Zoals eerder aangegeven, is vanuit de verschillende domeinen versnipperd al veel kennis aanwezig over gezonde inrichting van de leefomgeving. Het beter met elkaar verknopen van de bestaande kennis en ook leren uit het verleden, kan veel nieuwe kennis rondom een gezonde inrichting van de leefomgeving opleveren. Bij verder
vormgeven van gezond ontwerp en inrichting van de leefomgeving gaat het natuurlijk om veel meer dan alleen inzicht in de (kosten)effectiviteit van maatregelen en plannen. Het vraagt om een integrale aanpak op meerdere geografische schaalniveaus, variërend van landelijk tot buurt-
en wijkniveau, waarbij een combinatie van maatregelen gericht op gedrag en verbeteren van de leefomgeving vaak het meest kansrijk lijken. Het is van belang dat de betrokken partijen elkaar goed kennen, elkaars taal verstaan, elkaars drijfveren en belangen begrijpen en weten wat ze aan elkaar kunnen hebben. Verder is het van belang relevante actoren zoals gezondheidsexperts op tijd in planvormingsprocessen te betrekken, dan wel te zorgen dat milieu- en gezondheidsbelangen tijdig meegenomen worden in het proces. Een goede samenwerking tussen al deze partijen en duidelijkheid over wie het voortouw neemt, is daarbij van belang. Dit gaat niet vanzelf; een ieder is veelal gewend aan de eigen werkwijze, die vaak nog sectoraal in plaats van integraal is. Om deze te veranderen, is van belang te weten wat de meerwaarde en noodzaak daarvan is. Daarbij kunnen inzichten in wat gezonde inrichting van de leefomgeving oplevert, helpen. Omdat de kosten en baten van maatregelen vaak niet bij dezelfde partij terechtkomen, en de baten pas veel later zichtbaar worden dan de kosten, is het in de huidige
economische en bestuurlijke structuur vaak lastig om maatregelen en beleid voor het gezond inrichten van een leefomgeving te verkopen. Wellicht moeten we toe naar nieuwe verdienmodellen. Ook daarover is meer kennis nodig.
Zonder de eerdergenoemde kennis blijft het de vraag welke (combinatie van) maatregelen, ofwel beleid, nu het meest helpt om de
stad/leefomgeving gezonder te maken. Ook blijft het dan de vraag of een meer intersectorale samenwerking en co-creatie met burgers daar positief aan bijdragen, en waar het vaak beperkte budget het beste aan uitgegeven kan worden.
Referenties
Aiking H, Boer J de, Sol VM (1990). Haalbaarheidsstudie Milieubelastingsindex. Leischendam: VROM.
Bigot LCI (1934). Het Nut en het onderwijs, in: Gedenkboek
Maatschappij tot Nut van ’t Algemeen, 1784-1934, Amsterdam: Sijthoff. Boer JA, Drenth H, Nederlandsch Gymnastiek Verbond (1941). Wenken en raadgevingen voor de bouw, aanleg en inrichting van
gymnastieklokalen, sport- en speelterreinen. Groningen: G.U.Z. Boer NA de (2005). De stad van Niek de Boer. Polemische
beschouwingen over stad en regio. Delft: Publikatieburo Bouwkunde. Brug J, Lenthe F van (eds.) (2005). Environmental determinants and interventions for physical activity, nutrition and smoking: a review. Rotterdam: Erasmus MC.
Buitelaar S (2013). Overheden: gezondheidsnormen in nieuwe Omgevingswet. Binnenlands Bestuur, 6 december 2013. CDC (2014). CDC's Built Environment and Health Initiative.
http://www.cdc.gov/healthyplaces/default.htm (geraadpleegd op 13 juli 2015).
Community Preventive Services Task Force (2015). The Community Guide. http://www.thecommunityguide.org/index.html (geraadpleegd 13 juli 2015).
