Szabolcsi se tipologie van melodiese gestaltes gebaseer (tipe a-e hieronder). Die skrywer het vyf verdere tipes melodiese gestaltes en melodiese elemente geïdentifiseer (tipe f-j hieronder). Die tien kategorieë van melodiese gestaltes en elemente is naamlik:

a) sekwens b) deklamatoriese resitatiefmelodiek c) rank- of voortspinningsmelodiek d) motoriese raammelodiek e) tesemelodiek f) bewegingselement

g) kontraselement en latente meerstemmigheid h) variasie deur middel van divisi-tegniek

i) melodiese gestaltes impliseer onderliggende harmoniese progressie j) danskarakter

3.1.1 Sekwens

Die aanwending van sekwenstegnieke kom prominent in die suites voor en vorm dikwels die boustene waaruit hele komposisies gevorm word. Die elastisiteit, die ontwikkelings- en vergestaltingsmoontlikhede van die motiefmateriaal is byna onbegrens. Deur middel van die sekwenstegniek en variasie van motiewe kom hele komposisies tot stand. Dikwels word sekwense as middel tot modulasie aangewend. Die voortbewegende, dinamiese eienskap van sekwense kom sterk na vore waar elke melodiese onderdeel om ʼn terugkerende toonas sentreer wat by elke sekwensiële herhaling hoër of laer verskuif. Uit die opeenvolging van sekwense ontstaan dikwels ʼn kronkelende melodiese lyn wat deur spanning en energie gedra en voortgespin word (Szabolcsi, 1959:99). Die gebruik van sekwense word in voorbeeld 3.1 mate 7-13 aangetoon:

25