Als samenleving moeten we de polarisatie doorbreken door scheidslijnen te overbruggen en te versterken wat ons bindt. Dat vraagt om gedeelde ervaringen. Cultuur, identiteit en traditie zijn geen gestold gegeven, maar altijd aan verandering onderhevig. Ons verhaal van waarden en normen is geen nostalgie naar vroeger, maar een solide basis voor een gezamenlijke toekomst.
Tijdens de lockdown zagen we hoe stil en kleurloos een samenleving zonder die gemeenschappelijke basis is. De kerken, moskeeën en synagogen bleven dicht. Dat viel veel gelovigen en niet-gelovigen zwaar, omdat juist een catastrofe van deze omvang zingevingsvragen oproept. Maar ook heel persoonlijk, omdat we in hele kleine kring afscheid moesten nemen van dierbare overledenen.
Ook kunst en cultuur konden de troost en reflectie niet bieden: musea en theaters moesten dicht, festivals en concerten werden afgelast en de repetities van orkesten,
koren en toneelverenigingen werden stopgezet. We misten de inspiratie en de ontspanning die kunst en cultuur brengen. Het is de reden om alles op alles te zetten om te voorkomen dat de crisis leidt tot blijvende schade in de culturele sector en het rijke verenigingsleven in ons land.
De zorg voor wat ons als samenleving bindt zit ook in de symbolen van onze gemeenschap. We zijn zuinig op de Nederlandse taal en de streektalen. We zijn trots op het koningshuis als symbool van continuïteit en nationale eenheid. En we beschermen het nationaal kunstbezit en het erfgoed, om dit door te kunnen geven aan de generaties na ons.
• Religie en kerkgenootschappen vervullen een belangrijke rol in onze samenleving. Daarom staan wij pal voor de bescherming van de vrijheid van godsdienst die aan iedereen - binnen de grenzen van de wet - de ruimte laat om zijn geloof inhoud en vorm te geven, ook in het publieke domein.
• Juist in tijden met grote vragen is de aandacht voor geestelijke verzorging en zingeving van grote betekenis voor heel veel mensen. Wij willen dat er in deze zware tijd voor de zorg altijd voldoende ruimte is voor zingeving. Dit geldt voor ouderen en patiënten, maar ook voor de professionals in de zorg.
• Voor racisme en discriminatie is geen enkele plaats in onze samenleving. Uitsluiting en belediging op basis van welke grond dan ook is een gif dat verhoudingen tussen mensen en groepen verziekt en mensen uit elkaar drijft. • Wij beperken de ongewenste beïnvloeding door onvrije landen op religieuze
en maatschappelijke organisaties. Dit vraagt om een verbod op buitenlandse financiering van organisaties die in strijd handelen met de rechtsstaat. Ook willen wij een verbod op salafistische organisaties en een openbare lijst van buitenlandse predikers die het land niet in mogen.
• Wat ons bindt willen wij laten zien in een nieuw nationaal historisch museum
over de geschiedenis van Nederland. Juist in tijden van polarisatie kan dit bijdragen aan verbinding en saamhorigheid en het gevoel één gemeenschap te zijn.
• Na de crisis zetten wij niet alleen in op een fors economisch herstel. We zorgen er ook voor dat makers, instellingen en gezelschappen in de culturele sector de draad weer op kunnen pakken en de samenleving weer kunnen verrijken, verrassen en vermaken. Een herstelplan voor de hele sector moet zowel de professionals als de amateurverenigingen er bovenop helpen.
• Wij willen een betere regionale spreiding van middelen en voorzieningen voor een volwaardig cultureel aanbod voor professionals en amateurs in het hele land. De huidige nadruk op diversiteit in het aanbod kan niet zonder ook de unieke voorbeelden van de Nederlandse cultuur te beschermen en behouden.
• Wij houden de uitgaven voor beheer en behoud van het cultureel erfgoed op peil, van waardevolle monumenten en kerken tot publieke en particuliere kunstcollecties, archieven en documenten. Maar ook volksfeesten, lokale tradities en andere voorbeelden van immaterieel erfgoed die mensen over generaties heen inspiratie geven, verdienen onze bescherming.
• Taal verbindt en maakt dat we elkaar begrijpen en verstaan. Daarom willen wij het Nederlands en het Fries als erkende taal opnemen in de Grondwet. Dat doen we ook voor het Papiaments en Engels in Caraïbisch Nederland.
• Wij maken ons sterk voor de erkenning van het Limburgs en Nedersaksisch als officiële overheidstalen. Ook willen wij meer aandacht in het onderwijs voor deze en andere streektalen.
• Als onderdeel van het leesoffensief en de strijd tegen laaggeletterdheid zetten wij ons in voor het versterken van de Nederlandse literatuur. Dat gaat om leescampagnes voor jongeren, de promotie van Nederlandse auteurs in het buitenland en het behoud van bibliotheken in iedere gemeente.
• Wij maken ons sterk voor een pluriform en sterk medialandschap. Buitenlandse mediabedrijven op de Nederlandse markt worden verplicht te investeren in Nederlandse producties. De publieke omroep blijft de basisvoorziening in ons bestel. Wij willen meer ruimte voor regionale programmering op de landelijke netten en bieden extra ondersteuning aan lokale en regionale media die een belangrijke rol vervullen in de nieuwsvoorziening in gemeenten en provincies.
• Wij willen in de dagprogrammering van de publieke omroep meer laagdrempelige programma’s voor de aanpak van laaggeletterdheid en de integratie van
Tot slot. Nederland is een land met een groot onderling vertrouwen in elkaar en de overheid. Voor een coöperatieve samenleving is dit vertrouwen en saamhorigheids-gevoel onmisbaar, maar nooit vanzelfsprekend. Onderliggende trends als de versnippering van het politieke landschap en grote verschuivingen bij verkiezingen laten zien dat het vertrouwen geen vast gegeven is.
Dit moet de politiek zich aantrekken. Omdat het politieke debat te vaak geen toonbeeld is van beschaving. Omdat de toon verhardt en omgangsvormen verruwen als politici elkaar met filmpjes bestoken om tegenstanders zwart te maken. Omdat de hype van de dag of een scherpe quote vaak meer de aandacht trekken dan een doordacht betoog over de echte problemen in de samenleving of de kwaliteit van nieuwe wetten. Maar vooral omdat het vertrouwen in de politiek het fundament is van onze democratie en onze rechtsstaat.