Corvalán C, Briggs DJ, Kjellström T (1996). ‘Development of
environmental health indicators’ in: Linkage methods for environment and health analysis: general guidelines. A report of the health and environment analysis for decision-making (HEADLAMP) Project, D. Briggs, C. Corvalán, & M. Nurminen, eds., United Nations Environment Programme, United States Environmental Protection Agency, World Health Organization, Geneva, pp. 19-53.
Crawford R (1977). ‘You are dangerous to your Health. The ideology and Politics of Victim Blaming’. in: Int. J. Health Services 7: p663-680. CROW (2006). Stedenbouw en verkeer – een selectie uit de
gereedschapskist van Bach. Ede: CROW Publicatie 221.
CROW (2012). Aanbevelingen voor verkeersvoorzieningen binnen de bebouwde kom (ASVV) 2012’. Ede: CROW Publicatie 723.
CROW (2014). Online kennis en tools: Solve Maatregelenmix en Mobiliteitsscan. http://www.crow.nl/vakgebieden/verkeer-en-
vervoer/duurzame-mobiliteit/luchtkwaliteit/luchtkwaliteit-online-kennis- tools (geraadpleegd 13 juli 2015).
Dahlgren G, Whitehead M (1991). Policies and Strategies to promote social equity in health. Stockholm: Institute of Future Studies.
Dammers E, Palsdottir HL, Broek L van den, Klemm W, Tisma A, Bijlsma L (2007). Particulier opdrachtgeverschap in de woningbouw. Den Haag: NAi Uitgevers in samenwerking met het Ruimtelijk Planbureau.
Dannenberg AL, Frumkin H, Jackson RJ (eds.) (2011). Making healthy places. Designing and Building for Health, Well-being, and Sustainability. USA: Island Press.
Egan J, Bernstein H, Briscoe B, Chapman H, Donohue M, George R, Henderson IJ, Johnson P, Jones D, King P, Lipton S, McCarthy R (2004). The Egan Review –Skills for Sustainable Communities. London: RIBA Product Code no. 35230.
Engels F (1845). ‘The Great Towns’ in: Condition of the working class. Leipzig.
Es E van (2006). De geëngageerde jaren zeventig: Het streven naar een waarlijk democratische architectuur. Acquisitieplan Collectie NAi 1968- 1979. Rotterdam: NAi afdeling collectie.
Euro Health Net (2014). European Portal for Action on Health
Inequalities. http://www.health-inequalities.eu/ (geraadpleegd 14 juli 2015).
Fast T, Hazel PJ van den, Weerdt DHJ van de (2012). Handboek gezondheidseffectscreening stad & milieu – Voor de inrichting van een gezonde leefomgeving. http://www.ggdkennisnet.nl/thema/ges (geraadpleegd 15 juli 2015).
Geelen L, Broeder L den (2014). Workshop Health Impact Assessment VVM Nationale Milieudag 2014. http://www.vvm.info/file.php?id=2547 (geraadpleegd 15 juni 2015).
Gezondheidsraad (2010). Beweegredenen. De invloed van de gebouwde omgeving op ons beweeggedrag. Den Haag: Gezondheidsraad;
publicatienr. 2010/04.
Gezondheidsraad (2012). Sociale aspecten van de leefomgeving in relatie tot milieu en gezondheid. Achtergrondstudie. Den Haag: Gezondheidsraad.
GGD Rotterdam-Rijnmond (2008). Gezonde Plannen - overzicht van instrumenten voor het bevorderen van gezondheids- en milieuprestaties in ruimtelijke plannen. Den Haag: VROM publicatie, referentie IKC 20833.
Giedion S (1929). Manifesto at Befreites Wohnen. Zürich: Orell Füssli. Greenspace Scotland (2008). Health Impact Assessment of greenspace – A guide. Stirling (UK): Greenspace Scotland.
Gun V van der (1994). ‘Integrale milieuzonering’ in: Gezondheidsrisico’s bij cumulatieve milieubelasting: Perspectieven voor geïntegreerd
risicobeleid. Bilthoven: RIVM.
Hajer M en Dassen T (2014). Slimme steden – de opgave voor de 21e- eeuwse stedenbouw in beeld. Rotterdam/Den Haag: NAi uitgeverij/PBL. 978-94-6208-147-5.
Harbers MM, Eysink PED (2011). ‘Wat zijn determinanten van
(on)gezondheid?’ in: Volksgezondheid Toekomst Verkenning, Nationaal Kompas Volksgezondheid. http://www.nationaalkompas.nl
(geraadpleegd 15 juli 2015).
Harris JB, LaRocque RC, Qadri F, Ryan ET, Calderwood SB (2012). ‘Cholera.’ In: The Lancet 379 (9835): p2466–2476.
Hartig T, Mitchell R, Vries, S de, Frumkin H (2014). ‘Nature and Health’ in: Annual Review of Public Health 35: p207-228.
Hertog FRJ den, Moerman M, Wilgenburg R van, Poppel MNM van (2007). De Gezonde Wijk. Amsterdam: EMGO Instituut.
Howard E (1998). To-morrow: A Peaceful Path to Real Reform. London: Schwann Sonnenschein & Co., Ltd.
Huber M, Knottnerus A, Green L, Horst H van der, Jadad AR, Kromhout D, Leonard B, Lorig K, Isabel Loureiro M, Meer JWM van der, Schnabel P, Smith R, Weel C van, Smid H (2011). ‘How should we define health?’ in: British Medical Journal; 343: d4163.
IPO/VNG (2005). Handreiking Stad en Milieu. Boxtel: Tielen.
Janssen M, Twisk JWR, Toussaint HM, Mechelen W van, Verhagen EALM (2012). ‘Effectiveness of the playground program on physical activity during recess in 6-year old to 12-years old children.’ in: British Journal for Sports, do10-1136.
Jawid S, Jong R de, Loon AF van, Quist C (2013). Toolbox ‘Gezond ontwerpen’ – Communicatie door inspiratie. Rotterdam: Hogeschool Rotterdam, GGD Rotterdam-Rijnmond en Gemeente Rotterdam.
Jong H de (2011). Groot Apeldoorns Landschapskookboek. Wageningen: Uitgeverij Blauwdruk.
Jonkers R, Liedekerken PC, Haes WFM, Kok GJ, Saan JAM (Eds.) (1988) Effectiviteit van Gezondheidsvoorlichting Gezondheidsvoorlichting en - opvoeding (GVO). Rijswijk: Uitgeverij voor Gezondheidsbevordering.
Klauw DM van der, Broek EMF van den, Empelen P van (2012). Op weg naar een Gezonde Wijk: Factoren voor effectieve Intersectorale
samenwerking. Leiden: TNO Rapport TNO/LS 2011.058.
Knol AB, Staatsen BAM (2005). Trends in the environmental burden of disease in the Netherlands 1980 – 2020. Bilthoven: RIVM Report 500029001/2005.
KPMG Advisory N.V. (2012). Groen, gezond en productief. The Economics of Ecosystems & Biodiversity. (TEEB NL): natuur en gezondheid. http://www.rijksoverheid.nl/documenten-en-
publicaties/rapporten/2012/05/16/teeb-rapport-groen-gezond-en- productief.html (geraadpleegd 15 juli 2015).
Kremers S, Martens M, Weerdt I de, Vries N de, Jonkers R (2006). Programmeringsstudie overgewicht. Maastricht: Universiteit Maastricht. Kuijlaars P en Oosterom G (2012). Klein Apeldoorns Dorpenkookboek. Bilthoven: SU De Ronde Tafel.
Kuijpers L, Lemmers R, Schallenberg M (2009). Zakboekje Gezonde Wijk. Den Haag: Ministerie van VROM en WWI.
Lalonde M (1974). A new Perspective on the Health of Canadians. Ottawa: Health Canada.
Leidelmeijer K, Kamp I van (2003). Kwaliteit van de Leefomgeving en Leefbaarheid – Naar een begrippenkader en conceptuele inkadering. Bilthoven: RIVM Rapport 630950002/2003.
Lions-Patacchini C (2012). Jean-Baptiste André Godin et le familistère de Guise: éthique et pratique. Aix-en-Provence: Presses Universitaires d'Aix-Marseille.
Maas J (2008). Vitamin G: Green environments – Healthy environments. Utrecht: Nivel.
Maas J, Tauritz RL, Wal A van der, Hovinga D (2013). Groene
schoolpleinen. Een wetenschappelijk onderzoek naar de effecten voor basisschoolleerlingen. Amsterdam: Vrije Universiteit.
Maas J, Hertog F den, Poppel M van, Schuit J (2014). Park of Perk? Een onderzoek naar het beweegvriendelijk inrichten van buurten.
Amsterdam: VU Medisch Centrum.
Ministerie van BZK (2015). Agenda Stad: de toekomst van stedelijk Nederland.
http://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/gemeenten/agenda-stad (geraadpleegd 15 juli 2015).
Ministeries van BZK en VWS (2013). E-boek Gezonde Wijk in de Praktijk.
http://www.experimentgezondewijk.nl/gezondewijk/eboek/eboekgezond ewijk.pdf (geraadpleegd 13 juli 2015).
Ministerie van IenM (2011). Factsheet ‘Health Impact Assessment (HIA)’ in het kader van de Nationale Aanpak Milieu en Gezondheid.
https://www.loketgezondleven.nl/sites/default/files/o12145_factsheet_g ezondheidseffectschatting.pdf (geraadpleegd 13 juli 2015).
Ministerie van IenM (2012). Structuurvisie Infrastructuur en Ruimte – Nederland concurrerend, bereikbaar, leefbaar en veilig. Den Haag: Ministerie van IenM.
Ministerie van IenM (2014). Infoblad Structuurvisie Ondergrond. http://www.rijksoverheid.nl/documenten-en-
publicaties/brochures/2011/06/21/ifoblad-structuurvisie- ondergrond.html (geraadpleegd 15 juli 2015).
Ministerie van IenM (2014). Kamerbrief ‘Modernisering milieubeleid’. Den Haag, 10 maart 2014.
Ministerie van IenM (2015). Omgevingswet.
http://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/omgevingswet (geraadpleegd 14 juli 2015).
Ministerie van IenM (2015). Programma Slimme en Gezonde Stad werkt aan kwaliteit leefomgeving.
http://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/luchtkwaliteit/slimme-en- gezonde-stad (geraadpleegd 14 juli 2015).
Ministerie van VROM (1976). Nota Milieuhyiënische normen 1976. Den Haag: Tweede Kamer, 1976-1977, 14318, nr. 2.
Ministerie van VROM (1989). Projectprogramma cumulatie van bronnen en integrale milieuzonering. Leidschendam: VROM.
Ministerie van VROM (1990). Ministeriële handreiking voor een voorlopige systematiek voor de integrale milieuzonering. Den Haag: VROM.
Ministerie van VROM (1992). Vervolgstudie Milieubelastingsindex IMZ. Den Haag: VROM.
Ministerie van VROM (2001). Een wereld en een wil. Werken aan duurzaamheid. Nationaal Milieubeleidsplan 4. Den Haag: VROM.
Ministeries van VROM, VWS, LNV, OCW, WWI, VenW (2008). Kamerbrief Nationale aanpak milieu en gezondheid 2008-2012,
SAS/wjk2008030789, 9 april 2008.
Ministeries van VROM, VWS, LNV, Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, WWI, VenW (2013). GezondOntwerpWijzer.
http://www.gezondontwerpwijzer.nl (geraadpleegd op 10 juli 2015). Ministerie van VWS (2003). Nota Langer gezond leven. Ook een kwestie van gezond gedrag. Den Haag: Ministerie van VWS.
Ministerie van VWS (2008). Wet publieke gezondheid. Den Haag: Ministerie van VWS.
Ministerie van VWS (2011). Landelijke Nota Gezondheidsbeleid – gezondheid dichtbij. Den Haag: Ministerie van VWS.
Ministerie van VWS, ministerie van BZK, ministerie van OCW, ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, de staatssecretaris van
Economische Zaken en de staatssecretaris van Infrastructuur en Milieu. (2014). Nationaal Programma Preventie. Den Haag, Ministerie van VWS. Morris GP, Beck SA, Hanlon P, Robertson R (2006). ‘Getting strategic about the environment and health.’ in: Public Health 120: p889–907. Naeff Consult bv (2004). Meer dan een stap vooruit! Ervaringen uit 25 projecten Stad & Milieu. Den Haag: Ministerie van VROM.
National Heart Foundation, Living Streets and CABE (2007). Building Health: Creating and Enhancing Places for Healthy Active Lives. London: National Heart Forum, Living Streets and CABE.
National Heart Foundation of Australia (2012). Healthy by Design SA. Adelaide, Australia: National Heart Foundation of Australia.
Nieuwenhuijsen MJ, Kruize H, Gidlow C, Andrusaityte S, Antó JM,
Basagaña X, Cirach M, Dadvand P, Danileviciute A, Donaire-Gonzalez D, Garcia J, Jerrett M, Jones M, Julvez J, Kempen E van, Kamp I van, Maas J, Seto E, Smith G, Triguero M, Wendel-Vos W, Wright J, Zufferey J, Hazel P van den, Lawrence R, Grazuleviciene R (2014). ‘Positive health effects of the natural outdoor environment in typical populations in different regions in Europe (PHENOTYPE): a study programme protocol.’ in: British Medical Journal Open;4(4):e004951. doi: 10.1136/bmjopen- 2014-004951.
NISB (2012). Beweegvriendelijke Omgeving Scan.
http://www.nisb.nl/doen/tools-en-instrumenten/beweegvriendelijke- omgeving/beweeg-vriendelijke-omgeving-scan.html (geraadpleegd 13 juli 2015).
NISB (2013). Reisgids Beweegvriendelijke Omgeving.
http://www.nisb.nl/weten-kennisgebieden/ruimte-voor-bewegen/n03- 132905-nisb-reisgids_6.pdf (geraadpleegd 13 juli 2015).
Ovink H, Wieringa E (eds.) (2009). Ontwerp en politiek. Design and Politics. Rotterdam: Uitgeverij 010.
Paes M (2013). ‘50 jaar GVO en Gezondheidsbevordering. Geschiedenis van het wijkgericht werken aan gezondheid (deel 2). Markeerpunten in beleid en praktijk.’ in: Tijdschrift voor Sociale Geneeskunde 91: p121- 126.
Planbureau voor de Leefomgeving (2006). Woningproductie ten tijde van Vinex. Een verkenning. Den Haag: PBL.
Planbureau voor de Leefomgeving (2010). Leefomgevingsbalans. Den Haag: PBL.
Planbureau voor de Leefomgeving en Urhahn Urban Design (2012). Vormgeven aan de Spontane Stad: belemmeringen en kansen voor organische stedelijke herontwikkeling. Den Haag: PBL.
Planbureau voor de Leefomgeving (2013). Wissels omzetten. Bouwstenen voor een robuust milieubeleid voor de 21e eeuw. Den Haag: PBL.
Platform 31. Wat werkt in de wijk. http://www.watwerktindewijk.nl (geraadpleegd 10 juli 2015).
Platform Gezond Ontwerp (2013). Magazine Gezond Ontwerp. Eindhoven: Technische Universiteit Eindhoven.
Platform Gezond Ontwerp (2015).
http://www.platformgezondontwerp.nl (geraadpleegd 14 juli 2015). Poos MJJC, Nusselder WJ, Bruggink JW (2014). ‘Gezonde
levensverwachting: Zijn er verschillen naar sociaaleconomische status?’ in: Volksgezondheid Toekomst Verkenning, Nationaal Kompas
Volksgezondheid., http://www.nationaalkompas.nl> Nationaal Kompas Volksgezondheid\Gezondheidstoestand\Sterfte, levensverwachting en DALY's\Gezonde levensverwachting (geraadpleegd 15 juli 2015). Pötz H, Bleuzé P (2012). Groenblauwe netwerken voor duurzame en dynamische steden. Amersfoort: De Vrije Uitgevers.
Public Health England (2013). Healthy people, healthy places: building a healthy future. https://www.gov.uk/government/news/healthy-people- healthy-places-building-a-healthy-future (geraadpleegd 13 juli 2015). Reis S, Morris G, Fleming LE, Beck S, Taylor T, White M, Depledge MH, Steinle S, Sabel SE, Cowie H, Hurley F, Dick J McP, Smith RI, Austen M (2013). ‘Integrating health and environmental impact analysis.’In: Public Health 1-7 http://dx.doi.org/10.1016/j.puhe.2013.07.006.
RIGO Research en Advies, OTB Delft (2007). Evaluatie Verstedelijking VINEX 1995 tot 2005 – Eindrapport. Den Haag: Ministerie van VROM. Langeweg F. (eds.) (1988). Zorgen voor morgen. Nationale
Milieuverkenning 1985-2010. Alphen aan den Rijn: Uitgeverij Samsom H.D. Tjeenk Willink. RIVM Rapport nr. 010198801.
RIVM (2014). VTV 2014. Een gezonder Nederland.
http://www.eengezondernederland.nl (geraadpleegd 11 juli 2015). RIVM Centrum Gezond Leven. Loket Gezond Leven
http://www.loketgezondleven.nl (geraadpleegd op 10 juli 2015).
Roels JM, Verweij WHJ, Engelen JGM van, Maas RJM, Lebret E, Houthuijs DJM, Wezenbeek J (2014). Gezondheid en veiligheid in de
Omgevingswet: doelen, normen en afwegingen bij de kwaliteit van de leefomgeving. Bilthoven: RIVM Rapport 370001001/2015.
Roo G de (1999). Planning per se, planning per saldo: over conflicten, complexiteit en besluitvorming in de milieuplanning. Groningen: Universiteit van Groningen.
Rutte R, Abrahamse JE (2014). Atlas van de verstedelijking in Nederland – 1000 jaar ruimtelijke ontwikkeling. Bussum: Uitgeverij THOTE.
Saan JHM, Haes WEM de (2005). Gezond effect bevorderen. Het organiseren van effectieve gezondheidsbevordering. Woerden: NIGZ. Scheepers E, Wendel-Vos W, Kempen E van, Int Panis L, Maas J, Stipdonk H (2013). ‘Personal and Environmental Characteristics Associated with Choice of Active Transport Modes versus Car Use for Different Trip Purposes of Trips up to 7.5 Kilometers in The Netherlands.’ in: PLoS ONE 01/2013; 8(9):e73105.
Scheepers E, Slinger M, Wendel-Vos W, Schuit J (2014). ‘How Combined Trip Purposes Are Associated with Transport Choice for Short Distance Trips. Results from a Cross-Sectional Study in the Netherlands.' in: Plos One 01/2014: 9 (12):e114797.
Silveirinha de Oliveira E, Aspinall P, Briggs A, Cummins S, Leyland AH, Mitchell R, Roe J, Ward Thompson C (2013). ‘How effective is the Forestry Commission Scotland's woodland improvement programme – ‘Woods In and Around Towns’ (WIAT) – at improving psychological well- being in deprived urban communities? A quasi-experimental study.’ in: British Medical Journal Open: 3:e003648 doi:10.1136/bmjopen-2013- 003648.
Somer K (2007). De functionele stad. De CIAM en Cornelis van Eesteren, 1928-1960. Rotterdam: NAi uitgevers.
Staatsen BAM, Houweling DA, Kruize H, Bogers RP, Mulder YM, Koudijs EA, Overveld AJP van, Kuilenburg IE van (2014). Terugblik op vier jaar Nationale Aanpak Milieu en Gezondheid (NAMG). Bilthoven: RIVM Rapport 630789010.
Steenhuis I (2014). Small, medium of large? Interventies in een
obesogene omgeving. Oratie Ingrid Steenhuis aan de faculteit der Aard en Levenswetenschappen, Amsterdam.
Stein CS (1930). ‘Radburn, New Jersey A Town for the Motor Age.’ in: The Scholastic Magazine, 12 april 1930.
Storm I, Koperen M van, Lucht F van der, Oers H van, Schuit J (2014). Monitoren en evalueren van integraal gezondheidsbeleid.
Beleidsonderzoek Online
http://beleidsonderzoekonline.tijdschriften.budh.nl/tijdschrift/bso/2014/ 09/Beleidsonderzoek-2014-12/fullscreen (geraadpleegd 15 juli 2015).
Stronks K, Droomers M, Jongeneel-Grimen B, Kramer D, Hoefnagels C, Bruggink JW, Oers H van, Kunst A (2014). ‘Een betere wijk, een betere gezondheid? Ontwikkelingen in de gezondheid van bewoners van aandachtswijken tussen 2004-2011.’ in: Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde 158: A7989.
The Scottisch Government (2008). Good places better health – A new approach to environment and health in Scotland – Implementation Plan. Edinburgh: The Scottisch Government.
The Scottisch Government (2011). Better Health for Scotland’s Children Prepared by the Evaluation Group of Good Places Better Health.
Edinburgh: The Scottisch Government.
Thompson Coon J, Boddy K, Stein K, Whear R, Barton J, Depledge MH (2011). ‘Does participating in physical activity in outdoor natural environments have a greater effect on physical and mental wellbeing than physical activity indoors? A systematic review.’ in: Sci Technol; 45(5): p1761-72.
Tiemeijer W, Jonkers P (2014). Met kennis van gedrag beleid maken. Den Haag: WRR Rapport 92.
Tweede Kamer (1971-1972). Urgentienota Milieuhygiëne. II 906, nrs. 1 en 2.
Tweede Kamer (1985-1989). Indicatief Meerjaren Programma Milieubeheer 1985-1989. 19 204, nrs. 1 en 2.
Tweede Kamer (1986). Nota 2000. Over de ontwikkeling van
gezondheidsbeleid: feiten, beschouwingen en beleidsvoornemens. Den Haag: Tweede Kamer.
Tweede Kamer (2014). Regels over het beschermen en benutten van de fysieke leefomgeving. Wetstekst Wetsvoorstel Omgevingswet.
Unwin R (1909). Town Planning in Practice: An introduction to the art of designing cities and suburbs. London: Adephi Terrace.
VNG, VROM, IPO, en UvW (2004). Handreiking milieukwaliteit in de leefomgeving. Werken aan gebiedsgericht maatwerk. Den Haag: VNG Uitgeverij.
Vries S de, Langers F, Donders JLM, Willeboer MT, Berg AE van den (2013). Meer groen op het schoolplein: een interventiestudie. Wageningen: Alterra Wageningen UR, Alterra-rapport 2474.
Ward Thompson C, Roeb R, Aspinall P (2013). ‘Woodland improvements in deprived urban communities: What impact do they have on people’s activities and quality of life?’ in: Landscape and Urban Planning 118: p79–89.
Wassenaar A, Schreijnders R (eds.) (1991). De droom van Howard. Het verleden en de toekomst van de tuindorpen. Rijswijk: Uitgeverij Elmar.
World Health Organization (1986). Ottawa Charter of Health Promotion. Copenhagen: WHO.
World Commission on Environment and Development (WCED) (1987). Our Common Future. Oxford: Oxford University Press.
Yperen, T.A. van en J.W. Veerman (2008, red.). Zicht op effectiviteit. Handboek voor praktijkgestuurd effectonderzoek onderzoek in de jeugdzorg. Delft: Eburon.